SlideShare a Scribd company logo

İi̇k değişiklik tasarısına tavsiye ve yedieminlik sorunu

•
•
Ahmet Bircan
Ahmet Bircan

Bircan Yediemin - Mustafa Bircan tarafından hazırlanan İi̇k değişiklik tasarısına tavsiye ve yedieminlik sorunu hakkındaki çalışmadır

Business
1 of 57
Download to read offline
Yediemin Mustafa BİRCAN 12.03.2012
2004 SAYILI İCRA İFLAS KANUNUNDA BAZI DEĞİŞİKLER YAPILMASINA DAİR YEDİEMİNLİK KONUSUNDA GENEL VE ‘’YARGI HİZMETLERİNİN ETKİNLEŞTİRİLMESİ AMACIYLA BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI VE BASIN YAYIN YOLUYLA İŞLENEN SUÇLARA İLİŞKİN DAVA VE CEZALARIN ERTELENMESİ HAKKINDA KANUN TASARISI’’ YEDİEMİNLİK İLE DOĞRUDAN VE DOLAYLI OLARAK İLGİLİ OLAN KISIMLARIN DEĞERLENDİRME, GÖRÜŞ VE ÖNERİLERİ 1
KONU: 2004 sayılı İcra İflas Kanunu’nda yapılması öngörülen değişikliklere ilişkin yediemin depo ve garaj işletmeleri uygulayıcısı tarafından hazırlanan, ilgili kanun ve yönetmeliklerde düzenlemeler yapılırken dikkate alınması gereken, mevcut kanun ve yönetmeliklerin uygulamada yol açtığı çelişki ve sorunlar ve bunların çözüm önerilerini içeren tavsiye raporudur. AMAÇ: Yediemin depo ve garaj işletmelerinin olması gerektiği üzere düzen, disiplin ve denetime alınabilmesi, bu yerlerin çalışma esas ve usullerini düzenleyecek olan yönetmeliğin ve ilgili kanunların hazırlanmasına uzman uygulayıcı nezdinde uygun görülen tavsiyelerle katkı ve destekte bulunarak yedieminlik müessesini sorunsuz bir işleyiş düzeyine getirilmesine katkıda bulunmak. MATERYAL VE YÖNTEM: Konu üzerinde amaca en kısa yoldan ulaşabilmek adına uygulamadaki sorunların aşamalı olarak analizi, ortaya koyulan bu sorunların ilgili tüm diğer kanun, yönetmelik ve tebliğler doğrultusunda çözüm önerilerini ortaya koyarak amaca ulaşmayı hedefler. KAYNAKLAR: * 2004 Sayılı İcra İflas Kanunu * Yargı Hizmetlerinin Etkinleştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Ve Basın Yayın Yoluyla İşlenen Suçlara İlişkin Dava Ve Cezaların Ertelenmesi Hakkında Kanun Tasarısı Metninin İlgili Kısımları 2
*Resmi Gazete Tarihi: 13.07.1987 Resmi Gazete Sayısı: 19516 Mahcuz Malların Muhafaza Edileceği Adalet Bakanlığı Depo ve Garajlarının Çalıştırılmasına Dair Yönetmelik * Resmi Gazete Tarihi: 18.02.2012 Resmi Gazete Sayısı: 28208 Adalet Bakanlığına Ait Depo Ve Garajlarda Muhafaza Edilen Mahcuz Mallar İçin Alınacak Ücret Tarifesi Hakkında Tebliğ *6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu İlgili Maddeleri * T.C Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk (Medeni Usul Ve İcra İflas Hukuku)Ana Bilim Dalı Medeni Usul Ve İcra İflas Hukukunda Yedieminlik Doktora Tezi K.Haluk ERUGUR * İcra Ve İflas Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı * Yediemin Mustafa BİRCAN’IN Görüş, Eleştiri Ve Önerileri. *5237 Nolu Türk Ceza Kanunu ilgili maddeleri TERİMLER: Bu raporda; ‘’Tasarı’’ ile kastedilen Yargı Hizmetlerinin Etkinleştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Ve Basın Yayın Yoluyla İşlenen Suçlara İlişkin Dava Ve Cezaların Ertelenmesi Hakkında Kanun Tasarısıdır. ‘’Tarife’’ ile kastedilen Adalet Bakanlığı’na Ait Depo Ve Garajlarda Muhafaza Edilen Mahcuz Mallar İçin Alınacak Ücret Tarifesi Hakkında Tebliğ’lerdir. 3
İÇİNDEKİLER KONU: --------------------------------------------------------------------------------------- 2 AMAÇ: --------------------------------------------------------------------------------------- 2 MATERYAL VE YÖNTEM: ---------------------------------------------------------------- 2 KAYNAKLAR: ------------------------------------------------------------------------------- 2 TERİMLER: ---------------------------------------------------------------------------------- 3 GİRİŞ ----------------------------------------------------------------------------------------- 6 1.BÖLÜM MENKÜLLERİN HACİZ EDİLEREK MUHAFAZA ALTINA ALINMASI ------- 7 1) HACZİ CAİZ OLMIYAN MALLAR VE HAKLAR ------------------------------------- 7 2) HACİZ EDİLEN MENKULLERE KIYMET TAKDİRİ --------------------------------- 8 3) YEDİEMİN TAYİNİ ---------------------------------------------------------------------- 9 4) MUHAFAZA İŞLEMİ İÇİN GEREKEN İŞ GÜCÜNÜN TEMİNİ ----------------- 11 5) ADALET BAKANLIĞI’NCA YEDİEMİN DEPO VE GARAJLARI AÇILMASI VE BU YERLERİN AÇILMASI VE İŞLETİLMESİ İLE İLGİLİ YETKİNİN DEVREDİLMESİ 13 6) MAHCUZLARIN MUHAFAZASI MASRAFLARI ---------------------------------- 20 7) HUKUKEN MUHAFAZASINA GEREK KALMAYAN MALLAR ----------------- 22 2.BÖLÜM MAHCUZLARIN SATIŞI ---------------------------------------------------------- 25 1) SATIŞ MAHALLİNİN BELİRLENMESİ --------------------------------------------- 25 2) İHALELERE KATILIMIN ARTIRILMASI -------------------------------------------- 29 A. İHALE ALICISINA TELLÂLİYE HARCI VE KDV YÜKLENMESİ--------------- 29 B. İHALEYİ FESH DAVALARI-------------------------------------------------------- 30 3.BÖLÜM YEDİEMİN ÜCRET TARİFELERİ ------------------------------------------------- 32 1) AMAÇ VE KAPSAM MADDE 1----------------------------------------------------- 35 2) MUHAFAZA ÜCRETİNİN HESABI MADDE 3 ------------------------------------ 36 3) MUHAFAZA ÜCRETİNİN AZAMİ HADDİ MADDE 4 --------------------------- 38 4) MUHAFAZA ÜCRETİNİN ALINMASI MADDE 5 -------------------------------- 39 4.BÖLÜM YEDİEMİNLİK YÖNETMELİĞİ--------------------------------------------------- 40 4
1) LİSANS VERİLMESİ İÇİN ADAYLARDA ARANMASI GEREKLİ ŞARTLAR VE ADAYLARDAN İSTENMESİ GEREKEN HUSUSLAR ----------------------------------- 41 A. YEDİEMİNİN GERÇEK KİŞİ OLMASI ------------------------------------------- 41 B. YEDİEMİNİN ULAŞILABİLİNİRLİĞİ OLAN KİMSELERDEN OLMASI------ 42 C. YEDİEMİNİN GÜVENİLİR KİMSE OLMASI ----------------------------------- 42 D. YEDİEMİNİN YEDİEMİN OLAMAYACAK KİMSELERDEN OLMAMASI -- 43 E. YEDİEMİNİN DEPOLAMA VE ARDİYECİLİK KONUSUNDA GEREKLİ ALT YAPIYA SAHİP OLMASI----------------------------------------------------------------- 44 F. YEDİEMİNİN KENDİSİNE TEVDİ EDİLEBİLECEK HER NEVİ MENKULÜ MUHAFAZA EDEBİLECEK BİLGİ DONANIMINA HAİZ OLMASI ---------------- 44 G. LİSANS VERİLEREK TAYİN EDİLECEK YEDİEMİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞUNU YERİNE GETİREBİLMESİNİ SAĞLAYACAK GÜVENCE -- 45 2) YEDİEMİN DEPO VE GARAJLARINDA BULUNMASI GEREKEN ASGARİ NİTELİKLER ---------------------------------------------------------------------------------- 46 A. YEDİEMİN DEPO VE GARAJLARININ YAPISAL NİTELİKLERİ ------------- 46 B. YEDİEMİN DEPO VE GARAJLARINDA İHTİYAÇ DUYULACAK GÜVENLİĞİN SAĞLANABİLMESİ İÇİN GEREKLİ NİTELİKLER ------------------- 48 3) LİSANLI YEDİEMİN DEPO VE GARAJLARININ İŞLETİLMESİ İLGİLİ HUSUSLAR ----------------------------------------------------------------------------------- 50 A. YEDİEMİN DEPO VE GARAJLARINDA TUTULMASI ZORUNLU OLMASI GEREKEN EVRAK VE DİJİTAL KAYITLAR -------------------------------------------- 50 5.BÖLÜM DEĞERLENDİRİLEREK ÇÖZÜME KAVUŞTURULMASI GEREKTİĞİNİ DÜŞÜNDÜĞÜMÜZ DİĞER HUSUSLAR ---------------------------------------------------- 52 SONUÇ VE SONSÖZ --------------------------------------------------------------------------- 54 5
GİRİŞ Hukukumuzda yedieminlik görevi birçok alanda karşımıza çıkmakla dağınık bir şekilde düzenlenmiştir. Zira Borçlar Kanunu, İcra İflas Kanunu, Orman Kanunu ve Türk Ceza Kanunu içerisinde yedieminlik ile ilgili bir takım düzenlemeler mevcuttur. Ancak yaptığımız çalışmada konumuzla ilgili olarak İcra İflas Hukuku çerçevesindeki yedieminlik görevine yönelik birçok kaynaktan faydalanarak bu müessesenin iyileştirilmesine katkıda bulunabilmeye ve mevcut uygulamalarda bu konudaki sorunlara değinmeye çalıştık. İcra İflas Kanununda bazı maddelerde değişiklikler yapılması ve yedieminlik müesseselerinin olması gerektiği üzere özgün yapıya ve denetime kavuşturulması amaçlı bir yönetmelik hazırlanması girişimlerinin olduğu bu dönemde tüm ilgililerine kaynak olabilecek olan bu çalışmayı sunuyoruz. 1989’dan bu yana binlerce icra dosyasında yediemin tayin edilerek yaptığımız ve yapmakta olduğumuz her nevi mahcuz muhafazası ve on yılı aşkın süredir yayında olan www.yediemin.net internet sitesi üzerinden gelen talepler doğrultusunda yaptığımız yedieminlik danışmanlığı işleriyle elde ettiğimiz deneyimlerinde bu çalışmada en değerli kaynağımız olduğunu belirtiriz. 6
1.BÖLÜM MENKÜLLERİN HACİZ EDİLEREK MUHAFAZA ALTINA ALINMASI 1) HACZİ CAİZ OLMIYAN MALLAR VE HAKLAR Bu mal ve haklar 2004 sayılı İİK Md. 82 de ele alınmıştır. Ancak bunların dışında kalan hacze kabil olarak kabul edilen malların haczi ve muhafaza altına alınması durumunda borçlu aile bireylerinin mağduriyetleri ileri sürülerek kanunun kapsamı genişletilmek üzere tasarıya bu maddenin birinci fıkrasının (2)ve(3). Bentleri değiştirilerek aynı fıkraya (13) ve (14) numaralı bentler ile ayrıca fıkra eklenmiştir. Teoride yapılan bu değişiklik hem borçlu aile bireylerinin gerekli hayat standartlarını koruyacak, hem de 2004 sayılı İİK Md.82 kapsamında yapılan uygulamalarda meydana gelen yediemin depo ve garajlarında ekonomik değeri düşük olan malların yığıntı oluşturması sorunu bir nebze çözülmüş olacaktır. Öte yandan bu değişiklikle art niyet sahibi borçlu kimselerin haciz edilemez olduğu kanunda sabit olan malları lüks diye tabir edilen standartlara yükseltmesine rağmen borcu ödemede kayıtsız kalabileceği durumunda alacaklı mağduriyetleri doğması da kaçınılmaz olacaktır. Söz konusu değişikliğin konumuzla ilgili olan yediemin depo ve garajlarındaki yığılmaya karşı çözüm olabileceği teorisini ele alacak olursak yapılacak olan değişikliğin uygulaması konusunu derinleştirmek gerekecektir. ‘’ …b) Aynı amaçla kullanılan eşyanın birden fazla olması durumunda bunlardan biri, hariç olmak üzere, borçlu ve aynı çatı altında yaşayan aile bireyleri için lüzumlu her türlü eşya’’ şeklinde ön görülen değişiklik, yorumu ve takdir inisiyatifi görevli icra personeline bırakmış 7
olmakla uygulama aşamasında örneğin bir çamaşır makinesinin aile bireyleri için lüzumlu olduğu kabul edilebileceği gibi çamaşırların elde yıkanabilmesi için gerekli malzemenin evde bulunması halinde çamaşır makinesinin hacze kabil olduğu sonucu da çıkarılabilecektir. Bu ve benzeri hallerde görevli icra personelinin söz konusu takdir yetkisini kullanma aşamasına tesir etmek maksatlı alacaklı ve borçlu taraflarca itilaf ve menfaat doğrultusunda karar alma olaylarının önü açılmış olacaktır kanaatindeyiz. Burada ele aldığımız ve ileride bahsedeceğimiz birçok sorun, mağduriyet ve menfaat ilişkilerinin ve de bu hususlarda açılan dava ve yapılan itirazların, görevli personellere inisiyatif bırakılması gerekçesiyle ortaya çıktığı sonucu aşikârdır. Bu bağlamda menfaat gözeterek kanaat kullanan personel karşısında mağdur olan talep karlar kadar, art niyetli şikâyet ve itirazlara maruz kalarak mağdur olan personelin sorunlarının çözümüne yönelik mümkün olduğu kadar görevli personele bırakılan inisiyatif yetkisinin kısıtlanması gerektiğini düşünüyoruz. DEĞERLENDİRME VE ÖNERİMİZ: Kanaatimizce bu konuda çözüm yolu söz konusu kanunun ilgili maddelerinde yapılacak olan değişikte mümkün mertebe haczi caiz olmayan malların açıkça belirtilmesi gerektiği yönündedir. 2) HACİZ EDİLEN MENKULLERE KIYMET TAKDİRİ 2004 Sayılı İİK Md.87 ‘de ‘’ Haczi yapan memur, haczettiği malın kıymetini takdir eder. İcabında ehli vukufa müracaat edebilir.’’ Denmekle kıymet takdiri işi haczi yapmakla görevli memura verilmiştir. Ancak ilgili görevi yapan memurların hacze konu olabilecek mallar hakkında piyasa değer bilgilerine ve bu malların gerekli niteliklere 8
haiz olup olmadıkları gibi konularda bilgi sahibi olamayacakları için icabı halinde bilirkişiye müracaat edebileceği de aynı maddede belirtilmiştir. Lakin uygulamada her daim farklı konularda bilgi sahibi olabilecek bilirkişilere müracaat etme olanağı maalesef bulunamamaktadır. Bu doğrultuda yapılan haciz işlemlerinde gerçek piyasa değerlerinin çok altında ya da çok üzerinde değerler takdir edilebilmekte olduğu özel yediemin depo ve garajlarında bulunan ve satılamayan birçok dosya varlığıyla ortaya çıkmaktadır. Bu şekilde değeri rayicin üzerinde takdir edilmiş olan mallar hem yediemin depo ve garajlarına yük teşkil etmekte hem de alacaklının alacağının, muhafaza masraflarını peşinen karşıladığı halde tahsilâtının gecikmesine, çözüm olarak da yeniden kıymet takdiri yapılmasını istemek zorunda kalmasıyla masrafa boğulmasına sebep olmaktadır. DEĞERLENDİRME VE ÖNERİMİZ: Kanaatimizce bu kaynaklardan doğan problemlerin çözümüne, icra memurlarının haciz ederek muhafaza altına alacak oldukları mallara kıymet takdiri aşamasında yediemin depo ve garaj işletmecilerinden ki bu malların satışı aşamalarına birebir vukuf olmaları sebebiyle ilgili memurlara nazaran daha donanımlı oldukları dikkate alınarak azami ölçüde faydalanmaları gereği yönünde tavsiye düzenlemesi yardımcı olacaktır. 3) YEDİEMİN TAYİNİ 2004 Sayılı İİK Md 88 de ‘’ Diğer taşınır mallar masrafı peşinen alacaklıdan alınarak münasip bir yerde muhafaza altına alınır. Alacaklı muvafakat ederse istenildiği zaman verilmek şartıyla muvakkaten borçlu yedinde veya üçüncü şahıs nezdinde bırakılabilir. (Ek cümle: 17.07.2003 - 4949 S.K./21. md.) Üçüncü şahsın elinde bulunan taşınır mallar 9
haczedilince, alacaklının muvafakati ve üçüncü şahsın kabulü halinde üçüncü şahsa yediemin olarak bırakılır.’’ Şeklinde ele alınmıştır. Ancak uygulamada haciz edilen mallar üzerinde alacaklıya tasarruf imkânı doğurmak maksatlı haczin yapıldığı yerde yetkili bir yediemin depo ve garajı bulunmasına dikkat edilmeksizin alacaklının göstereceği bir üçüncü kişiye malların yediemin olarak bırakılması sağlanabilmektedir. Bu uygulamadaki ayrıca bir kasıtta alacaklının yediemin ücreti ile muhatap olmasını engellemeye çalışmak şeklindedir. Bu durumun önüne geçmek üzere ilgili bir kanun maddesi ya da bu kanunda bir cümle yoktur. Ayrıca tasarıda Madde 10 kapsamında bu cümle ‘’Diğer taşınır mallar, masrafı peşinen alacaklıdan alınarak muhafaza altına alınır. Alacaklı muvafakat ederse, istenildiği zaman verilmek şartıyla, muvakkaten borçlu yedinde veya üçüncü şahıs nezdinde bırakılabilir. Üçüncü şahsın elinde bulunan taşınır mallar haczedildiğinde, üçüncü şahsın kabulü hâlinde üçüncü şahsa yediemin olarak bırakılır.’’şeklinde değiştirilmiştir. Böylece üçüncü şahıs elinde bulunan malların bulunduğu ele yediemin olarak bırakılması için alacaklının muvafakati aranmamakla üçüncü şahsın kabulü halinde ona yediemin olarak bırakılması adeta zorunlu hale gelmiştir. Üzerindeki hakkı hukuken münazaalı olan bu malları da hak iddiaları sonuçlanıncaya kadar üçüncü kişi olan bir yediemine bırakmak hukukun bir gereğidir fikrindeyiz. Uygulamada bu hususla ilgili yaşanan bir diğer sorun ise alacaklının göstereceği bir yediemin tayini dışında, alacaklının kabulü ile borçlunun göstereceği bir yediemine malın teslimi ile doğmaktadır. Şöyle ki, fiiliyatta mallarının muhafaza edilmemesine odaklı düşünen borçlu, haciz mahallinde yakınlarından (komşu, akraba, arkadaş… vs) yediemin olmasını istemeye alacaklı tarafından mecbur kılınarak (malın borçluya yediemin sıfatıyla teslimine muvafakat etmeyerek) ortamın doğurduğu baskı ve borçlu kimsenin ısrarı ve de bulunduğu müşkül durumdan kurtarılması arzulanarak hukuki ve cezai sorumluluklarını tam 10
olarak anlamaksızın (bunun yol açacağı mağduriyetlerini kestirmeksizin) borçlu yakınları yediemin olmaktadırlar. Bu doğrultuda yedieminliğin hukuki ve cezai sorumluluklarını yerine getiremeyen tabir yerindeyse deneyimsiz yediemin olan üçüncü kişiler mağdur olmakla ilgili tüm yargı birimlerine onlarca dosya kaydına sebep olmaktadır. DEĞERLENDİRME VE ÖNERİMİZ: İlgili kanun maddesine haciz edilen malların gerekli şartlar oluşması halinde ya borçluya ya da yetkili bir yediemin depo ve garaj işletmesine teslim edilmesi gereğini zorunlu kılacak bir cümle eklenmelidir. 4) MUHAFAZA İŞLEMİ İÇİN GEREKEN İŞ GÜCÜNÜN TEMİNİ Muhafaza işleri için gerekli iş gücünden kasıt haciz mahallinde muhafazayı yapabilmek için gerekli nakliye, hamaliye, kurtarıcı, çilingir… Vs e kadardır. 2004 Sayılı İİK Md.59, Md.88 ve Md 95 ‘de muhafaza için gerekli masrafları alacaklının peşin ödemesi gereği belirtilmiştir. Ancak uygulamada bu iş gücünün temini işi de masraf ödeyene yani alacaklı ve alacaklı vekillerine yüklenmiş durumdadır. Bu durumda birçok hakkaniyetsiz fiilin işlenmesine sebeptir. Alacaklı veya vekilleri bulundukları il dışındaki alacakları tahsil maksatlı takip ettikleri icra dosyalarından aldıkları talimat ile borçlunun bulunduğu bir diğer illerde muhafaza için gerekli her nevi iş gücünü bulmakta zorlanmaktadır. Buda alacağın tahsilini gayri mümkün kılmaktadır. 11
Öte yandan alacaklı veya vekillerince temin olunan iş gücünün oluşturduğu bir diğer sorun ise bu iş gücünü sağlayan şahısların verdikleri hizmet ya da yaptıkları iş karşılığında alacak oldukları bedelin tespiti aşamasında ortaya çıkmaktadır. Zira bu ücretler alacaklı menfaati doğrultusunda fahiş rakamlara ulaşabilir. Bunun önüne geçebilmek için ilgili icra memurunun takdir yetkisi ortaya konulabilir. Ancak bu kez de takdir edilen bedele iş gücü sağlanamaması durumu ortaya çıkmaktadır. Örnekle bir bölgede tek çilingir olması ve bu çilingiri yapılacak iş için alacaklının veya vekilinin temin etmesi durumunda bu iş için rayicin üzerinde bir meblağ talep edilmesi iş yapanın konumundan ötürü normalken, memurun bu bedeli fahiş bulmasıyla daha aşağı bir ücret takdir etmesi işin görülmesine engel olacaktır. Diğer taraftan bunun terside mümkün olabilir. Örnekle bir bölgede birden fazla çilingir olmasına karşın alacaklı veya vekilinin özellikle temin edebileceği bir çilingir tercih edilme sebebi doğrultusunda hakkaniyete aykırı bir oranda ücret talep edebilmektedir. Bu örnekler muhafaza için gerekebilecek diğer tüm iş güçlerine uyarlanarak çoğaltılabilir. Yukarıda bahsi geçen iş gücü temininde menfaat doğrultusunda hareket örnekleri olduğu gibi, gerekli iş gücü bulunamadığından cebri icranın tabiatı gereği yapacak olduğu işte aksayabilmektedir. Tüm bu sorunlara karşı yasal düzenleme bulunmadığından uygulamada çözüm birçok yerde söz konusu iş gücü teminini yedieminler üzerinden sağlamayla çözülmüştür. DEĞERLENDİRME VE ÖNERİMİZ: Alacaklı ve borçlu menfaatleri doğrultusunda bakılacak olursa yediemin depo ve garaj işletmelerinin tarafsız olması ve gerekli iş gücü temininin mümkün olmadığı yerlerde cebri icranın tabiatına uygun şekilde yaptırımının sürekliliğini sağlamak amacıyla muhafaza işlerinde 12
gerekli olabilecek iş gücünün yediemin depo ve garajları aracılığıyla sağlanması gerektiği yönünde bir düzenleme yapılması gerekir. 5) ADALET BAKANLIĞI’NCA YEDİEMİN DEPO VE GARAJLARI AÇILMASI VE BU YERLERİN AÇILMASI VE İŞLETİLMESİ İLE İLGİLİ YETKİNİN DEVREDİLMESİ 2004 Sayılı İİK. Md. 88 muhteviyatında, bu maddede değişiklik yapılmasını öngören tasarının 10.maddesinde belirtilen ADALET BAKANLIĞI’NIN yediemin depo ve garajları açabilmesi ve bu yetkinin devri konusu genişletilmiştir. Zira 2004 sayılı İİK. Md. 88 de bu yetki bakanlık dışında ancak Adalet Teşkilatını Güçlendirme Vakfına verilmiş olmakla tasarının 10.maddesinde ‘’ Hacizli mallar, Adalet Bakanlığı tarafından yetki verilen gerçek veya tüzel kişilere ait lisanslı yediemin depolarında muhafaza edilir. Yetki verilen gerçek veya tüzel kişiler, bu yetkilerini Adalet Bakanlığının onayıyla alt işleticilere aynı standartları sağlamak koşuluyla devredebilirler. Bu devir, yetki verilen gerçek veya tüzel kişilerin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz.’’ İbaresiyle genişletilmiştir. Uygulamada ne ADALET BAKANLIĞI’NA nede ATGV’YE ait bir yediemin depo ve garaj işletmesi bulunmamaktadır. Bu sebeple hukuk sisteminin temel taşlarından olan yediemin depo ve garajları alanındaki eksiklik icra müdürlükleri ve İcra Tetkik Hâkimlerince verilen yedieminlik yetkileri doğrultusunda özel yediemin depo ve garajlarıyla tamamlanmaktadır. Bu durum uygulamada istenmese de birçok sorunu, suiistimali ve mağduriyeti beraberinde getirmektedir. Bunların örnekleri kısaca aşağıdaki gibi verilebilir. -İcra müdürlüklerinin haciz ederek muhafaza altına alacağı mahcuz malları muhafaza edilmek üzere teslim etmek isteyeceği 13
