2. Toda a actividade da natureza e do ser humano é produto do uso da enerxía
nas súas diferentes formas de manifestarse.
Sen enerxía non poderiamos movernos, nen traballar, non poderíamos
acender a luz, quecernos, facer funcionar as máquinas, utilizar vehículos
para desprazarnos...
Sen enerxía non habería chuvia nin vento as plantas non medrarían e non
existiría vida nin se producirían cambios no Planeta nin no Universo.
Todos os fenómenos físicos e químicos son produto da enerxía ou
maniféstanse a través dela: os principios mecánicos, a calor, a luz, a
electricidade, as combinacións entre substancias, elementos e partículas...
3. A enerxía dos animais procede
dos alimentos que consumen.
Os músculos utilizan a enerxía
que conteñen os alimentos para
producir traballo e calor.
4. Os animais de “sangue frío” carecen dun sistema interno
para regular a súa temperatura corporal polo que
precisan quecerse cos raios do sol.
5. Case toda a enerxía que utilizamos procede do sol.
Regula o ciclo da auga, fai posible a fotosíntese, produce
os ventos, quece aos seres vivos...
6. As plantas e os animais utilizan a enerxía da
natureza para subsistir e medrar.
O ser humano, ademais, descubreu diversas
formas de aproveitar e transformar a enerxía
dispoñíble na natureza.
Todas as máquinas precisan de algunha fonte de enerxía.
7. Enerxía é a capacidade para producir un traballo
8. Na actualidade está aceptado que a enerxía liberada no Big Bang maniféstase
a través das forzas do Universo. Todas as forzas que existen no Universo
teñen unha orixe común e pódense sintetizar en catro que son as fontes de
todos os cambios que teñen lugar na materia.
FORZA
CARACTERÍSTICAS
PARTÍCULAS
SOBRE AS
QUE ACTÚA
ALCANCE
FORZA
GRAVITATORIA
É a forza macroscópica dominante no Universo.
É a responsble da atracción entre a materia. Rixe os
movementos das estrelas e dos planetas e determina
incluso o destino do universo a medida que este se
expande.
todas
infinito
FORZA
ELECTROMAGNÉTICA
Mantén os electróns ligados aos núcleos dos átomos e
goberna o movemento dos electróns en todo tipo de
sistemas. É a responsable dos procesos químicos e da
formación de estruturas atómicas e moleculares.
partículas con
carga (electróns,
protóns)
infinito
FORZA NUCLEAR
FORTE
Está no interior do átomo. É a que mantén unidos os
quarqs nos protóns e neutróns e noutras partículas do
núcleo. Ten gran intensidade e enerxía
(1 millón de veces máis grande que a forza
electromagnética).
quarqs
10-15 m
FORZA NUCLEAR
DÉBIL
É a responsable da desintegración de partículas como
o neutrón. Determina a estabilidade dos núcleos
atómicos.
quarks e leptóns
10-17 m
9. Desde que Einstein formulou a súa teoría da relatividade os científicos
buscan a maneira de explicar todas as interaccións que existen no
Universo por medio dunha forza única.
10. A MEDIDA DA ENERXÍA
A unidade normalizada é o Xulio (J), a enerxía necesaria para que
unha forza de 1 Newton desprace un corpo 1 metro na dirección da
súa aplicación.
A potencia fai referencia á velocidade con que se transforma a
enerxía. Un vatio de potencia indica que se está transformando 1
xulio de enerxía por segundo.
F (1 N)
e (1m)
11. A enerxía é sempre
a mesma, pero pode
manifestarse de
moitas formas
22. TRANSFERENCIAS ENERXÉTICAS
Sempre que se fai uso da enerxía realízanse transferencias dunhas formas ás outras.
Cantos máis pasos se den máis costoso resulta o aproveitamento enerxético e máis
perdas se producen.
DÚAS FORMAS DE APROVEITAR ENERXÍA PROCEDENTE DO SOL
Sol
panel fotovoltaico-corrente eléctrica-televisor
E. nuclear → E. electromagnética→ E. eléctrica→ E. luminosa - E. calorífica – E. sonora
Sol
-plantas -carbón -central térmica
-corrente eléctrica-televisor
E. nuclear → E. electromagnética → E. química → E. calorífica → E. mecánica → E. eléctrica → E. luminosa - E. calorífica – E. sonora
24. O Sol é a fonte
da maioría da
enerxías: quece
o solo, o aire e o
mar, produce o
vento, fai circular
a auga, permite a
fotosíntese das
plantas...
