Library cooperation on manuscripts and rare books,

1. Kültürel Miras Unsuru Olarak
Yazma Eserler ve Nadir Eserlerin
Korunması ve Yaşatılmasında
İşbirliğinin Önemi
Doç. Dr. Erol YILMAZ
ÜNAK 2014
Uluslararası Kültürel Mirasın ve Kültürel Bellek Kurumlarının Yönetimi Kongresi
İstanbul, 17-20 Eylül 2014 / Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yeni Hizmet Binası

2. Güzergâh / Yol Haritası:
• Kültürel Miras ve Korunması
• Yazmalar ve Nadir Eserler
• Bir Koruma Yöntemi Olarak Sayısallaştırma
• Kütüphanelerarası İşbirliği
▫ Tanım
▫ İşbirliğinin Amaçları – Hedefleri
▫ Tarihçe
▫ İşbirliği Gerekçesi/ Felsefesi
▫ İşbirliği Çalışmalarının Temel Şartları
▫ İşbirliği Türleri
• Yazmalar ve Nadir Eserler Odaklı İşbirliği
Çalışmaları
• Genel Değerlendirme
• Öneriler

3. Kültürel Miras:
Önceki kuşaklar tarafından oluşturulmuş,
evrensel değerlere sahip olduğuna inanılan
eserler…

4. Kültür Varlıkları:
“Tarih öncesi ve tarihi devirlere ait bilim, kültür, din ve
güzel sanatlarla ilgili bulunan veya tarih öncesi ya da
tarihi devirlerde sosyal yaşama konu olmuş bilimsel
ve kültürel açıdan özgün değer taşıyan yer üstünde,
yer altında veya su altındaki bütün taşınır ve
taşınmaz varlıklar”
(Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, Madde 3)

5. Korunması gerekli taşınır kültür ve tabiat varlıkları:
(Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, Madde 23)
• Her çeşit hayvan ve bitki
fosilleri,
• İnsan iskeletleri,
• Çakmak taşları,
• Volkan camları,
• Kemik veya madeni her türlü
aletler,
• Heykeller,
• Cam eşyalar,
• Süs eşyaları,
• Mühürler
• vb.
• Deri, bez, papirus,
parşümen veya maden
üzerine yazılı veya tasvirli
belgeler,
• Damgalı veya yazılı levhalar,
• Yazma veya tezhipli
kitaplar,
• Milli Mücadele ve Türkiye’nin
kuruluşuna ait tarihi değer
taşıyan belgeler,
• M. K. Atatürk’e ait eşya, evrak,
kitap ve yazılar

6. El yazmaları / Yazma eserler:
“Genellikle kâğıt veya parşömen
üzerine yazılarak doğrudan
yazarın kendisi tarafından
meydana getirilmiş ve çoğu kez
yazarın kendi el yazısıyla
yazılmış orijinal ve
yayınlanmamış doküman”
(Lynn, 1994)

7. Nadir eserler:
“Benzeri bulunmayan, eğer varsa,
benzerlerinden farklı olan veya kolayca
elde edilemeyen, kütüphanecilik
açısından bakıldığında, ihtiyaç
duyulduğunda kolayca elde edilemeyen
eserler” (Nuhoğlu, 2004)
• Eşsiz/ benzersiz,
• Çok önemli,
• Çok zor elde edilir
• İlk basımlar,
• İmzalı kopyalar,
• İthaf edilmiş eserler
• Sanatsal unsur içeren,
• Parşömen üzerine yazılanlar,
• Taş baskı eserler,
• 1500’lerin sonunda basılan inkunabeller
(What is a rare book?, 2014)

8. “Yazmalar, Türkiye kütüphanelerine has bir servettir’ Dr. Müjgan Cunbur (1959)”
Türkiye’deki yazma eserlerin sayı bakımından
çokluğunun yanı sıra, nitelik açısından da
yadsınamayacak derecede değerlidir.
(Kut, 1999)
Dünyadaki yazmalar arasında en önemli ve
en değerli koleksiyonlar Türkiye’de ve
münhasıran İstanbul’da,
Resmî kütüphanelerdeki yazmaların sayısı
300.000; Mecmua-i resailler dikkate
alınırsa 500.000,
%80’i Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı
kütüphanelerde,
Kütüphanelerdekilerin dışında, özel kurum ve
şahısların elindeki tahmini 100.000 eserle
birlikte bu sayı 600.000’e ulaşmaktadır.
(Duman, 1997)

