Interview in de Volkskrant, woensdag 16 maart 2016 Naar aanleiding van het verschijnen van Diana Koster's nieuwe boek 'Perfecte bevallinegn bestaan niet'. http://perfectebevallingenbestaanniet.nl

1. Leven - INTERVIEW: DIANA KOSTER
Totaal uitgeperst
Illustratie Claudie de Cleen
Foto Peter Elenbaas
Bevallingstrauma's bestaan echt.
Verlos- kundige Diana Koster
schreef er het eerste boek over.
'Mijn yogajuf zei ook: als je je goed
ontspant, doet het geen pijn. Mooi
niet dus.'
DOOR MARGREET VERMEULEN
Ze noemt het een trauma met een
kleine t. Een nare bevalling die
vrouwen - vaak zonder het te
beseffen - niet achter zich kunnen
laten. Fnuikend voor je levensgeluk
en je relatie. Soms ook een
obstakel in het contact met je kind.
Morgen verschijnt het boek
Perfecte bevallingen bestaan niet
van verloskundige Diana Koster. 'Ik
wil iedereen ervan doordringen dat
traumatische bevallingen echt
bestaan. En dat er wat aan te doen
is.'
Wereldwijd krijgt 1 à 2 procent van
de vrouwen na een bevalling een
posttraumatische stress-stoornis
(ptss). In Nederland zijn dat
tweeduizend vrouwen per jaar. Ze
zijn in levensgevaar geweest. Maar
volgens Koster kan ook een
bevalling waarbij het leven van de
vrouw niet ingevaar was, zo heftig
zijn dat een vrouw er psychische
klachten aan overhoudt.
Ze baseert zich op haar jarenlange
ervaring als verloskundige. Ze ziet
het ook terug in onderzoek van
onder meer de Erasmus
Universiteit waaruit blijkt dat een
kwart van de vrouwen die voor het
eerst bevalt drie jaar na dato nog
een negatief gevoel heeft over de
bevalling. 'Dat hoeft natuurlijk niet
ernstig te zijn, maar nu komt het
niet eens in ons hoofd op om naar
de bevalling te informeren als een
vrouw een jaar later een burn-out
krijgt of als ze niet te genieten is
voor haar partner of als de baby
veel huilt.'
Fragment uit Perfecte bevallingen
bestaan niet
'De vacuümpomp kwam
tevoorschijn en ging met veel
geweld bij mij naar binnen. Ik zag
mijn vriend wegkijken. Je hoort dan
ook een raar geluid, ik kon niet
thuisbrengen wat ik allemaal
hoorde. Ik had mijn ogen dicht,
maar ik hoorde alles. Ik perste uit
alle macht en ondertussen trok die
arts uit alle macht.
Er gebeurde niks. Ik voelde de
paniek bij de artsen, want ze kwam
daarna niet verder. Opeens werd er
heel hard op mijn buik geduwd door
de verpleegkundige. De
gynaecoloog zei dat ik 'alles op
alles moest zetten' en riep: 'Persen,
persen!'
Tegelijkertijd trok hij aan de pomp.
Ik dacht: ze trekken óf haar óf mij
kapot! Verschrikkelijk!'
Zijn langdurige en zware
bevallingen de meest
traumatische?
'De Universiteit Utrecht en
Radboud Universiteit doen daar
inmiddels onderzoek naar. Naar
mijn indruk is dat niet de
hoofdoorzaak. Het gaat meer om
angst. Kom ik hier wel
ongeschonden uit? Wat ook nogal
eens gebeurt: verloskundigen die je
alleen laten met de boodschap dat
ze over een uur terugkomen en er
drie uur later nog niet zijn. Denk
ook aan controleverlies, compleet
overvallen worden omdat je in je
eentje bevalt nog voor de
verloskundige is gearriveerd, terwijl
je in het ziekenhuis had willen
baren.'
Voor zo'n snelle bevalling zou
menigeen tekenen, toch?