Enerxía
solar
25. FONTES DE ENERXÍA
NON RENOVABLES
Unha vez transformadas as
fontes esgótanse.
En xeral son contaminantes e
algunhas perigosas para os seres
vivos e o medio ambiente.
-Fósiles: carbón, petróleo, gas
natural
-Minerais: uranio, plutonio... para a
enerxía nuclear de fisión, deuterio
(auga pesada, D2O) para a enerxía
nuclear de fusión.
RENOVABLES
Estanse xerando continuamente. A
maioría proceden dunha fonte
practicamente inesgotable, o Sol.
No seu proceso de transformación,
non producen contaminación ambiental
e son enerxías limpas.
Empregan os recursos propios da
zona e poden descentralizarse.
Teñen tamén os seus inconvintes,
son enerxías difusas e dispersas, aínda
teñen custes altos e son difíciles de
almacenar.
-Enerxía solar
-Enerxía eólica
-Enerxía xeotérmica
-Enerxía mareomotriz
-Enerxía da biomasa
-Enerxía hidráulica
35. Mentres o número de seres humáns foi pequeno e as súas
necesidades enerxéticas, que estaban reducidas á produción de
calor (cociña, calefacción...), tamén; podían explotarse os recursos
sen grave risco para o medio ambiente.
O aumento de poboación intensificou e diversificou o consumo
enerxético e moitos dos sistemas de transformación da enerxía
creados resultan agresivos para o medio ambiente producindo a
contaminación do aire, da auga e do solo e efectos directos sobre
os seres vivos (incluídos os seres humanos).
36. A nivel global o planeta está padecendo estas agresións que se manifestan
coa perda da calidade do aire, un aumento do efecto invernadoiro, a
diminución da capa de ozono e un aumento global da temperatura.
37. EFECTOS DOS DISTINTOS SISTEMAS DE TRANSFORMACIÓN DE ENERXÍA
SOBRE O MEDIO AMBIENTE E OS SERES VIVOS
Proceso
Substancias que produce
Efectos
Combustións con abundancia
de osíxeno
-dióxido de carbono (CO2)
-Aumento do efecto
invernadoiro
Combustión lenta e con pouco
osíxeno
-Monóxido de carbono (CO)
-Aumento do efecto
invernadoiro.
-Toxicidade do aire (produce a
morte por inhalación).
Combustións a altas
temperaturas (motores)
-Óxidos de nitróxeno (NO2, NO)
-Chuvia ácida.
-Degrada a capa de ozono
atmosférico.
-Formación de ozono
troposférico.
Combustión de compostos que
conteñen xofre (carbón, gas
natural,...)
-Anhídrido sulfuroso (SO2)
-Chuvia ácida.
-Problemas respiratorios
Incineracións de plásticos ...
-Dioxinas (compostos
organoclorados)
-Cancros, mutacións,
debilitación do sistema
inmunitario.
Reaccións nucleares
(reactores, bombas,
experiencias...)
-Resíduos nucleares (isótopos
de uranio, plutonio...)
-Partículas radioactivas.
-Contaminación do aire, da
terra e das augas. Acumulación
en todos os seres vivos.
38. A CHUVIA ÁCIDA
prodúcese cando os óxidos de xofre e nitróxeno, resíduos gasosos das combustións,
entran na atmosfera onde volven a oxidarse e se combinan co vapor de auga
converténdose e ácidos sulfúrico e nítrico. Estes ácidos, fortes e corrosivos, caen coa
chuvia producindo a acidificación das augas e danos nos seres vivos (destrución de
bosques, queimaduras na pel...). Os efectos da chuvia ácida poden producirse a moita
distancia do foco emisor de contaminación.
39. O EFECTO INVERNADOIRO
prodúcese polo aumento da cantidade
de CO2 e do número de partículas en
suspensión na atmosfera que impiden
a perda de calor dando lugar a unha
retención do mesmo e un aumento
global da temperatura no planeta. Esto
pode traer consigo alteracións
xeolóxicas (cambios no nivel do mar),
ecolóxicas (cambios climáticos) e
biolóxicas imprevisibles.
PRINCIPAIS GASES
DO EFECTO do efecto invernadeiro
Principais gases INVERNADOIRO
Ozono
superficial
12%
CFCs
14%
Metano
18%
Óxidos de
nitróxeno
6%
Dióxido de
carbono 50%
40. A PERDA DE CALIDADE DO AIRE prodúcese pola mestura no
mesmo de substancias sólidas e gasosas. Sófrese especialmente
nas cidades e na áreas industriais onde ocasiona problemas de
saúde nas persoas e danos importantes nos edificos.