9. Yazma ve Nadir Eserler: “Koruma”
Çevre; ısı, nem, ışık, zararlı
haşereler, yangın, su baskını,
deprem ve sabotaj ile hırsızlık;
Kullanıcılar; tezhibli sayfaların
kopartılması, minyatürlerin
keserek çıkarılması, sanat
değeri olan cilt kapağının
alınması, kütüphane dışına
götürülmesi.
(Bayraktar, 1990)

10. Bir Koruma Yöntemi Olarak Sayısallaştırma
Kâğıt belge, fotoğraf ya da grafik
malzemeler gibi fiziksel ya da analog
materyallerin elektronik ortamda
depolanan görüntülere dönüştürülmesi
işlemi
(Yılmaz, 2011)

11. Bir Koruma Yöntemi Olarak Sayısallaştırma
Amaç;
• Bilgi, kültür ve sanat değeri olan materyalin
(kültürel miras) korunması,
• Kayıt altına alma,
• Bilginin geniş kesimlere yayılması (çoklu erişim),
• Uzun vadeli olarak yedeklenme,
• Yıpranma, çalınma gibi riskleri ortadan
kaldırmaya yönelik olarak kullanım nüshası
üretimi.

12. İşbirliği:
amaç ve çıkarları bir
olanların
oluşturdukları
çalışma ortaklığı.
(Türkçe Sözlük, TDK, 1988: 729)
İşbirliği
yapmak:
amaç ve çıkarları
bir olanlarca
çalışma ortaklığı
kurulmak.
(Türkçe Sözlük, TDK, 1988: 729).

13. Kütüphanelerarası İşbirliği: Tanım…
“en az iki kütüphanenin, herhangi bir
meslekî problemin çözümü ve/veya bir
hizmetin oluşturulması ve geliştirilmesi
amacıyla, her türlü kaynağın (materyal,
bütçe, personel vs.) paylaşımı suretiyle,
bir araya gelmesi ve süreli ve/ya sürekli
bir birliktelik kurması.”

14. Kütüphanelerarası İşbirliği: Tanım…
“birbirinden müstakil iki veya daha fazla
müessesenin birlikte çalışma yolu ile
kütüphane kaynaklarının veya hizmetlerinin
çoğaltılması veya ıslah edilmesi için
kütüphanecilerdeki şuurlu gayret”
[Ralph T. Esterquest]
16 üniversite ve araştırma kütüphanesi tarafından geliştirilen merkezin müdürü Library Trends dergisinin 1958 yılı Ocak
sayısını “İşbirliği yolu ile kütüphane kaynaklarının geliştirilmesi” adıyla yayımlayan editör

15. Kütüphanelerarası İşbirliği: Amaç…
“En iyi kütüphane hizmetini, en az para
harcayarak vermek”
[Prof. Dr. Osman Ersoy, Kütüphaneciliğin Sesi, 1964, (2) 1-4: 11-15]

16. Kütüphanelerarası İşbirliği: Amaç…
hizmet kalitesinin sürekli artırılması,
hizmetlerde sürekli iyileştirme sağlamak;
böylelikle kullanıcı memnuniyetini sağlamak ve
bu memnuniyetin düzeyini yükseltmek…

17. Kütüphanelerarası İşbirliği: Tarihçe…
• İlk adım; İsviçreli Conrad Gesner, Bibliotheca Universalis (1545) (yeryüzünde
yayınlanmış tüm eserleri kapsama / Doğrudan işbirliği ile ilgili değil denilse de),
• ALA’nın yayınladığı raporlar ve oluşturduğu komiteler (1880’ler),
• Kongre Kütüphanesi’nin ilk kataloglama projeleri (aynı yıllar),
• İngiltere; 1930 yılında, kütüphanelerarası ödünç verme ve ortak
katalog oluşturma amaçlı 9 bölge kütüphane sisteminin kurulması,
• 1930-40; İngiltere, Almanya ve Amerika’da bölgesel toplu kataloglar
ve bibliyografik merkezlerin gelişimi,
• 1940-50; ortak satın alma programları konuşuluyor,
• 1950+; ileri teknik gerektiren kolektif saklama ve koruma vasıtalarının
geliştiği dönem.
• Library Trends, Ocak 1958; “İşbirliği yolu ile kütüphane
kaynaklarının geliştirilmesi”,
• Özeti; işbirliğinin ilk örnekleri, toplu katalog çalışmaları,
• 1960-70’ler; kütüphane konsorsiyumlarına dönüşüm; kaynak
paylaşımı ve otomasyon çalışmaları odaklı konsorsiyumlar kuruluyor.
• 2000’ler® konsorsiyal oluşumlar, kaynak paylaşımı ve toplu
kataloglar; olumlu gelişmeler.