yediemin depo ve garaj işletmelerinin açılması ve işletilmesi yetkisinin bölgelerdeki İcra Tetkik Mercii hâkimliklerince verilmesi gerektiği aşikârdır. Bu yetkiler ilgili hâkimliklerce suiistimal edilebilmektedir. Rant elde etmek ya da sağlayabilmek adına veya ihmal ya da özensizlikten gerekli ve yeterli araştırma yapılmaksızın yahut yapıldığı ve yeterli olmadığı görüldüğü halde yedieminlik yetkisi verilebilmektedir. -Söz konusu yedieminlik yetkilerinin verilirken yediemin depo ve garaj işletmelerinin çalışacak olduğu il ve ya ilçelerde bu işletmelerin sıhhatli çalışabileceği iş potansiyeline haiz olup olmadığı değerlendirilmeksizin, çoğu zaman beşeri ilişkilerden kaynaklı yetki verilmesi gerekçesiyle ya haddinden fazla yediemin depo ve garaj işletmesi ortaya çıkmakta ya da tek el durumu ortaya çıkartılarak kurumların ve vatandaşların mağduriyetlerine dolaylı olarak sebep olunabilmektedir. -Bu yerlerin çalışma usul ve esasları bakanlığa ya da ATGV ‘ye mahsus olan yediemin depo ve garajlarının çalışma usul ve esaslarının düzenlendiği gibi bir yönetmelikle denetim mekanizması oluşmadığından herhangi bir yolla yetki almış kimselerin görevlerini suiistimal etmeleriyle de çeşitli mağduriyetler ya da haksız sayılabilecek kazanımlar sağlanabilmektedir. -ADALET BAKANLIĞI İcra Tetkik Mercii Hâkimliklerince ya da hangi birim vasıtasıyla olursa olsun yedieminlik yetkisi vermiş olduğu kimselerin bu yetki ve görevlerini kötüye kullanmasıyla oluşabilecek olan tüm mağduriyet ve suçlara karşı dolaylı olarak sorumlu olacaktır. ‘’ Hakimlerin hakimlik görevini yaparken ‘yargısal faaliyetleri’ nedeni ile vermis oldukları zarar için, HUMK’nun 573. maddesinde sayılan hallerde 573-576 hükümlerine göre hakime karsı tazminat davası açılabilir.’’ Yarg. 4. HD. 24.12.1996,5036/13244; 14
‘’Ancak hemen belirtmek gerekir ki, Anayasanın 129,maddesinin 5. fıkrasında yer alan, memurlar ve diger kamu görevlilerinin yetkilerini kullanırken isledikleri kusurlardan dogan tazminat davaları, kendilerine rücu edilmek kaydıyla ve kanunun gösterdigi sekil ve sartlara uygun olarak, ancak idare aleyhine açılabilir hükmü karsısında, artık, ögreti ve yargı içtihatlarında kamu görevlilerinin kisisel kusuru olarak kabul edilen hallerde dahi, kamu görevlisine karsı degil, idare aleyhine dava açmak gereklidir (bkz. GÜNDAY , s. 328). Yine anılan Anayasanın 129. Maddenin 5. fıkrasına göre, idare, tazminat ödemeye mahkum edilir ise, ilgili kamu görevlisine rücu edecektir.’’; ‘’Dairemiz Kurulunun 14.11.1957 gün 6471/6802 sayılı ve 29.1.1959 gün 1386/963 sayılı kararlarında da vurgulandıgı üzere, hakimlerine idari faaliyetlerinden dogan zararlar için hizmet kusuruna dayanarak Adalet Bakanlıgına karsı idare mahkemesinde tam yargı davası açılabilir. _dari faaliyetten dogan zararın kisisel kusura dayanması durumunda ise hakime karsı haksız eylem hükümlerine (BK. 41 vd.) göre adliye (hukuk) mahkemelerinde tazminat davası açılabilir” [Yarg. 4. HD. 24.12.1996, 5036/13244 -Halen yurdumuzun dört bir yanında çalışmakta olan özel yediemin depo ve garajlarını işleten çoğu kimsenin üstlendikleri ve yerine getirmekte yükümlü bulundukları görevlerinden bihaber olarak, kendilerine verilen vazifeyi sadece maddi gelir kaynağı kabul ederek üstlenmeleri gibi sebeplerle oluşmasına sebep oldukları mağduriyetler her ne kadar yasal ceza ve yaptırımlara uğratılsalar da vatandaşlar nezdinde adalet sisteminin çarpık olduğu görüşü ve adalete güvensizliğe yol açarak demokrasiye ve ilgili kurumlara telafisi zor itibar yaraları açmaktadır. 15
-Söz konusu özel yediemin depo ve garaj işletmeleri maddi çıkar gözetmek zorunda olduklarından mütevellit yurdumuzun birçok yerinde haddinden fazlaca bu işi yapma gayretinde olunduğu gibi bir o kadar da iş potansiyeli olmayacağından maddi kazanç ya da işletme gideri karşılanamayacağı kaygısı ile yediemin depo ve garajı bulunmaması durumu söz konusudur. Bu durum o yerlerde adaletin tecelli etmesini olumsuz yönde etkilemektedir. Haklılıkları mahkeme kararlarında sabit olan (tazminat hakları gibi) ve bu yönde başlattıkları icra takipleri kesinleşmiş olan birçok vatandaş yediemin depo ve garaj işletmesi bulunmadığından kendilerine tanınan yasal hakları kullanamamaktadır. Borçlu ya da kanunlar nezdinde suçlu kimseler örn. Kara Yolları Trafik Kanunu’na muhalif durumlardan gene yediemin depo ve garaj işletmesi olmaması sebebiyle yaptırıma zorlanamamaktadır. -Bir bölgede birden fazla yediemin olmak isteyenlerin varlığıyla uygulamada yetki verilen yedieminlerin çoğalması durumunda o yerdeki icra müdürlüklerinin bu yedieminlerden hangilerinden ne kadar faydalanacağı konusunda ihtilaflar doğmaktadır. Zira bu yedieminlerle icra müdürlükleri arasında tercih edilen olmaları için menfaat içerikli beşeri ilişkiler kurulabilmektedir ve bu durum bu güne dek birçok müfettiş raporuna da konu edilmiştir. Maalesef bu örnekleri çoğaltmak mümkündür. Lakin tüm bunlara karşın ilgili kanun maddelerinde yetki sahibi oldukları halde ne ADALET BAKANLIĞI nede ATGV’NİN (ADALET TEŞKİLATINI GÜÇLENDİRME VAKFI) yediemin depo ve garaj işletmesi bulunmamakta ve örneklerini kısaca saydığımız ve sayamadığımız birçok sorun ortaya çıkmaktadır. ADALET BAKANLIĞI’NIN ya da ATGV’NİN yediemin depo ve garaj işletmesi açmama ve işletmemesinin haklı sebepleri olduğu da bilinen yahut bilinmesi gereken bir gerçektir. Buna örnek olarak da DEVLET’İN birçok kurum ve kuruluşları özelleştirmesine karşın yediemin depo ve garaj işletmeciliği yapması durumunun olmaması gibi yapıları gereğince 16
tüzel kişi olan kurumların yedieminlik sıfatını, cezai ve hukuki yönden tüzel kişi olması sebebiyle taşıyamayacak olması TCK md.20 verilebilir. Konuyla ilgili olarak tasarının 10.Maddesinde İİK Md.88.de yapılması öngörülen değişiklikler kapsamında ‘’ Hacizli mallar, Adalet Bakanlığı tarafından yetki verilen gerçek veya tüzel kişilere ait lisanslı yediemin depolarında muhafaza edilir. Yetki verilen gerçek veya tüzel kişiler, bu yetkilerini Adalet Bakanlığının onayıyla alt işleticilere aynı standartları sağlamak koşuluyla devredebilirler. Bu devir, yetki verilen gerçek veya tüzel kişilerin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz.’’ Cümlesi ile tüzel kişilere yediemin depo ve garaj işletmesi yetkisinin verilmesine olanak tanımaktadır. Oysa yukarıda da ele aldığımız gibi tüzel kişilerin yediemin olması durumu tüzel kişilerin yedieminliğin gerektirdiği hukuki sorumlulukları kısmen ve cezai sorumlulukları aslen yerine getirebilme yetilerinin olmadığı ilgili kanun hükümlerinde sabittir. Bununla ilgili olarak konu hakkında hazırlanmış bir tezden (Kaynakta belirtilmiştir) alıntıdır. YEDİEMİNİN GERÇEK KİSİ OLMASI Yedieminin gerçek kisi olması gerektigi yönünde yasada herhangi bir hüküm yer almamaktadır. Ancak, kanaatimizce yedieminin bir gerçek kisi olması, yedieminlik görevinin niteligi geregidir. Yedieminin bir tüzel kisi olması durumunda, tevdi edilen malı alan kisi, ya tüzel kisinin organı sıfatı534 (TMK m. 49) ile ya da temsilcisi sıfatı ile teslim alacaktır. Her iki halde de, yedieminlik sıfatı tüzel kisi nezdinde dogacaktır. 532 Bkz. yukarıda, § 6, A, I, 2, b, bb. 533 Bkz. yukarıda, § 6, C, V. 534 “Tüzel kisiye ait görevleri, kanuna, tüzel kisinin esas sözlesmesi veya tüzügüne veya bunlara uygun olarak yapılan iç talimatnamesine dayanarak müstakil bir surette ifa etmek üzere tayin edilen veya kendisine böyle görevleri müstakilen ifa selahiyeti fiilen ve haricen 209 TMK m. 48, II’ye göre, “organlar, hukuki islemleri ve diger bütün fiilleriyle tüzel kisiyi borç altına sokarlar”. Buna göre, organların haksız fiillerinden tüzel kisiler sorumludurlar535. Ayrıca, TMK m. 48, III’e 17
göre, “organlar, kusurlarından dolayı ayrıca kisisel olarak sorumludurlar”. Bu durumda, tüzel kisinin yediemin olması halinde, hem tüzel kisinin hem de organın ika edilen haksız fiilden sorumlu olacagı ve böylece sorumlu sayısının artacagı ve bu durumun haksız fiilden zarar görenin lehine oldugu düsünülebilir. Sayet kisi temsilci olarak tüzel kisi adına hareket etmis ise, haksız fiillerde temsil söz konusu olamayacagı536 için, tüzel kisiyi sorumlu tutmak mümkün olmayacaktır. Öte yandan, sermaye sirketlerinden birisinin (örnegin, bir anonim sirketin), yediemin oldugu düsünülür ise, anılan sirketlerin sorumluluklarının sadece sermaye ile sınırlı olması itibariyle de, yedieminlige uygun degildirler. Yedieminin cezai sorumlulugu ise, 5237 sayılı TCK m. 289’da düzenlenmistir. Bu suçu sadece yediemin isleyebilir537. Bir baska deyisle yediemin dısında bir isinin bu suçu islemesi mümkün degildir. Ayrıca suçun olusması için malın yediemine “resmen” teslim edilmesi gerekir (5237 sayılı TCK m. 289). Bütün bunların dısında cezaların “sahsiligi“ prensibi ceza hukukunun en temel ilkelerinden birisidir. Oysa yedieminin bir tüzel kisi olması durumunda, tevdi edilen malı alan kisi, ya tüzel kisinin organı sıfatı (TMK m. 49) ile ya da temsilcisi sıfatı ile teslim alacaktır. Her belli olacak surette bahsedilen sahıs veya sahıs gruplarına organ denir” (bkz TANDOGAN (Mesuliyet), s. 127); ayrıca bkz. yukarıda, dn(79) civarı. 535 OGUZMAN/ÖZ, s. 516; ÖZSUNAY, Ergun, Medeni Hukukumuzda Tüzel Kisiler, _stanbul 1974, s. 60 vd. 536 EREN (I), s. 511. 537 ÖNDER, s . 253 (Hemen belirtmek gerekir ki, ÖNDER, bu sonuca, (henüz 5237 sayılı TCK m. 289’un olmadıgı bir dönemde) sadece 765 sayılı TCK m. 276 açısından varmıstır. Ancak, kanaatimizce, 5237 sayılı TCK m. 289 hükmü, 765 sayılı TCK. m. 276’ın karsılıgı olup aralarında sonuca etki edecek bir farkı bulunmadıgından, aynı ifadeyi 5237 sayılı TCK m. 289 için de kullanmakta bir sakınca görmedik). 210 iki halde de, yedieminlik sıfatı tüzel kisi nezdinde dogacak ve böylece cezai sorumlulugun tüzel kisiye ait olması gerekecektir. Tüzel kisinin cezai sorumlulugu olamayacagı538 için, yedieminler hakkındaki 18
cezai hükümler uygulanamaz hale gelecektir. Cezai nitelik tasıyan eylemler nedeniyle, yediemin tüzel kisinin idare ve temsil organının cezai sorumluluguna gitmek ise, cezaların sahsiligi ve kanuniligi prensipleri geregi, özel olarak düzenlenmis bir hüküm bulunmadıkça mümkün degildir. Bunun dısında, tüzel kisi organı olan gerçek kisinin veya temsilcinin, cezai sorumlulugunun dogabilmesi için, muhafaza görevini bizzat üstlenmis olması gerekir ki, bu durumda da, zaten yediemin olan tüzel kisi degil, söz konusu gerçek kisinin kendisidir. Yukarıda ifade edildigi üzere, sadece organın fiili halinde, zarar görenler lehine bir durum dogmasına karsın, temsilcinin haksız fiilinde tüzel kisiyi sorumlu tutmak mümkün olamamakta ve cezai hükümler ise bütünüyle islemez hale gelmektedir. Bu durumda, yedieminin tüzel kisi olabilecegini kabul, kanunun düzenleme amacına aykırı olacaktır. Bu itibarla kanaatimizce yedieminin tüzel kisi olması mümkün degildir. DEĞERLENDİRME VE ÖNERİMİZ: Yedieminlik yetkisi verme işi doğrudan Adalet Bakanlığı tarafından yapılmalıdır. Verilecek olan yetkiler doğrultusunda kanunda açık hüküm bulunmasa bile yetkili yedieminin yol açacağı mağduriyetten Adalet Bakanlığı’da sorumlu olacağından Adalet Bakanlığı bu işi tabir yerindeyse son derece ince eleyip sık dokuyarak yapmalıdır. Netice olarak ihtiyaç talepleri dikkate alınarak bölgelere göre dağılım sağlanacak şekilde gerçek kişilere yedieminlik yetkisi verilmesi gerekmektedir. Böylece yukarıda bahsettiğimiz birçok sorunda ortadan kalkacaktır kanaatindeyiz. Bu konuda aranacak şart ve niteliklerin ne olacağı ve ne şekilde yapılması gerektiği yönündeki öneri ve görüşlerimiz bu yazının 4.Bölümü altında ayrıntılı olarak ele alınmıştır. 19
6) MAHCUZLARIN MUHAFAZASI MASRAFLARI Haciz edilen malların muhafazası için gerekli masraflar yediemin ücreti(yedieminin malı muhafaza etmekle üstlendiği cezai ve hukuki sorumluluk karşılığı aldığı bir nevi risk bedeli), malın muhafazası için gerekli depolama masrafları[yer kiraları(ecri misil)] ve muhafaza edilecek mal ayrıca özel bakım gerektiriyor ise ( motorlu taşıtların antifriz kontrolü, canlı malların yem, bakım, veteriner, ilaç gibi) bu masraflarından ibarettir. Söz konusu masrafları 2004 sayılı İİK Md 95 ‘’ Alacaklı haczedilen malların muhafaza ve idare ve işletilmesi masraflarını istenildiği takdirde peşin vermeğe mecburdur.’’ Diyerek ele almıştır. Muhafaza masrafları dosya masraflarının başlıcalarından olmakla İİK Md 59 ‘’ Takip masrafları borçluya aittir. Alacaklı, yapılmasını talep ettiği muamelenin masrafını ve ayrıca takip talebinde bulunurken borçlunun 62. maddeye göre yapabileceği itirazın kendisine tebliğ masrafını da avans olarak peşinen öder. Alacaklı ilk ödenen paradan masraflarını alabilir.’’ Demiş ayrıca gene İİK. Md. 88 ‘’ Diğer taşınır mallar masrafı peşinen alacaklıdan alınarak münasip bir yerde muhafaza altına alınır.’’cümlesiyle de bu duruma vurguda bulunmuştur. Yani muhafaza masrafları öncelikli alacak konumunda olmakla gene alacaklı tarafında borçludan bilahare alınmak üzere peşinen yatırılan avanstan karşılanacaktır. Bu doğrultuda ayrıca her yıl düzenli olarak ADALET BAKANLIĞI tarafından yapılan, yediemin depo ve garajlarında muhafaza edilen mahcuzlar için alınacak ücret tarifesi tebliğlerinin 5. Maddesinde muhafaza ücretinin alınması konusunda bu ücretin alacaklının peşin yatıracağı avanstan karşılanacağı yeniden tekrar edilmiştir. İlgili kanun ve tebliğlerde açıkça muhafaza masraflarının alacaklının sorumluluğu olduğu belirtilmesine rağmen uygulamada bu masrafların tamamının peşin alınmadığı durumuna pek sık 20
rastlanmaktadır. Esas sorun ise bu gibi hallerde kendilerine muhafaza etme görev ve sorumluluğu verilen yedieminlerin bu işi yapmaları için ihtiyaç duyacakları bu masrafları ilgili icra dosyalarından talep etmeleriyle başlamaktadır. Zira dosyada yedieminin talep ettiği masraf avansı bulunmadığında doğmuş, doğacak olan masraf haklarını alabilmeleri için gerekli olacak yaptırımın hukuki dayanakları somut olarak bulunmamaktadır. Bu gibi durumlarda icra müdürlükleri alacaklı taraflara bu masrafları ilgili kanun maddelerince dosyaya yatırmaları gerektiği ve ilgili icra dosyasına bu masrafı yatırmaları için verilen sürede masraf bedelini yatırmadıkları halde cebri icra suretiyle tahsili cihetine gidileceği konusunda bir muhtıra gönderirler. Ancak verilen süre içerisinde gerekli masraf dosyaya yatırılmadığı halde uygulanacak yol ile ilgili muhalif görüşler vardır. Kimi icra müdürlükleri bu durumda ayrı bir dosya üzerinden yedieminin alacağını takibe geçmesi gerektiğini savunurken kimi müdürlüklerde ise söz konusu alacağın dosya masrafı olduğu gerekçesiyle aynı dosya üzerinden talep üzere direk hacze gidilebileceği yönde görüş ve uygulamalar mevcuttur. Ayrıca bu masrafların alacaklı tarafından dosyaya yatırılmış olmasına rağmen yediemine ödeneceğine ilişkin somut ibare olmamasına dayalı icra müdürlüklerince verilen ret kararlarının İcra Mahkeme’lerince haklı görüldüğü ve yediemine hak ettiği yediemin ücretinin (vazifesi nihayet bulmaksızın) ödenmemesi gerektiğine dair verilen kararların varlığı da söz konusu olabilmektedir. TC. Konya 4.İcra Hukuk Mah.2011/1159 Es.2011/1171 K.N Sonuç itibariyle hak edilmiş olan muhafaza masraflarının tahsili başlı başına sorun olmaktadır. Ayrıca masraf tahsili için hukuki sürecin tamamlanması süresince muhafaza görevi ve sorumlulukları devam eden yedieminlerin mağduriyeti de devam etmektedir. 21
DEĞERLENDİRME VE ÖNERİMİZ: Yedieminin hak etmiş olduğu tüm muhafaza giderleri ve yediemin ücretini isteme konulu talebi ilgili icra dosyasına iletmesi halinde ayrıca hiçbir hükme hacet kalmaksızın (yediemininin hukuki sorumluluğunu yerine getirmediği İİK Md 358 hallerde olduğu gibi)bu masrafları peşin yatırmakla mükellef olduğu ilgili kanun maddelerinde açık olan alacaklı tarafa aynı dosya üzerinden takibe geçilebileceği, ayrıca icra dosyasına giren her nevi paradan öncelikli olarak yediemin ücretinin ödenmesi gerektiği konusunda bir hüküm eklenmelidir. Zira B.K. Md.84 e göre kısmi ödemelerin öncelikli olarak faiz ve masrafa mahsup olması gerekmektedir. YARGITAY 12. H. D. E. 2005/20859 K. 2005/23988 T. 5.12.2005 ‘’…Zira uygulaması talebe bağlı olmayan BK 84. maddesi nazara alınarak ödeme tarihleri itibariyle dosya borcunun ulaştığı, miktar tesbit edilmeli ve ödemelerin öncelikle faiz ve masraflardan düşülmesi suretiyle bakiye dosya borcu olup olmadığı tesbit edilmelidir…’’Yediemin ücretlerinin de dosya masrafı olduğu göz önüne alınırsa bu durum kaçınılmazdır. Şayet iş bu masraf dosyaya peşinen yatırılmış ise talebi halinde yediemine ödenmesi gerektiği, talep halinde verilen süre zarfında bu masraf yediemine ya da ilgili icra dosyasına yatırılmaz ise yedieminin cezai ve hukuki sorumluluğunun düşmesi konusu da bir hükme bağlanmalıdır. 7) HUKUKEN MUHAFAZASINA GEREK KALMAYAN MALLAR 2004 Sayılı İİK Md 106 ve 110 gereği üzerindeki haczi düşmüş olan mallar hukuken muhafazasına gerek kalmayan mallar olarak nitelendirilmektedir. Bu hükme uyan malların teslim edilmiş olduğu yedieminin ancak cezai sorumluluğu TCK Md.289 ilgili icra dosyasına 22
karşı düşmüş olacaktır Esas No. 2001/5942 Karar No.2001/7087 Tarihi 26.04.2001. 2004 sayılı İİK Md 88 bu gibi hallerde yapılması gerekenin ‘’(Değişik fıkra: 17.07.2003 - 4949 S.K./21. md.) İcra dairesi, depo ve garajlarda ve yediemin olarak kendisine hacizli malın bırakılmış olduğu üçüncü kişilerde saklanıp da hukuken artık muhafazasına gerek kalmayan malı, vereceği uygun süre içinde geri almasını ilgililere resen bildirir. Verilen süre içinde eşya geri alınmazsa, icra müdürü icra mahkemesinin kararı ile taşınır mal satışlarına ilişkin hükümler uyarınca bunları satar. Elde edilen miktardan muhafaza ve satış giderleri ödenir. Artan miktar 9 uncu madde hükmüne göre muhafaza olunur. Bu konuda ortaya çıkan ihtilaflar icra mahkemesi *1* tarafından basit yargılama usulüne göre çözülür.’’ Olduğunu belirtmektedir. Ancak uygulamada bu hüküm doğrultusunda yediemin tarafından yapılacak işlem bu malların satılamaması nedeniyle sonuca ulaşamamakta olup ayrıca hükmün gereği olan prosedürler hem icra dairelerini hem de İcra Mahkemelerini ziyadesiyle meşgul etmektedir. Diğer taraftan ise bu malların satışı için gerekli masrafları da zaten alacaklı ve mağdur konumundaki yedieminlerin yapması gerekerek içinden çıkılmaz bir hal almaktadır. Zira bu tür mallar genellikle alacaklı tarafça satışı istenilmiş, alıcı bulunmadığından satılamamış ve yediemin üzerinde kalmıştır. Bu durum ise yediemin depo ve garajlarında mal yığılmalarına sebep olup hem yedieminin, hem alacaklının hem de borçlunun mağduriyetiyle birlikte milli servetin boşa gitmesine sebep teşkil etmektedir. Ayrıca bu mallar üzerindeki haciz düşüpte yedieminin malın satışını isteme hakkı doğana kadar geçen sürede malların ekonomik değer kaybına (modelleri geçmesi sebebiyle) uğradıkları aşikârdır. Öte yandan 2004 sayılı kanunun 106. ve 110. Maddeleri gereği üzerindeki hacizleri düşmüş olup hukuken muhafazasına gerek kalmayan mallar ile ilgili yedieminin cezai sorumluluğu nihayet bulmasına rağmen İİK. Md.358 e göre hukuki sorumluluğunun devam ettiği düşünülürse 23
yediemine sürgitsin bir görev yüklenmekle, Anayasanın 18. Maddesine aykırı şekilde yediemin üzerine bir angarya yüklendiği düşüncesi ortaya çıkmaktadır. İş bu vaziyetin önüne geçmek maksatlı, 2004 sayılı İİK ‘da değişiklikler yapılmasıyla ilgili tasarının taslak metninde çözüm girişimleri bulunmaktadır. Ancak son halini almış olan tasarıda maalesef bu konuda bir hükme yer verilmemiştir. Kanaatimiz de, bu konunun düzenlenecek yönetmelikte yer alacağıdır. Zira bu konuyla ilgili bir düzenleme yapılması gereği kaçınılmazdır. DEĞERLENDİRME VE ÖNERİMİZ: Düzenlenecek yönetmeliğe, yediemine tevdi edilen maldan doğan, yediemin alacaklarının malın takdir edilen muhammen değerini bulması halinde, malın mülkiyetinin doğrudan yediemine devredilebileceği hususunda bir madde eklenmesi gerekir. Ancak yapılacak olan devir işleminde yedieminin ücreti karşılığı malı devralmaya rızası aranmak durumundadır. Yedieminin rızasıyla malın mülkiyetinin doğrudan devri durumu bir satış işlemi değildir. Yedieminin verdiği hizmet karşılığı alacak olduğu ücretinin tahsilidir. Bu durumda hiçbir vergi ve harca tabi olmamalıdır. Zira bu muafiyet sağlanırsa yediemini malın devrini kabul etmesine teşvik edecektir ve yedieminliğinde nihayete ermesiyle diğer sorunları da ortadan kaldıracaktır. Böylece yedieminlere yüklenen sürgitsin görevde olması gerektiği üzere nihayete erecektir. Yediemin ücretleri konusu 4.BÖLÜM ‘de YEDİEMİN ÜCRET TARİFELERİ başlığı altında ayrıntılı olarak değerlendirilmiştir. 24