41. A destrucción da CAPA DE OZONO,
cuberta protectora contra a radiación
ultravioleta, prodúcese pola emisión de
produtos químicos como os CFC e os óxidos
de nitróxeno, co que aumenta o risco de sofrir
danos na pel e malformacións nos seres vivos.
42. Os AUTOMÓVILES emiten á atmosfera grandes cantidades de gases
contaminantes que contribúen ao aumento do efecto invernadoiro, á
producción de chuvia ácida e a diminución xeral da calidade do aire.
Son tamén un importante foco de contaminación acústica.
43. No mundo emítense ao ano
7.000 millóns de Tm de CO2.
Os países industrializados,
sobre todo Estados Unidos,
Xapón e os pertenecentes á
Unión Europea producen o 70%
das emisións de dióxido de
carbono á atmosfera e son os
principais causantes do efecto
invernadoiro e outros
desastres ambientais.
A instalación de catalizadores
nos vehículos e depuradoras
de condutos nas chemineas
das industrias reduce a
emisión de substancias ao
medio.
44. EMISIÓNS DE DIÓXIDO DE CARBONO
(millóns de toneladas/ano 2000)
España
294
1.078
India
Xapón
1.119
Rusia
2.372
China
2.827
Unión Europea
3.341
Estados Unidos
4.999
0
1.000
2.000
3.000
4.000
5.000
6.000
45. As pilas conteñen substancias moi perigosas
(mercurio, cadmio. . . ) que contaminan a auga e
o solo e danan ós seres vivos.
Os resíduos e as f ugas das
centrais e das armas nucleares,
dispersan polo aire elementos
radioactivos que poden producir
danos graves nos seres vivos.
P
roba
nuclear
Accidente de
Chernobill
47. No mundo viven máis de 6.000 millóns de persoas, unha terceira parte
(2.000 millóns) non ten acceso a formas modernas e axeitadas de
enerxía e danse diferencias abismais entre o consumo enerxético per
cápita das poboación dos países “desenvolvidos” e as dos demais.
Na actualidade os países africanos so consumen un 5% da enerxía,
Asia un 25% e o resto dos países o 70%.
O consumo enerxético aumentou nun 70% nos últimos 30 anos.
50. o aforro
enerxético
É a mellor das alternativas ao consumo de enerxía por dúas razóns
fundamentais: reduce o consumo e á vez todos os efectos negativos que
xera a súa producción e os seus resíduos.
51. O planeta está ao límite da súa capacidade. Se non se lle pon remedio
será incapaz de atender no futuro a demanda de recursos enerxéticos.
Ou se produce un cambio no actual modelo de desenvolvemento ou a
degradación da Terra será imparable.
Medidas urxentes:
+Investigar novas fontes de
enerxía e mellorar os procesos
actuais.
+Aumentar o consumo das
fontes enerxéticas renovables.
+Acadar maior eficiencia no
consumo: nas vivendas, nas
industrias, nas empresas, nos
vehículos... xa que actualmente
se desperdicia arredor dun 30%
da enerxía producida.
52. A maioría das perdas de enerxía prodúcense en forma de calor.
Mantendo en perfecto estado todos os aparellos que consumen
enerxía pódese reducir o seu consumo ata nun 20%
O modelo de coche máis
eficiente desperdicia arredor
dun 60% da enerxía do
carburante que utiliza.
Unha lámpada eléctrica transforma so un 20%
da enerxía da corrente eléctrica en luz, o resto
pérdeo en forma de enerxía calorífica.
53. MEDIDAS DE AFORRO ENERXÉTICO
NOS TRANSPORTES
-Utilizar sempre que sexa posible os transportes colectivos
-Facer os pequenos desprazamentos a pe, en bicicleta...
-Utilizar vehículos de consumo reducido e telos en boas
condicións de funcionamento.
-Para aforrar combustible no automóbil debemos conducir
sen pasarnos de revolucións e sen aceleróns bruscos.
Por cada litro de combustible empregado no
transporte podemos obter rendementos
diferentes segundo o uso que fagamos del:
-Un coche, cun so pasaxeiro percorrería 10
km
-Se nese coche viaxasen 4 persoas, case se
multiplicaría por catro o seu rendemento.
-Un autobús con 50 pasaxeiros ou un tren con
300 percorrería 50 km.
54. MEDIDAS DE AFORRO ENERXÉTICO
NAS INDUSTRIAS
-Instalar sistemas de baixo consumo e
manter a maquinaria en condicións
óptimas de funcionamento.
