1. rondetafelbijeenkomst - 1 september 2010
De toekomst van De professionele Dienstverlening
een terugblik met het oog op De toekomst
Een publicatie van het Professional Services Institute
Auteurs: Dr. Robert van Beek, Drs. Melle Kleisma, Milou van Teeffelen MSc
2. inhoud
Voorwoord
Professionals van de toekomst
Bureaus van de toekomst
Klantorganisaties van de toekomst
Diensteneconomie van de toekomst
Hoe nu verder?
2 De toekomst van de professionele dienstverlening
3. voorwoord
De professionele dienstverlening is volop in wetenschap werden uitgenodigd om met elkaar in dialoog te gaan over de
beweging. De ontwikkelingen op de markt toekomst van professionele dienstverlening. Dat leverde inspirerende ideeën
van aanbieders van professionele diensten, op over de uitdagingen die de professionals zelf staat te wachten, maar ook
professioneel talent en opdrachtgevende hun klanten en bureaus.
organisaties maken het aannemelijk dat de
wereld van professionele dienstverlening In dit verslag vindt u een weergave in vogelvlucht van onderwerpen die zijn
de komende jaren drastisch zal wijzigen. besproken. Wie snel een indruk wil krijgen, vindt aan het eind van dit verslag
Zo zullen de huidige businessmodellen en een korte samenvatting. Naar aanleiding van de besproken onderwerpen
arbeidscontracten, de veranderende waarde heeft het PSI enkele themagroepen opgericht. Deze themagroepen worden
van kennis, technologische ontwikkelingen, eveneens aan het eind van het verslag gepresenteerd.
een nieuwe generatie professionals en de
concurrentie van een groeiende groep zzp’ers de komende jaren een stempel Over het vervolg van deze themagroepen houden wij u op de hoogte. Maar
drukken op de professionele dienstverlening. Veel van deze ontwikkelingen tot dat moment wens ik u allereerst veel leesplezier toe en verdere reflectie
zijn nu al duidelijk merkbaar in de verschillende branches. Professionele op hetgeen u en uw collega’s hebben besproken.
dienstverleners moeten de komende jaren inspelen op deze ontwikkelingen
om te kunnen blijven functioneren in de markt. Daarbij zullen zij zelf ook
grote veranderingen moeten ondergaan.
Hoe ziet de toekomst van de professionele dienstverlening eruit? Over dat dr. Robert van Beek
onderwerp vonden op 1 september 2010 rondetafelgesprekken plaats, onder Academic Leader, Nyenrode Business Universiteit
regie van het Professional Services Institute (PSI) van Nyenrode Business
Universiteit. Representanten van de professionele dienstverlening en Breukelen, november 2010
3 De toekomst van de professionele dienstverlening
4. professionals van de toekomst
Professionals van nu
Men is unaniem van mening dat de houding van professionals aan het
Professionals in 2020 – hoogopgeleide kenniswerkers die
veranderen is. De huidige professional kijkt nu al heel anders tegen het
professionele diensten leveren – en die werken via een
werkende leven aan dan de professional uit het verleden. “Ik heb wel eens
bureau, een netwerk of als zelfstandige. Vooral het aantal
meegemaakt dat iemand zijn promotie weigerde; hij wilde liever reizen.”
zelfstandig werkende professionals zal de komende tien
Vrijheid en zelfstandigheid worden voor hem steeds belangrijker. De sterke
jaar behoorlijk toenemen. Daarmee zet de trend van de
groei van het aantal zelfstandig gevestigde professionals illustreert dit. De
afgelopen jaren zich voort. In 2020 zullen er in totaal 1,5 gemiddelde professional werkt niet meer zijn hele leven voor één werkgever.
miljoen zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) zijn.