18. Kütüphanelerarası İşbirliği: Tarihçe-Türkiye…
• İlk ürün, Türkiye’de basılmış, Türk kütüphanelerine
yönelik ilk toplu kataloğumuz denilebilecek eser;
İstanbul kütüphanelerindeki yazma eserlere ait
taşbasması Umumi Fihrist (Kütüphaneler Komitesi Raporu, 1961),
• Prof. A. E. Markley’in işbirliği konulu konferansı (19.4.1961),
• CENTO (Merkezi Antlaşma Teşkilatı) Kütüphaneler Semineri’nde ele
alınma (Ankara Üniversitesi DTCF-1962),
• “Kütüphaneler arası işbirliği” , (O. T. Aybaş-1967),
• “Türkiye’de kütüphaneler arası işbirliği”,
doçentlik tezi (A. Artukoğlu-1973),
• İlk işbirliği çalışmaları konusunda farklı tarihler ancak
tek görüş; 19. yüzyılın ikinci yarısında yapılan toplu
katalog çalışmaları,

19. Kütüphanelerarası İşbirliği: Tarihçe-Türkiye…
• ULAKBİM ve işbirliği çabalarında artış (1.6.1996),
• e-kaynaklara erişim amaçlı, ULAKBİM + üniversite
kütüphaneleri = Konsorsiyum ®Parasal yetersizlik;
olumsuz sonuç,
• Benzer amaçla kurulan ANKOS; 12 üye kurum,
3 veritabanına ortak abonelikle yola çıkış (2000),
• Yasal zemin arayışları; KYGM toplantısı;
Kütüphanelerarası İşbirliği Kanunu Komitesi;
kanun tasarısı (1988),
• Özet; çalışmalar, başarmış ülkelerde olduğu
gibi, ülkemizde de sürekli gündemde. SONUÇ ???

20. Kütüphanelerarası İşbirliği felsefesi (Gerekçe)
• 20. yüzyılın ikinci yarısı; yayın sayısında hızlı yükseliş,
• Bütçelerde yavaş yükseliş, hatta duruş ve düşüş,
• Karşılanamayan kullanıcı talepleri ve arayışlar,
• VE ACI GERÇEK: “kütüphane hizmetlerini bir üst düzeye
çıkarmak; ne kadar güçlü, zengin ya da iddialı olursa olsun, tek
başına bir kurumun başarabileceği bir şey değildir” (Scepanski, 2001),
• İşbirliği; sınırlı yardımlaşma anlayışından önce bakış açısı
ve felsefe,
• Anlayış oluşmadan işbirliği yapıları “ölü doğar”,
• “Şuurlu çaba”; temel gereksinimlerden biri (Ralph T. Esterquest),
• Felsefî boyut ve bilinç ÇOK önemli; tüm teknik olanaklar mevcut
olsa dahi, işbirliği projelerinin uygulamaya konulması düşünülemez.

21. Kütüphanelerarası İşbirliği…
Temel felsefe ve gerekçe;
mevcut kaynakların rasyonel kullanımı ile emek
ve maddi imkânlar bağlamında israf etmekten
kaçınma

22. İşbirliği Türleri…
• Ortak proje geliştirme,
• Ortak koleksiyon oluşturma ve geliştirme,
• Belge sağlama,
• Kütüphanelerarası ödünç verme,
• Bibliyografik veritabanlarının ve elektronik süreli
yayınların odaklı konsorsiyum kurma,
• Toplu katalog hazırlama,
• Süreli yayın toplu kataloğu hazırlama,
• Konu başlıkları listesi oluşturma,
• Kataloglama,
• Personel değişimi/Personel eğitme-yetiştirme,
• Sosyal ve kültürel etkinlikler,
• Hizmet programlarının hazırlanması yürütülmesi,
• Bütçe yönetimi.