'Het gaat er niet om wat anderen
ervan vinden. Natuurlijk zijn er
mensen die denken: als het kind
maar gezond is, toch? Maar het
gaat erom hoe de vrouw het heeft
beleefd en die heeft haar eigen
reactie ook niet voor het kiezen.
Een bevalling kan zo spannend en
heftig zijn dat het brein het niet bij
kan fietsen en overschakelt naar de
overlevingsstand. In die stand kan
het brein niks met emoties
beginnen, die worden geparkeerd.
De verwerking komt later, door
erover te dromen en te praten.
Meestal is het na vier tot zes weken
wel klaar, helemaal vanzelf. Als dat
niet gebeurt, heb je extra hulp
nodig.'
Fragment uit Perfecte bevallingen
bestaan niet
'Ik lag stoïcijns op het verlosbed.
De gyneacoloog ging me hechten.
Gek genoeg voelde ik geen paniek.
Ik voelde niets, meer een soort
blanco. Ik had verwacht dat ik zou
huilen van geluk ofzo, maar ik had
meer zoiets van oké, hij is geboren.
© de Volkskrant woensdag 16 maart 2016 Pagina 11 (1)

2. (..) Ik lag er als bevroren bij. Kees
deed het naar omstandigheden
goed, maar ik kon die eerste twee
weken alleen maar huilen. Als ik
wakker werd, dacht ik dat ik nog
zwanger was. Ik keek naar hem,
maar voelde er niets bij.'
Kan een goede voorbereiding
helpen?
'Een goede voorbereiding helpt tot
op zekere hoogte. Een bevalling is
niet te plannen, niet maakbaar. Het
kan ook een keizersnede worden,
maar iedereen denkt dat dat haar
niet zal overkomen. Te veel
voorbereiding kan averechts
werken, de druk vergroten. Als je
sommige cursussen mag geloven,
ga je pijnloos of orgastisch
bevallen. Mijn yogajuf had ook
gezegd: als je je goed ontspant,
doet het helemaal geen zeer. Mooi
niet, natuurlijk. Ik dacht op een
goed moment ook: kom maar op
met dat keukenmes, dan doe ik het
zelf wel. Het deed knetterzeer.'
Je boek wekt de indruk dat
perfectionistische vrouwen meer
risico lopen.
Even valt de spraakwaterval Koster
stil. Haast fluisterend: 'Ik wil
niemand voor de schenen
schoppen, beschuldigen. Wat een
watje ben ik, hè? Maar dit is het
eerste boek over traumatische
bevallingen, we weten er nog zo
weinig van. Voor veel vrouwen is
het de eerste vette tegenvaller in
hun leven. En ik weet ook dat als je
de lat erg hoog legt, je al gauw niet
aan je eigen verwachtingen
voldoet.
'Veel vrouwen hopen dat het de
mooiste dag uit hun leven gaat
worden en als het dan een
horrorbevalling wordt terwijl ze al
die cursussen hebben gedaan,
denken ze dat ze iets fout doen.
Dan is een rotbevalling niet balen
maar falen. Ik hoor het dagelijks:
iedereen kan baren, behalve ik.
Iedereen kan borstvoeding geven,
behalve ik. Iedereen is een goede
moeder, behalve ik. Facebook is
overbevolkt met
KijkMijEensEenBlijeMoeder zijn.'
In de VS, Canada en Engeland is
veel meer aandacht voor het
verschijnsel geboortetrauma dan in
Nederland. Maar volgens Koster
schieten ze daar een beetje door
met het verspreiden van
'baggerverhalen over nare
bevallingen'. De Haagse
verloskundige wil met haar boek
liever benadrukken dat er een
betere aanpak is dan vrouwen op
stang jagen met verhalen over wat
er allemaal mis kan gaan. 'Je moet
als ziekenhuis ook niet doorslaan
door al twee weken na de bevalling
te gaan kijken of er een trauma is.
Geef de vrouw even de tijd, ja. De
nare gedachten en gevoelens over
de bevalling gaan meestal vanzelf
weg.'