Naar verwachting is circa 30% van hen – 500.000 in aantal Professionals van de toekomst
dus − dan zelfstandig professional (zp’er). Deze zp’ers zijn De professionals van de toekomst zijn te kenmerken als sociaal, netwerkend
zelfstandig ondernemers die met gespecialiseerde kennis en zelforganiserend. Zij willen graag hun eigen loopbaan uitstippelen.
en competenties een nichemarkt bedienen, of zich verhuren Het zoeken naar evenwicht tussen werk en privé is voor hen een belangrijk
aan bedrijven en bureaus voor professionele dienstverlening uitgangspunt. Zij hechten minder waarde aan status en salaris dan de
voor projecten met een looptijd van één tot drie jaar. huidige generatie professionals. “De professionals van de toekomst zullen
geen vijf dagen meer werken, zij willen flexibele arbeidsrelaties, zij hebben
een totaal andere levensstijl.”
Professionals nu en in de toekomst: binden en boeien
Doordat het belang van status en salaris afneemt, wordt het écht binden van
de professional een stuk lastiger. “Het is een illusie dat je mensen vijf jaar
kunt binden aan een organisatie; het werken met bonussen en auto’s om
talent te binden is achterhaald.”
4 De toekomst van de professionele dienstverlening
5. Competenties van professionals Branding door specialisatie
Welke competenties heeft de professional van de toekomst? Een veelgehoorde mening is dat de professional vooral een specialist
Over de competenties die de professional van de toekomst moet hebben, behoort te zijn. Voor ondernemingen en professionals is het daarom van het
lopen de meningen uiteen. Onder meer de volgende competenties werden grootste belang om zich te onderscheiden door middel van een (personal)
genoemd. De professional moet: brand. Op die manier maken ze duidelijk wat hun toegevoegde waarde is, en
op grond daarvan kan de klant een juiste keuze maken. “Specialisatie is een
• d
iepgaande kennis hebben; must omdat de klant met steeds specifiekere vragen komt.”
“
• k
ennis hebben van bedrijfsprocessen;
•
•
•
b
reed kunnen denken, generalist zijn;
k
ennis kunnen integreren;
v
raaggericht kunnen denken in plaats van productgericht;
De professional moet een specialist zijn die vakmanschap hoog
in het vaandel heeft staan. Hij moet verschillende kennis-
gebieden aan elkaar kunnen plakken. Kennis op zich is geen
“
• o
ver commerciële en communicatieve vaardigheden beschikken; macht meer, maar het verbinden daarvan juist te meer.
• o
ver goede ondernemerskwaliteiten beschikken;
• k
unnen samenwerken; dat is een voorwaarde om in een netwerk te
participeren;
• d
e collega-professional kunnen vertrouwen.
5 De toekomst van de professionele dienstverlening
6. Het nieuwe credo van professionals: samenwerken Opleiden van professionals
Samenwerken voor de klant Permanente educatie
Men is van mening dat professionele dienstverleners veel meer moeten gaan Onder de deelnemers aan de rondetafelbijeenkomst bestaat grote
samenwerken in plaats van concurreren − of ze nu zelfstandig werken of via consensus over het belang van opleiding en kennisdeling. Een permanente
een bureau. “Als iemand zijn blikveld verruimt en ook andere disciplines bij ontwikkeling van kennis en vaardigheden bij professionals wordt als
zijn opdracht betrekt, is dat niet alleen een meerwaarde voor zijn klanten, noodzakelijk gezien, mede in het licht van innovatie, de ontwikkeling van
maar ook voor de branche waarin hij werkt.” een kenniseconomie en de toenemende concurrentie uit het buitenland.
“Je moet steeds toegevoegde waarde leveren. Daarom zul je jezelf
Samenwerken in multidisciplinaire teams voortdurend moeten blijven ontwikkelen.”
“
“
Het is belangrijk dat professionals kunnen samenwerken in
multidisciplinaire teams, die gevormd worden door een bureau waarvoor Een permanente opleiding is voor de professionals van 2020 een
ze werken of binnen hun netwerk. Veel bureaus hanteren echter een wat must. Deze opleiding moet de professionals handvatten bieden
verouderd businessmodel waardoor de multidisciplinaire samenwerking − en wel op korte termijn.
niet goed gestalte kan krijgen. Bureaus zouden hun businessmodel daarom
moeten aanpassen om samenwerking te bevorderen.
