Разнастайны свет прыроды здзівіць вас сваімі тайнамі і загадкамі. Давайце з намі!

2. Як вызначыць млекакормячае?
Нягледзячы на разнастайнасць відаў, іх памераў і асяроддзя
пасялення ўсе млекакормячыя маюць 5 агульных прыкметаў:
1. Цеплакроўныя. Маюць пастаянную тэмпературу цела, якая не
залежыць ад тэмпературы навакольнага асяроддзя. Каб
падтрымліваць тэмпературу жывёлы павінны рэгулярна есці.
2. Поўсць. Адныя маюць шыкоўную доўгую поўсць, іншыя толькі
рэдкія валаскі. У некаторых жывёлаў гэтыя валаскі выконваюць
функцыю органаў дотыку.
3. Дыханне з дапамогай лёгкіх.
4. Нараджаюць дзіцянятаў.
Выключэнне толькі яхідна і
качканос.
5. Выкормліваюць дзетак
малаком. Гэта прыкмета
з'яўляецца галоўнай. Малако
выпрацоўваецца спецыяльнымі
малочнымі залозамі.

3. ЛАСТАНОГІЯ
Усё ластаногія створаныя
для жыцця ў вадзе: у іх
падоўжанае абцякальнае
цела, а ўсе чатыры
канечнасці пераўтвораныя
ў ласты. Гэтыя жывёлы
хутка і грацыёзна плаваюць
у вадзе, а на сушы
нязграбна перасоўваюцца,
поўзаючы на пузе.
Харчуюцца рыбай, марскімі
птушкамі, ракападобнымі і
малюскамі. Морж
Марскі коцік
Цюлень

4. КІТАПАДОБНЫЯМенавіта водным млекакормячым
належыць рэкорд па велічыні. Самы
вялікі жыхар Зямлі – сіні кіт. Яго
даўжыня дасягае 33 метраў, а важыць
ён каля 150 тон.
Бог стварыў гэтых млекакормячых для
жыцця ў вадзе. На галаве яны маюць
спецыяльную адтуліну – дыхала, якім
набіраюць паветра ў лёгкія, калі
ўсплываюць. У марскіх звяроў гладкае
цела і моцны хвост, які рухаецца
ўверх-уніз. Кіты маюць зубы, як
дэльфін, касатка, кашалот, і
харчуюцца рыбай. Таксама ёсць група
вусатых кітоў, якія харчуюцца
планктонам і маленькімі рачкамі. Яны
працэджваюць іх з вады праз свае
зубы-вусы, якія падобныя на грэбень.
У дзень сіні кіт з’ядае 3600 кг
маленькіх рачкоў – крыля.
Дэльфін
Гарбаты кіт
Касатка

6. НЕПАЎНАЗУБЫЯГэты атрад на першы погляд
аб’ядноўвае зусім непадобных
адзін на аднога звяроў –
мураўедаў, браняносцаў і ляніўцаў.
Ляніўцы харчуюцца лісцем,
мураўеды толькі мурашкамі і
тэрмітамі. Мураўеды і ляніўцы
пакрытыя поўсцю, а браняносцы –
тоўстымі рагавымі пласцінамі. Але
ёсць адна прыкмета, якая
дазволіла навукоўцам аб’яднаць
гэтых дзіўных жывёл у адну групу –
гэта няпоўны набор зубоў, а ў
мураўеда іх увогуле няма. Ляніўцы,
да рэчы, самыя павольныя
млекакормячыя і спяць яны 18
гадзін на суткі. А браняносцы
могуць скручвацца ў клубок, як
вожыкі.
Браняносец
Лянівец
Мураўед

7. АДНАПРАХОДНЫЯГэты атрад аб'ядноўвае ўсяго два
сямействы – качканосавых і яхіднавых.
Яны адзіныя млекакормячыя, якія
размнажаюцца, адкладаючы яйкі. Яны
выкормліваюць сваіх дзетак малаком і
таму іх адносяць да класа
млекакормячых. У самак яхіднаў і
качканосаў няма саскоў, і дзіцяняты
злізваюць малако, якое
выпрацоўваецца малочнымі залозамі,
проста з поўсці на пузе маці. Качканосы і
яхідны – небяспечныя звяры. На задніх
лапах у іх ёсць касцяная шпора з
атрутнай вадкасцю. Цуда-звер качканос
быццам сабраны з частак розных
жывёл: нос у яго ад качкі, плоскі хвост
ад бабра, лапы як ласты, але з
кіпцюрамі. Яхідна, як і качканос,
выдатна плавае, але робіць гэта толькі
для задавальнення: ныраць і здабываць
ежу пад вадой яна не ўмее.
Яхідна
Качканос

