Een poging uit te leggen hoe negen jaarthema's voor de Noord Oost Brabantse Bibliotheken tot stand zijn gekomen. In de presentaie wordt verwezen naar 35 relevante boeken en wordt afgsloten met het project lezers van Stavast dat aan in het negende seizoen vorm kreeg.

1. Welkom
• Hans van Duijnhoven
• December 1980, 32 jaar
• Al 32 jaar!?
• Maar …Everything changes,
• jaar na jaar in de mediawereld

2. Een reis door de tijd
• Waarbij 35 boeken voorbij komen
• Een kijk op onze tijd wordt gegeven
• Een persoonlijke analyse
• Geen wetenschapper
• Een betrokken burger
• Die in de publieke ruimte werkt
• En daar een rol heeft te vervullen

3. Beginpunt
• Zondag 29 februari 2004
• 16 jaar cd’s uitlenen in Oss (29-2-1988)
• Videorecorder ingesteld
• Tegenlicht: Bevangen in vrijheid
• Filosoof Ad Verbrugge

4. Ad Verbrugge
• 1967
• Toen 37 jaar oud

5. Tekst website Tegenlicht
Sociaal-cultureel filosoof Ad Verbrugge bepleit een
fundamentele herbezinning op onze levenswijze. Want waar
niets meer met moeite verkregen moet worden, is niets meer
van waarde.
Het wezen van de geïndividualiseerde samenleving verwoordt
hij als volgt:
“De wereld is er om door jou geconsumeerd te worden. We
hebben een zeer op gemak en geneugten gebaseerde
levenshouding.
Het is belangrijk dat we inzicht krijgen in de individuele
ontplooiing en zelfwording, want ons huidige concept van
individualiteit en genot zal onze individualiteit te gronde
richten”

6. Ad Verbrugge
• Bevangen in vrijheid eind 2004
• Oprichting Beter Onderwijs Nederland 2006
• Wikipedia: Door Verbrugges afkeer van het liberalisme
en de vrije markt is het echter lastig om hem in te
delen bij politiek rechts.
• Zijn kritiek op de managementcultuur in het
bedrijfsleven en de aantasting van de beroepseer die
daarvan volgens hem het gevolg is, maken hem eerder
links
• Verbrugge zelf acht zich echter niet links of rechts,
maar een aanhanger van het communitarisme

7. Lezingen op de zondagmiddag
• Elk jaar een thema
• Vijf-zes sprekers
• Derde zondag van de maand
• In de Groene Engel
• Lezing + daarna vragen/debat
• Om vier uur een borrel na
• Momenteel het negende seizoen

8. Hoe ontstaat een jaarthema
• Lezen
• Kranten, (opinie)bladen
• Boeken
• Internet
• Tv (Tegenlicht), radio
• Films,
• Muziek !!!
• Gesprekken met collega’s
• Intuïtief
• Wat speelt er, gaat er spelen
• Is een gevoel, soms moeilijk te verwoorden
• Is niet objectief,
• maar ook niet subjectief

9. Tien criteria
• Moet in te zetten zijn bij lokale verankering
• Moet gebaseerd zijn op analyse. Of anders gezegd: het thema is
geen gril of een opwelling.
• Het thema is "ontstaan" door het "volgen" van de samenleving.
Wat speelt er. Welke tendenzen zijn zichtbaar. Welke onderwerpen
dienen zich aan.
• Moet van uit verschillende kanten belicht kunnen worden
• Sluit indien mogelijk aan bij eerdere thema's
• Moet prikkelend zijn, vragen oproepen. De meningen zijn binnen de
samenleving over het thema (nog) verdeeld. Of veel burgers
moeten voor zichzelf nog een standpunt bepalen.
• Toont de verschuivende panelen van het openbare bibliotheekwerk.
Het werken met een jaarthema is voor een Openbare Bibliotheek
nieuw. De bibliotheek zit in een mediawereld die sterk aan het
veranderen is. We zijn als sector op zoek naar een andere rol.

10. Tien criteria (vervolg)
• Een aansprekende titel. Poëtisch? Dubbelzinnig!? Paradoxaal? Een verwijzing naar
iets. Een grapje.
• Het thema zit vooraan in de bekende golf die gaat van Innovators - Early adopters -
Early majority - Late majority naar Laggards. We streven er naar een thema naar
voren te halen dat ergens voor aan in de curve zit. Nadrukkelijk niet helemaal
vooraan (de innovators). We kennen onze plaats en rol. Een thema dat achter de
tijdgeest aanloopt is onze eer ook te na. Belangrijk is dat we niet meegaan met
hypes - kortstondige oprispingen van vaak triviaal niveau. Los van het hype
karakter realiseren we ons dat we binnen het publieke domein een rol spelen.
Daar past het niet overdreven veel aandacht te vestigen op bewezen onzin of
zaken die een twijfelachtig karakter of aanzien hebben. We hebben nog steeds
'iets' met het begrip volksverheffing. In dit verband speelt ook de vraag of een
Openbare Bibliotheek louter moet doen waar (veel) vraag naar is. Ons antwoord
is: het is niet zo dat u vraagt en wij draaien!
• Tot slot: de bibliotheekmedewerkers moet lol beleven aan het thema. Ze moeten
er tenslotte een jaar mee aan de slag en dat lukt niet als niemand het thema ziet
zitten.