Samenwerken bij de klant
Ook wordt er gepleit voor een goede samenwerking tussen interne en
externe professionals, want een wisselwerking tussen hen is een must voor
de organisatie. Goede communicatie ontbreekt hier echter nog vaak.
“
“
6
Innoveren doe je namelijk samen, waarbij tevens kennis
wordt gedeeld.
De toekomst van de professionele dienstverlening
7. Discrepantie Over zelfstandig professionals (zp’ers)
Er bestaat echter een aanzienlijke discrepantie tussen de noodzaak voor Waarom wordt iemand zp’er?
professionals om zich voortdurend te blijven ontwikkelen en de praktijk. Over de motieven om zp’er te worden, lopen de meningen sterk uiteen.
Zp’ers geven hun kennisontwikkeling op dit moment niet genoeg prioriteit Sommigen denken dat dit met de levensfase te maken zou kunnen hebben.
en investeren onvoldoende in hun eigen opleiding. “Als zp’ers voor zichzelf Anderen delen deze mening niet. Zij vinden dat het ondernemerschap in je
beginnen, dan daalt hun kennisopbouw, omdat ze op basis van hun kunstje bloed moet zitten; zp’er zijn is namelijk niet voor iedereen weggelegd.
“
“
steeds worden ingehuurd.”
Rond de 35-40 gaat het kriebelen en worden mensen
Hokjesgeest professional service firms (PSF’s) zp’er.
PSF’s vertonen op het gebied van opleiding te veel een hokjesgeest: zij
gebruiken opleiding en (terugvordering van) de kosten daarvan als een Samenwerken in netwerken
retentiemiddel. Het zou beter zijn als PSF’s opleiden zouden zien als een Samenwerken in een netwerk is voor zp’ers een probleem. Aan de ene kant
vanzelfsprekende bijdrage aan de ontwikkeling van de branche. willen zij zich namelijk niet laten binden en zoeken ze de vrijheid en de
onafhankelijkheid, maar aan de andere kant zoeken zij ook de geborgenheid
Zorgen over huidig onderwijs en samenwerking van een netwerk.
Velen zijn bezorgd dat de kwaliteit van het reguliere onderwijs in Nederland
afneemt. Bovendien signaleert men dat de afstand tussen universiteiten en
het bedrijfsleven alleen maar groeit. Een ander zorgpunt is het tekort aan
goede Nederlandse studenten.
7 De toekomst van de professionele dienstverlening
8. Rechtspositie
Wat de overheid voor (z)zp’ers kan betekenen, is onderwerp van discussie.
Enerzijds wordt overheidsbeleid voor professionele dienstverlening, en in
het bijzonder (z)zp’ers, gezien als onvoldoende ontwikkeld. De overheid
houdt zich overigens wel bezig met enkele aandachtspunten: onderwijs,
onderzoek, regionale ontwikkeling van dienstverlening, beleid rond
aanbestedingen en een systeem voor kwaliteitsgarantie voor (z)zp’ers.
Anderzijds is het de vraag of de overheid überhaupt wel een belangrijke
regulerende rol moet spelen in de ontwikkeling van de professionele
dienstverlening. Er wordt gevreesd dat te veel aandacht voor wetgeving de
ontwikkeling van professionele dienstverlening en professionals kan gaan
tegenwerken.
“
“
Rol vakbeweging
De vraag is: hoe organiseer je de netwerken en hoe onderhoud
De vakbeweging kan een grotere rol gaan spelen voor (z)zp’ers. Een
je zo’n netwerk?
voorbeeld daarvan is regelgeving rond bescherming en rechten van (z)zp’ers.
Men constateert dat de vakbeweging echter ook pleit voor bedrijfsbeleid en
wetgeving die in strijd zijn met de belangen van (z)zp’ers.
“
“ Het woord cao zal in de toekomst een andere invulling
krijgen.
8 De toekomst van de professionele dienstverlening
9. bureaus van de toekomst
Inspelen op behoeften van professionals
Bureaus moeten beter inspelen op de behoeften van interne en externe
Bureaus in 2020 – de aanbodkant van de professionele dienst-
professionals. Zij moeten flexibele arbeidsrelaties durven aangaan en echt
verlening − zijn sterk verbonden met een markt, netwerk of
maatschappelijk thema. Specifieke competenties en kennis zijn
invulling geven aan het nieuwe werken.
