Powerpoint presentatie Nationaal Monumentencongres 2012

1. Reken je niet rijk!
Over economische waardering van baten van
monumentenzorg
Amersfoort, Nationaal Monumentencongres,
8 november 2012
Prof. dr. Barbara Baarsma

2. Cynisme en economische waardering
Cecil Graham: “What is a cynic?”
Lord Darlington: “A man who knows the price of everything
and the value of nothing.”
Cecil Graham: “And a sentimentalist, my dear Darlington, is a
man who sees an absurd value in everything, and doesn‟t
know the market price of any single thing.”
(Oscar Wilde, 1892, Lady Windermere's Fan)
2

3. Ondanks de crisis is er overheidsgeld
beschikbaar voor monumentenzorg
270.00
250.00 Ook is maatschappelijk
230.00 draagvlak:
210.00
190.00
Natuurmonumenten / TNS
170.00
Nipo: 36% van de 1.000
150.00
respondenten wil 5 euro
130.00
betalen voor het behoud
110.00
100.00 van cultureel erfgoed
90.00
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010*
Bruto Binnelands Product (werkelijke prijzen)
Inflatie (cpi)
Bruto uitgaven monumenten volgens CBS
Subsidies volgens Erfgoedbalans (exclusief fiscale aftrek en laag rente 3
restauratiehypotheek, maar inclusief incidentele gelden voor wegwerken
restauratieachterstanden)

4. Op zoek naar overtuigende argumenten (1)
 “Uiteindelijk verdient het Rijk de investeringen in de vorm
van hogere belastinginkomsten, zoals
inkomstenbelasting, vennootschaps- en
overdrachtsbelasting, weer terug. Voor iedere bestede euro
in de vorm van subsidies, hypotheken en fiscale
maatregelen in de periode 1995-2009 kreeg het Rijk via
belastingen direct 0,97 euro terug. Een macro-economische
doorrekening door het Centraal Planbureau leert dat
uiteindelijk van elke euro die de overheid investeert 1,50
euro terugvloeit. Daarmee is aangetoond dat investeringen
in het behoud van cultuurhistorie de rijksoverheid per saldo
geld opleveren.”
Het Nationaal Restauratiefonds, „Investeren in Monumenten 2010‟, hoofdstuk 2
4

5. Op zoek naar overtuigende argumenten (1)
 “Uiteindelijk verdient het Rijk de investeringen in de vorm
van hogere belastinginkomsten, zoals
inkomstenbelasting, vennootschaps- en
overdrachtsbelasting, weer terug. Voor iedere bestede euro
in de vorm van subsidies, hypotheken en fiscale
maatregelen in de periode 1995-2009 kreeg het Rijk via
belastingen direct 0,97 euro terug. Een macro-economische
doorrekening door het Centraal planbureau leert dat
uiteindelijk van elke euro die de overheid investeert 1,50
euro terugvloeit. Daarmee is aangetoond dat investeringen
in het behoud van cultuurhistorie de rijksoverheid per saldo
geld opleveren.”
Het Nationaal Restauratiefonds, „Investeren in Monumenten 2010‟, hoofdstuk 2
5

6. Multiplier en fiscaal terugverdieneffect
 Er wordt geen rekening gehouden met:
 Een counterfactual
 Crowding out
 De kosten van belastingheffing
 Voor iedere euro die de overheid extra wil herverdelen levert de
maatschappij ongeveer de helft in als welvaartsverlies
 De gemiddelde kosten van herverdelen zijn lager dan de marginale
kosten, maar nog altijd 10-15%
6

7. Op zoek naar overtuigende argumenten (2)
 “Uiteindelijk verdient het Rijk de investeringen in de vorm
van hogere belastinginkomsten, zoals
inkomstenbelasting, vennootschaps- en
overdrachtsbelasting, weer terug. Voor iedere bestede euro
in de vorm van subsidies, hypotheken en fiscale
maatregelen in de periode 1995-2009 kreeg het Rijk via
belastingen direct 0,97 euro terug. Een macro-economische
doorrekening door het Centraal planbureau leert dat
uiteindelijk van elke euro die de overheid investeert 1,50
euro terugvloeit. Daarmee is aangetoond dat investeringen
in het behoud van cultuurhistorie de rijksoverheid per saldo
geld opleveren.”
Het Nationaal Restauratiefonds, „Investeren in Monumenten 2010‟, hoofdstuk 2
7