11. Waarom IK een probleem werd voor ONS
• 2004-2005
• Doorgeslagen individualisering, het gevoel dat
het met mij goed gaat, maar wie zorgt voor ons
allen
• Ad Verbrugge – Bevangen in vrijheid in een tijd
van onbehagen
• Bas Haring – Wie is eigenlijk die ik?
• Hans Wolf – Op zoek naar een nieuwe
innerlijkheid
• Herman Vuijsje – Lof der dwang?

12. Verlos ons … / Geef ons …
• 2005-2006
• In de samenleving zijn tendensen waarbij
vraagtekens kunnen worden geplaatst; en
anderzijds zijn er ontwikkelingen die
gestimuleerd moeten worden

13. Verlos ons … / Geef ons …
• August Hans den Boef - Verlos ons van de God
van Iets
• Arjo Klamer – Verlos ons van het economische
denken
• Ralf Bodelier – Geef ons optimisme
• Jaap Peters – Verlos ons van de intensieve
menshouderij
• Jeroen van Merwijk – Geef ons NEE : Nieuw
Elitair Elan

14. "De boodschap van dit boek is eenvoudig. Willen
we goed leven in een goede samenleving - en wie
wil dat niet - dan gaat het niet in de eerste plaats
om geld, iets economisch dus, maar om iets
sociaals, zeg vriendschap, zorg en aandacht, en
uiteindelijk vooral om iets cultureels of spiritueels,
ofwel om iets wat zin geeft aan het leven.
Daarmee wil ik niet beweren dat de economie er
niet toe doet. Alleen kan de economie nooit het
doel zijn, dat waar het leven om draait. Het is niet
meer en niet minder dan een middel. Dus moeten
we buiten de economie opereren om dat wat echt
van waarde is te verwezenlijken. Niet een sterke
economie of een doeltreffende overheid bepaalt
de kwaliteit van het leven, maar een vitale en
krachtige samenleving."

15. We probeerden de bureaucratie aan
te pakken en hebben er schijnbaar
professionele organisaties voor
teruggekregen, waarbij de
bureaucratie erger is dan ooit. Deze
'professionalisering' leidt tot onder
meer 'te weinig handen aan het bed'
en 'te weinig blauw op straat'. Door de
voortdurende verandering is een
langetermijnoriëntatie verdwenen en
daarmee gevoelens van
verbondenheid en loyaliteit.

16. De idee dat iemand die weet hoe hij iets
móét opzoeken, ook iets wíl opzoeken.
Het is precies andersom. Alleen op grond
van kennis groeit de behoefte aan
verdere kennis en kan iemand zich de
vaardigheid toe eigenen om zich deze
ook te verwerven. Alleen wie iets weet,
kan meer weten. Wie echter niets weet,
beseft niet eens dat hij iets niet weet. De
onbenul stelt geen vragen, want hij kreeg
nooit de kans om te weten waaróver hij
vragen zou kunnen stellen. En de kennis
die hij al bezit, is voor hem zó evident dat
hij haar niet opvat als kennis, maar als de
eeuwige en volledige waarheid. En
daaraan valt immers niets toe te voegen.

17. Ontnuchteringsjaren
• 2006-2007
• Een kleine groep Nederlanders zit er al een
aantal jaren in! De rest zal de komende jaren
tot de ontdekking komen dat ze er ook in
terecht zijn geraakt.
• Het heeft te maken met het ontnuchterende
gevoel én wetenschap dat zeer veel dingen in
onze samenleving niet zo goed zijn geregeld
als tot voor kort werd gedacht.

18. Ontnuchteringsjaren
• Bas Heijne – Ontnuchteringsjaren
• Ad Verbrugge – Ontnuchteringsjaren : De staat
van het onderwijs
• Maarten van Rossem – Ontnuchteringsjaren in de
21e eeuw
• Ad Vingerhoets – Ontnuchteringsjaren : wat
bepaalt het geluk van de mens?
• Salomon Kroonenberg – Ontnuchteringsjaren :
het klimaat hoeft niet gered te worden

19. Daarmee wil ik niet beweren dat de
West-Europese naties fantastisch zijn
bestuurd maar wel dat het hele systeem
van sociaaleconomische arrangementen
dat we het Rijnlandse model noemen
het er aanzienlijk beter heeft
afgebracht.
De modale burger is in West-Europa
heel wat beter af dan in de Verenigde
Staten. Hij verdient meer, zijn
arbeidszekerheid is groter, hij kan
rekenen op een gegarandeerde toegang
tot betere en goedkopere
gezondheidszorg, hij heeft veel meer
vakantie, hij werkt aanzienlijk minder
uren per jaar en hij kan gebruikmaken
van een veel betere infrastructuur in de
ruimste zin van het woord.