“
“
belangrijk, maar de context waarin deze worden ingezet zijn
Bureaus moeten nu echt maatregelen nemen om professionals
allesbepalend voor het succes van een bureau. Voor een aantal te binden.
grote bureaus, bijvoorbeeld in de accountancy, werken nog
maar half zoveel professionals als in 2010. Aanpassen aan de omgeving
Bureaus hebben nog steeds problemen om zich aan te passen aan de maar
steeds veranderende omgeving. “Bureaus moeten flexibeler en slagvaardiger
worden.”
Professionele firms veranderen
Bureaus worden steeds flexibeler; het nieuwe werken is daar een invulling Flexibele schil
van. Dit betekent dat het bureau anders met zijn mensen om moet gaan De flexibele schil van professionals rondom de bureaus is een belangrijk
en dat er een andere binding met het personeel ontstaat. De wijze waarop thema voor veel professionals. Hoe organiseer je dit fenomeen op een
veel bureaus zijn georganiseerd, met een lijnorganisatie en hiërarchische adequate wijze die recht doet aan klant, bureau en professional?
aansturing, past niet meer in deze tijd. De huidige ontwikkelingen vragen Een eenduidig antwoord over welke personen tot de kern en welke personen
om een ander soort leiderschap − leiderschap dat niet gebaseerd is op tot de flexibele schil behoren, zou per geval verschillen.
hiërarchie, maar op vertrouwen. De inrichting hiervan is vaak een probleem Belangrijke vragen zijn hoe je talent kunt binden binnen de flexibele schil en
voor de huidige generatie managers. wat de invloed van de flexibele schil zou kunnen zijn op de bedrijfscultuur.
9 De toekomst van de professionele dienstverlening
10. Rol van intermediairs Uitdagingen voor de bureaus in de toekomst
Een onderwerp van discussie is de vraag in welke mate intermediairs in de Het professionele bureau behoudt zonder meer zijn bestaansrecht, maar
toekomst nog waarde kunnen toevoegen. Zp’ers gaan zichzelf steeds meer zal wel van karakter veranderen. Op welke manier bureaus veranderen,
organiseren, bijvoorbeeld in community’s, en naarmate zij dit beter kunnen, is afhankelijk van externe ontwikkelingen, zoals ICT-ontwikkelingen,
worden intermediairs overbodig.
“ typen professionals en klanteisen. Tijdens de discussie over dit onderwerp,
“
kwamen allerlei vragen naar voren, zoals:
Als intermediairs geen toegevoegde waarde leveren, • I
n hoeverre moet een bureau zich specialiseren en zijn producten/
dan hebben zij geen bestaansrecht. diensten verfijnen als de vragen van klanten specifieker worden?
• K
an het professionele bureau een veilige thuishaven zijn voor zp’ers?
Voordelen van bureaus ten opzichte van zp’ers • I
n hoeverre is het bureau de facilitator voor nieuwe ontwikkelingen?
De deelnemers aan de bijeenkomst zijn het eens over de voordelen voor • M
oeten bureaus niet veel meer gaan samenwerken in plaats van
de klant die bureaus hebben ten opzichte van een individuele zp’er. concurreren?
Bureaus kunnen beter omgaan met complexiteit, multidisciplinariteit, • Z
ou ‘coöpetitie’ het credo moeten zijn: coöperatie en concurrentie
risicoaansprakelijkheid et etcetera. tegelijk?
• I
s het bureau van de toekomst gebaseerd op multidisciplinaire
Diensten maken niet het onderscheid samenwerking en hoe organiseert men dit dan?
Voor bureaus is het leveren van diensten alleen niet genoeg. De wijze waarop
het bureau met de diensten omgaat, maakt het onderscheid. Er moet daarbij
aandacht zijn voor de belangstelling van de klant en de ontwikkelingen in
de maatschappij. Het is ook belangrijk dat bureaus herkenbaar zijn voor de
klant; niet alleen in de markt, maar ook doordat de mensen die voor deze
bureaus werken een herkenbare uitstraling hebben.
