Жабкі, гэтыя маленькія жывёлкі, вельмі разнастайныя і сваім знешнім выглядам, і сваімі паводзінамі. Яны проста зачароўваюць.

2. Асноўныя рысы:
1. У большасці чацвераногія.
2. Хрыбетныя жывёлы.
3. Маюць стадыю воднай лічынкі, для жыцця
патрабуюць і вады, і сушы.
4. Лічынка дыхае з дапамогай скуры і жабраў, а
дарослая асобіна – з дапамогай скуры і лёгкіх.
У земнаводных канечнасці ўпіраюцца ў
зямлю па баках цела. У паўзуноў – таксама,
але цела ў іх больш прыпаднятае.
Амфібіі – у перакладзе з грэцкай – тыя, што жывуць двайным
жыццём. Беларуская іх назва – земнаводныя – адлюстроўвае
спосаб жыцця: для існавання гэтым жывёлам неабходная як суша,
так і вада.

3. Бясхвостыя Бязногія Хвастатыя
Клас Земнаводныя дзеліцца на
тры атрады

4. Бясхвостыя – гэта жабы, рапухі, квакшы, жарлянкі. Усяго больш
5000 відаў. Тулава ў бясхвостых кароткае. Шыі няма, хваста няма,
лапы моцныя і добра развітыя, прычым заднія ў два-тры разы
больш за пярэднія.
Самае вялікае земнаводнае сярод бясхвостых – жаба-галіяф.
Вядомая ў шэрагу раёнаў Афрыкі, дасягае 35 см у даўжыню і
важыць больш 3 кг. Самыя дробныя маюць даўжыню 15-18 мм.

5. Усе хвастатыя амфібіі маюць даўгаватае тулава, якое пераходзіць у
добра развіты хвост. Канечнасці хвастатыя выкарыстоўваюць
толькі для перамяшчэння па сушы, а пры плаванні з гэтым выдатна
спраўляецца доўгі, сціснуты з бакоў, як у рыбы, хвост. Многія з іх
хутка бегаюць, лазяць і могуць рабіць невялікія скачкі, іншыя
поўзаюць, змеепадобна выгінаючы цела. Самая буйная з усіх
хвастатых амфібій – гэта гіганцкая саламандра, якая мае даўжыню
цела каля 160 см.

6. Атрад бязногіх амфібій налічвае
каля 60 відаў распаўсюджаных
толькі ў вільготных тропіках Азіі,
Афрыкі і Амерыкі. Гэта вельмі
своеасаблівыя амфібіі, якія
нагадваюць буйных чарвякоў або
змей і маюць у даўжыню ад 30 да
120 см. Атрад складаецца з
адзінага сямейства – чарвягаў.
Хваста ў чарвягаў няма. Скура з
дробнымі лускавінкамі з залоз,
якія выдзяляюць едкую слізь.
Трапляюцца бязногія ў асноўным у
друзлай глебе.

7. Асноўная частка амфібій перамяшчаецца па сушы скачкамі. Віды з
кароткімі заднімі лапкамі, напрыклад, рапухі, часцей поўзаюць
або бегаюць. У вадзе бясхвостыя амфібіі добра плаваюць, а заднія
лапкі з міжпальцавымі скуранымі перапонкамі нагадваюць
сапраўдныя ласты. Таксама бясхвостыя амфібій маюць цэлы
арсенал дапаможных сродкаў: дыскі-прысоскі; залозы, якія
выдзяляюць ліпкую слізь для прымацавання да розных паверхняў;
мяккія падушачкі, якія змякчаюць удар пры прызямленні; цвёрдыя
"мазалі" для капання, а таксама плавальныя перапонкі.

8. Скура бясхвостых амфібій голая: гладкая або грудкаватая. У ёй шмат
залозаў, якія выдзяляюць слізь. Слізь пакрывае цела тонкім слоем і
ахоўвае скуру ад высыхання, а таксама забяспечвае яе ўдзел у дыханні.
Слізь бывае атрутнай. Для многіх відаў афарбоўка служыць маскіроўкай.
Некаторыя віды здольныя нават мяняць афарбоўку скуры. Жывёлы, якія
выдзяляюць атрутную слізь, звычайна маюць яркую афарбоўку. У
некаторых відаў самкі і самцы маюць розную афарбоўку ў перыяд
размнажэння. Напрыклад, самцы вастрамордай жабы вясной набываюць
блакітную афарбоўку ў адрозненне ад бурых самак. Ва ўсіх амфібій ёсць
лінькі. Пры гэтым замяняецца ўся скура цалкам. Жаба трэ лапамі спачатку
вочы. Затым чухае бакі. Праз некаторы час можна ўбачыць, што з яе цела
звісае напаўпразрыстая старая скура, якую яна з'ядае.