20. Onmetelijke kwaliteit
• 2007-2008
• Alhoewel veel bedrijven en organisaties zeggen te
gaan voor kwaliteit leiden al hun goedbedoelde
inspanningen juist tot het tegendeel.
• Échte kwaliteit laat zich moeilijk vangen in
beleidsplannen, benchmarks, reorganisaties en
andere moderne tools. Iedereen weet wat
kwaliteit is maar als het opgeschreven moet
worden dan lukt dat niet
• (naar Robert M. Pirsig)

21. Onmetelijke kwaliteit
• Arnold Heertje – Onmetelijke kwaliteit in de
échte economie
• Jaap Dirkmaat – Onmetelijke kwaliteit in het
Nederlandse cultuurlandschap
• Willem Hoogendijk – Onmetelijke kwaliteit in
zinvolle arbeid
• Richard Engelfriet & Herman de Regt –
Onmetelijke kwaliteit : hoe Nederland verzuimt
onmetelijke kwaliteit te benutten
• Mondo Leone – Onmetelijke kwaliteit in liedjes
en verhalen

22. Herhaaldelijk is in dit Thijmessay het
intellectuele tekort ter sprake gebracht.
Daarmede wordt allereerst gedoeld op het
ontbreken van het leren in het huidige
tijdsgewricht. Met het leren zijn de
intellectuelen en met de intellectuelen is het
leren verdwenen. Efficiëntie, doelmatigheid en
calculatie hebben de plaats ingenomen van het
koesteren en ontwikkelen van intellectuele
begaafdheid. Management, communicatie en
organisatie vervangen wijsbegeerte en
wiskunde in het hoger en universitair
onderwijs. In Europa zijn we verder verwijderd
dan ooit van de luxe van het leren. Niemand
wil het meer, niemand vindt het meer nodig en
niemand wil er voor betalen. Het ontmoedigen
van fundamenteel onderzoek door overheid en
bedrijfsleven en van kennisoverdracht in het
onderwijs, zijn signalen van verval voor de
Nederlandse samenleving.

23. De latten verleggen
• 2008-2009
• Cabaretier/songwriter Jeroen van Merwijk laat zich in
zijn liedje De latten liggen laag op zijn manier
geringschattend uit over de natuurlijke (?) houding van
de Nederlander om tevreden te zijn met een zes min.
• De latten verleggen wil uitdrukken dat we in het
Westen duurzamer moeten gaan leven én tegelijkertijd
dat ons ambitie-niveau iets-“je” naar boven mag/moet
worden bijgesteld.
• Een duurzame samenleving is meer als het plaatsen
van zonnecellen op daken.

24. De latten verleggen
• Kris Verburgh – De latten verleggen : wetenschap als
bron van inspiratie in de 21e eeuw
• Willem Middelkoop – De latten verleggen omdat olie
en grondstoffen schaars worden
• Jan Juffermans - De latten verleggen
• Marcel van Herpen – De latten verleggen door
duurzaam opvoeden en ontwikkelen
• Ad Verbrugge - De latten verleggen in het ware leven
• Joep Dohmen – De latten verleggen en een nieuwe
levenskunst

25. We lijden eigenlijk dertigduizend
levens, want elke ochtend, elke keer
wanneer we ontwaken en dat
bewustzijn weer via onze ogen
binnensluipt, kunnen we ons weer
verwonderen over de werkelijkheid,
over het reilen en zeilen van deze
maatschappij, temidden van sterren
en melkwegen.
() Ons lichaam, en onze geest, zijn
het grootste privilege dat we ons
kunnen voorstellen. Vergeleken met
al die dode materie, is onze toestand
als bewuste wezens dezelfde als
mensen vergeleken met goden

26. De tragiek van het liberalisme is dat het
zich ingezet heeft voor de emancipatie
van individuen uit overheersende kaders,
maar dat het nagelaten heeft om een
moraal te ontwikkelen waarmee die
bevrijde individuen hun autonomie
zodanig gestalte kunnen geven dat we
een samenleving overeid houden van
even zelfredzame als op elkaar betrokken
individuen. Onze cultuur is zwaar
geïnfecteerd door de pathologische
figuur van de Marlboro Man

27. Draait de wereld om jou of om ons allemaal?
• 2009-2010
• Alternatieve titel: Herlevend burgerschap
• Barack Obama in zijn inauguratie toespraak
• “A new era of responsibility”:
• duties that we do not grudgingly accept but
rather seize gladly,
• firm in the knowledge that there is nothing so
satisfying to the spirit,
• so defining of our character,
• than giving our all to a difficult task.