8. Op zoek naar overtuigende argumenten (2)
 “Uiteindelijk verdient het Rijk de investeringen in de vorm
van hogere belastinginkomsten, zoals
inkomstenbelasting, vennootschaps- en
overdrachtsbelasting, weer terug. Voor iedere bestede euro
in de vorm van subsidies, hypotheken en fiscale
maatregelen in de periode 1995-2009 kreeg het Rijk via
belastingen direct 0,97 euro terug. Een macro-economische
doorrekening door het Centraal planbureau leert dat
uiteindelijk van elke euro die de overheid investeert 1,50
euro terugvloeit. Daarmee is aangetoond dat investeringen
in het behoud van cultuurhistorie de rijksoverheid per saldo
geld opleveren.”
Het Nationaal Restauratiefonds, „Investeren in Monumenten 2010‟, hoofdstuk 2
8

9. Macro-economisch terugverdieneffect
 Het achterliggende idee?
 de Nederlandse overheid bepaalt hoeveel totale uitgaven ze in
jaar x wil doen, zeg y
 ze leent op de (internationale) kapitaalmarkt het dubbele
bedrag, 2y
 de lening van 2y wordt geïnvesteerd in monumenten
 het rendement voor de overheid is 50% en dat geeft een
volledige dekking van de uitgaven, want
 de lening kan worden terugbetaald (y) en
 het rendement van 50% (0,5*2y=y) geldt ter dekking van de
overheidsuitgaven
9

10. De vermeende CPB berekening
 Er is verondersteld dat er 1 miljard wordt geïnvesteerd in
woningbouw
 CPB: dat leidt tot een verbetering van het EMU-saldo van
0,47 miljard euro.
 Uitgaande van een hefboom van 3,3 komt men dat tot een
subsidiebedrag van 313 miljoen euro
 Een subsidie van 313 miljoen euro zou dan leiden tot een
verbetering van het EMU saldo van 0,47 miljard euro, een
„terugverdienpercentage‟ van (€ 467 mln / € 313 mln) is circa
150%
10

11. De vermeende CPB berekening (2)
 CPB houdt geen rekening met financiële bijdrage van de
overheid aan de investeringsimpuls:
 EMU saldo klopt niet
 De kosten van overheidssubsidies worden buiten
beschouwing gelaten
 Overheidsbijdrage wordt overschat
 CPB-berekening voor woningen in het algemeen en niet
voor monumenten in het bijzonder
 Wederom de counterfactual: het gaat om effecten ten
opzichte van alternatieve bestedingen van die miljard euro
 De slotsom is: reken u niet rijk!
Dat doet het CPB ook niet
11

12. Reken je niet rijk, maar voel je evenmin arm
 De markt faalt vanwege het ontbreken van prijskaartjes voor
alle baten en de mogelijkheid om die baten toe te eigenen
 Een overheid die dat marktfalen corrigeert, door
bijvoorbeeld subsidies, kan de welvaart verhogen
 Mits de kosten van de subsidies niet te hoog zijn
 Om die afweging van kosten en baten te kunnen maken, is
er de maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA)
 Om de baten in geld uit te drukken, zijn economische
waarderingsmethoden beschikbaar
12

13. Economische waarderingsmethoden kunnen
helpen overtuigende argumenten te vinden
Economische waarderingsmethoden
Waardering ontleend aan
Waardering ontleend aan waarneembare marktgegevens
enquêtes - Stated
(prijzen en kosten) - Revealed preferences
preferences
Waardering ontleend aan - Contingent valuation
Waardering ontleend aan prijzen prijzen of kosten van
en kosten van een monument: - Conjoint measurement
surrogaat goederen of
- Productiefunctiebenadering diensten: - Choice modelling
- Vervangingskostenmethode - Reiskostenmethode - Welzijnswaarderings-
methode
- Preventieve kostenmethode - Hedonische prijsmethode
Money speaks louder than words
13

14. Dank voor uw aandacht
Prof. dr. Barbara Baarsma
SEO Economisch Onderzoek
Roetersstraat 29
1018 WB Amsterdam
b.baarsma@seo.nl
020-5251652
06-24204707
14