23. İşbirliği Türleri; Türkiye Fotoğrafı…
• Kütüphanelerarası ödünç verme,
• İstanbul Kütüphaneleri Tarih Coğrafya Yazmaları Katalogları,
• Ankara Bilimsel ve Teknik Süreli Yayınlar Toplu
Kataloğu / Ankara Süreli Yayınlar Toplu Kataloğu,
• İzmir Süreli Yayınlar Toplu Kataloğu,
• Türkiye Yazmaları Toplu Kataloğu (TÜYATOK),
• Halk ve üniversite kütüphaneleri arasında işbirliği çalışmaları
(KYGM) (2009’da protokol metni üniversite rektörlüklerine
iletilmiş ve fakat bugüne kadar proje hayat bulamamıştır.),
• Ulusal Toplu Katalog / TO-KAT,
• Türkiye Üniversiteleri Toplu Kataloğu / TÜTOK (Ulusal toplu
katalog çalışmalarının başlamasıyla sonlandırılmıştır),
• ULAKBİM Veritabanları ve Elektronik Dergilere Ev
Sahipliği (VEDES) Projesi,
• Anadolu Üniversite Kütüphaneleri Konsorsiyumu/ANKOS
(2000 -) (27.01.2012 tarihinde dernekleşmiştir.)

24. İşbirliği Türleri; Türkiye Fotoğrafı…
• Elektronik Kaynaklar Ulusal Akademik Lisansı / EKUAL (ULAKBİM),
• Karşılıklı Personel Değişimi ve Eğitimi (ANKOS),
• Ortak Belge Sağlama / OBES (ODTÜ, Gazi, Hacettepe, Ondokuz Mayıs,
Başkent üniversitesi kütüphaneleri ve ULAKBİM) (2011 yılında TÜBESS
ile sona ermiştir.),
• Türkiye Belge Sağlam Sistemi / TÜBESS (2011 -),
• Kütüphanelerarası İşbirliği Takip Sistemi / KİTS (2008 -).
• Farklı kütüphane türleri arasında işbirliği uzun yıllar önce ele
alınmış, bugün de dillendiriliyor,
• Yıllar önce mesleki toplantıların birinde işbirliği ele alınmış; İstanbul
kütüphaneleri arasında işbirliği potansiyeli anketle araştırılmış,
• Uluslararası mesleki sempozyum, kütüphanelerarası işbirliği
konusunda (Trakya Üniversitesi, 5-7 Haziran 2008 ),
• Eğitim alanında uluslararası işbirliği; Ortaklaşa toplantılar,
konferanslar, ortak Ar-Ge projeleri, öğrenci ve öğretim üyesi değişimi,

25. Yazmalar ve Nadir Eserler Odaklı İşbirliği Çalışmaları…
• Eserlerin zarar görme ve tamamen yok olma riski; işbirliği şart!
• Başlatabilmek için kütüphane ve diğer bilgi merkezlerindeki
koleksiyonların ayrıntıları bilinmeli (ELİMİZDE NE VAR?),
• İkinci olarak, bugüne kadar bu eserler bağlamında -özellikle
sayısallaştırma odağında- neler yapıldığı bilinmeli (DİJİTAL
VARLIKLARIMIZ NELER?),
• Eserlerin bibliyografik bilgilerini ve sanatsal özelliklerini eksiksiz
biçimde içeren katalog çalışmalarının yapılması ŞART!
TOPLU KATALOG ÇALIŞMALARINDA DURUM?
• Çalışmalar çoğu zaman yarım kalmış ya da kimi münferit
kütüphaneler üzerinde yapılmış;
• Mevcut yazmaları içeren katalog çalışması yok,
• Batıda, büyük ölçüde, 18. ve 19. yüzyıllarda yapılan çalışmalara
karşılık; ülkemiz yazma eser kütüphanelerine ait ilk matbu
kataloglar, 19. yüzyılın son yıllarında bastırılan ve İstanbul
kütüphanelerine ait olan fihristler,