-Recuperar a enerxía con sistemas de
recirculación.
-Instalar sistemas de coxeración
(xeración de enerxía na propia empresa
ou entre varias en cooperación, sobre
todo se para esto se poden aproveitar
os resíduos que xera a actividade).
55. MEDIDAS DE AFORRO ENERXÉTICO
NAS VIVENDAS, EDIFICIOS...
-Adaptar as construcións ás condicións
naturais do entorno para aproveitar a
enerxía do medio (sol, luz...).
-Utilizar sistemas de illamento para
evitar as perdas de enerxía.
-Instalar aparellos de baixo consumo.
-Utilizar enerxía limpas e renovables.
Casa solar
56. MEDIDAS DE AFORRO ENERXÉTICO
NAS VIVENDAS, EDIFICIOS...
-O consumo de enerxía para calefacción en vivendas
supón un 10% do consumo total. A temperatura ideal
sitúase arredor dos 20ºC. Por cada grao que se
aumente consúmese entre un 5 e un 7% máis de
enerxía.
-A calefacción a gas consume ata un 70% menos de
enerxía que a eléctrica, un quentador a gas o 60%
menos que un eléctrico.
-Lavar con auga fría (lavadora, lavavaixelas)
representa un aforro do 90% da enerxía que se
consume se se fai con auga quente.
-Tapar ben os recipientes e axustar a chama aforra ata
un 20% de enerxía ao cociñar.
-Un bo illamento na vivenda pode reducir ata nun 50%
o consumo enerxético.
-Os electrodométicos deben levar unha etiqueta de
eficiencia enerxética. Indícanse cun sistema de letras
e cores. A letra A e a cor verde escura indica o menor
consumo e a G ou a cor vermella o máis elevado.
Cada tipo de electrodoméstico ten unha etiqueta
diferente.
Ola a presión, un avance tecnolóxico que
reduce o consumo de enerxía ao cociñar.
57. As lámpadas de alto rendemento
supoñen un importante aforro de
enerxía e a longo prazo tamén de
cartos.
Con estas lámpadas pódese
conquerir ata un 80% de aforro
enerxético. Nunha lámpada
incandescente so o 5% da enerxía
que consume o seu filamento é
emitida en forma de luz, o resto
transfórmase en calor.
Un tubo fluorescentedura catro veces
máis e a súa eficiencia é do 50%.
O consumo das lámpadas de aforro é
cinco veces menor e o seu promedio
de duración é de 8.000 horas.
59. MEDIDAS DE AFORRO ENERXÉTICO
UTILIZAR FORMAS DE ENERXÍA LIMPAS E RENOVABLES
Permite aforrar recursos porque non se esgotan.
60. MEDIDAS DE AFORRO ENERXÉTICO
APLICAR O PRINCIPIO DAS TRES R
REDUCIR o uso de produtos derivados dos combustibles
fósiles ou daqueles que os precisen para a súa elaboración.
Non mercar máis que os necesarios e aproveitalos ata o seu
consumo total.
REUTILIZAR os materiais todas as veces que sexa posible,
deste xeito evítase usar outros novos e afórrase a materia
prima e a enerxía necesaria para producilos.
RECICLAR: aproveitar e transformar todos os produtos e
resíduos que sexa posible.
Aproveitar cunha certa efectividade os
resíduos que se xeran non mundo
suporía un aforro de 4.200 millóns de
euros ao ano. E ademais, seleccionar e
reciclar estes resíduos crearía miles de
postos de traballo.
Planta de tratamento de resíduos
de Nostián (A Coruña) un exemplo
da aplicación dos principios da
reciclaxe e da recuperación
enerxética dos resíduos.
61. APROVEITAMENTO DE ENERXÍAS RENOVÁBEIS:
SOL→Fotosíntese → Biomasa→Enerxía térmica, mecánica e eléctrica
SOL→Vento→Enerxía mecánica e eléctrica
SOL→Diferencias de temperatura no mar →Enerxía mecánica e eléctrica
SOL→Enerxía mareomotriz (ondas) →Enerxía mecánica e eléctrica
SOL→Invernadoiros, galerías, ventanais →Enerxía térmica
SOL→Paneis solares e concentradores de calor→Enerxía térmica
SOL→Paneis fotovoltaicos→Enerxía eléctrica
SOL-GRAVIDADE→Saltos de auga→Enerxía hidráulica
GRAVEDADE→Enerxía mareomotriz (mareas) →Enerxía mecánica e eléctrica
XEOTÉRMIA→ Enerxía calorífica, mecánica e eléctrica
