1. Το έργο κι ο βίος του
ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ
ΚΟΥΚΟΥΖΕΛΗΣ

2. ΛΊΓΑ ΛΌΓΙΑ
 Ο Ιωάννης Κουκουζέλης είναι άγιος και
σπουδαίος μελοποιός της Ορθόδοξης
Εκκλησίας, ο οποίος έζησε τον 13ο-14ο μ.Χ.
αι.Τον αποκαλούσαν επίσης αγγελόφωνο και
Καλλικέλαδο.Θεωρείται ο δεύτερος
μεγαλύτερος μελοποιός μετά τον Ιωάννη
Δαμασκηνό,και συχνά χαρακτηρίζεται ως
«Μαΐστωρ της μουσικής».

3. Ο ΒΊΟΣ ΤΟΥ
 Ο Ιωάννης γεννήθηκε γύρω στο 1280 στο
Δυρράχιο σε μια αγροτική οικογένεια. Καθώς
είχε εξαιρετική φωνή,πήγε στην
Κωσταντινούπολη για να σπουδάσει στην
αυτοκρατορική σχολή.Τα πρώτα χρόνια των
σπουδών του υπήρξαν δύσκολα,καθώς ήταν
πολύ φτωχός. Αργότερα γνώρισε τον ηγούμενο
της Μεγίστης Λαύρας,από τον οποίο έμαθε για
τη μοναχική ζωή στο Άγιον Όρος και
αποφάσισε να γίνει μοναχός

4. /
 Στο μεταξύ όμως ο αυτοκράτορας,που είχε
εκτιμήσει την τέχνη του,τον είχε διορίσει
αρχιμουσικό των αυτοκρατορικών ψαλτών
και ήθελε να τον παντρέψει με την κόρη
κάποιου μεγιστάνα. Τότε ο Ιωάννης πήγε
στον τόπο της γέννησής του για να πάρει
τάχα τη μητρική συγκατάθεση για τον
γάμο.Όμως συνεννοήθηκε με φίλους του να
πουν στη μητέρα του ψέματα ότι είχε
πεθάνει.Στη συνέχεια πήγε στο Άγιο
Όρος,ντυμένος με τρίχινα ενδύματα και
αποκρύπτοντας την ταυτότητά του.

5. . Όταν τον ρώτησε ο θυρωρός ποιος ήταν και τι
θέλει,αποκρίθηκε ότι είναι βοσκός προβάτων και
ότι επιθυμεί το μοναχικό σχήμα.Στη Μονή της
Λαύρας έγινε μοναχός και τον διόρισαν ποιμένα
των τράγων της μονής.Όμως όταν έβγαζε στη
βοσκή τους τράγους,αυτοί γύριζαν πίσω στη
στάνη τους σχεδόν νηστικοί,σε αντίθεση με
άλλες φορές που τους έβοσκαν άλλοι πατέρες.Ο
ηγούμενος ανέθεσε σε κάποιον μοναχό να
παρακολουθήσει τον Ιωάννη για να δει τι
συνέβαινε.

6. /
 Ο μοναχός διηγήθηκε ότι καθώς έβοσκαν τα
ζώα,ο Κουκουζέλης άρχισε να ψάλλει και τότε
εκείνα σταμάτησαν να τρώνε και τον άκουγαν
με προσοχή.Όταν σταμάτησε το
ψάλσιμο,τότε άρχισαν πάλι να τρώνε.Κάποια
στιγμή ξανάρχισε,και τα ζώα τον κοίταζαν και
πάλι σα μαγεμένα,σταματώντας να
βόσκουν.Τότε ο ηγούμενος τον προσκάλεσε
και τον αναγνώρισε. Από τότε ο Ιωάννης
ζούσε μέσα σε κελί της Λαύρας,και τις
Κυριακές και εορτές έψαλλε στο ναό με τους
άλλους ιεροψάλτες.

7. /
 Δεν προσπαθούσε να εντυπωσιάσει
κάνοντας επίδειξη των φωνητικών του
ικανοτήτων,αλλά έψαλλε προσευχόμενος,
προκαλώντας στους ακροατές κατάνυξη και
διάθεση για προσευχή. Μετά από οσιακό
βίο,ανακηρύχθηκε άγιος και η μνήμη του
τιμάται στις 1 Οκτωβρίου.Στο μοναστήρι της
Μεγίστης Λαύρας φυλάσσεται εικόνα του που
τον παρουσιάζει περικυκλωμένο με τα
μουσικά του σύμβολα,τα «νεύματα».

8. ΤΟ ΈΡΓΟ ΤΟΥ
 Ο Ιωάννης Κουκουζέλης επέφερε
τροποποιήσεις και μεταβολές ή
προσθαφαιρέσεις στα σημεία της συμβολικής
γραφής των μελωδιών που είχε καθιερώσει ο
Ιωάννης ο Δαμασκηνός. Συνέγραψε
θεωρητικό έργον περί μουσικής τέχνης,και
βιβλίο με μουσικά σημεία που περιέχει
εκκλησιαστικά άσματα. Δημιούργησε το
λεγόμενο Μέγα Ίσον της Παπαδικής,το οποίο
μεταφέρθηκε στο νέο σύστημα.

9. [
 Ακόμη,δημιούργησε τον κυκλικό Μέγιστο
Τροχό της Μουσικής,ο οποίος έχει γύρω του
άλλους τέσσερις μικρότερους Τροχούς.Ο
άγιος Ιωάννης Κουκουζέλης μουσούργησε
κατά τους οκτώ ήχους Χερουβικά σύντομα
και μακρά έντεχνα.Από αυτά σώζεται ένα σε
ήχο πλάγιο του δευτέρου (παλατιανό),ένα
Κοινωνικό «Αινείτε» σε ήχο πλάγιο του
πρώτου και ένα «Γεύσασθε» σε ήχο πλάγιο
του πρώτου.

10. /
 Σώζονται επίσης τα μεγάλα και έντεχνα Ανοιξαντάρια,το
αργό «Μακάριος ανήρ», το «Χαίρε κεχαριτωμένη» κατ’
αναγραμματισμό σε ήχο Α΄ τετράφωνο, Αλληλουάρια σε
ήχο πρώτο και πλάγιο του πρώτου,το «Άνωθεν oι
Προφήται»,η φήμη «Τον δεσπότην και
αρχιερέα»,πολυέλεοι, δοχές,καλοφωνικοί
ειρμοί,πασαπνοάρια και πολλά άλλα.Η παρασημαντική
του βρισκόταν σε χρήση μέχρι των μέσων του 18ου
αιώνα,οπότε ο Πρωτοψάλτης της Μεγάλης Εκκλησίας
Ιωάννης ο Τραπεζούντιος (1756),μετά από αίτημα του
Οικουμενικού Πατριάρχου Κυρίλλου,άλλαξε το
σύστημα των χαρακτήρων,
εισάγοντας απλούστερη μέθοδο παρασημαντικής.

11. /
 Τα μουσικά χειρόγραφα του αγίου Ιωάννη
Κουκουζέλη φυλάσσονται στις Βιβλιοθήκες της
Κωνσταντινούπολης,της Θεσσαλονίκης,των
Αθηνών,του Αγίου Όρους,του Βατικανού,του
Παρισιού,της Βιέννης και άλλων πόλεων.

12. Εργασία από τις μαθήτριες
Πένια Ιωάννου.
Αναστασία Ζιάβρα.