10 De toekomst van de professionele dienstverlening
11. klantorganisaties van de toekomst
hebben in andere wensen van de klant biedt kansen, evenals het volgen van
ontwikkelingen in de samenleving.
Klantorganisaties in 2020 – de vraagkant bij bedrijven en
instellingen – zijn qua omvang van vast personeel sterk
Wanneer schakelen klanten professionals in?
afgenomen. Voor een deel komt dat doordat nieuwe
Klanten zijn bereid om kennis buiten de organisatie in te kopen als de
generaties professionals geen uitdaging ervaren in een vast
toegevoegde waarde duidelijk is. Hiervoor is wel nodig dat zij weten
dienstverband bij een (grote) organisatie. Daarnaast worden
welke specifieke mogelijkheden een zp’er of bureau biedt. Professionele
niet-strategische processen in 2020 geheel uitbesteed aan dienstverleners laten echter in hun communicatie over hun dienstverlening
externe partijen en worden belangrijke projecten uitgevoerd vaak een steekje vallen. Zij maken onvoldoende duidelijk wat er precies
met externe professionals. mogelijk is; daarnaast kan hun boodschap te complex zijn waardoor de
klant deze niet volledig begrijpt.
Wanneer kiest een klant voor een zp’er en wanneer voor een bureau?
Klanten kritischer Bij deze keuze speelt de continuïteit in dienstverlening een belangrijke rol.
Klanten worden steeds kritischer en zijn vaak ook beter bekend met Een multidisciplinaire benadering wordt vaak op prijs gesteld. Het kunnen
d
iensten, waardoor zij dan ook vaak hogere eisen stellen. Daarnaast zijn regisseren van de diversiteit levert de toegevoegde waarde. Van oudsher
klanten kostenbewuster. Voor de professionele dienstverlening betekent kan een bureau, door de omvang en/of aanwezigheid van verschillende
dit dat de meerwaarde van de aangeboden diensten hard moet worden specialisaties, deze regiefunctie leveren. Een netwerk van zp’ers kan deze rol
gemaakt. eveneens spelen, omdat daar de multidisciplinariteit ook vaak aanwezig is.
Een netwerk van zp’ers is daarom een reële concurrent voor het “traditio-
Waar liggen de kansen bij klanten? nele” professionele bureau.
Kansen zijn er voor bureaus en zp’ers die kunnen inspelen op complexere
wensen van de klant, zoals continuïteit van de dienstverlening. Ook inzicht
11 De toekomst van de professionele dienstverlening
12. Inhuur door klanten: vaak subjectief
Klanten zijn vaak op zoek naar specialisten, maar doordat ze zelf de kennis
over het betreffende specialisme niet in huis hebben, kunnen ze niet altijd
goed beoordelen of de ingehuurde professional wel de beste kandidaat is.
Er is behoefte aan een kwaliteitscertificaat voor professionals. Sommige
beroepsorganisaties, bijvoorbeeld in de accountancy, leveren dit in de vorm
van de verplichting tot permanente educatie. “Zo’n certificaat garandeert
overigens beslist niet dat je de juiste man of vrouw aan boord hebt.”
Professionals worden vaak ingehuurd op basis van een relatie die ze
hebben met de klant, en minder op basis van concrete doelstellingen en
geformuleerde competenties. En nadat een opdracht is uitgevoerd, wordt
“
“
deze vaak niet goed geëvalueerd naar effect. ”De vraag “wat hebben we er
Ik kijk vooral naar de kwaliteit en naar de mensen met wie ik als
aan gehad?” kan best wat vaker gesteld worden.”
klant te maken krijg. Of dit nu een bureau is of een netwerk van
professionals, maakt mij niet uit.