8. СУМЧАТЫЯАтрад сумчатых аб'ядноўвае
больш 250 відаў жывёлаў.
Яны часта зусім не падобныя
адзін на аднаго. У гэты атрад
уваходзяць і мірныя
траваядныя, такія як кенгуру
ці каала, і насякомаядныя,
напрыклад, сумчатыя краты
ці намбаты, і драпежнікі,
такія як тасманскі д'ябал.
Аб'ядноўвае гэтых жывёл
тое, што ў іх нараджаюцца
недаразвітыя дзіцяняты, якіх
маці працяглы час даношвае
ў сумцы на сваім пузе.
Кенгуру

9. ХОБАТНЫЯЁсць толькі два віды сланоў:
афрыканскі і азіяцкі або індыйскі
слон. Сланы – самыя буйныя з
сучасных наземных насельнікаў.
Яны мірныя вегетарыянцы, але
дзякуючы сваім вялікім памерам
могуць пастаяць за сябе. У
дарослага слана практычна няма
ворагаў у прыродзе. Сланы
незвычайна разумныя жывёлы і з
даўніх пор служаць чалавеку.
Галоўнае, што адрознівае сланоў ад
астатніх звяроў – гэта хобат. Але, на
самай справе, хобат – гэта не
ўнікальная асаблівасць слана.
Падоўжаныя рухомыя хабаткі ёсць у
многіх жывёл, але ні для каго хобат
не мае такога важнага значэння, як
для слана.
Афрыканскія сланы
Індыйскія сланы

10. РУКАКРЫЛЫЯНазва атрада гаворыць сама за сябе.
Пярэднія канечнасці ў гэтых
млекакормячых ператварыліся ў
крылы. Рукакрылыя – адзіныя з
жывёл, якія ўмеюць лётаць. Яны
дзеляцца на два падатрады: крыланы і
кажаны. Менавіта гэтым жывёлам
чалавек абавязаны адкрыццём
эхалакацыі. Кажаны арыентуюцца ў
прасторы, выпускаючы гукі і ловячы іх
адбітак. З дапамогай эхалакацыі
вымяраюць глыбіні акіяна.
Рукакрылыя вядуць начны лад жыцця,
а днём адпачываюць, схаваўшыся ў
кронах дрэў ці ў нежылых пабудовах.
Усе рукакрылыя адпачываюць ўніз
галавой, трымаючыся заднімі лапкамі
за галінку ці які-небудзь выступ.
Кажан

11. НАСЯКОМАЯДНЫЯГэта звяркі сярэдняй і маленькай
велічыні з выцягнутай пыскай,
якая заканчваецца хабатком. Гэта
вожыкі, краты, хахулі,
землярыйкі, буразубкі. Хахуля –
самы буйны прадстаўнік –
даўжынёй да 22 см. Ва ўсіх
насякомаядных, акрамя
вожыкаў, кароткая поўсць. Сэрца
гэтых малюхаў б’ецца 700 разоў у
хвіліну, а пакуль чалавек зробіць
1 удых – яны паспеюць зрабіць
10! Каб падтрымліваць такое
актыўнае жыццё, землярыйка
з’ядае за дзень ежы ў 4 разы
больш за сваю вагу.
Крот
Хахуля
Землярыйка

12. ДРАПЕЖНЫЯДрапежнікі – гэта жывёлы, якія
палююць на іншых жывёл.
Драпежныя звяры – гэта тыгры,
ільвы, гіены, ваўкі, а таксама
ўсяедных жывёлы – мядзведзі,
яноты.
Драпежныя могуць быць не
падобнымі адзін на аднаго. І ўсё ж
наяўнасць агульных прыкметаў
дазволіла навукоўцам аб'яднаць
усіх іх у адзін атрад. Галоўная
прыкмета – наяўнасць драпежніцкіх
зубоў на верхняй і ніжняй сківіцах. У
гэтых зубоў вострыя разцы, якімі
зручна раздзіраць мяса. Разцы ў
драпежных дробныя, але затое іклы
вялікія і вострыя, як кінжалы. Такімі
ікламі можна моцна ўчапіцца ў
ахвяру і забіць яе. Воўк
Леў
Леапард

13. НЯПАРНАКАПЫТНЫЯЖывёлы, якія маюць капыты,
ходзяць на кончыках пальцаў,
бо капыты – гэта рагавыя
ўшчыльненні на пальцах.
У атрад няпарнакапытных
ўваходзяць такія непадобныя
адзін на аднаго жывёлы, як
грацыёзныя коні, нязграбныя
тапіры і цяжкія насарогі.
Аб'ядноўвае ўсіх гэтых жывёл
будова ног. У іх няцотная ці
няпарная колькасць пальцаў на
нагах. У каня на кожнай назе
ўсяго па адным капыту –
пальцу, у насарога – па тры,
столькі ж і на задніх нагах
тапіра.
Насарог
Зебра

14. Кабаны
ПАРНАКАПЫТНЫЯАтрад парнакапытных
аб'ядноўвае 8 сямействаў
жывёлаў, сярод якіх стройныя і
хуткія алені і антылопы,
магутныя быкі і кабаны,
нязграбныя бегемоты і
жырафы. Атрад
парнакапытных адзін з самых
багатых па ліку відаў і
падзяляецца на два
падатрады: жвачных і
няжвачных. Усіх
парнакапытных аб'ядноўвае
падобная будова канечнасцяў:
у іх парны лік пальцаў. Кожны
палец заканчваецца капытом.
Кабан
Бегемот