2.BÖLÜM MAHCUZLARIN SATIŞI Bu aşamada yediemine teslim edilmiş olan mahcuzların, satış işlemlerinde uygulamada karşılaşılan sorun ve çelişkiler ele alınarak bunların çözümüne yönelik değerlendirmeler yer alacaktır. 1) SATIŞ MAHALLİNİN BELİRLENMESİ Uygulamada satışı hazırlayan memur, malın en iyi şekilde teşhir edilebilmesi, en geniş müşteri kitlesine ulaşarak satışa konu malın en yüksek bedelle alıcı bulabilmesini sağlayabilmek ve dosya taraflarının menfaatlerini gözeterek yer tayini yapması amacıyla 2004 Sayılı İİK Md.114 ‘’İlanın şekli, artırmanın tarzı, yer ve günü ve gazete ile yapılıp yapılmayacağı icra memurluğunca alakadarların menfaatlerine en muvafık geleni nazarı dikkate alınarak tayin olunur’’ demektedir. Bu hüküm gerekçesi ile fiiliyatta genellikle satışı hazırlayan memurlarca malın satış işlemlerinin gerçekleşeceği yer tayini (bölgeye ve duruma göre) ya o bölgelerdeki belediyelere ait mezat salonlarında ya da satışı yapacak olan daire, müdürlük ve ya kurumun bulunduğu yerler tayin olunmaktadır. Uygulamanın bu yönde olması gerekçesiyle, alacaklı ve borçluya, satışa konu menkulün satış mahalline getirilmesi için gereken masraf yüzünden ayrıca bir maliyete sebep olunarak menfaati gözetilmesi gerektiği ilgili kanun maddesinde açıkça belirtildiği halde, gayri menfi olacak bir işlem gerçekleşmektedir. Öte yandan malın satış mahalline getirilmesi işi, hiçbir suretle sorumlu olmadığı halde yediemine yüklenmektedir. T.C. YARGITAY BOZMA 4. Ceza Dairesi TÜRK MİLLETİ ADINA Y A R G I T A Y İ L A M I Esas No : 2008/7533 Karar No : 2010/2147 Tebliğname No : 4 - 2006/197472 25
Ayrıca satışa konu malın yediemine teslim edildiği ve muhafaza etmekte olunduğu yerin dışında bir yere satış yahut geri vermesi için malın getirilmesi esnasında mal üzerinde oluşabilecek olan hasarlardan kimin sorumlu olacağı konusu da bir sorun teşkil edecektir. Yedieminin malı belirttiğimiz sebeplerden dolayı naklinde bir menfaati olmadığı gibi kendisine yüklenen işinde angarya olduğu aşikârdır. Zira yedieminin teslim aldığı mal ile ilgili sorumlulukları 2004 sayılı İİK Md 358 (hukuki) ve TCK Md 289 (cezai) olmak üzere kanunda belirlenmiştir. Yani yedieminin kendisine tevdi edilen malla ilgili, tevdi edene karşı olan borcu bu malı teslim aldığı şekilde teslim etmektir. Bu konuda. T C. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk (Medeni Usul Ve İcra İflas Hukuku)Ana Bilim Dalı Medeni Usul Ve İcra İflas Hukukunda Yedieminlik Doktora Tezi’nde Sayın K.Haluk ERUĞUR ‘’MALI MUHAFAZA YÜKÜMLÜLÜGÜ Bir malın yediemine tesliminin amacı, o malın, belirli bir süre içinde, mevcut durumu ile korunmasına yöneliktir. Belirli bir süre ile mevcut durumu korunması istenen mal, aynı münazaalı bir mal olabilecegi gibi,üzerine haciz konulan veya bir suça konu olan yahut bir suçta kullanılan mal da olabilir. Görüldügü gibi tüm bu hallerde amaç, söz konusu geçici durum sona erene kadar malın mevcut halinin korunmasıdır. Bir baksa deyisle, malın aynı münazaalı ise, yapılacak muhakeme sonucunda malın kime ait oldugunun tespiti halinde, davayı kazanan kisinin, hakkını elde edebilmesi için, söz konusu malın, yargılama sonucuna kadar mevcut durumunun muhafazası gereklidir. Haczedilen malın ise, haczedilmesi ile satılması arasında geçecek süre boyunca, malın mevcut durumu ile muhafazası gerekli olup, iste bu muhafaza yediemin tarafından saglanacaktır. Suça konu olan veya suç aleti niteligi tasıyan malların da,yargılama sona erip, sahiplerine teslim edilinceye veya zoralıma tabi tutuluncaya kadar mevcut durumlarının korunması temin edilmelidir. 26
573 “Orman muhafaza memurunun kaçak orman emvalini yedieminin muhafaza edebilecegi bir yerde teslim etmeleri gerektigi gözetilmeden hükümlülügüne karar verilmesi” (Yarg. 4. CD.02.05.1989, 2998/3554; GÖKCAN, s. 150).231_ste bu mevcut durumu ile muhafaza görevi yediemine verilmektedir.Dikkat edilmesi gereken husus, söz konusu malların mevcut durumu ile muhafazasıdır. Bir baska deyisle, yedieminin malı daha iyi hale getirmek görevi yoktur. Hatta böyle bir davranıs içinde bulunmaması gerekir. Zira aksi halde, malın daha iyi hale getirilmesi için yapmıs oldugu masrafları alamayabilir. Malın daha iyi hale getirilmesi durumunda, örnegin, haciz halinde malın daha iyi hale getirilmesi, daha yüksek fiyatla satımı saglayacagı için herhangi bir sorun çıkmayacagı düsünülebilir ise de, söz konusu iyilestirme masrafını vermek istemeyen mal sahibi veya malın iyilesmesine karsı borca yetmemesi nedeniyle hala alacagının bir kısmını alamayan alacaklıya karsı böyle bir masraf talebinde bulunmak imkanı söz konusu olamayacaktır. Böyle bir durumda diger sartları da var ise,vekaletsiz isgörme hükümlerine dayanılabilecektir. Öte yandan, söz konusu iyilestirme çabaları sırasında, malın zarar görmesi halinde ise, iyilestirme çabasında olan kisinin iyiniyeti sonuca etkili olmayacaktır. Bu durumda, ceza davası açısından kastın yoklugundan söz edilebilir ise de, yedieminlik görevini kötüye kullanma suçunun taksirli halinin de mevcut olması nedeniyle, yediemin yine de cezai bir yaptırımla karsı karsıya kalabilecektir. Hukuki sorumluluk açısından da, böyle bir durumda, kisinin iyiniyetli olması, onu tazminat sorumlulugundan kurtarmayacaktır. Zira buradaki iyiniyet, malın iyilestirilmesi yönündeki iyiniyet olup, yediemin malın kendisine ait olmadıgını bilmektedir. Bu itibarla, yedieminden beklenen sadece, malın mevcut durumunu korumasıdır.’’ Demektedir. Bu borcu ise, malın kendisine teslim edildiği yerde geri vermesini gerektirir. T.C. YARGITAY BOZMA 4. Ceza Dairesi Y A R G I T A Y İ L A M I Esas No: 2008/7533 Karar No: 2010/2147 Tebliğname No: 4 - 2006/197472 27
‘’ Kanunun iade mahalli başlıklı 468.maddesinde vedia hıfzedilmesi lazım gelen yerde iade olunur ve iade masrafıyla iade zamanındaki hasar, mudia aittir biçiminde düzenlenmiş ve bu konuda, malın saklanması gereken yerde iade edileceği kuralı kabul edilmiştir. Bu düzenleme dolayısıyla muhafaza edenin malı götürüp teslim etme yükümlülüğü bulunmadığından, malın muhafazası amacıyla teslim eden kişi iadesini istediği malı, muhafaza edilen yerden teslim alacaktır’’ demiştir. Basitleştirecek olursak yedieminden kendisine teslim edilen malı iade etmesi için o malı bir yere getirmesi istenemez, zira yedieminlik sıfatı ne hamaliye ne nakliye nede komisyonculuk sıfatlarını doğurmaz. Bu bağlamda malın iadesi için yedieminin o malı muhafaza ettiği yerin dışında bir yere getirmesini istemek, kendisine bu iş için gerekli masrafın ödeneceği hallerde bile buna zorlamak Ana Yasanın 18.maddesine aykırı tavır sergilemekten öte değildir. II. Zorla çalıştırma yasağı MADDE 18- Hiç kimse zorla çalıştırılamaz. Angarya yasaktır. Şekil ve şartları kanunla düzenlenmek üzere hükümlülük veya tutukluluk süreleri içindeki çalıştırmalar; olağanüstü hallerde vatandaşlardan istenecek hizmetler; ülke ihtiyaçlarının zorunlu kıldığı alanlarda öngörülen vatandaşlık ödevi niteliğindeki beden ve fikir çalışmaları, zorla çalıştırma sayılmaz.’’ Bu konuda ise tasarının 14.maddesinde 2004 sayılı İİK.’nın 114.maddesinde yapılmasını ön gördüğü değişiklikle satış ilanının elektronik ortamda yapılması ve gene elektronik ortamda pey sürülebilmesi olanağını doğurmaktadır.Burada satışa iştirakin artırılması amacı hedeflenmiştir. Böylece ön gördüğümüz çözüm yolu da satışa iştiraki engellemeye sebep olmayacaktır kanaatindeyiz. DEĞERLENDİRME VE ÖNERİMİZ: Uygulamada meydana gelen ve gelebilecek olan bahsi geçen sorunlara karşı alacaklı, borçlu ve yedieminin menfaatleri doğrultusunda satışın gerçekleştirileceği yer tayini konusunda yapılacak bir düzenleme 28
ile bu yerin yedieminin malı muhafaza etmekte olduğu yer olması gerektiğinin belirtilmesi gereği zaruridir. 2) İHALELERE KATILIMIN ARTIRILMASI Uygulamada ihalelere katılım oranının yeterli olmaması sebebiyle birçok mahcuzun satılamadığı, yediemin depo ve garajlarında bu yüzden yığılmaların yaşandığı öte yandan gene katılımın yetersiz olmasıyla mahcuzların değerince satılamadığı ve tüm bunların sonucu olarak yediemin, alacaklı ve borçlu kimselerin mağduriyetleri olduğu bilinen bir durumdur. Nitekim bu duruma karşı tasarının 14.maddesinde İİK md. 114 üzerinde yapılması öngörülen değişiklikle satışların elektronik ortama açılmasına olanak sağlanarak, katılımın artırılması hedeflenmiştir. A. İHALE ALICISINA TELLÂLİYE HARCI VE KDV YÜKLENMESİ Bilindiği üzere icra müdürlüklerince yapılan satış işlemlerinde ihale alıcılarına almış oldukları mal nitelikleri doğrultusunda KDV tahakkuk ettirilmektedir. Söz konusu ihalelere konu mahcuzların çok büyük kısmı ikinci el mallardan oluşmaktadır. Bu mallar ilk elden satıldığı an itibariyle KDV tahakkuk etmekte ve satıcı tarafından tahsil edilerek maliyeye ödenmektedir. Malın tekrar el değiştirmesi durumlarında ise silsile yoluyla en nihayet son kullanıcı tarafından KDV ödenmektedir. Konumuzla ilgili olan kısmı ise son kullanıcı kimsenin borcundan ötürü cebri icra suretiyle mahiyet ve tasarrufundan alınan malın gene cebren (borçlunun rızası aranmaksızın ) satışının yapılmasıdır. Burada ise satışı 29
yapan icra müdürlüğüdür ve bu işi alacaklının alacağını tahsil için yapmaktadır. Bu malın satışından doğan KDV alacağı ise malın sahibi olan borçluya aittir. Bu bağlamda satışı yapan ve KDV yi alıcıdan tahsil eden icra müdürlüğü bu KDV bedelini maliyeye yatırarak mükerrer KDV tahsilâtı yapılmasına vesile olmaktadır. Doğru olan ise bu satıştan tahakkuk eden KDV bedelinin borçlunun borcundan düşülmesidir. Özetle yapılan satıştan KDV alacağı olan kişi maliye değil malın sahibidir. 2464 sayılı Belediye Gelirleri Yasası’nın 68. maddesi, Mahallî İdareler Genel Müdürlüğünün 17.12.1981 gün ve 1081-3 sayılı Yazıları ve Maliye Bakanlığının Gel. 263000-5-17969 numaralı Mütalâası uyarınca satışı yapılan malın tellâliye harcının mükellefinin malı satılan olduğu açıktır. Ancak uygulamada bahsi geçen bu harç ihale alıcılarına doğrudan yüklenmektedir. Bu durum ise icra müdürlüğünce yapılan bir usulsüz işlem olmakta ve ihale katılımcılarına yük getirmektedir. DEĞERLENDİRME VE ÖNERİMİZ: Satışlarda KDV ‘nin aranmaması durumunda ihalelere katılım oranı ve pey miktarı artacağı aşikâr olmakla satış işlemleri basit ve yalın bir hale getirilmiş olacaktır. Ayrıca tellâliye harcı alacaklı tarafça yatırılan satış avansından icra müdürlüğünce karşılanmalı ve katiyen ihale alıcısına yüklenmemelidir. Böylece alacaklı ve borçlunun menfaati korunacak ve icra müdürlüklerinin iş yükü de hafifleyecektir. B. İHALEYİ FESH DAVALARI 2004 sayılı kanunun 134.maddesinde ihalenin neticesi ve feshi konusu ele alınmıştır. Ancak uygulamada ihalenin feshine ilişkin açılabilecek davalar, dava sonucu her ne yönde olursa olsun ihale katılımcılarının mağduriyeti ile 30
sonuçlandığından katılımın az olmasına ya da ihalenin feshine ilişkin dava açılabileceği kaygısıyla verilen peylerin katılımcılarca sınırlı kalmasına sebep olmaktadır. Şöyle ki; İİK Md.134 (Değişik fıkra: 09.11.1988 - 3494/22 md) te ‘’ Talebin reddine karar verilmesi halinde icra mahkemesi *1* davacıyı feshi istenilen ihale bedelinin yüzde onu oranında para cezasına mahkûm eder.’’ İbaresinde yer alan ceza yalnızca davanın reddi durumuna yönelik bir cezadır. Davanın davacının aleyhine sonuçlanması durumuna ilişkin bir ceza hükmü yoktur. Bu durum sebebiyle genellikle borçlu tarafların gerek zaman kazanma gerekse art niyetli olarak (ihaleye katılımı azaltma, malın satışını sabote etme ) ihalenin feshi davası açmaları uygulamada sıkça görülmektedir. Böylece açılan yahut açılacak olan davalardan alacaklı ve ihale alıcısı olan taraflar dolaylı mağduriyet yaşamaktadırlar. Nitekim ihale alıcısının yatırdığı bedel aynı kanun maddesindeki ‘’ İcra müdürü, ödenen ihale bedeli ile ilgili olarak, ihalenin feshine yönelik şikâyet sonucunda verilecek karar kesinleşinceye kadar para bankalarda nemalandırılır. İhalenin feshine ilişkin şikâyetin kabulüne veya reddine ilişkin kararın kesinleşmesi üzerine, ihale bedeli nemaları ile birlikte hak sahiplerine ödenir.’’ İbaresi doğrultusunda bloke edilmesi suretiyle hak sahibinin tasarruf etmesi engellenmektedir. Bu tasarruf engeli, birçok zaman ihale alıcılarının ticari sermayeleri olan paralarını etki alına almakla zararına yol açmaktadır. Bahsettiğimiz nedenleri göz önüne almak zorunda kalan ihale katılımcıları, olası bir ihalenin feshi davası durumunda paralarının dava sürecinde tabir yerindeyse bağlı kalması ihtimaliyle (çoğu zaman borçlu tarafın ihale öncesi ihalenin feshi davası açacağını duyurmakla tehditte bulunmasıyla) ya katılımcıların riske karşın yüksek kar oranı hedeflemelerine sebep olarak sürdükleri peyi belli bir seviyede tutmalarına ya da tamamen ihaleden çekilmelerine veya katılmamalarına sebep olmaktadır. 31
DEĞERLENDİRME VE ÖNERİMİZ: 2004 sayılı kanunun 134. Maddesinde belirtilen taraflarca açılabilecek ihalenin feshi istemli davalarda, davanın reddi veya davacı aleyhine son bulması durumunda hatırı sayılır oranda ceza ödemesi gerektiği ve bu yönde dava açılması için aynı oranda teminat aranması gerektiğini düşünmekteyiz. Böylece art niyetle ihalenin feshi istemli davaların azaltılarak ilgili mahkemelerdeki yük azaltılmakla ihale alıcılarının riski azaltılıp katılımın artırılması sağlanacaktır kanaatindeyiz. 3.BÖLÜM YEDİEMİN ÜCRET TARİFELERİ Bu bölümde söz konusu tarifelerin hakkaniyete aykırı olduğunu düşündüğümüz bölümlerini ve bu görüşlerimizin gerekçeleri ile söz konusu tarifelerin hazırlanırken dikkate alınması gerektiğini düşündüğümüz hususlar değerlendirmeye alınacak ve bu doğrultuda hazırladığımız çözüm önerilerimiz yer almaktadır. Öncelikle ‘’Resmi Gazete Tarihi: 18.02.2012 Resmi Gazete Sayısı: 28208 Adalet Bakanlığına Ait Depo Ve Garajlarda Muhafaza Edilen Mahcuz Mallar İçin Alınacak Ücret Tarifesi Hakkında Tebliğ’’ i görüp sonrasında bu tarife üzerinden değerlendirmelere yer vereceğiz. 32
18 ŞUBAT 2012 CUMARTESİ SAYI: 28208 TEBLİĞ Adalet Bakanlığından: ADALET BAKANLIĞINA AİT DEPO VE GARAJLARDA MUHAFAZA EDİLEN MAHCUZ MALLAR İÇİN ALINACAK ÜCRET TARİFESİ HAKKINDA TEBLİĞ Amaç ve kapsam MADDE 1 – (1) İcra dairelerince haczedilen ve Adalet Bakanlığının depo ve garajlarında muhafaza edilen mahcuz mallar için alınacak ücret hususunda bu Tebliğ hükümleri uygulanır. (2) Adalet Bakanlığı veya Adalet Teşkilatını Güçlendirme Vakfınca mahcuz malların muhafazası için depo ve garajlar açılıncaya kadar, özel depo ve garajlarda da bu Tebliğ hükümleri uygulanır. Dayanak MADDE 2 – (1) Bu Tebliğ; 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflâs Kanununun 88 inci maddesinin dördüncü fıkrası, geçici 4 üncü maddesi ile 13/7/1987 tarihli ve 19516 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Mahcuz Malların Muhafaza Edileceği Adalet Bakanlığı Depo ve Garajlarının Çalıştırılmasına Dair Yönetmeliğin 28 inci maddesine dayanılarak hazırlanmıştır. Muhafaza ücretinin hesabı 33
MADDE 3 – (1) Adalet Bakanlığının depo ve garajlarındaki mahcuz malın muhafaza ücreti, o malın satışa esas alınacak değeri üzerinden günlük binde bir olarak hesap edilir. Ancak yapılacak hesaplamalarda mahcuz malın hacmi iki metre küpün üzerinde ise belirlenecek ücretlere binde bir oranında ilave yapılabilir. (2) Bu yerlerde muhafaza edilen mahcuz motorlu araçlar için maktu olarak; a) İş makinelerinden 8,80 TL, b) Otobüs ve kamyonlardan 6,30 TL, c) Minibüs, midibüs ve kamyonetlerden 4,60 TL, ç) Diğer binek ve yük vasıtalarından 3,40 TL, günlük ücret alınır. (3) Ancak, altı aydan sonraki muhafaza süresi için bu ücretler 1/2 oranında uygulanır. (4) Ücretin hesabında muhafazanın hitam bulduğu gün nazara alınmaz. Muhafaza ücretinin azami haddi MADDE 4 – (1) Muhafaza müddeti hitamında 3 üncü madde uyarınca hesap edilecek ücret, mahcuz malın satışa esas alınacak değerinin yüzde otuzunu geçemez. Ancak mahcuz malın takdir edilen değeri altıbinikiyüz liranın üzerinde ise altıbinikiyüz liranın üzerindeki meblağ için hesap edilecek ücret, aşan miktarın yüzde onbeşini geçemez. Muhafaza ücretinin alınması MADDE 5 – (1) Muhafaza ücreti ilgili icra dairesince muhafaza hitamında bu Tebliğe göre hesap edilip bu hususta alacaklıdan peşin alınan avanstan karşılanır ve bu suretle 34
tahsil edilen ücret en geç onbeş gün içinde Maliye veznesine ilgili icra dairesince yatırılır ve keyfiyet depo ve garaj memurluğuna yazı ile bildirilir. Yürürlük MADDE 6 – (1) Bu Tebliğ 24/2/2012 tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme MADDE 7 – (1) Bu Tebliğ hükümlerini Adalet Bakanı yürütür . 1) AMAÇ VE KAPSAM MADDE 1 ‘’ (2) Adalet Bakanlığı veya Adalet Teşkilatını Güçlendirme Vakfınca mahcuz malların muhafazası için depo ve garajlar açılıncaya kadar, özel depo ve garajlarda da bu Tebliğ hükümleri uygulanır.’’ Cümlesi ile ADALET BAKANLIĞI’NA ya da ATGV’YE ait olan yediemin depo ve garajları ile özel yediemin depo ve garajları aynı statüde değerlendirilmekte olduğu anlaşılmaktadır. Bu durum kanaatimizce gerekçelerini sunacağımız sebeplerden ötürü hakkaniyete uygun değildir. Uygulamada her ne kadar ne ADALET BAKANLIĞI’NA nede ATGV ‘YE ait bir yediemin depo ve garaj işletmesi bulunmasa bile bu yerlerin işletilmesinde, işletmeye mal olacak masraflar özel depo ve garajlarda olduğu gibi şahıslara yüklenmeyecektir. Zira bu yerler hizmet ve de adaletin tecellisini amaç edinecekleri için işletme masraflarını karşılama ve ya kar etme zorunlulukları olmayacaktır. Bu bağlamda her iki işletme türünün ücret bazında eşitlenmesinin uygun olmayacağı kanaatindeyiz. 35
2) MUHAFAZA ÜCRETİNİN HESABI MADDE 3 Yedieminlerin üstlendikleri hukuki ve cezai sorumlulukların, doğal afetler, hırsızlık, terör… vs gibi elde olmayan sebeplerle kendilerine teslim edilen mallarda oluşabilecek zararlarda dahi hukuki sorumluluklarını değiştirecek bir hüküm kanunlarımızda somut olarak bulunmamaktadır. Bu durumda yedieminlerin sigorta şirketlerinde olduğu gibi oluşabilecek hasar ve kayıplara karşı sorumlu oldukları açıktır. Lakin yedieminleri bu tür şirketlerden ayıran en önemli özellik bu şirketlerin düzenleyecekleri poliçeler kapsamında zarar görecek malın bedelini üstlenmelerine karşın yedieminlerin buna karşılık gelen hukuki sorumlulukları olduğu gibi ayrıca cezai sorumlulukta almalarıdır. Bu doğrulta düşünülecek olursa bir malı, başına gelebilecek her nevi olumsuz durum karşısında sigorta edecek bir poliçe düzenleyen sigorta şirketinin bu poliçeye ekleyeceği ve sorumluluğunu artıracak her madde karşılığında riski artacağı gerekçesiyle sigorta bedeli de artacaktır. Bu durumda yedieminin kendisine teslim olunan malın üzerindeki sorumluluğu da aynı verdiğimiz poliçe örneğindeki gibi her nevi hasar ve kayba karşıdır. Ayrıca yedieminin cezai sorumluluğu da göz önüne alınırsa yüklendiği riskin sigorta şirketlerine oranla muhakkak ağır olduğu aşikârdır. Buna kıyasen hakkaniyet ölçüsünde değerlendirilirse tarifenin 3.maddesinde yer alan bindelik oranların artırılması gereği kanaatimizce zaruridir. Öte yandan tasarının 10.maddesinde öngörülen sigorta aranması durumunun yediemine getireceği maddi yükünde dikkate alınarak bu artırımın yapılması gerekecektir. Ayrıca yediemine tevdi edilecek malın hacimsel büyüklüğü ‘’ Ancak yapılacak hesaplamalarda mahcuz malın hacmi iki metre küpün üzerinde ise belirlenecek ücretlere binde bir oranında ilave yapılabilir’’ denerek ücretin miktarının belirlenmesinde pek önemli olan bu hususun kesinliği yoktur. Bu konuda ücret hesabını yapacak olan icra personeline 36
kanaat ve inisiyatif verilmekle itilaf ve gayri resmi menfaat ilişkilerinin doğmasına yol açılmaktadır. Öte yandan malı muhafaza etmekte olan yediemine sorulmaksızın, ya da söz konusu mal yerinde görülmeksizin hacminin hangi ölçüde olduğuna karar verilmesi bu yönde alacağı ücret değişecek olan yediemin için haksız durumlara yol açabilmektedir. Bu tarife kapsamında ortaya çıkan bir diğer itilaflı konu ise bir dosyadan haciz ve muhafaza edilen her bir kalem mal için mi yoksa bu mahcuzların toplamı üzerinden mi değerlendirilecek olduğudur. Örneğin, bir dosyadan beş kalem mal farklı muhammen bedeller takdir edilerek haciz edilmiş ve muhafaza edilmek üzere yediemine tevdi edilmiş olduğu bir işlemde, yediemin ücreti hesap edilirken gerek bindelik oran tespiti gerekse tarifenin 4.maddesindeki sınırlamalar nezdinde değerlendirilmek üzere bu malların toplam muhammen bedeli ve hacimsel değeri mi yoksa her kalem malın bedel ve hacimlerinin ayrı olarak mı değerlendirilmesi gerektiği konusu net değildir. Tarifenin 3.maddesi kapsamında olan motorlu araçlar için maktu ücret uygulamasının da hakkaniyete aykırı olduğu görüşündeyiz. Zira diğer menkullerin muhammen bedelleri nispetinde risk ve zimmet alınacağı için ücret hesabında bu durum nazara alınmıştır. Aynı şekilde risk oranını etkileyecek olan malın bedeli, motorlu araçlarda da yedieminin sorumlulukları karşısında almış olduğu riski etkileyecektir. Hal böyleyken yedieminlerin bir misalle, on bin lira muhammen bedeli olan bir araçla yüz bin lira muhammen bedelli bir aracı muhafaza etmesi karşılı üstlendiği risk değişmesine rağmen verdiği hizmet karşısında maktu bir ücrete bağlanması kesinlikle hakkaniyete uygun değildir. DEĞERLENDİRME VE ÖNERİMİZ: Yukarıda bahsettiğimiz sebepler göz önüne alınarak tarifenin 3.maddesi yeniden düzenlenerek yediemin ücretinin günlük hesabı yapılırken dikkate alınması gereken bindelik oranın tespitinde artırıma 37