28. Draait de wereld om jou of om ons allemaal?
• Rob Wijnberg - Herlevend burgerschap door berichtgeving die recht doet
aan de werkelijkheid
• Willem Vermeend - Herlevend burgerschap in de WIJ economie (deze
lezing ging uiteindelijk door omstandigheden niet door)
• Tony van der Meulen - Herlevend burgerschap en het leed dat winkelen
heet
• Jan Derksen - Herlevend burgerschap in een tijd van zelfverheerlijking
• Joke J. Hermsen - Herlevend burgerschap door een ander tijdbesef
• De gebroeders Meester - Herlevend burgerschap : waar staan we?
en
• Vanwege op hand zijnde verkiezingen:
• Bas Heijne - Herlevend burgerschap

29. Toch zijn er in alle media tendensen zichtbaar
die een toenemende macht van commerciële
belangen verraden. Zo wordt de journalistiek,
uit angst om de aandacht van het snel
afgeleide publiek kwijt te raken, over de gehele
linie steeds korter van stof. Artikelen van meer
dan duizend woorden zijn in kranten
tegenwoordig steeds meer uitzondering dan
regel; in treinkranten staat überhaupt
nauwelijks artikelen.
() Ook in Hilversum is kort en bondig de
absolute norm geworden. () En de gemiddelde
Nederlandse tv-kijker blijkt een onrustig type:
een pauze of stilte langer dan een paar
seconden doet hem al naar een andere zender
zappen, evenals een muzikaal intermezzo van
meer dan een minuut.

30. We kunnen de mentaliteit observeren dat werkelijk alle
dingen in iemands leven 'leuk' moeten zijn. Een
schoolopleiding, een cursus voor een professional, het
werk, de intieme relatie, leen vriendschapsrelatie, een
hobby, het moet allemaal leuk worden gemaakt of leuk
worden opgediend. Het woord 'opleuken' is dan ook niet
voor niets van deze tijd. Het lijkt erop dat we allemaal aan
'leuk' verslaafd zijn. Zelfs menige tandarts doet zijn best
een bezoekje aan hem leuk te maken. Houdt dit in dat we
niet meer in staat zijn ons een inspanning te getroosten
die wellicht helemaal niet leuk is of helemaal niet
geëvalueerd kan worden in termen van leuk of niet leuk?
Is hedonisme dan alles nog wat we nastreven en betekent
dit dat het gedaan is met de moraal? Hebben we verleerd
wat het betekent om af te zien, ons te onthouden en
gedrag of gevoelens te remmen met het oog op een hoger
doel, een medemens of een ideaal? Wordt elke
gebeurtenis voortaan geëvalueerd in termen van leuk of
niet leuk en alles wat niet leuk is of lijkt vermeden? Geven
de media ook in dit opzicht ons een voorbeeld?

31. Verveling is een van die steeds
zeldzamer wordende ervaringen waarbij
we nog doelloos bij onszelf en bij die
andere, niet ingevulde en niet meetbare
tijd kunnen verwijlen, en zonder enig
houvast, hoe angstaanjagend dit ook
moge zijn, tot nieuwe inzichten kunnen
komen, In een tijd waarin het
arbeidsethos keer op keer wordt
opgepoetst - 'samen werken, samen
leven' - zou het goed zijn de verveling
ook eens te 'omarmen', zoals Brodsky
schreef, 'want het goede aan verveling is
dat het geen illusie is. Probeer verveling
te omarmen, want hij is toch groter dan
jij.

32. Tijd voor een nieuwe lente
• 2010-2011
• In elke samenleving zijn jaren aan te wijzen die als
het ware bij elkaar horen. Noem het seizoenen.
En die verschillen van elkaar qua karakter, sfeer,
gevoelstemperatuur.
• De laatste jaren zitten we in het Westen
overduidelijk in een winterperiode.
• We snakken - samen met anderen, velen, denken
wij - naar een periode met meer vertrouwen in de
toekomst, optimisme.

33. Tijd voor een nieuwe lente
• Een tijdvak waarin de problemen die in de voorbije
herfst en lopende winter zijn komen bovendrijven zullen
worden aangepakt.
• Oplossen is nogal veel gevraagd, want de problemen
waar we voor staan zijn immens groot.
• En zullen niet in een oogwenk kunnen worden opgelost.
Toch menen we dat velen op de een of andere manier
vooruitzien naar een tijd waarin 'iets' gedaan wordt.
• Niet langer zoeken naar de zondebok, nog een rapport
schrijven voor de bureaula of - nog erger - beweren dat
er geen problemen zijn.