9. Як насельнікі і сушы, і вады, земнаводныя
маюць універсальную дыхальную сістэму.
Яна дазваляе амфібіям браць кісларод не
толькі з паветра, але і з вады.
Пакуль амфібія знаходзіцца ў вадзе, яна
дыхае скурай, але як толькі апыняецца на
сушы падключаецца сістэма дыхання
лёгкімі, пры адначасовай працы скуры.
Аднак гэта магчыма толькі ў тым выпадку,
калі скура вільготная.
Жабрамі валодаюць лічынкі амфібій –
апалонікі і дарослыя хвастатыя амфібіі,
якія ўвесь час жывуць у вадаёмах.

10. Удых пачынаецца з таго, што жаба, закрывае рот, адкрывае
ноздры і апускае мышцу рота. Паветра засмоктваецца ў ротавую
паражніну. Затым жаба закрывае ноздры і паднімае дно ротавай
паражніны. Паветра праходзіць у лёгкія і раздзімае іх. Выдых
адбываецца пасіўна, так, як выходзіць паветра з шарыка.

11. Орган зроку – вока
Орган нюху – ноздры
Орган смаку – язык і ротавая
паражніна
Орган слыху – барабанная
перапонка
Орган раўнавагі – унутранае вуха,
размешчаны ў костках чэрапа
Орган дотыку – скура
Асаблівасці зроку жабы
Калі жаба ўзіраецца ў наваколле, яе мозг не прымае сігналы пра
статычныя прадмета, але добра рэагуе на рух. Таму насякомае,
якое рухаецца, жаба бачыць выразней, а нерухомы аб’ект –
слабей. Ад жабы лёгка ўсцерагчыся, калі сядзець нерухома.

12. У час палявання бясхвостыя земнаводныя арыентуюцца ў асноўным з
дапамогай зроку і нюху. За здабычай яны не гоняцца, а падпільноўваюць
яе і потым хапаюць. Вока пры гэтым рэагуе толькі на тое, што ёсць на
даступнай адлегласці. Напрыклад, калі муха пралятае блізка, то жаба
рэагуе імгненна. Яна маланкава выкідае язык, і муха, якая прыклейваецца
да яго, адпраўляецца ў рот. А здабычу, якая знаходзіцца на недасяжнай
адлегласці, вочы жабы не заўважаюць. З дзвюх мух, якія ляцяць, жаба
бачыць буйнейшую. Язык жабы пры выкідванні павялічвацца ў 4-5 разоў.

13. Лепш за ўсё жывецца амфібіям у вільготным трапічным клімаце, дзе лета
круглы год. Праўда часам у такіх месцах па некалькі месяцаў не
выпадаюць ападкі – усякае жыццё тады ў іх замірае. І амфібіі сыходзяць у
летнюю спячку – закопваюцца глыбока ў пясок ці глей, хаваюцца ў
земляныя норы.
Ва ўмераных і паўночных шыротах, земнаводныя сыходзяць у зімовую
спячку – ратуюцца ад холаду і голаду. Пры гэтым іх кроў гусцее, а ўсе
жыццёвыя працэсы запавольваюцца. Так, азёрныя і травяныя жабы
праводзяць зіму на дне вадаёмаў пад каранямі раслінаў ці ў зарасніках
багавіння. Сажалкавыя жабы закопваюцца ў глей. Жабы і трытоны
зімуюць на сушы, хаваючыся ў мох, норы, пад каранямі і камянямі.

14. Яйкі амфібій маюць толькі слізістыя абалонкі і амаль не
абароненыя ад высыхання. На сушы яны хутка гінуць. Таму
земнаводныя, каб даць пачатак новаму жыццю, вымушаныя ісці
да вадаёмаў.
У многіх з іх размнажэнню папярэднічаюць шлюбныя рытуалы.
Пачынаюцца песні. Сэнс знакамітых "канцэртаў" жабак, якія
арганізуюць, як правіла, самцы: прыцягнуць увагу самак.
Ікру адкладаюць часцей за ўсё ў вадаёмы, але бываюць і больш
клапатлівыя бацькі →

15. Самец
лісталаза
пераносіць
апалонікаў у
ваду.
Самка рыбазмея
ахоўвае ікру ў нары.
Самка афрыканскай
жывароднай рапухі выношвае
апалонікаў у яйцаводзе,
аўстралійская клапатлівая
жаба — ва ўласным страўніку.
Самец рапухі-
павітухі носіць
ікру на сцёгнах.
Квакша
будуе
гняздо з
лісця, дзе
збіраецца
вада.
Сурынамская піпа
выношвае патомства ў
сумцы на спіне.

17. У Беларусі трапляюцца прадстаўнікі 2 атрадаў амфібій: 2 віды
хвастатых і 10 відаў бясхвостых.
Звычайны трытон Грабенчаты трытон Шэрая рапуха
Зялёная рапуха Азёрная жаба Вострамордная жаба

18. Травяная
жаба
Звычайная
часночніца
Сажалкавая
жаба
Чырванабрухая
жарлянка
Звычайная
квакша
Чаротавая
рапуха

19. МАЛАЙЦЫ!