15. МАЗОЛЯНОГІЯНа нашай планеце жывуць 6 відаў
жывёл, якім неабходныя мазалі
на нагах. Калі б не было гэтых
мазалёў, яны не змаглі б хадзіць.
Да такіх жывёл адносяцца
аднагорбыя і двухгорбыя
вярблюды і 2 віды лам.
Мазоляногія вельмі блізкія да
жуйных парнакапытных: яны
маюць такі ж складаны страўнік.
Галоўнае адрозненне ад
парнакапытных – адсутнасць
капытоў. Вярблюды і ламы
абапіраюцца на сярэднія пальцы,
якія заканчваюцца пазногцямі.
Пальцы ног абароненыя не
капытамі, а мазольнымі
падушкамі.
Двухгорбы вярблюд
Альпака

16. ГРЫЗУНЫАтрад грызуноў адзін з самых
шматлікіх. Да грызуноў адносяць
больш за 1700 відаў жывёл.
Грызуны асвоілі амаль усю
планету. Падарожнічаючы па
свеце за чалавекам, яны
прыжыліся нават у Аўстраліі, дзе
раней не сустракаліся. Многія
грызуны сталі ворагамі чалавека,
бо яны знішчаюць ураджай на
палях, аднак большасць з іх
цалкам бяскрыўдныя, а нейкія
нават карысныя. У любым
выпадку: і карысныя, і шкодныя
жывёлы маюць права на жыццё,
бо створаныя Богам.
Шыншыла
Вавёрка
Бабёр

17. ЗАЙЦАПАДОБНЫЯАтрад уключае каля 65 відаў, сярод
якіх зайцы, трусы, пішчухі, якія
жывуць на ўсіх мацерыках, акрамя
Антарктыкі і Аўстраліі. Для
зайцападобных характэрна
наяўнасць дзвюх пар разцоў на
верхняй сківіцы, размешчаных у два
шэрагі. Даўжыня іх цела – ад 30 да
75 см. Перасоўваюцца скачкамі.
Заднія канечнасці крыху даўжэй за
пярэднія, вушы доўгія, хвост
кароткі. Усе зайцападобныя
адрозніваюцца незвычайным
спрытам і здольнасцю хутка бегаць.
Зайцы навучыліся заблытваць
сляды, віхляць, збіваючы з ладу
пераследніка. Некаторыя зайцы
змяняюць колер скуркі ў залежнасці
ад сезону.
Заяц
Пішчуха

18. ПРЫМАТЫУ гэты атрад уваходзяць лемуры,
руканожкі і малпы. Усіх гэтых жывёл,
гэтак непадобных адзін на аднаго,
аб'ядноўвае цэлы шэраг агульных
прыкметаў. Ва ўсіх прыматаў
пяціпальцавыя канечнасці, кісць рукі
свабодна згінаецца і разгінаецца,
вялікі палец, як правіла,
супрацьпастаўлены астатнім,
перасоўваючыся, прыматы
абапіраюцца на ўсю ступню. Амаль ва
ўсіх прыматаў добра развіты мозг.
Нюх даволі слабы, але добры слых, а
зрок не толькі аб'ёмны, але і
каляровы. Прыматы вельмі
адрозніваюцца па памерах. Самыя
буйныя прыматы – гарылы: іх рост
дасягае 180 см, а вага 300 кг.
Карлікавыя і мышыныя лемуры –
самыя маленькія: даўжыня цела ад 10
Насач
Гарыла

19. УВАГА!
У большасці кніг, якія ты пабачыш у бібліятэцы, будзе напісана, што
малпа – гэта бліжэйшы родзіч чалавека, бо яны пайшлі з аднаго продка.
Але Біблія кажа нам зусім іншае: Бог стварыў чалавека з пылу зямнога па
Свайму вобразу і падабенству, і удыхнуў ў яго Дух. Шмат часу навукоўцы
спрабуюць знайсці доказы таго, што чалавек з’явіўся з малпы, але да
гэтага часу няма дакладных сведчанняў. Госпад стварыў усіх жывёл
такімі, якія яны ёсць і цяпер, праўда, многія віды ўжо вымерлі, або былі
знішчаныя чалавекам, што працягваецца і зараз.

20. ХАТНЯЕ ЗАДАНЕ
Выберы млекакормячае, якое б ты хацеў вывучыць падрабязней. У
кнігах або ў Інтэрнэце знайдзі адказы на пытанні:
1. У якім асяроддзі жыве гэта жывёла і ў якой мясцовасці? 2. Які яе
памер? 3. Чым харчуецца? 4. Якіх ворагаў мае? 5. Што цікавага ты
ведаеш пра гэту жывёлу?

21. МАЛАЙЦЫ!