26. • 1978 yılında, Kültür Bakanlığı, yazma eserlerin bibliyografik
denetimi için, genel bir kataloğunun yayımlanması amacıyla,
Kütüphaneler Genel Müdürlüğü bünyesinde “Türkiye
Yazmaları Toplu Kataloğu Projesi”ni (TÜYATOK) başlatılıyor,
• Proje başladığı tarihten itibaren farklı statülerde olmak üzere,
çeşitli dönemlerde farklı birimlere (Kütüphaneler Genel
Müdürlüğü, Milli Kütüphane vs.) bağlı olarak çalışıyor;
• Bu durum ve personel yetersizliği ilerletmiyor;
• TÜYATOK’un başlangıcında çok heyecan verici ve hızlı
• İlk hıza göre fişlemeler 8 yılda biter; 21 yıl sonra sadece iki cilt
katalog yayımlanıyor;
• Klasik koruma, yararlandırma, sayısallaştırma ve erişim odaklı
bir kütüphanelerarası işbirliği için öncelikle eserlerin eksiksiz
katalogların çıkartılması gerekli,
• İlk olarak katalog merkezli bir işbirliği çalışması düşünülebilir.

27. • “Bilgi Kaynaklarının Sayısallaştırılmasında Standartlar ve İşbirliği
Çalıştayı” (TKD İstanbul Şubesi, 25-27 Şubat 2010),
• Üç oturumdan birinin konusu “işbirliği”,
• Aynı yıl içinde Milli Kütüphane toplantısı;,
• İkinci toplantı; “Nadir Eserlerin Sayısallaştırılması ve Kullanıma
Sunulması Çalıştayı” (Atatürk Kitaplığı/ 28 Mart 2013)
• Aynı yıl, Sayısallaştırma Çalışma Grubu (IRCICA / 17 Mayıs 2013)
• ÜNAK 2013 Konferansı; çalıştay ve bildiri; “Sayısallaştırma Üst Kurulu”
olan isim “Ulusal Sayısallaştırma Komitesi” olarak değiştirilmiş ve grubun
çalışma esasları meslek kamuoyuna açıklanmış,
• Ankara Üniversitesi DTCF Kütüphanesi koleksiyonunda yer alan
yazmaların kataloglanması ve bilgisayar ortamına aktarılması,
• Türkiye Yazmaları Toplu Katalogları ve Milli Kütüphane Yazmalar
Kataloglarında belirtilen eserler ile henüz katalogları yayımlanmamış olan
eserlerin bir kısmını sayısallaştırarak, yaklaşık 27.464 el yazması eserin
görüntülerini İnternet aracılığıyla kullanıma sunan Milli Kütüphane’nin
çalışması,
• Arapça, Farsça ve Osmanlı Türkçesi ile basılmış 40.000 nadir eserin
sayısallaştırılması ve web üzerinden ücretsiz olarak hizmete sunulmasının
hedeflendiği Atatürk Kitaplığı çalışması,

28. Ulusal işbirliği çalışmaları OUT, uluslararası işbirliği IN;
• İngiltere, Polonya, Sırbistan, Türkiye ve Yunanistan’ın yer aldığı, Avrupa
Birliği Eğitim ve Kültür Programı altında kabul edilen AccessIT projesi,
• Proje’nin temel amacı; bu ülkelere ait belirli miktardaki kültürel mirası
dijitalleştirerek Europeana’ya (Avrupa Dijital Kütüphanesi) aktarmak ve
gerekli eğitim alt yapısını sağlamaktır. Yaklaşık 13 milyon dijital materyal
içeren Proje’nin kurumsal sahibi Hacettepe Üniversitesi,
• Proje kapsamında, çeşitli kütüphane, müze ve arşivlerde yer alan Türk
kültürünü tanıtan kültürel miras niteliğinde 50.000 el yazması,
belge ya da müzelik materyalin tanımlama bilgilerine ve dijital
kopyalarına Europeana aracılığıyla erişimin mümkün olacak,
• Yunus Emre Vakfı ® Yunus Emre Enstitüsü + Merkez Bankası =
“Balkanlarda Kültürel Mirasın Yeniden İnşası” adlı proje;
• Bosna-Hersek, Makedonya, Arnavutluk, Kosova, Sırbistan ve
Hırvatistan’daki tüm kütüphane, arşiv, müze, tekke ve dergâhlar
taranmış; Bosna Hersek, Makedonya ve Hırvatistan’daki 8300 yazma eser
(Osmanlı) dijital ortama aktarılmıştır.