34. Tijd voor een nieuwe lente
• Tom Kniesmeijer - Tijd voor een nieuwe lente
• Rien T. Segers -Wat staat Nederland te doen na
de crisis
• Herman de Regt & Richard Engelfriet - Tijd voor
een nieuwe lente in vakmanschap
• Marcia Luyten - Tijd voor een nieuwe lente
• Esther-Mirjam Sent - Tijd voor een nieuwe lente
• Rob Riemen - Tijd voor een nieuwe lente

35. De Nederlandse culturele
geschiedenis van de afgelopen
50 jaar telt negen verschillende
seizoenen, die alle tussen de
vijf en zeven jaar de
samenleving domineren. Het
vaste patroon van de seizoenen
geeft culturele ontwikkelingen
een kader en spint een
onderliggende rode draad.
Mensen denken anders en
handelen anders in een winter
dan in een lente.

36. Het gaat er niet alleen om of Nederland in 2009 beter
presteert dan in 2008 of in 1999, de meetlat dient vooral
synchroon aangewend te worden: hoe doet Nederland
het in 2009 in vergelijking met andere Europese, Noord-
Amerikaanse en Aziatische landen?
Bij een dergelijke analyse zal blijken dat naarmate we
meer en meer het gemoderniseerde Rijnlandse model
gaan gebruiken, de kans op successen het grootst is.
De volgende woorden van de Chinese president Hu
Jintao, die de doelstelling van dit boek goed weergeven,
hadden tot Nederland gericht kunnen zijn:
Neem de wereld zo breed mogelijk in ogenschouw en
analyseer de situatie; bezie met heldere blik de serieuze
kansen die door de steeds sterker wordende
internationale competitie geboden worden; bezie met
een heldere blik de moeilijkheden en de risico's die zich
aandienen; grijp de kansen die deze periode van
belangrijke strategische mogelijkheden biedt, en gebruik
deze periode goed, op een welbewuste manier.

37. Een compliment
• Graag bevestig ik mijn komst
• Ook uw brief sprak me aan.
• Dit soort initiatieven zouden meer
bibliotheken moeten nemen: een nieuwe
vorm van genuanceerde democratie van
onderaf, die bij de aanhoudende
besluiteloosheid van bovenaf het -
onderschatte - verschil kunnen maken in de
komende jaren.

38. Bedriegerij heette niet meer zo. Een elite
betaalde zichzelf hysterische bedragen uit.
Economie en politieke leken opgesloten in
de dwingelandij van de korte termijn.
Ordenende principes, mechanismen en
waarden die ik tot dan toe vanzelfsprekend
had gevonden, bleken ook in Nederland te
kunnen veranderen. Toen ik onze
economie, media, rechtstaat, politiek en
moraal ging bekijken in het licht van een
andere ordening dan we in het Westen
gewend zijn, kregen ze ineens een heel
andere betekenis.
Dit boek laat zien hoe Nederland meer op
Afrika is gaan lijken. () Iets verder weg, in
de Verenigde Staten, lijkt dezelfde
beweging nog geprononceerder.

39. De ziel, als bron van alle leven, leert ons
dat alles wat léven schenkt, goed is, en
alles wat doodt, een kwaad. Alles wat
bezield is, is goed en zal voortleven; alles
wat zonder ziel is, heeft geen waarde en
kan niet blijven bestaan. Het bezielde
leven is onvergetelijk, het zielloze leven
verdient vergetelheid. Het beste is waar
en zal blijven, maar wat een leugen blijkt
te zijn, zal als sneeuw voor de zon
verdwijnen. Het beste bestaan is dan ook
gewijd aan het zoeken naar de waarheid
en de beoefening van de deugden. De
menselijke wijsheid liefhebben is niets
anders dan steeds weer deze
onderscheidingen maken en
onvoorwaardelijk voor waarheid kiezen.

40. Who’s in control?
• 2011-2012
• De regels They think we're driving, but I know we're
drifting.
• uit het liedje Idlewild van Gretchen Peters pakt samen waar
dit thema over gaat.
• Heb je als mens wel de controle over je zelf?
• Wie of wat bepaalt wat er in een samenleving gebeurt?
• Door wetenschappelijke en technologische ontwikkelingen
komen er steeds meer 'applicaties' op de markt die een
eigen dynamiek hebben.
• Los van dat alles is er (nog) steeds het (nood)lot dat ons
leven bepaalt.

41. Who’s in control?
• Ap Dijksterhuis - Het slimme onbewuste
• Jos - Verveen - Bullsh!t management
• Coen Simon - Pleidooi voor oppervlakkigheid
• Raoul Heertje -Mark Rutte is lesbisch
• Roos Vonk - Menselijke gebreken en andere
ongemakken
• Micha de Winter - Verbeter de wereld, begin
bij de opvoeding

42. Hoe dan ook, ons bewustzijn speelt
slechts een rol bij een klein deel van
wat wij doen. Maar zelfs in die
gevallen dat het bewustzijn een rol
speelt, wat doet het dan? Neemt het
echt beslissingen, of worden we ons
slechts bewust van beslissingen, die
we al onbewust genomen hebben?
Dit onderscheid is belangrijk, omdat
wanneer het bewustzijn beslissingen
neemt, ook al is het maar in 1 procent
van de gevallen, je nog steeds zou
kunnen verdedigen dat het de baas is
in ons brein. Een directeur weet ook
niet precies wat er allemaal op de
werkvloer beslist wordt. Dat hoeft
ook niet

43. Management is precies honderd jaar
geleden uitgevonden om de
productiviteit en winstgevendheid van
organisaties te vergroten, maar de
praktijk is dat de invoering ervan juist
leidt tot een lagere productiviteit. Maar
nog veel erger is dat het werken
volgens de dagelijks veranderende
manegementsprincipes in de weg staat
dat uw organisatie doet waar het om
draait en mensen dáár aan verbindt.
Het geloof in management zit zit echter
zo diep dat de pavlovreactie van
organisaties die problemen ervaren
vaak is: nóg meer management, met
alle gevolgen van dien ...

