Lezing "Het tweede leven van cultureel erfgoed door Marco De Niet, directeur Digitaal Erfgoed Nederland, tijdens conferentie 'Nieuwe wegen voor digitaal erfgoed' op 20 april 2009 in Brussel.

1. Het tweede leven van erfgoed
Strategieën voor het sociale web
Marco de Niet
Stichting DEN
Brussel, 20 maart 2009

2. 1. Inhoud
1. Waarom digitaliseren we cultureel erfgoed?
2. Hoe sociaal zijn erfgoedinstellingen?
3. Strategieën voor het sociale web

3. 1. Waarom digitaliseren we?

4. Is dit digitalisering?

5. Of is dit digitalisering!?
Voorbereiding
Vervaardiging
Beschrijving
B - Plannen
Opslag
C - Uitvoering
A - Beleid Toegang
Presentatie
D - Evaluatie
Beheer & gebruik
Interoperabiliteit
Duurzaamheid
Kwaliteitscyclus digitalisering

6. Raad voor Cultuur (NL)

7. Raad voor Cultuur (NL)
Fase 1:
Digitaliseren - dezelfde dingen digitaal doen
Fase 2:
Innoveren - nieuwe dingen doen
Fase 3:
Transformeren - nieuwe organisatiestructuren

8. Digitale feiten

9. Digitale feiten
Wat is het doel van digitalisering
van de eigen collectie?
Toegankelijkheid voor het publiek (26% )
Conservering (23%)
Wetenschappelijk onderzoek (18%)
Educatie (16%)
Communicatie (14%)
Anders (3%).

10. Digitale feiten
Welk percentage van de
digitale collecties is beschikbaar?

11. Economische groeidomeinen
binnen de creatieve sector
Uit: Diensteninnovatie in de creatieve en financiële sector (Telematica Instituut) e.a.

12. Digitalisering en het sociale web
Voorbereiding
Vervaardiging
Beschrijving
B - Plannen
Opslag
C - Uitvoering
A - Beleid Toegang
Presentatie
D - Evaluatie
Beheer & gebruik
Interoperabiliteit
Duurzaamheid

13. 2. Hoe sociaal zijn we?

14. Om sociaal te zijn, moet je aanwezig zijn...

15. Om sociaal te zijn, moet je aanwezig zijn...

20. Zoeksysteem Agrippa van het
Archief en Museum
voor het Vlaams Cultuurleven
(Letterenhuis.be)

22. Zoekmachine? Zoekmachine!
PBA = onderzoek naar de publieke belangstelling voor archeologie

23. Oorzaken van
slechte vindbaarheid
• geen prioriteit
• geen tijd
• geen geld
• geen kennis van ICT
• geen motivatie
• geen mogelijkheden i.v.m. de auteurswet
en ook....

24. Angst voor verlies van controle

25. Mensen komen toch wel naar
onze websites, omdat wij gezag
hebben en zulke mooie content
aanbieden....

26. Onze troef !
Informatie van erfgoedinstellingen is:
• van hoge kwaliteit
• betrouwbaar
• authentiek
• door experts opgesteld
• controleerbaar
• educatief
• doelgroepgericht
En het goede nieuws is dat gebruikers dat ook verwachten!

27. Deconstructie van gezag...
• Beschrijvingen van objecten zijn vaak op (zeer)
elementair niveau
• Publicatie van databases laat vaak jaren op zich
wachten: eerst alles op orde
• Collecties zijn bij lange na niet volledig ontsloten
• Veel aanwezige kennis is niet digitaal beschikbaar of
vindbaar

28. Ontsluiting museale collecties
Bron: Monitor ICT-gebruik in musea (Museumvereniging/DEN, april 2008)

29. We hebben geen alleenrecht (meer)
op de kennis over onze collecties.

31. 3. Strategieën voor
het sociale web

32. Strategieën
• Bestudeer succesvolle diensten op het web
• Maak informatiebeleid
• Analyseer gebruikersgedrag
• Realiseer een basale open ICT-infrastructuur
• Innoveer je business model

33. 1. Grootschalig en op maat
Binnen het sociale web zijn enkele zeer succesvolle, maar ook bijna
monopolistische diensten ontstaan:
Youtube: filmpjes
Flickr: foto’s
De.li.cio.us: bladwijzers
Ebay: tweedehands handel
IMDB: informatie over films
Myspace: muziekbands en dating
Librarything: boekencatalogisering
LinkedIn: zakelijke contacten
?? Europeana: Europese cultuur ??
Kenmerken:
- hoe meer aanbieders, des te aantrekkelijker wordt het er te komen
- ieder individu kan iets op maat halen of brengen

34. 2. Maak informatiebeleid
Een informatieplan plaatst digitalisering en ICT in het hart van
het beleid van de instelling.
De instelling legt afspraken vast over toegankelijkheid en
duurzaamheid van digitale data en (herbruikbare) kennis over
de collectie.
In het informatieplan wordt de ICT-infrastructuur geanalyseerd
en geëvalueerd. In hoeverre kan een open webinfrastructuur
ingezet worden voor dienstverlening?
De ICT-praktijk, inclusief digitalisering van de collectie, is niet
meer incident-gedreven, maar komt voort uit beleidskeuzen.

38. 3. Denk als een gebruiker
Welke gebruikswaarde hebben je digitale collecties? (halen)
Welke informatie zou je als gebruiker willen inbrengen? (brengen)
Doe gebruikersonderzoek en stel gebruikersprofielen op.
Wees kritisch naar je eigen diensten. Vergoelijk tekortkomingen niet.
Wees niet perfectionistisch. Kies voor een groeimodel en sta open
voor inbreng van derden.
Doel van standaardisatie: “geslaagde overdracht van betekenis
tussen deelnemers aan informatieverkeer”

39. 4. Maak automatisch
hergebruik van data mogelijk
Zorg voor enkele basale ICT-voorzieningen die automatisch
(her)gebruik van je data ondersteunen
• Maak het mogelijk dat anderen je data in mash ups
gebruiken.
Zorg voor goede im- en exportmogelijkheden van je
informatiesystemen.
• Breng je data naar plaatsen waar mensen komen.
Kortom:
Maak je infrastructuur zo generiek mogelijk en pas algemeen
geldende ICT-standaarden toe.

40. DE BASIS voor vindbaarheid
Een set van zeven standaarden om vindbaarheid
van digitaal erfgoed te vergroten.
• HTTP
• XML
• UTF-8
• Dublin Core
• OAI-PMH
• SRU
• URI

41. 5. Innoveer je
business model
Denk grootschalig! Denk voorbij de grenzen van je eigen collectie,
zoek het grotere verband.
Participeer actief, maar wees selectief. Doe het als je kennis kunt
delen, doe het niet alleen om naamsbekendheid te vergroten.
Beschouw kwaliteit niet (meer) als jouw exclusieve recht.
Faciliteer participatie en kennisuitwisseling op jouw terrein.
Beschouw jezelf als een partner in een (sociaal) netwerk.
Denk niet dat je het nog alleen kunt.
Je bent geen vanzelfsprekende autoriteit meer.

42. Deel je kennis over
digitalisering!
www.den.nl