12 De toekomst van de professionele dienstverlening
13. diensteneconomie van de toekomst
Nederland in 2020 is een diensteneconomie en niet langer
alleen een kenniseconomie. Maar liefst 80% van ons bruto
nationaal product is afkomstig van diensten, zoals het CPB
al in 2010 voorspelde in The Netherlands of 2040. De bijna
“ Binnen de professionele dienstverlening is het steeds
gemakkelijker om met elkaar te communiceren. Vaak hoef je
niet meer fysiek bij elkaar te komen en dan is afstand niet meer
belangrijk: the world is flat.
“
500 miljard euro die per jaar met diensten wordt ‘verdiend’, Branchegeoriënteerde megasteden
levert niet alleen in ons land toegevoegde waarde, maar Over een aantal jaren zullen we werken vanuit een aantal branchege-
leidt ook tot kennis, reputatie en bestuurlijk vermogen die oriënteerde megasteden: in één gebied is men gespecialiseerd in één
evidente waarde hebben, ook over de grenzen heen. bepaalde dienst die ook vanuit dat gebied geleverd wordt. Bepaalde
specialismen zijn wellicht naar het buitenland geoutsourcet.
Hoofdkantoorfuncties
Innovaties De deelnemers aan de rondetafelbijeenkomst vinden dat hoofd-
Nieuwe media en technologische innovaties ontwikkelen en veranderen kantoorfuncties in Nederland behouden moeten blijven. Door
de professionele dienstverlening. Technologie kan de professional specialistische functies te creëren voor de verschillende Nederlandse
ondersteunen, maar kan ook (delen van) de dienstverlening vervangen. kantoren, kunnen sleutelfuncties behouden blijven.
Dit levert een bijdrage aan de ontwikkeling van de dienstverlening;
deze innovaties zijn de katalysator voor de internationalisering van de
Nederlandse dienstverlening.
13 De toekomst van de professionele dienstverlening
15. hoe nu verder?
Samenvatting Klanten worden steeds kritischer en gaan andere vragen stellen. Ze kijken
Ondanks de verschillende achtergronden van de deelnemers aan de naar de toegevoegde waarde en zijn steeds minder bereid om veel geld voor
rondetafelbijeenkomst en de diversiteit aan opvattingen is men het standaardproducten of -diensten te betalen. Klanten zullen in de toekomst
er collectief over eens dat de professionele dienstverlening zal moeten meer gaan kiezen voor goed georganiseerde netwerken van zp’ers dan voor
veranderen. de bestaande bureaus. De inhuur en evaluatie van professionals door klanten
kan veel beter.
De nieuwe generatie professionals zal zich autonomer en onafhankelijker
opstellen dan de vorige. De roep om flexibele arbeidsrelaties zal alleen maar Nieuwe media en technologische innovaties ontwikkelen en veranderen
toenemen, evenals de wens om als zelfstandig professional in netwerken met de professionele dienstverlening in sterke mate. Over de consequenties
anderen samen te werken. daarvan liepen de meningen uiteen. Deze innovaties zijn mogelijk wel de
Er bestaat geen eenduidig beeld van de noodzakelijke competenties katalysator voor de internationalisering van de Nederlandse dienstverlening.
waarover de professional van de toekomst moet beschikken. Het is
belangrijk om hier duidelijkheid over te krijgen, mede vanuit de optiek van Themagroepen
beroepsopleiding en permanente educatie. Er is bovendien behoefte aan een Mede op grond van de rondetafelgesprekken heeft het PSI de verschillende
kwaliteitscertificaat voor de individuele professional. De rechtspositie van de onderzoeksthema’s geformuleerd, op basis waarvan themagroepen worden
zzp’er is nog niet goed geregeld. gevormd.
Bureaus veranderen, omdat zij zich voortdurend moeten aanpassen Hierbij gaat het niet alleen om het ontwikkelen van ideeën, het gaat ook – en
aan externe omstandigheden en moeten inspelen op de eisen van de misschien vooral – om het creëren van ruimte om er in de praktijk mee te
professionals. Over het algemeen zullen bureaus flexibeler moeten worden experimenteren en er zo verder van te leren. Hierna leest u welke thema’s in
en zullen steeds meer met een flexibele schil van professionals gaan werken. de groepen worden uitgewerkt en welke vragen daarbij horen.
