Адкрываем разам з дзеткамі цудоўны падводны мір, створаны Госпадам.

2. Асяроддзе распаўсюдуАсяроддзе распаўсюду
Рыбы жывуць у розных
вадаёмах нашай
планеты: акіянах,
морах, рэках, азёрах.
Гэта вельмі вялікая
тэрыторыя, бо плошча,
занятая акіянамі,
перавышае 70% усёй
паверхні Зямлі, а
найбольш глыбокія
западзіны сыходзяць у
глыб акіянаў на 11 км.

3. Рыбы бываюцьРыбы бываюць
марскія
(акулы, скаты)
прэснаводныя
(шчупак, карась)
прахадныя – частку жыцця праводзяць у моры, частку ў рацэ

4. Але, улічваючы розныя ўмовы жыцця, Госпад стварыў шмат
іншых формаў – разнастайных і часамі вельмі дзіўных.
Знешні выгляд рыбыЗнешні выгляд рыбы
Самая распаўсюджаная форма цела рыбы – абцякальная.

6. Знешні выгляд рыбыЗнешні выгляд рыбы
Гэтыя тры віды
рыб ганяюцца
за здабычай
у акіяне. Яны
ўсё жыццё
імчаць у вадзе.
Цела іх
абцякальнае.
Гэтыя рыбы
харчуюцца
плаваючы
павольна. Цела
іх скарочанае
і пляскатае. Яно
не дазваляе
плаваць хутка.
Гэтыя рыбы
таксама
павольныя.
Цела іх
выцягнутае,
пляскатае. Яно
не дазваляе
плаваць хутка.
Цела гэтых
рыб
прыстасавана
для жыцця на
дне, плаваюць
яны вельмі
павольна.

7. Часцей за ўсё набліжаная да колераў навакольнага
асяроддзя. У каралавых рыб яна звычайна яркая.
АфарбоўкаАфарбоўка

8. галава
тулава
хвост
жаберная
крышка
спінны плаўнік хваставы плаўнік
анальны
плаўнік
грудныя
плаўнікі
брушныя
плаўнікі
анальная
адтуліна
бакавая
лінія
Знешні выгляд рыбыЗнешні выгляд рыбы

9. Звонку цела рыбы пакрыта скурай. У скуры размяшчаюцца
дробныя (як у акуня) ці буйныя (як у карпа) лускавінкі. Яны як
чарапіца налягаюць адна на адну і шчыльна закрываюць тулава
і хвост. На лусцэ ўтвараюцца гадавыя кольцы, па іх можна
вызначыць узрост рыбы. Ёсць рыбы і гладкаскурыя, без лускі
(напрыклад, сом).
Узрост рыбыУзрост рыбы

10. Большасць рыб плавае з дапамогай плаўнікоў. Адны з іх
штурхаюць цела наперад, а іншыя ўтрымліваюць яго ў раўнавазе і
дапамагаюць змяняць кірунак руху. Уздоўж сярэдняй лініі цела
размешчаны няпарныя плаўнікі (спінны, хваставы і анальны), а па
баках цела – парныя (грудны і брушны).
ПлаўнікіПлаўнікі
спінны плаўнік хваставы плаўнік
анальны
плаўнік
грудныя
плаўнікі
брушныя
плаўнікі

11. ХвостХвост
У залежнасці ад хуткасці і манеўранасці плавання хваставыя
плаўнікі можна аб'яднаць у 7 тыпаў. Хуткасць плавання
памяншаецца ад першага тыпу да апошняга, а манеўранасць
узрастае ў зваротным кірунку – ад апошняга да першага.
Хуткасны тунец і павольны, манеўраны бычок

12. Так выгінаецца цела рыбы пры плаванні з
дапамогай хваставога плаўніка.
Як рыба рухаеццаЯк рыба рухаецца

13. Органы стабілізацыі рухуОрганы стабілізацыі руху
Спінны і анальны плаўнікі працуюць як кіль карабля,
перашкаджаючы целу завальвацца на бок. Яны могуць
падымацца і апускацца, змяняючы тым самы свой супраціў вадзе.
У сувязі з розным ладам жыцця ў розных відаў рыб спінныя
плаўнікі маюць розную форму.