gidilmeli ve söz konusu malın hacminin yapılacak hesaba etkisinin ne şekilde olacağı kesin bir dille ifade edilmelidir. Bu yerlerde muhafaza edilecek olan mahcuz motorlu araçlar içinde, diğer menkullerin ücret hesabında nazara alındığı gibi malın muhammen bedeli üzerinden belirli bir oranda günlük ücret işletilmesi uygulamasının geçerli olması gereklidir. Tarifenin hazırlanmasında bu konunun da ciddiyetine varılarak nazara alınması gerekir. 3) MUHAFAZA ÜCRETİNİN AZAMİ HADDİ MADDE 4 Tarifenin 4.maddesinde belirtilen yüzde oranları hakkında yorum yapmaya hacet görmeksizin muhafaza ücretinin azami bir sınır dâhilinde tutulmasının kesinlikle uygun olmayacağı konusuna değinmek gerekir. Özetle açıklayacak olursak yedieminin sorumluluğunun hukuki ya da cezai manada devam ettiği müddetçe ücretinin de işlemesi gerekmektedir. Zira söz konusu yediemin depo ve garajlarının kendilerine tevdi edilen malları bir ücret karşılığı muhafaza ettikleri aşikârdır. Bu durumda ücretin bir haddi olması demek sorumluluğunda bu sınırla doğru orantılı olması gereğini doğuracaktır. Lakin yedieminlerin sorumluluklarının belirlendiği ilgili kanun maddeleri bu sorumluluklarının kendilerine tevdi edilen malı teslim edene kadar süreceği yönündedir. Bu sebeple sorumluluk devam olduğu sürece ücret işlemesi de sürmek zorundadır. Uygulamada tarifenin 4.maddesiyle yediemin ücretini sınırladığı ve bir süre sonra ücret işlemeyeceği kuralını koymasına karşı sorumluluğun devam etmesi gereğini doğuran 2004 sayılı İİK Md 358 ve 5237 sayılı TCK Md 289 çelişmektedir. Aynı durumun Ana Yasa’nın 18.maddesindeki angarya yasağına da ters düştüğü kanaatindeyiz. Zira yediemine yüklenen hukuki sorumluluk malın ilgilisine teslimine kadar 38
sürmektedir. Böylece yediemine yüklenen sürgitsin sorumluluklar karşısında yediemin ücretinin sınırlandırılması yediemine yüklenen sorumluluğun bir angarya olmasına işarettir. Çünkü ücreti ödenmeksizin yaptırılan iş ve verilen görev yediemine zorla yaptırılan bir iş niteliği taşıyacaktır. Bu nedenlerle hem yediemine yüklenen sürgitsin görevin bir nihayet bulması hem de ücret adaletsizliğinin önüne geçilmesi için ortak bir çözüm bulunması gerekmektedir. DEĞERLENDİRME VE ÖNERİMİZ: 1.Bölüm, 7) HUKUKEN MUHAFAZINA GEREK KALMAYAN MALLAR başlığı altında sunduğumuz çözüm önerisiyle doğrudan bağlantılı olarak; muhafaza ücretlerinin, ücretin doğmasına sebep olan malın muhammen bedelini aşmasına engel olmak için, yedieminin yaptığı muhafaza ücretlerinin ve yedieminlik ücretlerinin malın önceden takdir edilen muhammen bedeli bulması durumunda malın mülkiyetinin doğrudan yedieminine devrini mümkün kılan düzenlemenin yapılmasıyla sınırlandırmak yerinde olacaktır. Böylece tarife ile belirttiğimiz kanunlara çelişki doğması engellenmiş olacaktır. 4) MUHAFAZA ÜCRETİNİN ALINMASI MADDE 5 1.Bölüm, 6) MAHCUZLARIN MUHAFAZASI MASAFLARI başlığı altında çözüm önerisi olarak sunduğumuz konu ile doğrudan bağlı olarak; tarifedeki 5.maddede bulunan ‘’ Muhafaza ücreti ilgili icra dairesince muhafaza hitamında bu Tebliğe göre hesap edilip bu hususta alacaklıdan peşin alınan avanstan karşılanır’’ ibaresine ilaveten ,’’dosyada bu masrafın bulunmaması halinde ilgililere gereken masraf avansının dosyaya en geç 7 gün içerisinde yatırılması gereği icra müdürlüğünce resen tebliğ edilir. Tebellüğ tarihinden itibaren, verilen bu süre zarfında ücretin dosyaya yatırılmaması durumunda ayrıca bir 39
hükme hacet kalmaksızın aynı dosya üzerinden ilgililerin şahsi emvalinden cebri icra suretiyle tahsili cihetine gidilir.’’ibaresi eklenmelidir . 4.BÖLÜM YEDİEMİNLİK YÖNETMELİĞİ Tasarının 10.maddesinde “Hacizli mallar, Adalet Bakanlığı tarafından yetki verilen gerçek veya tüzel kişilere ait lisanslı yediemin depolarında muhafaza edilir. Yetki verilen gerçek veya tüzel kişiler, bu yetkilerini Adalet Bakanlığının onayıyla alt işleticilere aynı standartları sağlamak koşuluyla devredebilirler. Bu devir, yetki verilen gerçek veya tüzel kişilerin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz. Bu depoların yönetmelikte belirlenen nitelik ve şartlara uygunluğunun saptanması sonucunda işletme belgesi Adalet Bakanlığı tarafından verilir. Haczedilen malların muhafaza işlemleri; lisanslı yediemin depolarının kuruluşuna, bu depolarda bulunması gereken asgari niteliklere, depo için alınacak teminata, mallar için muhtemel rizikolara karşı yapılacak sigortaya; işletici olma niteliklerine, işletici lisansına, Adalet Bakanlığı tarafından bu lisansın verilmesine; Adalet Bakanlığının lisanslı işletmelerle ilgili görev ve yetkilerine; faaliyetin durdurulması ya da iptali gibi idari tedbir ve tasarruflara; bu depoların denetimine ve diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar, Adalet Bakanlığı tarafından çıkarılan yönetmelikte düzenlenir. Haczedilen malların muhafazası aşamasındaki ücretler Adalet Bakanlığınca düzenlenecek tarifeyle belirlenir.” Şeklinde ele alınmıştır. Bu doğrultuda hazırlanacak olan ADALET BAKANLIĞI’NCA verilen yetki lisansıyla açılacak olan yediemin depo ve garajlarına ilişkin yönetmelikte aşağıda ayrıntılı olarak bahsedeceğimiz yedieminlerin hak ve 40
yükümlülükleri açıkça belirtilmeli ve bu hak ve yükümlülükleri nazara alınarak hazırlanacak yönetmelikte olması gerektiğini düşündüğümüz işletme düzenine ilişkin tavsiyeler yer alacaktır. NOT: Aşağıda ele alacağımız maddelerden bazıları geçerli nedenlerin oluşması halinde esnetilmelidir. 1) LİSANS VERİLMESİ İÇİN ADAYLARDA ARANMASI GEREKLİ ŞARTLAR VE ADAYLARDAN İSTENMESİ GEREKEN HUSUSLAR Burada gerekçelerini kısaca ele alarak hazırlanacak yönetmelikte lisans verilmesi işlemlerinde dikkat edilmesi gerektiğini düşündüğümüz hususları madde madde işleyeceğiz. A. YEDİEMİNİN GERÇEK KİŞİ OLMASI 1.Bölüm, 5) ADALET BAKANLIĞI’NCA YEDİEMİN DEPO VE GARAJLARI AÇILMASI VE BU YERLERİN AÇILMASI VE İŞLETİLMESİ İLE İLGİLİ YETKİNİN DEVREDİLMESİ başlığı altında geniş bir şekilde ele alındığı üzere tüzel kişilerin, yedieminliğin cezai ve hukuki sorumlulukları ve bu sorumlulukların nitelikleri gereği, yerine getirmeleri ile ilgili olarak yetersiz olacakları gerekçesiyle lisans verilecek kişinin gerçek kişi olması gerektiği. 41
B. YEDİEMİNİN ULAŞILABİLİNİRLİĞİ OLAN KİMSELERDEN OLMASI ‘’Yediemin’’ kelimesinin anlamı ve bu sıfatın bir gereği olarak yediemin tayin edilecek kişilerin sabit ikamet ve iş adresleri yanı sıra çağımız teknolojilerinin sunduğu imkânlar nispetinde olabildiğince ulaşılabilinir kimseler olması (tebliğ adresi dışında elektronik ortamlardan ulaşılabilinirlik) gereği. C. YEDİEMİNİN GÜVENİLİR KİMSE OLMASI Bu konuda evvela bu lisansı alabilecek kimselerin, yedieminliğin görev ve sorumlulukları gereği fiili ehliyet sahibi kimse olması şartı kaçınılmazdır. I. GÜVENİLİRLİĞİNİ KANITLAMIŞ KİMSELER Söz konusu lisansı alabilecek kimselerin mümkün mertebe güvenilir kimse olduğu konusunda kendisini ispat etmiş kimselerden olması. Örneğin mevcut uygulamada geriye dönük en az beş yıldır yedieminlik sıfatını üstlenmiş ve bu konuda görev ve borçlarını hakkı ve laikiyle yerine getirmiş kimseler ve emanetçilik üzerine dayalı mesleki birikim ve tecrübe sahibi olan kimselerden olması durumunun öncelik sebebi olması gereğinin göz ardı edilmemesi gibi. 42
II. GÜVENİLİRLİĞİNİ KANITLAMAMIŞ KİMSELER Bu yönetmeliğin uygulanmasında, belirli bölgelerde daha evvel güvenilirliğini kanıtlamış bir kimse bulunmadığı ya da bulunsa bile bu kişilerin lisans için aday olmadığı hallerde lisans almaya aday olan kişilerin güvenilir kimseler olduğunun anlaşılması maksadıyla belirlenecek oranda bir teminat alınması şartı bulunması mantıklı olacaktır kanaatindeyiz. Bu teminat bedelinin maktu olarak belirlenmesi, bu lisansı alacak kişilerin yedieminlik yapacağı bölgeye göre iş potansiyeli (yediemine bir mal tevdi edilmesi gereği doğan hukuki işlemler) farklı olacağından hakkaniyete aykırı olacaktır. Bu bağlamda teminat aranması gereği doğacak kimseler için belirlenecek teminat oranı, lisansı alacak yedieminin faaliyet bölgesindeki iş potansiyeli değerlendirilerek, bu yerlerde yediemine bir yıl boyunca tevdi edilebilecek malların muhammen bedel toplamı kadar teminat istenmesi kanımızca uygun olacaktır. D. YEDİEMİNİN YEDİEMİN OLAMAYACAK KİMSELERDEN OLMAMASI Yedieminlik görev ve sorumlulukları gereği, lisans alarak kendisine tevdi olacak bir mal olduğu sürece bu görevi üstlenecek kimselerin bu sorumluluklarını yerine getirebilmeleri için kendilerini bu hususta kısıtlayabilecek işlerle intikali olan kimselerden(Hâkim, Savcı, İcra personeli gibi adli personeller) ve yakın akrabaları olmaması gerektiği. 43
E. YEDİEMİNİN DEPOLAMA VE ARDİYECİLİK KONUSUNDA GEREKLİ ALT YAPIYA SAHİP OLMASI Yediemin olabilecek kimsenin düzenlenecek olan yönetmelikteki şartları taşıyabilecek olan değil bu konuda fiziki şart ve imkânlara sahip olduğu görünen kimse olması gereği. F. YEDİEMİNİN KENDİSİNE TEVDİ EDİLEBİLECEK HER NEVİ MENKULÜ MUHAFAZA EDEBİLECEK BİLGİ DONANIMINA HAİZ OLMASI Yediemine bir malın teslim edilmesindeki maksat, teslim edilen malın teslim edence geri alınmasına kadar geçen süre içerisinde mevcut durumunun korunmasıdır. Bu halde muhafaza edilebilmesi için ayrıca bir özen gerektiren malların muhafaza görevi de bu malların mevcut durumunun korunması için yapılması gereken bakım ve malın bu konuda gerek duyacağı gereksinimleri konusunda yeterli bilgi donanımına sahip kimselere verilmelidir. Örneğin canlı bir malın veya bir motorlu taşıtın mevcut durumunun korunması için ayrıca bir özen sarf edilmesi gereklidir. O halde bu malların teslim edilebileceği yedieminin gereken bakım ve özeni gösterebilmesi için örn. Motorlu taşıtın kış şartlarına karşı mevcut durumunun korunması amaçlı antifriz eklenmesi ve ya suyunun boşatılması gibi gerekli bakımları yapmaya ve ya yaptırmaya kabiliyeti olan kimse olması gereği aranmalıdır. 44
G. LİSANS VERİLEREK TAYİN EDİLECEK YEDİEMİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞUNU YERİNE GETİREBİLMESİNİ SAĞLAYACAK GÜVENCE İİK ‘na göre tayin edilen yedieminin hukuki sorumluluğu, gene aynı kanunun 358.Maddesinde düzenlenmiştir. Burada bahsi geçen sorumluluk, yedieminin kendisine teslim edilen malı teslim aldığı haliyle teslim etmesi gerektiği, şayet bunu sağlayamazsa bu malın gene teslim eden tarafça önceden takdir edilen değerlerini ödeme borcunu ortaya koymaktadır. Yedieminin teslim aldığı malı ya da bu malın bedelini geri verebilmesinin güvence altına alınması maksatla teminat alınması, yediemine hukuki sorumluluk yükleyen kanun maddeleriyle çelişecektir. Zira yediemin teminat vermekle, hukuki sorumluluğu olan malın ya da bedelinin karşılanması borcunu peşinen ödemiş olacağından hukuken sorumlu tutulamayacağı görüşü meydana gelecektir. Yedieminlik için verilecek lisansta teminatın hangi gerekçeyle kimlerden alınması gerektiği konusunu 4.Bölüm, 1) , C.YEDİEMİNİN GÜVENİLİR KİMSE OLMASI başlığı altında ele almıştık. Bulunduğumuz çağın gerekleri doğrultusunda benzer işlerde (bankaların vermiş oldukları kredilerin geri ödenmesi borçlarına karşı sigorta şartı araması gibi) sigorta şartı koşulmakta olup 2004 sayılı kanunda ya da bu kanunla ilgili bir yönetmelikte bu duruma değinilmemiş olmasının da bir zafiyet doğurduğu aşikârdır. Yediemine teslim edilecek olan malların yediemin tarafından sigorta ettirilmesi şartının da bu nedenle yönetmelikte yer alması zaruridir. Böylece yediemin kendisine tevdi edilen malla ilgili hukuki borcunu güvenceye almış olacaktır. Bu doğrultuda oluşabilecek mağduriyetlere karşı bir önlem alınmış olmakla bu yediemini, vereceği lisansla tayin edecek olan ADALET BAKANLIĞI’NIN, 45
yediemini tayin etmesi gerekçesiyle yedieminin ihmal ve ihlalleri kaynaklı tazminat ve davalarla muhatap olması durumuna karşı da önlem olacaktır. Özetle lisans verilecek yedieminin hukuki sorumluluğunu yerine getirmesini teminatla garantiye almanın sorun oluşturacağı ancak bu mallara sigorta yapılmasının güvence olacağı sebebiyle sigorta yapılması şartı aranmalıdır kanaatindeyiz. Zaten sigorta yapılması durumunda ayrıca teslim edilecek mala karşı bir güvence için teminat yükü yediemine gereksiz yere yüklenmiş olacaktır. 2) YEDİEMİN DEPO VE GARAJLARINDA BULUNMASI GEREKEN ASGARİ NİTELİKLER A. YEDİEMİN DEPO VE GARAJLARININ YAPISAL NİTELİKLERİ Bu yerlerde yapılacak olan muhafaza işlerinin yeterli düzeyde yapılabilmesini sağlayacak fiziki şartların sağlanabilmesi için asgari nitelikleri yapılacak yönetmelikte belirtilmelidir. Bunlar; I. Bu yerlere gerekli hallerde (mal teslim almak üzere gibi) vatandaşların ulaşımlarını sağlayabilmeleri adına toplu taşıma araçlarıyla ulaşım sağlanabilir konumda olması. II. Bu yerlere mal teslim etmek, mal teslim almak… Vs işler için hususi araçlarla ulaşım sağlanması halinde yeterli park alanı bulunması gereklidir. 46
III. Malların muhafaza edileceği depo alanı haricinde evrak işlerinin yapılabileceği yazıhaneleri olması gerekir. IV. Bu depolardaki görevlilerin iş görebilecekleri ve bekleyecekleri bir oda olması da ayrıca gerecektir. V. Yediemin bürolarına mal teslim etmek ve geri almak gibi işlemler için gelecek görevli ve vatandaşların icabı halinde bekleme yapabilecekleri bir bekleme odası bulunmalıdır. VI. Muhafaza için getirilecek menkullerin saklanabileceği yeterli kapalı alanın bulunması gereklidir. VII. Kapalı depolarda muhafaza edilemeyecek olan mallar için ayrıca açık park veya bahçelere ihtiyaç olacaktır. VIII. Yediemin depo, park ve bahçelerine mal getirebilecek nakil araçlarının kolayca ulaşabilir ve yükleme, indirme işlerinin yapılması için münasip giriş çıkış alanlarının bulunması gereklidir. IX. Yediemin depolarına muhafaza için getirilebilecek ve münferit olan bilgisayar, terazi, TV… Vs gibi malların konulabilmesi için yeterli terek bulunması lazımdır. X. Bu yerlere muhafaza edilmek üzere teslim edilebilecek gerek değerinden gerekse niteliğinden dolayı ayrıca özen ve güvenlik gerektirecek (haciz edilen bir ateşli silah, çeşitli suç aletleri, 47
pahada yüksek hacimde ufak olan pek değerli mallar gibi) malların saklanabileceği özel bölümlerin olması gerektiği. B. YEDİEMİN DEPO VE GARAJLARINDA İHTİYAÇ DUYULACAK GÜVENLİĞİN SAĞLANABİLMESİ İÇİN GEREKLİ NİTELİKLER Yediemin depo ve garajlarının suça meyilli kimseler tarafından ilgi duyulan yerler olduğu bu yerlerde meydana gelen hırsızlık olaylarının yoğunlu ve giderek artıyor olmasından anlaşılmaktadır. Bu depolarda muhafaza edilen malların emanet niteliği taşıması durumu da ayrıca güvenlik gerektirdiği sonucunu doğurmaktadır. Bu sebeplerle yediemin depo ve garajlarında gelişen teknolojinin nimetlerinden azami ölçüde yararlanılan ve olması gerektiği üzere yüksek güvenlikli yerler haline getirilmesi için gereken şartlar aşağıdaki gibidir. I. Bu yerlerde güvenliğin sağlanabilmesi ve oluşabilecek ihtilaflı durumların çözülmesine yardımcı olabilmesi amacıyla yeterli sayıda güvenlik kamerası ile geriye dönük en az 30 günlük kaydın tutulabilmesine imkân tanıyacak şekilde güvenlik kamerası sistemi bulunması gereklidir. II. Gerek güvenlik kamerası sistemine takviye olması gerekse caydırıcılık maksatlı bu depolara dışarıdan yapılacak bir müdahalenin farkına varılabilmesi için dış cephe yönünde aydınlatma sistemi bulunması. III. Tek başına güvenlik kamerası sistemlerinin, suça meyilli kimselere tam anlamıyla engel teşkil edemediği aşikâr olmakla bu sisteme ek olarak yeterli sayıda detektörle bu yerlere giriş yapılabilecek 48
her noktanın kontrolünü sağlayabilecek düzeyde alarm sistemi kurulması gereklidir. IV. Bu depoların kapalı alanlarında camekân dışında kepenk ile muhafaza edilmesi gereklidir. V. Yediemin depo ve garajlarında görevli, hizmetli ya da yönetici konumlarda bulunan ve yetki sahibi olan kimseler dahi olsa giriş ve çıkışların saatleri ile birlikte kontrol altında tutulması gereklidir. VI. Açık olan park ve bahçelerinin duvarla çevirili olması ve bu yerlerin güvenliğinin sağlanabilmesi için bekçi bulunması gereklidir. VII. Yediemin depo ve garajlarının güvenliğinin sağlanabilmesi için ayrıca bağlı oldukları mıntıka karakollarına bilgi vermeleri zorunlu tutulmakla, bu karakollara da depo ve garajların güvenliğine gereken ihtimamın gösterilmesi gerektiği hususunun ilgili bakanlıkça hatırlatılması pek lüzumludur. VIII. Yedieminlere muhafaza etmeleri için icra müdürlükleri, cumhuriyet savcılıkları ve hâkimliklerce teslim edilen malların güvenliğini sağlama görevi verilmektedir. Ancak bu sorumluluk ve vazifelerini yerine getirmeleri konusunda ayrıca kendilerine tanınan yasal hak ve yetkileri bulunmadığından uygulamada kötü niyetli borçlu ya da üçüncü kişilerce muhafazaları altında bulunan mallara ve de bu malları muhafaza etmeye çalışan yedieminlerin canlarına karşı tehdit ve saldırılar olabilmektedir. Bu noksanlığın 49
giderilmesi açısından yedieminlik görevi verilen kişilere bir takım hukuki dayanaklar sağlanarak imtiyazların verilmesi sağlanmalıdır. 3) LİSANLI YEDİEMİN DEPO VE GARAJLARININ İŞLETİLMESİ İLGİLİ HUSUSLAR A. YEDİEMİN DEPO VE GARAJLARINDA TUTULMASI ZORUNLU OLMASI GEREKEN EVRAK VE DİJİTAL KAYITLAR Aşağıda kaleme aldığımız hususlarda dijital kayıt ve evrakların lisanslı yediemin depo ve garajlarınca tutulmasının ve saklanmasının zorunlu olması gerektiği kanaatindeyiz. I. Lisanslı yediemin depo ve garajlarınca imza karşılığı teslim edilecek olan mallar ile ilgili olarak haciz tutanağı, yedieminlik sözleşmesi ve ya senetleri gibi evrakların asılları ve ya suretleri saklanmalıdır. II. Bu depolara teslim edilecek olan malların depoya girişi sağlandıktan sonra depo işleticisi ya da yetkilisi tarafından malın depoya girmesinden sonraki son halinin niteliklerini ayrıntılı olarak yazacağı ve imzalayacağı depo kayıt fişleri asılları. 50
III. Depo fişleri ile ilgili memurlarca tutulan tutanakların karşılaştırılarak oluşturulacağı yediemin takip kartlarının dijital kayıtları. IV. İcra müdürlüklerince haciz ve muhafaza edilen mahcuzların depoya girdikten hemen sonraki son halini ayrıntılı olarak görüntüleyecek olan fotoğraf veya gerekiyorsa videoların dijital hali. V. Malı yediemin depo ve garaj işletmesinden teslim alan kişinin mallarını teslim aldığına dair düzenlenecek ve teslim eden yetkili ve teslim alan kişinin imzalarının bulunacağı bir evrakın aslı. 51
5.BÖLÜM DEĞERLENDİRİLEREK ÇÖZÜME KAVUŞTURULMASI GEREKTİĞİNİ DÜŞÜNDÜĞÜMÜZ DİĞER HUSUSLAR 1) İcra Mahkemeleri’nin (İcra Tetkik Mercii Hâkimlikleri) basit yargılama usulüyle yaptıkları yargılamalar neticesi verdikleri kararların temyiz yolunun kapalı olması durumu pek çok hakkaniyetsiz kararların çıkmasına yol açmaktadır. 2) Yedieminin muhafaza ücretlerini veya yedieminlik ücretini tam olarak almadığı durumlarda malın tesliminden kaçınabileceği konusunda bir kanun ya da yönetmelik hükmüne ihtiyaç duyulmaktadır. 3) Yediemine teslim edilip de hukuken muhafazasına gerek kalmayan mallara haciz yenileme ya da yeniden bir haciz konulması durumunda yediemin ücretinin de yeniden işlemesi gerekecektir. Bu durumun bir hükme bağlanması gerekmektedir. 4) Yediemine tevdi edilen mala yeniden kıymet takdiri yapılması halinde yediemin ücretlerinin ne şekilde hesap edileceği konusu kesinliğe kavuşturulmalıdır. Şöyle ki; Yeniden kıymet takdiri yapıldığı tarihe kadar malın yediemine tesliminden önce yapılan kıymet takdiri 52
doğrultusunda, yeni kıymet takdiri yapıldığı tarihten sonra ise yeni muhammen bedel üzerinden hesap edilmelidir. Zira yediemine teslim olunan mal muhammen bedel üzerinden zimmet edilmekte olup yedieminin sorumluluğu bu bedel kadardır. 53
SONUÇ VE SONSÖZ Bu raporda yedieminlik müessesine sorunsuz bir işleyiş kazandırmak adına yapılacak her nevi çalışmaya katkı olacak şekilde geniş olarak inceleme ve değerlendirme yapılarak çözüme yönelik önermeler yapılmıştır. Gerek konu ile ilgili mevcut ve yürürlükteki, gerekse tasarı ve taslak halinde olan kanunlarda ele alınan ya da alınmayan her nevi işleyiş bozukluğuna yol açan ve ya açacak olan konuyu kademeli olarak inceledik. Yedieminlik müessesinin ülkemizde uygulamada malın muhafazasından teslimine, yedieminin hak ettiği, edeceği yedieminlik ücretlerinin ve muhafaza masraflarının hesabından ödenmesine dek birçok aşamada yasadaki düzenleme eksikliklerinden uygulayıcı hatalarına kadar birçok sorunu olduğunu gördük. Öte yandan kanunlarımızda yedieminlik müessesinin çalışma usul ve esasları, yediemin tayin edilebilecek olan kişiler, yediemin depo ve garajı olarak kullanılacak olan yerlerde bulunması gereken asgari şart ve nitelikler konulu bir hüküm, tebliğ ya da yönetmelik eksikliği olduğundan bahisle bu konulardaki yapılabilecek olan her nevi düzenlemeye ışık tutacak bir çalışma yaptık. Bu bağlamda önümüze çıkan sorunları ise bunlarla ilişkili olan ve ya olabilecek olan kanun, tebliğ, karar… Doğrultusunda değerlendirdik. Yapmış olduğumuz bu çalışmanın tüm ilgililerine faydalı olmasını temenni ederiz. 12/03/2012 Yediemin Mustafa BİRCAN KONYA 54
www.yediemin.net 55
56