44. De oppervlakkigheid waar ik voor pleit, lijkt
misschien nog wel het meest op het lezen
van een boek. Om een verhaal te begrijpen,
zelfs al heeft het de lengte van een mop,
ontkom je er niet aan het van voor naar
achter te lezen, dat wil zeggen helemaal en
in de juiste volgorde. Je ontkomt er niet
aan aan de oppervlakte van de tekst te
blijven. Er zijn geen methoden voorhanden
die je op de een of andere manier kunnen
laten kennisnemen van het verhaal zonder
gebruik te maken van de exacte loop van
het verhaal. Een samenvatting vertelt geen
verhaal, en een literaire theorie of
interpretatie is alleen behulpzaam als je het
verhaal hebt gelezen

45. Al die zinnetjes maken verhalen. Beelden maken
verhalen. De beste verhalen hebben de meeste
aanhangers. Over het ontstaan van de wereld doen
verschillende verhalen de ronde. De populairste
verhalen worden door miljoenen fans geloofd en
doorverteld. De Bijbel? Goed verhaal. De oerknal?
Ook een goed verhaal. Voor beide theorieën
ontbreekt het ultieme bewijs. Het is dus maar net
welk verhaal je aannemelijk vindt. Persoonlijk vind ik
de oerknal een beter verhaal. Maar als jij de Bijbel
(wat sowieso een móóier verhaal is) een beter verhaal
vindt dan kan ik me dat heel goed voorstellen. Het
marxisme en kapitalisme zijn trouwens ook vrije goeie
verhalen. heel veel -ismes zijn goede verhalen. Zelfs
fascisme, mits overtuigend verteld, best een goed
verhaal. Het enige -isme zonder dat goede verhaal is
nudisme. Een dikke naakte vent op een fiets is
gewoon smerig, toch?

46. We moeten met z'n allen een
toontje lager gaan zingen, vind ik.
Dat is ook mooier - dieper, voller -
dan al dat prinselijk gesnater.
Het opgeven van illusies over jezelf
kan pijnlijk zijn, maar het biedt ook
een spectaculaire verruiming van
je blik. Daardoor kun je je met veel
meer inzicht en gemak bewegen in
het sociale verkeer. Dát is het
'gevorderden'-niveau waar de titel
van dit boek naar verwijst.

47. Echte waarde(n)
• 2012-2013 (seizoen 9)
• TrendRede 2012 (de 2e)
• Burger van Stavast
• Filmpje MBA Oath 2011 (filmpje)
• Daarin de zin: Create real value

48. Het goede en het geluk zijn niet
vanzelfsprekend, ze laten geen passieve
heilsverwachting toe, maar vergen een
actief veroveren en vechten. Wie daar
niet toe bereid is, komt nergens, net
zoals Estragon en Vladimir. Zij weten
eigenlijk wel dat het wachten geen zin
heeft, dat ze weer op stap moeten gaan.
Maar ze zijn zo versuft en verveeld dat
ze niet in beweging te krijgen zijn.
Volstrekt inert. Zelfs wanneer ze hun
laatste woorden uitspreken, 'we
moeten gaan', dan nog staan ze stil. Al
stilstaand laten ze zo de mooiste dingen
voorbijgaan: het goede, het geluk, de
liefde, het leven zelf

49. Echte waarde(n)
• Alicja Gescinska – Verovering van de vrijheid
• Koen Haegens – Neem de tijd (rust)
• Marcel Metze – De hoogmoedigen (evenwicht)
• Peter Westbroek – De ontdekking van de aarde
(verwondering)
• Wim Daniëls – Echte waarde(n)
• Rutger Bregman – Met de kennis van toen
(bescheidenheid)

50. Er zijn verhalen die je je leven lang
meedraagt. Daar kan stof op komen.
Soms lijkt het zelfs een tijdlang alsof je
ze bent vergeten. Maar helemaal
verdwijnen doen ze niet.
Zo'n verhaal - misschien wel het eerste
- was voor mij het sprookje Momo en
de tijdspaarders. Daarin beschrijft de
Duitse kinderboekenschrijver Michael
Ende (1929-1995) een duister slag
mensen. 'Het waren heren, die van top
tot teen in spinnenkleurig grijs gekleed
gingen. Zelfs hun gezichten zagen er
asgrauw uit. Ze droegen ronde
bolhoeden en rookten askleurige
sigaren. Ieder had steeds een loodgrijze
aktetas bij zich.