29. Genel Değerlendirme…
• Yazmalar ve nadir eserler dönemsel içerikleri
nedeniyle çok özel kültürel miras unsurları,
• Yazma ve nadir eser zenginliğinde Türkiye önlerde,
• Problemler; bakım, tanıtım, kataloglama,
örgütlenme, personel, kullanıma sunma,
• Yazma ve nadir eser odaklı işbirliği hep isteniyor,
ancak yeterli düzeyde çalışma yapıl(A)mıyor,
• Ana problem kataloglama; ilk uygulama envanter
çalışması (kimin elinde ne var?),
• Toplu katalog çalışmalarından sonuç alınamamış,
• Kayıt altına alınmamış kültürel miras; suya
yazılan yazı,

30. • İşbirliği çalışmalarında sayısallaştırılmış
ürünlerden tüm insanlığın yararlanması mümkün,
• İşbirliği projelerinde hedef kitleye daha hızlı,
ekonomik ve kaliteli hizmet sunulması esas; nadir
eser ve yazma projelerinde ise, hedef; ürünlerden
dünyanın yararlanması,
• Yazmalar ve nadir eserlerin korunması ve
yaşatılması çalışmalarında (toplu katalog,
sayısallaştırma vs.) işbirliği çok değerli ancak
gerekli adımlar atılamıyor, sonuç alınamıyor,
• Ulusal anlamda işbirliğine gidilemezken,
uluslararası işbirliği projelerinde yer alınabiliyor (?)

31. HERKES işbirliğine “evet” diyor ama… SORUN ne?
• Özellikle kütüphane üst yöneticilerinde birlikte iş
yapabilme kültürü zayıf,
• “İşbirliğine katılırım fakat işleri alıştığım gibi
yaparım” (!!!),
• Toplam faydayı düşünmeksizin, mevcut iş
kalıpları ve örgütsel alışkanlıkları sürdürme
konusunda kurumsal inat,
• “Tek doğru benim iş yapma ve çözüm yöntemim”,
• İşbirliği gruplarına üyelikte liyakat-sizlik,
• İşbirliğinden kaçışın kamuya vereceği zararın
sorumlulara fatura edilmemesi,
• Kütüphane yöneticileri; “benim kütüphanem her
durumda büyüsün-gelişsin” (EN olma
takıntısı),

32. • Mevzuat yetersizliği,
• Teknik altyapı yetersizliği,
• Süreklilik sağlanamaması,
• Yetersiz arzu ve işbirliği yoluna “baş koymama”,
• Ortak çalışma şartlarında yetersizlik,
• İşbirliği yerine rekabetin ön planda olması,
İşbirliğinin temel şartı olan toplu kataloglar eksik,
• Üst birimlerin, kütüphanecilere yetkilendirmemesi,
• İşbirliği kavramının gerektiği gibi anlaşılamaması,
• Kütüphaneler, farklı düzeylerde; bazılarının
“aşağı” görülmesi,
• Kişisel, meslekî ve kurumsal çekişmeler,
• “Hep biz veriyoruz, onlar alıyor” olumsuz algısı,

33. • Bunlara karşılık, yazmalar ve nadir eserlerin kayıpları
ve/veya zarar görmeleri gerçeği ortada. İşbirliğinden
kaçma ve kurum odaklı keyfî davranma lüksü yok,
• Anadan doğma bilginin geleceğe taşınması projeleri
yürürken, yüzyıllar öncesinden gelen ve “ölüm riski”
taşıyan el yazması ve nadir eserleri koruma, yaşatma
ve erişilebilir kılma konusunda işbirliği
yapamamak, büyük bir sorumsuzluk örneği,
• Dünya gelişiyor ama savaşlar ve afetler sürüyor,
kültürel bellek kurumları (kütüphaneler, arşivler vs.)
tehlike altında,
• Bir/kaç ülke değil, “Global köy” ve “evrensel
insan” kaybediyor.