Recommended

MGC Legal Ocak 2021 Bülteni
MGC Legal Ocak 2021 BülteniMGC Legal Ocak 2021 Bülteni
MGC Legal Ocak 2021 BülteniMGC Legal
 
Orman suçlarinin taki̇bi̇ arama el koyma orman memurlarinin yetki̇leri̇ hizme...
Orman suçlarinin taki̇bi̇ arama el koyma orman memurlarinin yetki̇leri̇ hizme...Orman suçlarinin taki̇bi̇ arama el koyma orman memurlarinin yetki̇leri̇ hizme...
Orman suçlarinin taki̇bi̇ arama el koyma orman memurlarinin yetki̇leri̇ hizme...Önder Ergün
 
Orman yanginlari i̇le mücadelede gerekli̇ bi̇lgi̇ler
Orman yanginlari i̇le mücadelede gerekli̇ bi̇lgi̇lerOrman yanginlari i̇le mücadelede gerekli̇ bi̇lgi̇ler
Orman yanginlari i̇le mücadelede gerekli̇ bi̇lgi̇lerOrman Dairesi
 
Orman Resimleri
Orman ResimleriOrman Resimleri
Orman ResimleriOrman Dairesi
 
Orman Yangın Resimleri
Orman Yangın ResimleriOrman Yangın Resimleri
Orman Yangın ResimleriOrman Dairesi
 
Tc orman suçları ve uygulamalı çözümler
Tc orman suçları ve uygulamalı çözümlerTc orman suçları ve uygulamalı çözümler
Tc orman suçları ve uygulamalı çözümlerOrman Dairesi
 
2.KDV' DE iSTiSNALAR
2.KDV' DE iSTiSNALAR2.KDV' DE iSTiSNALAR
2.KDV' DE iSTiSNALARgozetimymm
 
tuz gölü doğalgaz yeraltı depolama projesi
tuz gölü doğalgaz yeraltı depolama projesituz gölü doğalgaz yeraltı depolama projesi
tuz gölü doğalgaz yeraltı depolama projesiFaik Sönmez
 

Recommended

MGC Legal Ocak 2021 Bülteni
MGC Legal Ocak 2021 BülteniMGC Legal Ocak 2021 Bülteni
MGC Legal Ocak 2021 BülteniMGC Legal
 
Orman suçlarinin taki̇bi̇ arama el koyma orman memurlarinin yetki̇leri̇ hizme...
Orman suçlarinin taki̇bi̇ arama el koyma orman memurlarinin yetki̇leri̇ hizme...Orman suçlarinin taki̇bi̇ arama el koyma orman memurlarinin yetki̇leri̇ hizme...
Orman suçlarinin taki̇bi̇ arama el koyma orman memurlarinin yetki̇leri̇ hizme...Önder Ergün
 
Orman yanginlari i̇le mücadelede gerekli̇ bi̇lgi̇ler
Orman yanginlari i̇le mücadelede gerekli̇ bi̇lgi̇lerOrman yanginlari i̇le mücadelede gerekli̇ bi̇lgi̇ler
Orman yanginlari i̇le mücadelede gerekli̇ bi̇lgi̇lerOrman Dairesi
 
Orman Resimleri
Orman ResimleriOrman Resimleri
Orman ResimleriOrman Dairesi
 
Orman Yangın Resimleri
Orman Yangın ResimleriOrman Yangın Resimleri
Orman Yangın ResimleriOrman Dairesi
 
Tc orman suçları ve uygulamalı çözümler
Tc orman suçları ve uygulamalı çözümlerTc orman suçları ve uygulamalı çözümler
Tc orman suçları ve uygulamalı çözümlerOrman Dairesi
 
2.KDV' DE iSTiSNALAR
2.KDV' DE iSTiSNALAR2.KDV' DE iSTiSNALAR
2.KDV' DE iSTiSNALARgozetimymm
 
tuz gölü doğalgaz yeraltı depolama projesi
tuz gölü doğalgaz yeraltı depolama projesituz gölü doğalgaz yeraltı depolama projesi
tuz gölü doğalgaz yeraltı depolama projesiFaik Sönmez
 
2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by Hubspot2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by HubspotMarius Sescu
 
Everything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTEverything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTExpeed Software
 
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsProduct Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsPixeldarts
 
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthHow Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthThinkNow
 
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfAI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfmarketingartwork
 
Skeleton Culture Code
Skeleton Culture CodeSkeleton Culture Code
Skeleton Culture CodeSkeleton Technologies
 
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024Neil Kimberley
 
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)contently
 
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024Albert Qian
 
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsKurio // The Social Media Age(ncy)
 
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Search Engine Journal
 
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summarySpeakerHub
 
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd Clark Boyd
 
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Tessa Mero
 
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentLily Ray
 
How to have difficult conversations
How to have difficult conversations How to have difficult conversations
How to have difficult conversations Rajiv Jayarajah, MAppComm, ACC
 
Introduction to Data Science
Introduction to Data ScienceIntroduction to Data Science
Introduction to Data ScienceChristy Abraham Joy
 
Time Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity - Best PracticesTime Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity - Best PracticesVit Horky
 
The six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementThe six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementMindGenius
 
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...RachelPearson36
 

More Related Content

Featured

2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by Hubspot2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by HubspotMarius Sescu
 
Everything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTEverything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTExpeed Software
 
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsProduct Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsPixeldarts
 
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthHow Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthThinkNow
 
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfAI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfmarketingartwork
 
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024Neil Kimberley
 
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)contently
 
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024Albert Qian
 
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsKurio // The Social Media Age(ncy)
 
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Search Engine Journal
 
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summarySpeakerHub
 
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd Clark Boyd
 
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Tessa Mero
 
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentLily Ray
 
Time Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity - Best PracticesTime Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity - Best PracticesVit Horky
 
The six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementThe six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementMindGenius
 