Ook de rol van intermediairs verandert. Zij zullen hun bestaansrecht voor de
markt en de professional moeten aantonen.
15 De toekomst van de professionele dienstverlening
16. De werkgroepen zullen zelf aanvullende vragen formuleren en het komend • I
n hoeverre gaan aanbieders hun krachten bundelen, op grotere schaal
jaar op zoek gaan naar antwoorden. Informatie over de start, voortgang en opereren of coalities en netwerken vormen?
resultaten van de themagroepen zal blijvend worden gecommuniceerd via • H
oe zullen professionele diensten in de toekomst geprijsd worden?
de Nyenrode Community for Professional Services op Linkedin.
Themagroep 2: Toekomst van bureaus
De volgende themagroepen zullen van start gaan. Met suggesties van • I
n hoeverre gaan professionals bij bureaus, zp’ers en interne
bijbehorende vragen: professionals met elkaar concurreren dan wel samenwerken?
• W
at is het bestaansrecht van bureaus en kantoren, hoe zien zij er als
Themagroep 1: Professionals van de toekomst organisatie uit, hoe gaan zij klanten en professionals binden en welk
• O
p welke terreinen zullen de nieuwe generaties professionals actief leiderschap is vereist?
worden en wat zijn de belangrijkste verschillen tussen de huidige en • M
et wie gaan bureaus in Nederland de komende tien jaar concurreren:
nieuwe generaties? met interne professionals, met zp’ers, met buitenlandse aanbieders, met
• W
elke verschillen in competenties en leren doen zich voor tussen zp’ers, elkaar?
professionals bij bureaus en interne professionals? • W
elke professionele diensten worden straks niet meer van Nederlandse
• H
oe belangrijk zijn specialisatie en kennis voor professionals ten bureaus gevraagd omdat zij geen onderdeel van een waardecluster
opzichte van ondernemerschap, leiderschap en de competentie om uitmaken, eenvoudig elders kunnen worden gevonden of gewoon niet
kennis te integreren? meer nodig zijn?
• Uit welke landen komen de professionals waarin Nederland niet zelf kan • Welke consequenties hebben de toenemende digitalisering en
voorzien en hoe gaan wij die instroom organiseren? verstandaardisering (in het Engels aangeduid als commoditizing) op het
• O
p welke manier gaan zelfstandige professionals zich de komende aanbod van diensten, de tarieven en de relatie met klanten?
tien jaar organiseren, zich vakinhoudelijk ontwikkelen en van elkaar • W
elke nieuwe businessmodellen zullen bureaus moeten gaan hanteren
onderscheiden? en hoe zullen zij hun diensten moeten gaan prijzen?
16 De toekomst van de professionele dienstverlening
17. Themagroep 3: Toekomstige (sourcings)vraagstukken bij klanten
• B
ij welke (nieuwe) vraagstukken zullen klanten professionals
inschakelen en welke (nieuwe) kennis en competenties zullen er van
bureaus en professionals gevraagd worden?
• O
p welke manier gaan (klant)organisaties het tekort aan interne
professionals oplossen en welke rol gaan zij daarin aan externe
professionele dienstverleners geven?
• H
oe ver gaan (klant)organisaties met het formeren van een flexibele
schil en wat betekent dat voor management en leiderschap in deze
organisaties?
• H
oe zal de professionalisering van de inkoopfunctie zich ontwikkelen en
wat worden leidende criteria bij de selectie en performancemeting van
professionals?
• W
elke verschillen gaan ontstaan bij de inschakeling van (nationale Wat is het PSI
en internationale) professionele dienstverleners tussen mkb, grote Het Professional Services Institute doet onderzoek doet naar de macro-
bedrijven, multinationals en overheidsinstellingen? economische betekenis van de sector professionele dienstverlening, actuele
management- en besturingsvraagstukken binnen deze sector en naar de
ontwikkeling van specifieke branches. Vanuit de PSI-visie op de ontwikkeling
van de professionele dienstverlening in Nederland biedt Nyenrode Business
Universiteit diverse masterclasses aan voor bestuurders, managers en
professionals.
17 De toekomst van de professionele dienstverlening