51. Welnu, in de jaren negentig werd de
Nederlandse publieke sector in razend
tempo omgebouwd tot een cluster van
(semi-)zelfstandige organisaties voor
publieke dienstverlening waarin niet langer
politieke bestuurders en hun ambtelijke
handlangers de dienst uitmaken, maar een
groeiende groep publieke
(beroeps)managers die dezelfde
'econocratische' taal spraken en in
dezelfde zakelijke termen dachten als hun
collega's in het commerciële bedrijfsleven.
Het valt ernstig te betwijfelen of deze
neoliberale ombouw ook heeft geleid tot
meer efficiency, betere 'producten' (zoals
zorg, onderwijs en andere publieke
dienstverlening tegenwoordig worden
genoemd) en tot grotere tax payers' value.

52. Angst voor de blinde
woelingen van onze planeet
drijft de mensen naar de
loopgraven van het eigen
gelijk. Te midden van zo veel
betrokkenheid is het zaak om
distantie te betrachten.
Persoonlijk heb ik nooit
reden gehad om aan de
oriënterende kracht van de
wetenschap te twijfelen.

54. De politici van vandaag zijn de kinderen
van de moderne universiteit: een grijze
ideeënfabriek waarin de middelmaat
regeert. Neem de filosofie, eens de
koningin der wetenschappen, nu volledig
gemarginaliseerd als technische
haarkloverij. Kijk naar de historici, ooit de
vaders des vaderlands, tegenwoordig
een stelletje vakidioten die het al in hun
ribbroek doen bij het idee van een
camera. ()
Het populariseren van inhoud en het
vertellen van verhalen dát is de politieke
en intellectuele missie van de toekomst.

55. Lezers van Stavast
40 weken lang
Elke week een boek lezen
Bijeenkomsten
Lezingen
Moreel appél aan jezelf
Doorzettingsvermogen
Concentratie
Tegen de keer in

56. Drie grote issues + een kleintje
• 1. Hoe zit de mens in elkaar?
• 2. Alle problemen die op ons af komen en waar we
‘iets’ mee moeten
• 3. Zaken die de komende jaren gaan spelen (zeg ‘de
toekomst’)
• Daardoorheen
• Het kleintje: Hoe kun je gelukkig worden, zijn
• Overall thema: Wat voor samenleving willen we
realiseren, behouden (denk aan Tony Judt!)
• We zitten kortom in een transitieperiode
• Waarover veel geschreven en gedebatteerd wordt

57. Enkele boeken tot slot
In het Westen hebben we een lange periode
van stabiliteit gekend en bestond in onze cocon
de illusie dat we voor altijd economische
vooruitgang zouden kennen. Dat idee ligt nu
achter ons. In de afzienbare toekomst moeten
we rekening houden met grote economische
onzekerheid. We kunnen minder dan op enig
ander moment sinds de Tweede Wereldoorlog
vertrouwen op onze gezamenlijke doelen, het
welzijn van ons milieu en onze persoonlijke
vrijheid. We hebben geen idee wat voor soort
wereld onze kinderen zullen erven, maar we
kunnen onszelf in elk geval niet meer
wijsmaken dat die zeker op die van ons zal
lijken

58. De gedachte dat we door groei de armen uit
de armoede zullen halen; dat we door kunnen
gaan met banen creëren, en kunnen blijven
voorzien in de basisbehoeften van de meer
dan twee miljard nieuwe wereldburgers en de
zeven miljard die er nu al zijn; dat wij in het
Westen door kunnen gaan met het verhogen
van onze financiële en materiële
levensstandaard; dat de wereld - ondanks
conflicten hier en daar - door zal blijven
draaien in relatieve stabiliteit ... Ik herhaal: het
zal niet gaan lukken. Wat dan? We zullen
geconfronteerd worden met de Grote
Verstoring. Om te beginnen zal de economie
simpelweg niet meer groeien. De aarde is vol;
er is geen plaats voor een economie die
tweemaal, laat staan vijfmaal, onze aarde
nodig heeft

59. Het lijdt inmiddels geen twijfel meer
dat zowel zelfbeheersing als
cognitieve inspanning een vorm van
mentale arbeid is. Diverse
psychologische onderzoeken hebben
duidelijk gemaakt dat mensen die
worden uitgedaagd door zowel een
veeleisende cognitieve taak als een
bepaalde verleiding die verleiding
waarschijnlijk niet kunnen
weerstaan.