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...RachelPearson36
 

Featured (20)

2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by Hubspot2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by Hubspot
 
Everything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTEverything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPT
 
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsProduct Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
 
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthHow Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
 
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfAI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
 
Skeleton Culture Code
Skeleton Culture CodeSkeleton Culture Code
Skeleton Culture Code
 
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
 
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
 
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
 
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
 
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
 
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
 
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
 
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next
 
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
 
How to have difficult conversations
How to have difficult conversations How to have difficult conversations
How to have difficult conversations
 
Introduction to Data Science
Introduction to Data ScienceIntroduction to Data Science
Introduction to Data Science
 
Time Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity - Best PracticesTime Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity - Best Practices
 
The six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementThe six step guide to practical project management
The six step guide to practical project management
 
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
 

İi̇k değişiklik tasarısına tavsiye ve yedieminlik sorunu

  • 2. 2004 SAYILI İCRA İFLAS KANUNUNDA BAZI DEĞİŞİKLER YAPILMASINA DAİR YEDİEMİNLİK KONUSUNDA GENEL VE ‘’YARGI HİZMETLERİNİN ETKİNLEŞTİRİLMESİ AMACIYLA BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI VE BASIN YAYIN YOLUYLA İŞLENEN SUÇLARA İLİŞKİN DAVA VE CEZALARIN ERTELENMESİ HAKKINDA KANUN TASARISI’’ YEDİEMİNLİK İLE DOĞRUDAN VE DOLAYLI OLARAK İLGİLİ OLAN KISIMLARIN DEĞERLENDİRME, GÖRÜŞ VE ÖNERİLERİ 1
  • 3. KONU: 2004 sayılı İcra İflas Kanunu’nda yapılması öngörülen değişikliklere ilişkin yediemin depo ve garaj işletmeleri uygulayıcısı tarafından hazırlanan, ilgili kanun ve yönetmeliklerde düzenlemeler yapılırken dikkate alınması gereken, mevcut kanun ve yönetmeliklerin uygulamada yol açtığı çelişki ve sorunlar ve bunların çözüm önerilerini içeren tavsiye raporudur. AMAÇ: Yediemin depo ve garaj işletmelerinin olması gerektiği üzere düzen, disiplin ve denetime alınabilmesi, bu yerlerin çalışma esas ve usullerini düzenleyecek olan yönetmeliğin ve ilgili kanunların hazırlanmasına uzman uygulayıcı nezdinde uygun görülen tavsiyelerle katkı ve destekte bulunarak yedieminlik müessesini sorunsuz bir işleyiş düzeyine getirilmesine katkıda bulunmak. MATERYAL VE YÖNTEM: Konu üzerinde amaca en kısa yoldan ulaşabilmek adına uygulamadaki sorunların aşamalı olarak analizi, ortaya koyulan bu sorunların ilgili tüm diğer kanun, yönetmelik ve tebliğler doğrultusunda çözüm önerilerini ortaya koyarak amaca ulaşmayı hedefler. KAYNAKLAR: * 2004 Sayılı İcra İflas Kanunu * Yargı Hizmetlerinin Etkinleştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Ve Basın Yayın Yoluyla İşlenen Suçlara İlişkin Dava Ve Cezaların Ertelenmesi Hakkında Kanun Tasarısı Metninin İlgili Kısımları 2
  • 4. *Resmi Gazete Tarihi: 13.07.1987 Resmi Gazete Sayısı: 19516 Mahcuz Malların Muhafaza Edileceği Adalet Bakanlığı Depo ve Garajlarının Çalıştırılmasına Dair Yönetmelik * Resmi Gazete Tarihi: 18.02.2012 Resmi Gazete Sayısı: 28208 Adalet Bakanlığına Ait Depo Ve Garajlarda Muhafaza Edilen Mahcuz Mallar İçin Alınacak Ücret Tarifesi Hakkında Tebliğ *6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu İlgili Maddeleri * T.C Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk (Medeni Usul Ve İcra İflas Hukuku)Ana Bilim Dalı Medeni Usul Ve İcra İflas Hukukunda Yedieminlik Doktora Tezi K.Haluk ERUGUR * İcra Ve İflas Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı * Yediemin Mustafa BİRCAN’IN Görüş, Eleştiri Ve Önerileri. *5237 Nolu Türk Ceza Kanunu ilgili maddeleri TERİMLER: Bu raporda; ‘’Tasarı’’ ile kastedilen Yargı Hizmetlerinin Etkinleştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Ve Basın Yayın Yoluyla İşlenen Suçlara İlişkin Dava Ve Cezaların Ertelenmesi Hakkında Kanun Tasarısıdır. ‘’Tarife’’ ile kastedilen Adalet Bakanlığı’na Ait Depo Ve Garajlarda Muhafaza Edilen Mahcuz Mallar İçin Alınacak Ücret Tarifesi Hakkında Tebliğ’lerdir. 3
  • 5. İÇİNDEKİLER KONU: --------------------------------------------------------------------------------------- 2 AMAÇ: --------------------------------------------------------------------------------------- 2 MATERYAL VE YÖNTEM: ---------------------------------------------------------------- 2 KAYNAKLAR: ------------------------------------------------------------------------------- 2 TERİMLER: ---------------------------------------------------------------------------------- 3 GİRİŞ ----------------------------------------------------------------------------------------- 6 1.BÖLÜM MENKÜLLERİN HACİZ EDİLEREK MUHAFAZA ALTINA ALINMASI ------- 7 1) HACZİ CAİZ OLMIYAN MALLAR VE HAKLAR ------------------------------------- 7 2) HACİZ EDİLEN MENKULLERE KIYMET TAKDİRİ --------------------------------- 8 3) YEDİEMİN TAYİNİ ---------------------------------------------------------------------- 9 4) MUHAFAZA İŞLEMİ İÇİN GEREKEN İŞ GÜCÜNÜN TEMİNİ ----------------- 11 5) ADALET BAKANLIĞI’NCA YEDİEMİN DEPO VE GARAJLARI AÇILMASI VE BU YERLERİN AÇILMASI VE İŞLETİLMESİ İLE İLGİLİ YETKİNİN DEVREDİLMESİ 13 6) MAHCUZLARIN MUHAFAZASI MASRAFLARI ---------------------------------- 20 7) HUKUKEN MUHAFAZASINA GEREK KALMAYAN MALLAR ----------------- 22 2.BÖLÜM MAHCUZLARIN SATIŞI ---------------------------------------------------------- 25 1) SATIŞ MAHALLİNİN BELİRLENMESİ --------------------------------------------- 25 2) İHALELERE KATILIMIN ARTIRILMASI -------------------------------------------- 29 A. İHALE ALICISINA TELLÂLİYE HARCI VE KDV YÜKLENMESİ--------------- 29 B. İHALEYİ FESH DAVALARI-------------------------------------------------------- 30 3.BÖLÜM YEDİEMİN ÜCRET TARİFELERİ ------------------------------------------------- 32 1) AMAÇ VE KAPSAM MADDE 1----------------------------------------------------- 35 2) MUHAFAZA ÜCRETİNİN HESABI MADDE 3 ------------------------------------ 36 3) MUHAFAZA ÜCRETİNİN AZAMİ HADDİ MADDE 4 --------------------------- 38 4) MUHAFAZA ÜCRETİNİN ALINMASI MADDE 5 -------------------------------- 39 4.BÖLÜM YEDİEMİNLİK YÖNETMELİĞİ--------------------------------------------------- 40 4
  • 6. 1) LİSANS VERİLMESİ İÇİN ADAYLARDA ARANMASI GEREKLİ ŞARTLAR VE ADAYLARDAN İSTENMESİ GEREKEN HUSUSLAR ----------------------------------- 41 A. YEDİEMİNİN GERÇEK KİŞİ OLMASI ------------------------------------------- 41 B. YEDİEMİNİN ULAŞILABİLİNİRLİĞİ OLAN KİMSELERDEN OLMASI------ 42 C. YEDİEMİNİN GÜVENİLİR KİMSE OLMASI ----------------------------------- 42 D. YEDİEMİNİN YEDİEMİN OLAMAYACAK KİMSELERDEN OLMAMASI -- 43 E. YEDİEMİNİN DEPOLAMA VE ARDİYECİLİK KONUSUNDA GEREKLİ ALT YAPIYA SAHİP OLMASI----------------------------------------------------------------- 44 F. YEDİEMİNİN KENDİSİNE TEVDİ EDİLEBİLECEK HER NEVİ MENKULÜ MUHAFAZA EDEBİLECEK BİLGİ DONANIMINA HAİZ OLMASI ---------------- 44 G. LİSANS VERİLEREK TAYİN EDİLECEK YEDİEMİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞUNU YERİNE GETİREBİLMESİNİ SAĞLAYACAK GÜVENCE -- 45 2) YEDİEMİN DEPO VE GARAJLARINDA BULUNMASI GEREKEN ASGARİ NİTELİKLER ---------------------------------------------------------------------------------- 46 A. YEDİEMİN DEPO VE GARAJLARININ YAPISAL NİTELİKLERİ ------------- 46 B. YEDİEMİN DEPO VE GARAJLARINDA İHTİYAÇ DUYULACAK GÜVENLİĞİN SAĞLANABİLMESİ İÇİN GEREKLİ NİTELİKLER ------------------- 48 3) LİSANLI YEDİEMİN DEPO VE GARAJLARININ İŞLETİLMESİ İLGİLİ HUSUSLAR ----------------------------------------------------------------------------------- 50 A. YEDİEMİN DEPO VE GARAJLARINDA TUTULMASI ZORUNLU OLMASI GEREKEN EVRAK VE DİJİTAL KAYITLAR -------------------------------------------- 50 5.BÖLÜM DEĞERLENDİRİLEREK ÇÖZÜME KAVUŞTURULMASI GEREKTİĞİNİ DÜŞÜNDÜĞÜMÜZ DİĞER HUSUSLAR ---------------------------------------------------- 52 SONUÇ VE SONSÖZ --------------------------------------------------------------------------- 54 5
  • 7. GİRİŞ Hukukumuzda yedieminlik görevi birçok alanda karşımıza çıkmakla dağınık bir şekilde düzenlenmiştir. Zira Borçlar Kanunu, İcra İflas Kanunu, Orman Kanunu ve Türk Ceza Kanunu içerisinde yedieminlik ile ilgili bir takım düzenlemeler mevcuttur. Ancak yaptığımız çalışmada konumuzla ilgili olarak İcra İflas Hukuku çerçevesindeki yedieminlik görevine yönelik birçok kaynaktan faydalanarak bu müessesenin iyileştirilmesine katkıda bulunabilmeye ve mevcut uygulamalarda bu konudaki sorunlara değinmeye çalıştık. İcra İflas Kanununda bazı maddelerde değişiklikler yapılması ve yedieminlik müesseselerinin olması gerektiği üzere özgün yapıya ve denetime kavuşturulması amaçlı bir yönetmelik hazırlanması girişimlerinin olduğu bu dönemde tüm ilgililerine kaynak olabilecek olan bu çalışmayı sunuyoruz. 1989’dan bu yana binlerce icra dosyasında yediemin tayin edilerek yaptığımız ve yapmakta olduğumuz her nevi mahcuz muhafazası ve on yılı aşkın süredir yayında olan www.yediemin.net internet sitesi üzerinden gelen talepler doğrultusunda yaptığımız yedieminlik danışmanlığı işleriyle elde ettiğimiz deneyimlerinde bu çalışmada en değerli kaynağımız olduğunu belirtiriz. 6
  • 8. 1.BÖLÜM MENKÜLLERİN HACİZ EDİLEREK MUHAFAZA ALTINA ALINMASI 1) HACZİ CAİZ OLMIYAN MALLAR VE HAKLAR Bu mal ve haklar 2004 sayılı İİK Md. 82 de ele alınmıştır. Ancak bunların dışında kalan hacze kabil olarak kabul edilen malların haczi ve muhafaza altına alınması durumunda borçlu aile bireylerinin mağduriyetleri ileri sürülerek kanunun kapsamı genişletilmek üzere tasarıya bu maddenin birinci fıkrasının (2)ve(3). Bentleri değiştirilerek aynı fıkraya (13) ve (14) numaralı bentler ile ayrıca fıkra eklenmiştir. Teoride yapılan bu değişiklik hem borçlu aile bireylerinin gerekli hayat standartlarını koruyacak, hem de 2004 sayılı İİK Md.82 kapsamında yapılan uygulamalarda meydana gelen yediemin depo ve garajlarında ekonomik değeri düşük olan malların yığıntı oluşturması sorunu bir nebze çözülmüş olacaktır. Öte yandan bu değişiklikle art niyet sahibi borçlu kimselerin haciz edilemez olduğu kanunda sabit olan malları lüks diye tabir edilen standartlara yükseltmesine rağmen borcu ödemede kayıtsız kalabileceği durumunda alacaklı mağduriyetleri doğması da kaçınılmaz olacaktır. Söz konusu değişikliğin konumuzla ilgili olan yediemin depo ve garajlarındaki yığılmaya karşı çözüm olabileceği teorisini ele alacak olursak yapılacak olan değişikliğin uygulaması konusunu derinleştirmek gerekecektir. ‘’ …b) Aynı amaçla kullanılan eşyanın birden fazla olması durumunda bunlardan biri, hariç olmak üzere, borçlu ve aynı çatı altında yaşayan aile bireyleri için lüzumlu her türlü eşya’’ şeklinde ön görülen değişiklik, yorumu ve takdir inisiyatifi görevli icra personeline bırakmış 7
  • 9. olmakla uygulama aşamasında örneğin bir çamaşır makinesinin aile bireyleri için lüzumlu olduğu kabul edilebileceği gibi çamaşırların elde yıkanabilmesi için gerekli malzemenin evde bulunması halinde çamaşır makinesinin hacze kabil olduğu sonucu da çıkarılabilecektir. Bu ve benzeri hallerde görevli icra personelinin söz konusu takdir yetkisini kullanma aşamasına tesir etmek maksatlı alacaklı ve borçlu taraflarca itilaf ve menfaat doğrultusunda karar alma olaylarının önü açılmış olacaktır kanaatindeyiz. Burada ele aldığımız ve ileride bahsedeceğimiz birçok sorun, mağduriyet ve menfaat ilişkilerinin ve de bu hususlarda açılan dava ve yapılan itirazların, görevli personellere inisiyatif bırakılması gerekçesiyle ortaya çıktığı sonucu aşikârdır. Bu bağlamda menfaat gözeterek kanaat kullanan personel karşısında mağdur olan talep karlar kadar, art niyetli şikâyet ve itirazlara maruz kalarak mağdur olan personelin sorunlarının çözümüne yönelik mümkün olduğu kadar görevli personele bırakılan inisiyatif yetkisinin kısıtlanması gerektiğini düşünüyoruz. DEĞERLENDİRME VE ÖNERİMİZ: Kanaatimizce bu konuda çözüm yolu söz konusu kanunun ilgili maddelerinde yapılacak olan değişikte mümkün mertebe haczi caiz olmayan malların açıkça belirtilmesi gerektiği yönündedir. 2) HACİZ EDİLEN MENKULLERE KIYMET TAKDİRİ 2004 Sayılı İİK Md.87 ‘de ‘’ Haczi yapan memur, haczettiği malın kıymetini takdir eder. İcabında ehli vukufa müracaat edebilir.’’ Denmekle kıymet takdiri işi haczi yapmakla görevli memura verilmiştir. Ancak ilgili görevi yapan memurların hacze konu olabilecek mallar hakkında piyasa değer bilgilerine ve bu malların gerekli niteliklere 8
  • 10. haiz olup olmadıkları gibi konularda bilgi sahibi olamayacakları için icabı halinde bilirkişiye müracaat edebileceği de aynı maddede belirtilmiştir. Lakin uygulamada her daim farklı konularda bilgi sahibi olabilecek bilirkişilere müracaat etme olanağı maalesef bulunamamaktadır. Bu doğrultuda yapılan haciz işlemlerinde gerçek piyasa değerlerinin çok altında ya da çok üzerinde değerler takdir edilebilmekte olduğu özel yediemin depo ve garajlarında bulunan ve satılamayan birçok dosya varlığıyla ortaya çıkmaktadır. Bu şekilde değeri rayicin üzerinde takdir edilmiş olan mallar hem yediemin depo ve garajlarına yük teşkil etmekte hem de alacaklının alacağının, muhafaza masraflarını peşinen karşıladığı halde tahsilâtının gecikmesine, çözüm olarak da yeniden kıymet takdiri yapılmasını istemek zorunda kalmasıyla masrafa boğulmasına sebep olmaktadır. DEĞERLENDİRME VE ÖNERİMİZ: Kanaatimizce bu kaynaklardan doğan problemlerin çözümüne, icra memurlarının haciz ederek muhafaza altına alacak oldukları mallara kıymet takdiri aşamasında yediemin depo ve garaj işletmecilerinden ki bu malların satışı aşamalarına birebir vukuf olmaları sebebiyle ilgili memurlara nazaran daha donanımlı oldukları dikkate alınarak azami ölçüde faydalanmaları gereği yönünde tavsiye düzenlemesi yardımcı olacaktır. 3) YEDİEMİN TAYİNİ 2004 Sayılı İİK Md 88 de ‘’ Diğer taşınır mallar masrafı peşinen alacaklıdan alınarak münasip bir yerde muhafaza altına alınır. Alacaklı muvafakat ederse istenildiği zaman verilmek şartıyla muvakkaten borçlu yedinde veya üçüncü şahıs nezdinde bırakılabilir. (Ek cümle: 17.07.2003 - 4949 S.K./21. md.) Üçüncü şahsın elinde bulunan taşınır mallar 9
  • 11. haczedilince, alacaklının muvafakati ve üçüncü şahsın kabulü halinde üçüncü şahsa yediemin olarak bırakılır.’’ Şeklinde ele alınmıştır. Ancak uygulamada haciz edilen mallar üzerinde alacaklıya tasarruf imkânı doğurmak maksatlı haczin yapıldığı yerde yetkili bir yediemin depo ve garajı bulunmasına dikkat edilmeksizin alacaklının göstereceği bir üçüncü kişiye malların yediemin olarak bırakılması sağlanabilmektedir. Bu uygulamadaki ayrıca bir kasıtta alacaklının yediemin ücreti ile muhatap olmasını engellemeye çalışmak şeklindedir. Bu durumun önüne geçmek üzere ilgili bir kanun maddesi ya da bu kanunda bir cümle yoktur. Ayrıca tasarıda Madde 10 kapsamında bu cümle ‘’Diğer taşınır mallar, masrafı peşinen alacaklıdan alınarak muhafaza altına alınır. Alacaklı muvafakat ederse, istenildiği zaman verilmek şartıyla, muvakkaten borçlu yedinde veya üçüncü şahıs nezdinde bırakılabilir. Üçüncü şahsın elinde bulunan taşınır mallar haczedildiğinde, üçüncü şahsın kabulü hâlinde üçüncü şahsa yediemin olarak bırakılır.’’şeklinde değiştirilmiştir. Böylece üçüncü şahıs elinde bulunan malların bulunduğu ele yediemin olarak bırakılması için alacaklının muvafakati aranmamakla üçüncü şahsın kabulü halinde ona yediemin olarak bırakılması adeta zorunlu hale gelmiştir. Üzerindeki hakkı hukuken münazaalı olan bu malları da hak iddiaları sonuçlanıncaya kadar üçüncü kişi olan bir yediemine bırakmak hukukun bir gereğidir fikrindeyiz. Uygulamada bu hususla ilgili yaşanan bir diğer sorun ise alacaklının göstereceği bir yediemin tayini dışında, alacaklının kabulü ile borçlunun göstereceği bir yediemine malın teslimi ile doğmaktadır. Şöyle ki, fiiliyatta mallarının muhafaza edilmemesine odaklı düşünen borçlu, haciz mahallinde yakınlarından (komşu, akraba, arkadaş… vs) yediemin olmasını istemeye alacaklı tarafından mecbur kılınarak (malın borçluya yediemin sıfatıyla teslimine muvafakat etmeyerek) ortamın doğurduğu baskı ve borçlu kimsenin ısrarı ve de bulunduğu müşkül durumdan kurtarılması arzulanarak hukuki ve cezai sorumluluklarını tam 10
  • 12. olarak anlamaksızın (bunun yol açacağı mağduriyetlerini kestirmeksizin) borçlu yakınları yediemin olmaktadırlar. Bu doğrultuda yedieminliğin hukuki ve cezai sorumluluklarını yerine getiremeyen tabir yerindeyse deneyimsiz yediemin olan üçüncü kişiler mağdur olmakla ilgili tüm yargı birimlerine onlarca dosya kaydına sebep olmaktadır. DEĞERLENDİRME VE ÖNERİMİZ: İlgili kanun maddesine haciz edilen malların gerekli şartlar oluşması halinde ya borçluya ya da yetkili bir yediemin depo ve garaj işletmesine teslim edilmesi gereğini zorunlu kılacak bir cümle eklenmelidir. 4) MUHAFAZA İŞLEMİ İÇİN GEREKEN İŞ GÜCÜNÜN TEMİNİ Muhafaza işleri için gerekli iş gücünden kasıt haciz mahallinde muhafazayı yapabilmek için gerekli nakliye, hamaliye, kurtarıcı, çilingir… Vs e kadardır. 2004 Sayılı İİK Md.59, Md.88 ve Md 95 ‘de muhafaza için gerekli masrafları alacaklının peşin ödemesi gereği belirtilmiştir. Ancak uygulamada bu iş gücünün temini işi de masraf ödeyene yani alacaklı ve alacaklı vekillerine yüklenmiş durumdadır. Bu durumda birçok hakkaniyetsiz fiilin işlenmesine sebeptir. Alacaklı veya vekilleri bulundukları il dışındaki alacakları tahsil maksatlı takip ettikleri icra dosyalarından aldıkları talimat ile borçlunun bulunduğu bir diğer illerde muhafaza için gerekli her nevi iş gücünü bulmakta zorlanmaktadır. Buda alacağın tahsilini gayri mümkün kılmaktadır. 11