37. • Bu ortamda Türkiye, kendi elindeki geniş
kültürel mirasa sahip çıkıp, gerekli çalışmaları
yapamıyor. Envanter ve kataloglama konusunda
olmak üzere, geniş ölçekli / katılımlı işbirliği
çalışmalarının bir an önce başlatılması ŞART!
• Kısacası, her türlü israfı (maddi, zaman, emek vs.) önlemek
için, yazmalar ve nadir eserler odaklı
kütüphanelerarası işbirliği açık bir zorunluluk,
• Kaynakların (kamu ve özel) rasyonel kullanımı ise,
işbirliğinin temel gerekçesidir.

38. Öneriler… Ne yapılmalı?
• Yazmalar ve nadir eserler; teleafi güç veya imkansız
zararların önüne geçmek ACİL işbirliği,
• Siyaset üstü çalışma ve kesintisiz sürdürme,
• MESLEK ÖRGÜTLERİ aktör olarak sahneye+++
• Ulusal Sayısallaştırma Komitesi güçlendirilmeli;
“emek+zaman” israfı yaşanmamalı +++
• Hızlı ve başarılı sonuç için Başbakanlık ile Kültür ve
Turizm Bakanlığı rol almalı+++
• = ULUSAL işbirliği yapısı; İLK İŞ ® ENVANTER,
• Özel mülkiyete ait eserler de kayıt altına alınmalı,
• Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma
Kanunu’nun, 4, 12, 23 ve 24. maddeleri ile bilhassa 26.
maddesi yazmalar ve nadir eserlerin korunması,
onarılması, envantere kaydedilmesi ve satın alınması
noktasında dikkatle değerlendirilmelidir.

39. • Tam bir toplu katalog için TAM KATILIM; kültürel bellek
kurumları, ilgili üst kamu kurumları, özel kurumlar ve kişiler,
• Hizmetler çeşitleniyor, talepler artıyor; kuşatıcı bir YASAL
ZEMİN ŞART! (Bilgi ve Belge Hizmetleri Temel Kanunu)
• Toplu katalog, kataloglama ve sayısallaştırma yüksek
maliyet; özel sektörü sahneye davet,
• Kongre Kütüphanesi ® Ulusal Dijital Kütüphane Programı
® Amerikan Hafızası Modeli Projesi ® Kongre 15 milyon,
W. K. Kellogg Vakfı ise 13 milyon dolar (1994 rakamları),
AYRICA;
• İşbirliği konusunda istekli ve TUTKULU OLMA,
• İşbirliği gruplarına katılım; temel şart LİYAKAT olmalı,
• Üst düzey BAŞARI için bireysel ve kurumsal ADANMA,
• TAKIM RUHU,
• Bir araya gelebilme ve üretebilme bilinci / İMECE,

42. • Karşılıklı İYİ NİYET ve anlayış,
• Asgari müştereklerde buluşma noktasında UZLAŞMA,
• Kültürel bellek kurumlarına ÜST YÖNETİM DESTEĞİ,
• Uzun dönemli uygulamalar olduğu için, yüksek düzeyde SABIR,
• Bireysel algıdan uzak, hedef; ORTAK BAŞARI GURURU,
• İşbirliği konularına yönelik olarak ayrıntılı BİLGİ SAHİBİ olma,
• Yeterli düzeyde ve süreklilik arz eden MADDİ KAYNAK,
• Nitel ve nicel anlamda YETERLİ İNSAN GÜCÜ,
• Kişisel -kurumsal çekingenliklerden sıyrılma/ SOSYALLEŞME,
• PLANLAMA ve ÖRGÜTLENME becerisi,
• Birlikte düşünebilme / ORTAK AKIL ,
• İşbirliği; sözde eyleme geçişte KARARLI ve DÜRÜST OLMA,
• İşbirliği çalışmalarının her aşamasında, “BEN” değil “BİZ” dili,
• Başarı ve başarısızlığı BİRLİKTE SAHİPLENME,
• SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK konusunda KARARLILIK.

43. Kültürel Miras Unsuru Olarak
Yazma Eserler ve Nadir Eserlerin
Korunması ve Yaşatılmasında
İşbirliğinin Önemi
Doç. Dr. Erol YILMAZ
eryilmaz66@gmail.com
facebook.com/yilmazxerol
twitter.com/erolxyilmaz