60. Ik erken dat mijn relatie met technologie
vol tegenstrijdigheden zit. En ik vermoed
dat dit ook jouw tegenstrijdigheden zijn.
Onze levens worden vandaag de dag
gekenmerkt door een grote, voortdurende
spanning tussen de deugden van méér
technologie en de persoonlijke behoefte
aan minder: moet ik mijn kind dat speeltje
wel geven? Heb ik de tijd om te leren
omgaan met dit arbeidsbesparende
apparaat? En op een dieper niveau: wát is
die technologie eigenlijk die mijn leven
overneemt? Wat is de wereldwijde kracht,
die zowel liefde als afkeer bij ons
teweegbrengt? Hoe moeten we daarmee
omgaan? Kunnen we ons er tegen
verzetten, of is iedere nieuwe technologie
onvermijdelijk? Verdient de aanhoudende
stortvloed van nieuwe dingen mijn steun
of mijn scepsis - en doet mijn keuze er
werkelijk toe?

61. Tot op de dag van vandaag blijf ik
overtuigd van deze filosofie: wat het
probleem ook is - zakelijk,
relationeel, problemen met
gezondheid, maar ook de grote
wetenschappelijke, sociale en
culturele uitdagingen van onze
eeuw - er is altijd een idee dat het
probleem kan oplossen. En we
kunnen dat idee ook vinden. En als
we het gevonden hebben, dan
moeten we het implementeren.
Mijn leven is gevormd naar deze
imperatief. De kracht van een idee -
is zelf een idee.

62. Ray Kurzweil
• G N R
• Genetica
• Nanotechnologie
• Robotica
• &
• De wet van Moore (chips)

63. We moeten meer in gaan zien
dat het belangrijk is om
menselijk talent te koesteren
en beter beseffen dat talent zich
in ieder individu anders
uitdrukt. We moeten
omgevingen scheppen - op onze
scholen, werkplekken en in
banen - waar ieder persoon
wordt geïnspireerd om creatief
te groeien. We moeten ervoor
zorgen dat iedereen de kans
krijgt om te doen wat hij of zij
moeten doen, om het Element
in zichzelf te ontdekken, op hun
eigen manier.

64. Sir Ken Robinson
• TED
• I define creativity as the process of
• having original ideas,
• that have value
• The Element
• In je element zijn
• Flow

65. De postmoderne mens lijdt aan een vreemde
dissociatie, een nieuw vorm van
persoonlijkheids-verdubbeling. We klagen het
systeem aan, staan er vijandig tegenover en
voelen ons machteloos om het te veranderen.
Anderzijds gedragen we ons op een manier die
het systeem voortdurend bevestigt en
uitbreidt. De wijze waarop we eten en drinken,
ons kleden, verplaatsen, op vakantie gaan, zijn
daar stuk voor stuk voorbeelden van - wij zíjn
het systeem waarover we klagen. Een
proteststem uitbrengen voor ultralinks of
ultrarechts zal niet volstaan om deze situatie te
wijzigen. Het is niet de ander die moet
veranderen; de pijnlijke waarheid is dat we het
ook zelf zullen moeten doen. In plaats van
alleen maar consument te zijn, moeten we
weer burger worden. Niet alleen in het
stemhokje, maar ook, en zelfs vooral, in de
manier waarop we ons leven leiden.

66. Het ideaal van het grootste geluk werkt op
twee manieren. Het zal ons op een
weloverwogen manier helpen nadenken
over hoe we onze maatschappij moeten
organiseren. En het zal ons enthousiaste en
toegewijde aanhangers maken van het
algemeen belang. Onze moderne
samenleving is hard toe aan een goed
omschreven algemeen belang, een doel
waarop alle inwoners gezamenlijk hun
inspanning kunnen richten. Dit nieuwe doel
is het vermeerderen van het algehele geluk,
en daaraan moeten we ons met elkaar
verplicht voelen. Niemand zal dat ooit
definitief en helemaal lukken, maar als we
het ideaal eenmaal erkennen en ons eraan
committeren, zullen we het als vanzelf
dichter naderen.

67. Het vermogen tot meeleven is onmisbaar. Een
samenleving bestaat uit leden die samen leven,
en is dus niet een willekeurige groep individuen
die toevallig op één plek woont. Je moet
kunnen begrijpen, of beter nog, je moet
kunnen voelen wat andere mensen meemaken.
Ook analfabeten kunnen duizenden situaties
'lezen' en daardoor meeleven.
Het voordeel van het lezen van boeken is dat
je in korte tijd met honderden levens kunt
meeleven. Je ontwikkeling gaat sneller dan
wanneer je niet leest. Je komt in allerlei
culturen terecht, in verschillende tijdperken
en zelfs in het andere geslacht. Goede
verhalen nestelen zich in je geheugen en gaan
tot je eigen geschiedenis behoren. Voor
iemand die leest duurt het leven niet kort,
daarvoor gebeurt er te veel.

68. Quote
• Maar het grote zwelgen in subjectiviteit gaat
voorbij.
• Geef ons deskundigheid, geef ons feiten.
• Bas Heijne,
• NRC 24 november

69. http://lezersvanstavast.blogspot.nl/