  • 13. Öte yandan alacaklı veya vekillerince temin olunan iş gücünün oluşturduğu bir diğer sorun ise bu iş gücünü sağlayan şahısların verdikleri hizmet ya da yaptıkları iş karşılığında alacak oldukları bedelin tespiti aşamasında ortaya çıkmaktadır. Zira bu ücretler alacaklı menfaati doğrultusunda fahiş rakamlara ulaşabilir. Bunun önüne geçebilmek için ilgili icra memurunun takdir yetkisi ortaya konulabilir. Ancak bu kez de takdir edilen bedele iş gücü sağlanamaması durumu ortaya çıkmaktadır. Örnekle bir bölgede tek çilingir olması ve bu çilingiri yapılacak iş için alacaklının veya vekilinin temin etmesi durumunda bu iş için rayicin üzerinde bir meblağ talep edilmesi iş yapanın konumundan ötürü normalken, memurun bu bedeli fahiş bulmasıyla daha aşağı bir ücret takdir etmesi işin görülmesine engel olacaktır. Diğer taraftan bunun terside mümkün olabilir. Örnekle bir bölgede birden fazla çilingir olmasına karşın alacaklı veya vekilinin özellikle temin edebileceği bir çilingir tercih edilme sebebi doğrultusunda hakkaniyete aykırı bir oranda ücret talep edebilmektedir. Bu örnekler muhafaza için gerekebilecek diğer tüm iş güçlerine uyarlanarak çoğaltılabilir. Yukarıda bahsi geçen iş gücü temininde menfaat doğrultusunda hareket örnekleri olduğu gibi, gerekli iş gücü bulunamadığından cebri icranın tabiatı gereği yapacak olduğu işte aksayabilmektedir. Tüm bu sorunlara karşı yasal düzenleme bulunmadığından uygulamada çözüm birçok yerde söz konusu iş gücü teminini yedieminler üzerinden sağlamayla çözülmüştür. DEĞERLENDİRME VE ÖNERİMİZ: Alacaklı ve borçlu menfaatleri doğrultusunda bakılacak olursa yediemin depo ve garaj işletmelerinin tarafsız olması ve gerekli iş gücü temininin mümkün olmadığı yerlerde cebri icranın tabiatına uygun şekilde yaptırımının sürekliliğini sağlamak amacıyla muhafaza işlerinde 12
  • 14. gerekli olabilecek iş gücünün yediemin depo ve garajları aracılığıyla sağlanması gerektiği yönünde bir düzenleme yapılması gerekir. 5) ADALET BAKANLIĞI’NCA YEDİEMİN DEPO VE GARAJLARI AÇILMASI VE BU YERLERİN AÇILMASI VE İŞLETİLMESİ İLE İLGİLİ YETKİNİN DEVREDİLMESİ 2004 Sayılı İİK. Md. 88 muhteviyatında, bu maddede değişiklik yapılmasını öngören tasarının 10.maddesinde belirtilen ADALET BAKANLIĞI’NIN yediemin depo ve garajları açabilmesi ve bu yetkinin devri konusu genişletilmiştir. Zira 2004 sayılı İİK. Md. 88 de bu yetki bakanlık dışında ancak Adalet Teşkilatını Güçlendirme Vakfına verilmiş olmakla tasarının 10.maddesinde ‘’ Hacizli mallar, Adalet Bakanlığı tarafından yetki verilen gerçek veya tüzel kişilere ait lisanslı yediemin depolarında muhafaza edilir. Yetki verilen gerçek veya tüzel kişiler, bu yetkilerini Adalet Bakanlığının onayıyla alt işleticilere aynı standartları sağlamak koşuluyla devredebilirler. Bu devir, yetki verilen gerçek veya tüzel kişilerin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz.’’ İbaresiyle genişletilmiştir. Uygulamada ne ADALET BAKANLIĞI’NA nede ATGV’YE ait bir yediemin depo ve garaj işletmesi bulunmamaktadır. Bu sebeple hukuk sisteminin temel taşlarından olan yediemin depo ve garajları alanındaki eksiklik icra müdürlükleri ve İcra Tetkik Hâkimlerince verilen yedieminlik yetkileri doğrultusunda özel yediemin depo ve garajlarıyla tamamlanmaktadır. Bu durum uygulamada istenmese de birçok sorunu, suiistimali ve mağduriyeti beraberinde getirmektedir. Bunların örnekleri kısaca aşağıdaki gibi verilebilir. -İcra müdürlüklerinin haciz ederek muhafaza altına alacağı mahcuz malları muhafaza edilmek üzere teslim etmek isteyeceği 13
  • 15. yediemin depo ve garaj işletmelerinin açılması ve işletilmesi yetkisinin bölgelerdeki İcra Tetkik Mercii hâkimliklerince verilmesi gerektiği aşikârdır. Bu yetkiler ilgili hâkimliklerce suiistimal edilebilmektedir. Rant elde etmek ya da sağlayabilmek adına veya ihmal ya da özensizlikten gerekli ve yeterli araştırma yapılmaksızın yahut yapıldığı ve yeterli olmadığı görüldüğü halde yedieminlik yetkisi verilebilmektedir. -Söz konusu yedieminlik yetkilerinin verilirken yediemin depo ve garaj işletmelerinin çalışacak olduğu il ve ya ilçelerde bu işletmelerin sıhhatli çalışabileceği iş potansiyeline haiz olup olmadığı değerlendirilmeksizin, çoğu zaman beşeri ilişkilerden kaynaklı yetki verilmesi gerekçesiyle ya haddinden fazla yediemin depo ve garaj işletmesi ortaya çıkmakta ya da tek el durumu ortaya çıkartılarak kurumların ve vatandaşların mağduriyetlerine dolaylı olarak sebep olunabilmektedir. -Bu yerlerin çalışma usul ve esasları bakanlığa ya da ATGV ‘ye mahsus olan yediemin depo ve garajlarının çalışma usul ve esaslarının düzenlendiği gibi bir yönetmelikle denetim mekanizması oluşmadığından herhangi bir yolla yetki almış kimselerin görevlerini suiistimal etmeleriyle de çeşitli mağduriyetler ya da haksız sayılabilecek kazanımlar sağlanabilmektedir. -ADALET BAKANLIĞI İcra Tetkik Mercii Hâkimliklerince ya da hangi birim vasıtasıyla olursa olsun yedieminlik yetkisi vermiş olduğu kimselerin bu yetki ve görevlerini kötüye kullanmasıyla oluşabilecek olan tüm mağduriyet ve suçlara karşı dolaylı olarak sorumlu olacaktır. ‘’ Hakimlerin hakimlik görevini yaparken ‘yargısal faaliyetleri’ nedeni ile vermis oldukları zarar için, HUMK’nun 573. maddesinde sayılan hallerde 573-576 hükümlerine göre hakime karsı tazminat davası açılabilir.’’ Yarg. 4. HD. 24.12.1996,5036/13244; 14
  • 16. ‘’Ancak hemen belirtmek gerekir ki, Anayasanın 129,maddesinin 5. fıkrasında yer alan, memurlar ve diger kamu görevlilerinin yetkilerini kullanırken isledikleri kusurlardan dogan tazminat davaları, kendilerine rücu edilmek kaydıyla ve kanunun gösterdigi sekil ve sartlara uygun olarak, ancak idare aleyhine açılabilir hükmü karsısında, artık, ögreti ve yargı içtihatlarında kamu görevlilerinin kisisel kusuru olarak kabul edilen hallerde dahi, kamu görevlisine karsı degil, idare aleyhine dava açmak gereklidir (bkz. GÜNDAY , s. 328). Yine anılan Anayasanın 129. Maddenin 5. fıkrasına göre, idare, tazminat ödemeye mahkum edilir ise, ilgili kamu görevlisine rücu edecektir.’’; ‘’Dairemiz Kurulunun 14.11.1957 gün 6471/6802 sayılı ve 29.1.1959 gün 1386/963 sayılı kararlarında da vurgulandıgı üzere, hakimlerine idari faaliyetlerinden dogan zararlar için hizmet kusuruna dayanarak Adalet Bakanlıgına karsı idare mahkemesinde tam yargı davası açılabilir. _dari faaliyetten dogan zararın kisisel kusura dayanması durumunda ise hakime karsı haksız eylem hükümlerine (BK. 41 vd.) göre adliye (hukuk) mahkemelerinde tazminat davası açılabilir” [Yarg. 4. HD. 24.12.1996, 5036/13244 -Halen yurdumuzun dört bir yanında çalışmakta olan özel yediemin depo ve garajlarını işleten çoğu kimsenin üstlendikleri ve yerine getirmekte yükümlü bulundukları görevlerinden bihaber olarak, kendilerine verilen vazifeyi sadece maddi gelir kaynağı kabul ederek üstlenmeleri gibi sebeplerle oluşmasına sebep oldukları mağduriyetler her ne kadar yasal ceza ve yaptırımlara uğratılsalar da vatandaşlar nezdinde adalet sisteminin çarpık olduğu görüşü ve adalete güvensizliğe yol açarak demokrasiye ve ilgili kurumlara telafisi zor itibar yaraları açmaktadır. 15
  • 17. -Söz konusu özel yediemin depo ve garaj işletmeleri maddi çıkar gözetmek zorunda olduklarından mütevellit yurdumuzun birçok yerinde haddinden fazlaca bu işi yapma gayretinde olunduğu gibi bir o kadar da iş potansiyeli olmayacağından maddi kazanç ya da işletme gideri karşılanamayacağı kaygısı ile yediemin depo ve garajı bulunmaması durumu söz konusudur. Bu durum o yerlerde adaletin tecelli etmesini olumsuz yönde etkilemektedir. Haklılıkları mahkeme kararlarında sabit olan (tazminat hakları gibi) ve bu yönde başlattıkları icra takipleri kesinleşmiş olan birçok vatandaş yediemin depo ve garaj işletmesi bulunmadığından kendilerine tanınan yasal hakları kullanamamaktadır. Borçlu ya da kanunlar nezdinde suçlu kimseler örn. Kara Yolları Trafik Kanunu’na muhalif durumlardan gene yediemin depo ve garaj işletmesi olmaması sebebiyle yaptırıma zorlanamamaktadır. -Bir bölgede birden fazla yediemin olmak isteyenlerin varlığıyla uygulamada yetki verilen yedieminlerin çoğalması durumunda o yerdeki icra müdürlüklerinin bu yedieminlerden hangilerinden ne kadar faydalanacağı konusunda ihtilaflar doğmaktadır. Zira bu yedieminlerle icra müdürlükleri arasında tercih edilen olmaları için menfaat içerikli beşeri ilişkiler kurulabilmektedir ve bu durum bu güne dek birçok müfettiş raporuna da konu edilmiştir. Maalesef bu örnekleri çoğaltmak mümkündür. Lakin tüm bunlara karşın ilgili kanun maddelerinde yetki sahibi oldukları halde ne ADALET BAKANLIĞI nede ATGV’NİN (ADALET TEŞKİLATINI GÜÇLENDİRME VAKFI) yediemin depo ve garaj işletmesi bulunmamakta ve örneklerini kısaca saydığımız ve sayamadığımız birçok sorun ortaya çıkmaktadır. ADALET BAKANLIĞI’NIN ya da ATGV’NİN yediemin depo ve garaj işletmesi açmama ve işletmemesinin haklı sebepleri olduğu da bilinen yahut bilinmesi gereken bir gerçektir. Buna örnek olarak da DEVLET’İN birçok kurum ve kuruluşları özelleştirmesine karşın yediemin depo ve garaj işletmeciliği yapması durumunun olmaması gibi yapıları gereğince 16
  • 18. tüzel kişi olan kurumların yedieminlik sıfatını, cezai ve hukuki yönden tüzel kişi olması sebebiyle taşıyamayacak olması TCK md.20 verilebilir. Konuyla ilgili olarak tasarının 10.Maddesinde İİK Md.88.de yapılması öngörülen değişiklikler kapsamında ‘’ Hacizli mallar, Adalet Bakanlığı tarafından yetki verilen gerçek veya tüzel kişilere ait lisanslı yediemin depolarında muhafaza edilir. Yetki verilen gerçek veya tüzel kişiler, bu yetkilerini Adalet Bakanlığının onayıyla alt işleticilere aynı standartları sağlamak koşuluyla devredebilirler. Bu devir, yetki verilen gerçek veya tüzel kişilerin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz.’’ Cümlesi ile tüzel kişilere yediemin depo ve garaj işletmesi yetkisinin verilmesine olanak tanımaktadır. Oysa yukarıda da ele aldığımız gibi tüzel kişilerin yediemin olması durumu tüzel kişilerin yedieminliğin gerektirdiği hukuki sorumlulukları kısmen ve cezai sorumlulukları aslen yerine getirebilme yetilerinin olmadığı ilgili kanun hükümlerinde sabittir. Bununla ilgili olarak konu hakkında hazırlanmış bir tezden (Kaynakta belirtilmiştir) alıntıdır. YEDİEMİNİN GERÇEK KİSİ OLMASI Yedieminin gerçek kisi olması gerektigi yönünde yasada herhangi bir hüküm yer almamaktadır. Ancak, kanaatimizce yedieminin bir gerçek kisi olması, yedieminlik görevinin niteligi geregidir. Yedieminin bir tüzel kisi olması durumunda, tevdi edilen malı alan kisi, ya tüzel kisinin organı sıfatı534 (TMK m. 49) ile ya da temsilcisi sıfatı ile teslim alacaktır. Her iki halde de, yedieminlik sıfatı tüzel kisi nezdinde dogacaktır. 532 Bkz. yukarıda, § 6, A, I, 2, b, bb. 533 Bkz. yukarıda, § 6, C, V. 534 “Tüzel kisiye ait görevleri, kanuna, tüzel kisinin esas sözlesmesi veya tüzügüne veya bunlara uygun olarak yapılan iç talimatnamesine dayanarak müstakil bir surette ifa etmek üzere tayin edilen veya kendisine böyle görevleri müstakilen ifa selahiyeti fiilen ve haricen 209 TMK m. 48, II’ye göre, “organlar, hukuki islemleri ve diger bütün fiilleriyle tüzel kisiyi borç altına sokarlar”. Buna göre, organların haksız fiillerinden tüzel kisiler sorumludurlar535. Ayrıca, TMK m. 48, III’e 17
  • 19. göre, “organlar, kusurlarından dolayı ayrıca kisisel olarak sorumludurlar”. Bu durumda, tüzel kisinin yediemin olması halinde, hem tüzel kisinin hem de organın ika edilen haksız fiilden sorumlu olacagı ve böylece sorumlu sayısının artacagı ve bu durumun haksız fiilden zarar görenin lehine oldugu düsünülebilir. Sayet kisi temsilci olarak tüzel kisi adına hareket etmis ise, haksız fiillerde temsil söz konusu olamayacagı536 için, tüzel kisiyi sorumlu tutmak mümkün olmayacaktır. Öte yandan, sermaye sirketlerinden birisinin (örnegin, bir anonim sirketin), yediemin oldugu düsünülür ise, anılan sirketlerin sorumluluklarının sadece sermaye ile sınırlı olması itibariyle de, yedieminlige uygun degildirler. Yedieminin cezai sorumlulugu ise, 5237 sayılı TCK m. 289’da düzenlenmistir. Bu suçu sadece yediemin isleyebilir537. Bir baska deyisle yediemin dısında bir isinin bu suçu islemesi mümkün degildir. Ayrıca suçun olusması için malın yediemine “resmen” teslim edilmesi gerekir (5237 sayılı TCK m. 289). Bütün bunların dısında cezaların “sahsiligi“ prensibi ceza hukukunun en temel ilkelerinden birisidir. Oysa yedieminin bir tüzel kisi olması durumunda, tevdi edilen malı alan kisi, ya tüzel kisinin organı sıfatı (TMK m. 49) ile ya da temsilcisi sıfatı ile teslim alacaktır. Her belli olacak surette bahsedilen sahıs veya sahıs gruplarına organ denir” (bkz TANDOGAN (Mesuliyet), s. 127); ayrıca bkz. yukarıda, dn(79) civarı. 535 OGUZMAN/ÖZ, s. 516; ÖZSUNAY, Ergun, Medeni Hukukumuzda Tüzel Kisiler, _stanbul 1974, s. 60 vd. 536 EREN (I), s. 511. 537 ÖNDER, s . 253 (Hemen belirtmek gerekir ki, ÖNDER, bu sonuca, (henüz 5237 sayılı TCK m. 289’un olmadıgı bir dönemde) sadece 765 sayılı TCK m. 276 açısından varmıstır. Ancak, kanaatimizce, 5237 sayılı TCK m. 289 hükmü, 765 sayılı TCK. m. 276’ın karsılıgı olup aralarında sonuca etki edecek bir farkı bulunmadıgından, aynı ifadeyi 5237 sayılı TCK m. 289 için de kullanmakta bir sakınca görmedik). 210 iki halde de, yedieminlik sıfatı tüzel kisi nezdinde dogacak ve böylece cezai sorumlulugun tüzel kisiye ait olması gerekecektir. Tüzel kisinin cezai sorumlulugu olamayacagı538 için, yedieminler hakkındaki 18
  • 20. cezai hükümler uygulanamaz hale gelecektir. Cezai nitelik tasıyan eylemler nedeniyle, yediemin tüzel kisinin idare ve temsil organının cezai sorumluluguna gitmek ise, cezaların sahsiligi ve kanuniligi prensipleri geregi, özel olarak düzenlenmis bir hüküm bulunmadıkça mümkün degildir. Bunun dısında, tüzel kisi organı olan gerçek kisinin veya temsilcinin, cezai sorumlulugunun dogabilmesi için, muhafaza görevini bizzat üstlenmis olması gerekir ki, bu durumda da, zaten yediemin olan tüzel kisi degil, söz konusu gerçek kisinin kendisidir. Yukarıda ifade edildigi üzere, sadece organın fiili halinde, zarar görenler lehine bir durum dogmasına karsın, temsilcinin haksız fiilinde tüzel kisiyi sorumlu tutmak mümkün olamamakta ve cezai hükümler ise bütünüyle islemez hale gelmektedir. Bu durumda, yedieminin tüzel kisi olabilecegini kabul, kanunun düzenleme amacına aykırı olacaktır. Bu itibarla kanaatimizce yedieminin tüzel kisi olması mümkün degildir. DEĞERLENDİRME VE ÖNERİMİZ: Yedieminlik yetkisi verme işi doğrudan Adalet Bakanlığı tarafından yapılmalıdır. Verilecek olan yetkiler doğrultusunda kanunda açık hüküm bulunmasa bile yetkili yedieminin yol açacağı mağduriyetten Adalet Bakanlığı’da sorumlu olacağından Adalet Bakanlığı bu işi tabir yerindeyse son derece ince eleyip sık dokuyarak yapmalıdır. Netice olarak ihtiyaç talepleri dikkate alınarak bölgelere göre dağılım sağlanacak şekilde gerçek kişilere yedieminlik yetkisi verilmesi gerekmektedir. Böylece yukarıda bahsettiğimiz birçok sorunda ortadan kalkacaktır kanaatindeyiz. Bu konuda aranacak şart ve niteliklerin ne olacağı ve ne şekilde yapılması gerektiği yönündeki öneri ve görüşlerimiz bu yazının 4.Bölümü altında ayrıntılı olarak ele alınmıştır. 19
  • 21. 6) MAHCUZLARIN MUHAFAZASI MASRAFLARI Haciz edilen malların muhafazası için gerekli masraflar yediemin ücreti(yedieminin malı muhafaza etmekle üstlendiği cezai ve hukuki sorumluluk karşılığı aldığı bir nevi risk bedeli), malın muhafazası için gerekli depolama masrafları[yer kiraları(ecri misil)] ve muhafaza edilecek mal ayrıca özel bakım gerektiriyor ise ( motorlu taşıtların antifriz kontrolü, canlı malların yem, bakım, veteriner, ilaç gibi) bu masraflarından ibarettir. Söz konusu masrafları 2004 sayılı İİK Md 95 ‘’ Alacaklı haczedilen malların muhafaza ve idare ve işletilmesi masraflarını istenildiği takdirde peşin vermeğe mecburdur.’’ Diyerek ele almıştır. Muhafaza masrafları dosya masraflarının başlıcalarından olmakla İİK Md 59 ‘’ Takip masrafları borçluya aittir. Alacaklı, yapılmasını talep ettiği muamelenin masrafını ve ayrıca takip talebinde bulunurken borçlunun 62. maddeye göre yapabileceği itirazın kendisine tebliğ masrafını da avans olarak peşinen öder. Alacaklı ilk ödenen paradan masraflarını alabilir.’’ Demiş ayrıca gene İİK. Md. 88 ‘’ Diğer taşınır mallar masrafı peşinen alacaklıdan alınarak münasip bir yerde muhafaza altına alınır.’’cümlesiyle de bu duruma vurguda bulunmuştur. Yani muhafaza masrafları öncelikli alacak konumunda olmakla gene alacaklı tarafında borçludan bilahare alınmak üzere peşinen yatırılan avanstan karşılanacaktır. Bu doğrultuda ayrıca her yıl düzenli olarak ADALET BAKANLIĞI tarafından yapılan, yediemin depo ve garajlarında muhafaza edilen mahcuzlar için alınacak ücret tarifesi tebliğlerinin 5. Maddesinde muhafaza ücretinin alınması konusunda bu ücretin alacaklının peşin yatıracağı avanstan karşılanacağı yeniden tekrar edilmiştir. İlgili kanun ve tebliğlerde açıkça muhafaza masraflarının alacaklının sorumluluğu olduğu belirtilmesine rağmen uygulamada bu masrafların tamamının peşin alınmadığı durumuna pek sık 20