Als de bevalling in het hoofd van de
vrouw blijft spoken, krijgt ze
doorgaans een verwijzing naar een
psycholoog. 'Zo'n verwijzing gaf ik
zelf als verloskundige ook. Om zes
weken later te horen dat ze niet
waren gegaan. Die drempel is vaak
te hoog.'
Inmiddels heeft Koster zich
omgeschoold en geeft ze EMDR-
therapie aan vrouwen die hun
bevalling niet goed hebben
verwerkt. Met Eye Movement
Desensitization and Reprocessing-
therapie wordt de nare herinnering
opgeroepen terwijl de patiënt wordt
afgeleid met bewegingen en
geluiden. Daarmee wordt de
ervaring ontdaan van haar
negatieve emoties.
Waarom het - vaak, niet altijd -
werkt, is niet bekend, maar het is
een van de meest gebruikte
therapievormen om trauma's te
verhelpen. Koster hoopt dat ook
psychologen EMDR gaan
toepassen op geboortetrauma's.
'Als je niets doet, lopen vrouwen
grotere kans op een depressie of
angststoornis. Sommigen weigeren
nog met hun benen wijd in de
beugels te gaan liggen, voor
onderzoek of een uitstrijkje. Een
tweede kind? Voor geen goud.'
Fragment uit Perfecte bevallingen
bestaan niet
'Ik belandde meteen in een
weeënstorm. Ik kon niet meer
staan, niet lopen en rolde over het
bed van ellende. Mijn man ging
heel rustig de spullen van onze
oudste twee bij elkaar zoeken, om
hen naar de buren te brengen. Hij
leek totaal geen haast te hebben.
Onze auto was tot overmaat van
ramp die dag in de garage. Ik gilde
dat hij een taxi moest bellen en dat
we als de wiedeweerga naar het
ziekenhuis moesten, maar hij
besloot om eerst de verloskundige
te bellen. Dat heb ik hem zo kwalijk
genomen, dat hij me niet serieus
nam in wat ik voelde, terwijl ik lag
te bevallen, niet hij. In blinde paniek
en grommend als een hond kroop
ik rond op bed.'
Verloskundigen, gynaecologen en
ook de echtgenoten komen er in de
verhalen niet altijd genadig vanaf.
'Nou, het zijn subjectieve verhalen,
zoals vrouwen het hebben ervaren.
En soms is er woede. Bijvoorbeeld
op de echtgenoot die meer
aandacht voor zijn mobiele telefoon
leek te hebben dan voor de
bevalling. Of op de zorgverlener die
weliswaar zijn best doet, maar
soms vergeet dat een bevalling
voor de vrouw geen business as
usual is.
'Je moet je als professional altijd
blijven realiseren dat het voor de
vrouw heel heftig en ingrijpend kan
zijn. Dus niet binnen komen met
wapperende jas - oh, kijk mij eens
druk zijn - en al met je vingers erin
zitten voordat je je hebt
voorgesteld. Of ontmoedigende
dingen zeggen als: wat een
flutweeën.'
Diana Koster, Perfecte bevallingen
bestaan niet, uitgegeven door
TerraLannoo, 24,99 euro, verschijnt
morgen.
---
Diana Koster
Verloskundige van 2000-2012,
vanaf 2002 als manager van de
verloskundigenpraktijk van het
© de Volkskrant woensdag 16 maart 2016 Pagina 11 (2)

3. Haagse Bronovo ziekenhuis. Geeft
nascholing aan verloskundigen
over onder meer traumatische
bevallingen.
Geeft cursus 'Baringspijn' aan het
ITON, Instituut voor Toegepaste
Neurowetenschappen, samen met
pijnexperts en verloskundig
onderzoekers.
Begeleidt vrouwen met psychische
problemen rond de bevalling. Was
in 2010 mede-oprichtster - en is
erelid - van het LKPZ, Landelijk
Kenniscentrum voor Psychiatrie en
Zwangerschap.
Diana Koster (50) is gehuwd en
moeder van twee kinderen.
© de Volkskrant woensdag 16 maart 2016 Pagina 11 (3)