14. Падскокваючы на
падхіленым
хваставым плаўніку,
глеісты скакун
рухаецца па сушы
ў пошуках казурак.
Наш Госпад Творца разнастайнасціНаш Госпад Творца разнастайнасці
Ласось, імкліва
разагнаўшыся пад
вадой, выскоквае
высока ў паветра,
каб пераадолець
парог на рацэ ці
злавіць казурку ў
паветры.
Працуючы
хваставым
плаўніком як
падвесным
маторам, лятучая
рыба разганяецца
для палёту ў
паветры.

15. У колюшкі некаторыя
прамяні плаўніка
ператварыліся ў вострыя
рухомыя шыпы. Яна
растапырвае іх і
выкарыстоўвае, калі ёй
пагражае небяспека.
У марскога
чорта спінны
плаўнік утварыў
вудзільна
з прыладай,
якой ён
прыцягвае рыб.
Наш Госпад Творца разнастайнасціНаш Госпад Творца разнастайнасці
У марскога канька спінны
плаўнік з'яўляецца галоўным
органам руху: вагаючыся, як
веер, ён штурхае канька
наперад жывоцікам і дазваляе
яму плысці стоячы ў вадзе.

16. Скаты плыўна слізгаюць у тоўшчы вады –
хвалепадобна махаюць груднымі плаўнікамі.
Ратуючыся ад драпежніка,
лятучыя рыбы пасля разгону на
хвасце раскрываюць падобныя на
крылы грудныя плаўнікі і
пралятаюць на іх па паветры
дзясяткі метраў.
Наш Госпад Творца разнастайнасціНаш Госпад Творца разнастайнасці
Клінабрушка імчыць па паверхні вады, як
глісер. Грудныя плаўнікі, апушчаныя ў
ваду, служаць стабілізатарамі. Маторам
служыць хваставы плаўнік.

17. З дапамогай грудных плаўнікоў марскі
певень выкопвае корм на дне і закопваецца
ў пясок.
У трохшыпай рыбы, якая жыве на дне
акіяна, плаўнікі ўяўляюць сабой
адчувальныя шыпы. З іх дапамогай яна
намацвае ў глеі ежу.
Наш Госпад Творца разнастайнасціНаш Госпад Творца разнастайнасці
У марскога клоўна грудныя і брушныя
плаўнікі вельмі рухомыя, падобныя на
лапы. На іх ён поўзае сярод багавіння і
каралаў.

18. Чым рыбы харчуюццаЧым рыбы харчуюцца
Раслінамі, малюскамі, чарвякамі, рачкамі, насякомымі і
іншымі рыбамі.

19. Па баках цела рыбы размешчаная бакавая лінія – каналы, якія
знаходзяцца ў скуры пад луской. На дне гэтых каналаў ёсць
адчувальныя клеткі, якія дазваляюць рыбе лавіць струмені
вады і адрозніваць у вадзе прадметы дзякуючы хвалям, якія
адыходзяць ад гэтых прадметаў.
Органы пачуццяў рыбОрганы пачуццяў рыб

20. адтуліны
нерв луска
канал для вады
Бакавая лініяБакавая лінія

21. Рыба можа дакладна ацаніць адлегласць да прадмета толькі ў
зоне, якая трапляе ў поле зроку абодвух вачэй.
Вочы ў рыбы могуць паварочвацца незалежна: адным вокам яна
можа глядзець наперад, а другім – у бок.
Органы пачуццяў рыбОрганы пачуццяў рыб

22. Ноздры ў рыбы адкрываюцца ў сляпы мяшок з
адчувальнымі клеткамі. Гэта орган нюху. Орган слыху ня
бачны, ён размешчаны ў костках чэрапа.
Органы пачуццяў рыбОрганы пачуццяў рыб

23. Смакавыя клеткі раскіданыя па ўсім целе рыбы. Асабліва іх
шмат на вусіках – вырастах на вуснах і падбародку, якія ёсць
у некаторых рыб, напрыклад у самоў.
Органы пачуццяў рыбОрганы пачуццяў рыб

24. МАЛАЙЦЫ!