  • 22. rastlanmaktadır. Esas sorun ise bu gibi hallerde kendilerine muhafaza etme görev ve sorumluluğu verilen yedieminlerin bu işi yapmaları için ihtiyaç duyacakları bu masrafları ilgili icra dosyalarından talep etmeleriyle başlamaktadır. Zira dosyada yedieminin talep ettiği masraf avansı bulunmadığında doğmuş, doğacak olan masraf haklarını alabilmeleri için gerekli olacak yaptırımın hukuki dayanakları somut olarak bulunmamaktadır. Bu gibi durumlarda icra müdürlükleri alacaklı taraflara bu masrafları ilgili kanun maddelerince dosyaya yatırmaları gerektiği ve ilgili icra dosyasına bu masrafı yatırmaları için verilen sürede masraf bedelini yatırmadıkları halde cebri icra suretiyle tahsili cihetine gidileceği konusunda bir muhtıra gönderirler. Ancak verilen süre içerisinde gerekli masraf dosyaya yatırılmadığı halde uygulanacak yol ile ilgili muhalif görüşler vardır. Kimi icra müdürlükleri bu durumda ayrı bir dosya üzerinden yedieminin alacağını takibe geçmesi gerektiğini savunurken kimi müdürlüklerde ise söz konusu alacağın dosya masrafı olduğu gerekçesiyle aynı dosya üzerinden talep üzere direk hacze gidilebileceği yönde görüş ve uygulamalar mevcuttur. Ayrıca bu masrafların alacaklı tarafından dosyaya yatırılmış olmasına rağmen yediemine ödeneceğine ilişkin somut ibare olmamasına dayalı icra müdürlüklerince verilen ret kararlarının İcra Mahkeme’lerince haklı görüldüğü ve yediemine hak ettiği yediemin ücretinin (vazifesi nihayet bulmaksızın) ödenmemesi gerektiğine dair verilen kararların varlığı da söz konusu olabilmektedir. TC. Konya 4.İcra Hukuk Mah.2011/1159 Es.2011/1171 K.N Sonuç itibariyle hak edilmiş olan muhafaza masraflarının tahsili başlı başına sorun olmaktadır. Ayrıca masraf tahsili için hukuki sürecin tamamlanması süresince muhafaza görevi ve sorumlulukları devam eden yedieminlerin mağduriyeti de devam etmektedir. 21
  • 23. DEĞERLENDİRME VE ÖNERİMİZ: Yedieminin hak etmiş olduğu tüm muhafaza giderleri ve yediemin ücretini isteme konulu talebi ilgili icra dosyasına iletmesi halinde ayrıca hiçbir hükme hacet kalmaksızın (yediemininin hukuki sorumluluğunu yerine getirmediği İİK Md 358 hallerde olduğu gibi)bu masrafları peşin yatırmakla mükellef olduğu ilgili kanun maddelerinde açık olan alacaklı tarafa aynı dosya üzerinden takibe geçilebileceği, ayrıca icra dosyasına giren her nevi paradan öncelikli olarak yediemin ücretinin ödenmesi gerektiği konusunda bir hüküm eklenmelidir. Zira B.K. Md.84 e göre kısmi ödemelerin öncelikli olarak faiz ve masrafa mahsup olması gerekmektedir. YARGITAY 12. H. D. E. 2005/20859 K. 2005/23988 T. 5.12.2005 ‘’…Zira uygulaması talebe bağlı olmayan BK 84. maddesi nazara alınarak ödeme tarihleri itibariyle dosya borcunun ulaştığı, miktar tesbit edilmeli ve ödemelerin öncelikle faiz ve masraflardan düşülmesi suretiyle bakiye dosya borcu olup olmadığı tesbit edilmelidir…’’Yediemin ücretlerinin de dosya masrafı olduğu göz önüne alınırsa bu durum kaçınılmazdır. Şayet iş bu masraf dosyaya peşinen yatırılmış ise talebi halinde yediemine ödenmesi gerektiği, talep halinde verilen süre zarfında bu masraf yediemine ya da ilgili icra dosyasına yatırılmaz ise yedieminin cezai ve hukuki sorumluluğunun düşmesi konusu da bir hükme bağlanmalıdır. 7) HUKUKEN MUHAFAZASINA GEREK KALMAYAN MALLAR 2004 Sayılı İİK Md 106 ve 110 gereği üzerindeki haczi düşmüş olan mallar hukuken muhafazasına gerek kalmayan mallar olarak nitelendirilmektedir. Bu hükme uyan malların teslim edilmiş olduğu yedieminin ancak cezai sorumluluğu TCK Md.289 ilgili icra dosyasına 22
  • 24. karşı düşmüş olacaktır Esas No. 2001/5942 Karar No.2001/7087 Tarihi 26.04.2001. 2004 sayılı İİK Md 88 bu gibi hallerde yapılması gerekenin ‘’(Değişik fıkra: 17.07.2003 - 4949 S.K./21. md.) İcra dairesi, depo ve garajlarda ve yediemin olarak kendisine hacizli malın bırakılmış olduğu üçüncü kişilerde saklanıp da hukuken artık muhafazasına gerek kalmayan malı, vereceği uygun süre içinde geri almasını ilgililere resen bildirir. Verilen süre içinde eşya geri alınmazsa, icra müdürü icra mahkemesinin kararı ile taşınır mal satışlarına ilişkin hükümler uyarınca bunları satar. Elde edilen miktardan muhafaza ve satış giderleri ödenir. Artan miktar 9 uncu madde hükmüne göre muhafaza olunur. Bu konuda ortaya çıkan ihtilaflar icra mahkemesi *1* tarafından basit yargılama usulüne göre çözülür.’’ Olduğunu belirtmektedir. Ancak uygulamada bu hüküm doğrultusunda yediemin tarafından yapılacak işlem bu malların satılamaması nedeniyle sonuca ulaşamamakta olup ayrıca hükmün gereği olan prosedürler hem icra dairelerini hem de İcra Mahkemelerini ziyadesiyle meşgul etmektedir. Diğer taraftan ise bu malların satışı için gerekli masrafları da zaten alacaklı ve mağdur konumundaki yedieminlerin yapması gerekerek içinden çıkılmaz bir hal almaktadır. Zira bu tür mallar genellikle alacaklı tarafça satışı istenilmiş, alıcı bulunmadığından satılamamış ve yediemin üzerinde kalmıştır. Bu durum ise yediemin depo ve garajlarında mal yığılmalarına sebep olup hem yedieminin, hem alacaklının hem de borçlunun mağduriyetiyle birlikte milli servetin boşa gitmesine sebep teşkil etmektedir. Ayrıca bu mallar üzerindeki haciz düşüpte yedieminin malın satışını isteme hakkı doğana kadar geçen sürede malların ekonomik değer kaybına (modelleri geçmesi sebebiyle) uğradıkları aşikârdır. Öte yandan 2004 sayılı kanunun 106. ve 110. Maddeleri gereği üzerindeki hacizleri düşmüş olup hukuken muhafazasına gerek kalmayan mallar ile ilgili yedieminin cezai sorumluluğu nihayet bulmasına rağmen İİK. Md.358 e göre hukuki sorumluluğunun devam ettiği düşünülürse 23
  • 25. yediemine sürgitsin bir görev yüklenmekle, Anayasanın 18. Maddesine aykırı şekilde yediemin üzerine bir angarya yüklendiği düşüncesi ortaya çıkmaktadır. İş bu vaziyetin önüne geçmek maksatlı, 2004 sayılı İİK ‘da değişiklikler yapılmasıyla ilgili tasarının taslak metninde çözüm girişimleri bulunmaktadır. Ancak son halini almış olan tasarıda maalesef bu konuda bir hükme yer verilmemiştir. Kanaatimiz de, bu konunun düzenlenecek yönetmelikte yer alacağıdır. Zira bu konuyla ilgili bir düzenleme yapılması gereği kaçınılmazdır. DEĞERLENDİRME VE ÖNERİMİZ: Düzenlenecek yönetmeliğe, yediemine tevdi edilen maldan doğan, yediemin alacaklarının malın takdir edilen muhammen değerini bulması halinde, malın mülkiyetinin doğrudan yediemine devredilebileceği hususunda bir madde eklenmesi gerekir. Ancak yapılacak olan devir işleminde yedieminin ücreti karşılığı malı devralmaya rızası aranmak durumundadır. Yedieminin rızasıyla malın mülkiyetinin doğrudan devri durumu bir satış işlemi değildir. Yedieminin verdiği hizmet karşılığı alacak olduğu ücretinin tahsilidir. Bu durumda hiçbir vergi ve harca tabi olmamalıdır. Zira bu muafiyet sağlanırsa yediemini malın devrini kabul etmesine teşvik edecektir ve yedieminliğinde nihayete ermesiyle diğer sorunları da ortadan kaldıracaktır. Böylece yedieminlere yüklenen sürgitsin görevde olması gerektiği üzere nihayete erecektir. Yediemin ücretleri konusu 4.BÖLÜM ‘de YEDİEMİN ÜCRET TARİFELERİ başlığı altında ayrıntılı olarak değerlendirilmiştir. 24
  • 26. 2.BÖLÜM MAHCUZLARIN SATIŞI Bu aşamada yediemine teslim edilmiş olan mahcuzların, satış işlemlerinde uygulamada karşılaşılan sorun ve çelişkiler ele alınarak bunların çözümüne yönelik değerlendirmeler yer alacaktır. 1) SATIŞ MAHALLİNİN BELİRLENMESİ Uygulamada satışı hazırlayan memur, malın en iyi şekilde teşhir edilebilmesi, en geniş müşteri kitlesine ulaşarak satışa konu malın en yüksek bedelle alıcı bulabilmesini sağlayabilmek ve dosya taraflarının menfaatlerini gözeterek yer tayini yapması amacıyla 2004 Sayılı İİK Md.114 ‘’İlanın şekli, artırmanın tarzı, yer ve günü ve gazete ile yapılıp yapılmayacağı icra memurluğunca alakadarların menfaatlerine en muvafık geleni nazarı dikkate alınarak tayin olunur’’ demektedir. Bu hüküm gerekçesi ile fiiliyatta genellikle satışı hazırlayan memurlarca malın satış işlemlerinin gerçekleşeceği yer tayini (bölgeye ve duruma göre) ya o bölgelerdeki belediyelere ait mezat salonlarında ya da satışı yapacak olan daire, müdürlük ve ya kurumun bulunduğu yerler tayin olunmaktadır. Uygulamanın bu yönde olması gerekçesiyle, alacaklı ve borçluya, satışa konu menkulün satış mahalline getirilmesi için gereken masraf yüzünden ayrıca bir maliyete sebep olunarak menfaati gözetilmesi gerektiği ilgili kanun maddesinde açıkça belirtildiği halde, gayri menfi olacak bir işlem gerçekleşmektedir. Öte yandan malın satış mahalline getirilmesi işi, hiçbir suretle sorumlu olmadığı halde yediemine yüklenmektedir. T.C. YARGITAY BOZMA 4. Ceza Dairesi TÜRK MİLLETİ ADINA Y A R G I T A Y İ L A M I Esas No : 2008/7533 Karar No : 2010/2147 Tebliğname No : 4 - 2006/197472 25
  • 27. Ayrıca satışa konu malın yediemine teslim edildiği ve muhafaza etmekte olunduğu yerin dışında bir yere satış yahut geri vermesi için malın getirilmesi esnasında mal üzerinde oluşabilecek olan hasarlardan kimin sorumlu olacağı konusu da bir sorun teşkil edecektir. Yedieminin malı belirttiğimiz sebeplerden dolayı naklinde bir menfaati olmadığı gibi kendisine yüklenen işinde angarya olduğu aşikârdır. Zira yedieminin teslim aldığı mal ile ilgili sorumlulukları 2004 sayılı İİK Md 358 (hukuki) ve TCK Md 289 (cezai) olmak üzere kanunda belirlenmiştir. Yani yedieminin kendisine tevdi edilen malla ilgili, tevdi edene karşı olan borcu bu malı teslim aldığı şekilde teslim etmektir. Bu konuda. T C. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk (Medeni Usul Ve İcra İflas Hukuku)Ana Bilim Dalı Medeni Usul Ve İcra İflas Hukukunda Yedieminlik Doktora Tezi’nde Sayın K.Haluk ERUĞUR ‘’MALI MUHAFAZA YÜKÜMLÜLÜGÜ Bir malın yediemine tesliminin amacı, o malın, belirli bir süre içinde, mevcut durumu ile korunmasına yöneliktir. Belirli bir süre ile mevcut durumu korunması istenen mal, aynı münazaalı bir mal olabilecegi gibi,üzerine haciz konulan veya bir suça konu olan yahut bir suçta kullanılan mal da olabilir. Görüldügü gibi tüm bu hallerde amaç, söz konusu geçici durum sona erene kadar malın mevcut halinin korunmasıdır. Bir baksa deyisle, malın aynı münazaalı ise, yapılacak muhakeme sonucunda malın kime ait oldugunun tespiti halinde, davayı kazanan kisinin, hakkını elde edebilmesi için, söz konusu malın, yargılama sonucuna kadar mevcut durumunun muhafazası gereklidir. Haczedilen malın ise, haczedilmesi ile satılması arasında geçecek süre boyunca, malın mevcut durumu ile muhafazası gerekli olup, iste bu muhafaza yediemin tarafından saglanacaktır. Suça konu olan veya suç aleti niteligi tasıyan malların da,yargılama sona erip, sahiplerine teslim edilinceye veya zoralıma tabi tutuluncaya kadar mevcut durumlarının korunması temin edilmelidir. 26
  • 28. 573 “Orman muhafaza memurunun kaçak orman emvalini yedieminin muhafaza edebilecegi bir yerde teslim etmeleri gerektigi gözetilmeden hükümlülügüne karar verilmesi” (Yarg. 4. CD.02.05.1989, 2998/3554; GÖKCAN, s. 150).231_ste bu mevcut durumu ile muhafaza görevi yediemine verilmektedir.Dikkat edilmesi gereken husus, söz konusu malların mevcut durumu ile muhafazasıdır. Bir baska deyisle, yedieminin malı daha iyi hale getirmek görevi yoktur. Hatta böyle bir davranıs içinde bulunmaması gerekir. Zira aksi halde, malın daha iyi hale getirilmesi için yapmıs oldugu masrafları alamayabilir. Malın daha iyi hale getirilmesi durumunda, örnegin, haciz halinde malın daha iyi hale getirilmesi, daha yüksek fiyatla satımı saglayacagı için herhangi bir sorun çıkmayacagı düsünülebilir ise de, söz konusu iyilestirme masrafını vermek istemeyen mal sahibi veya malın iyilesmesine karsı borca yetmemesi nedeniyle hala alacagının bir kısmını alamayan alacaklıya karsı böyle bir masraf talebinde bulunmak imkanı söz konusu olamayacaktır. Böyle bir durumda diger sartları da var ise,vekaletsiz isgörme hükümlerine dayanılabilecektir. Öte yandan, söz konusu iyilestirme çabaları sırasında, malın zarar görmesi halinde ise, iyilestirme çabasında olan kisinin iyiniyeti sonuca etkili olmayacaktır. Bu durumda, ceza davası açısından kastın yoklugundan söz edilebilir ise de, yedieminlik görevini kötüye kullanma suçunun taksirli halinin de mevcut olması nedeniyle, yediemin yine de cezai bir yaptırımla karsı karsıya kalabilecektir. Hukuki sorumluluk açısından da, böyle bir durumda, kisinin iyiniyetli olması, onu tazminat sorumlulugundan kurtarmayacaktır. Zira buradaki iyiniyet, malın iyilestirilmesi yönündeki iyiniyet olup, yediemin malın kendisine ait olmadıgını bilmektedir. Bu itibarla, yedieminden beklenen sadece, malın mevcut durumunu korumasıdır.’’ Demektedir. Bu borcu ise, malın kendisine teslim edildiği yerde geri vermesini gerektirir. T.C. YARGITAY BOZMA 4. Ceza Dairesi Y A R G I T A Y İ L A M I Esas No: 2008/7533 Karar No: 2010/2147 Tebliğname No: 4 - 2006/197472 27
  • 29. ‘’ Kanunun iade mahalli başlıklı 468.maddesinde vedia hıfzedilmesi lazım gelen yerde iade olunur ve iade masrafıyla iade zamanındaki hasar, mudia aittir biçiminde düzenlenmiş ve bu konuda, malın saklanması gereken yerde iade edileceği kuralı kabul edilmiştir. Bu düzenleme dolayısıyla muhafaza edenin malı götürüp teslim etme yükümlülüğü bulunmadığından, malın muhafazası amacıyla teslim eden kişi iadesini istediği malı, muhafaza edilen yerden teslim alacaktır’’ demiştir. Basitleştirecek olursak yedieminden kendisine teslim edilen malı iade etmesi için o malı bir yere getirmesi istenemez, zira yedieminlik sıfatı ne hamaliye ne nakliye nede komisyonculuk sıfatlarını doğurmaz. Bu bağlamda malın iadesi için yedieminin o malı muhafaza ettiği yerin dışında bir yere getirmesini istemek, kendisine bu iş için gerekli masrafın ödeneceği hallerde bile buna zorlamak Ana Yasanın 18.maddesine aykırı tavır sergilemekten öte değildir. II. Zorla çalıştırma yasağı MADDE 18- Hiç kimse zorla çalıştırılamaz. Angarya yasaktır. Şekil ve şartları kanunla düzenlenmek üzere hükümlülük veya tutukluluk süreleri içindeki çalıştırmalar; olağanüstü hallerde vatandaşlardan istenecek hizmetler; ülke ihtiyaçlarının zorunlu kıldığı alanlarda öngörülen vatandaşlık ödevi niteliğindeki beden ve fikir çalışmaları, zorla çalıştırma sayılmaz.’’ Bu konuda ise tasarının 14.maddesinde 2004 sayılı İİK.’nın 114.maddesinde yapılmasını ön gördüğü değişiklikle satış ilanının elektronik ortamda yapılması ve gene elektronik ortamda pey sürülebilmesi olanağını doğurmaktadır.Burada satışa iştirakin artırılması amacı hedeflenmiştir. Böylece ön gördüğümüz çözüm yolu da satışa iştiraki engellemeye sebep olmayacaktır kanaatindeyiz. DEĞERLENDİRME VE ÖNERİMİZ: Uygulamada meydana gelen ve gelebilecek olan bahsi geçen sorunlara karşı alacaklı, borçlu ve yedieminin menfaatleri doğrultusunda satışın gerçekleştirileceği yer tayini konusunda yapılacak bir düzenleme 28
  • 30. ile bu yerin yedieminin malı muhafaza etmekte olduğu yer olması gerektiğinin belirtilmesi gereği zaruridir. 2) İHALELERE KATILIMIN ARTIRILMASI Uygulamada ihalelere katılım oranının yeterli olmaması sebebiyle birçok mahcuzun satılamadığı, yediemin depo ve garajlarında bu yüzden yığılmaların yaşandığı öte yandan gene katılımın yetersiz olmasıyla mahcuzların değerince satılamadığı ve tüm bunların sonucu olarak yediemin, alacaklı ve borçlu kimselerin mağduriyetleri olduğu bilinen bir durumdur. Nitekim bu duruma karşı tasarının 14.maddesinde İİK md. 114 üzerinde yapılması öngörülen değişiklikle satışların elektronik ortama açılmasına olanak sağlanarak, katılımın artırılması hedeflenmiştir. A. İHALE ALICISINA TELLÂLİYE HARCI VE KDV YÜKLENMESİ Bilindiği üzere icra müdürlüklerince yapılan satış işlemlerinde ihale alıcılarına almış oldukları mal nitelikleri doğrultusunda KDV tahakkuk ettirilmektedir. Söz konusu ihalelere konu mahcuzların çok büyük kısmı ikinci el mallardan oluşmaktadır. Bu mallar ilk elden satıldığı an itibariyle KDV tahakkuk etmekte ve satıcı tarafından tahsil edilerek maliyeye ödenmektedir. Malın tekrar el değiştirmesi durumlarında ise silsile yoluyla en nihayet son kullanıcı tarafından KDV ödenmektedir. Konumuzla ilgili olan kısmı ise son kullanıcı kimsenin borcundan ötürü cebri icra suretiyle mahiyet ve tasarrufundan alınan malın gene cebren (borçlunun rızası aranmaksızın ) satışının yapılmasıdır. Burada ise satışı 29
  • 31. yapan icra müdürlüğüdür ve bu işi alacaklının alacağını tahsil için yapmaktadır. Bu malın satışından doğan KDV alacağı ise malın sahibi olan borçluya aittir. Bu bağlamda satışı yapan ve KDV yi alıcıdan tahsil eden icra müdürlüğü bu KDV bedelini maliyeye yatırarak mükerrer KDV tahsilâtı yapılmasına vesile olmaktadır. Doğru olan ise bu satıştan tahakkuk eden KDV bedelinin borçlunun borcundan düşülmesidir. Özetle yapılan satıştan KDV alacağı olan kişi maliye değil malın sahibidir. 2464 sayılı Belediye Gelirleri Yasası’nın 68. maddesi, Mahallî İdareler Genel Müdürlüğünün 17.12.1981 gün ve 1081-3 sayılı Yazıları ve Maliye Bakanlığının Gel. 263000-5-17969 numaralı Mütalâası uyarınca satışı yapılan malın tellâliye harcının mükellefinin malı satılan olduğu açıktır. Ancak uygulamada bahsi geçen bu harç ihale alıcılarına doğrudan yüklenmektedir. Bu durum ise icra müdürlüğünce yapılan bir usulsüz işlem olmakta ve ihale katılımcılarına yük getirmektedir. DEĞERLENDİRME VE ÖNERİMİZ: Satışlarda KDV ‘nin aranmaması durumunda ihalelere katılım oranı ve pey miktarı artacağı aşikâr olmakla satış işlemleri basit ve yalın bir hale getirilmiş olacaktır. Ayrıca tellâliye harcı alacaklı tarafça yatırılan satış avansından icra müdürlüğünce karşılanmalı ve katiyen ihale alıcısına yüklenmemelidir. Böylece alacaklı ve borçlunun menfaati korunacak ve icra müdürlüklerinin iş yükü de hafifleyecektir. B. İHALEYİ FESH DAVALARI 2004 sayılı kanunun 134.maddesinde ihalenin neticesi ve feshi konusu ele alınmıştır. Ancak uygulamada ihalenin feshine ilişkin açılabilecek davalar, dava sonucu her ne yönde olursa olsun ihale katılımcılarının mağduriyeti ile 30
  • 32. sonuçlandığından katılımın az olmasına ya da ihalenin feshine ilişkin dava açılabileceği kaygısıyla verilen peylerin katılımcılarca sınırlı kalmasına sebep olmaktadır. Şöyle ki; İİK Md.134 (Değişik fıkra: 09.11.1988 - 3494/22 md) te ‘’ Talebin reddine karar verilmesi halinde icra mahkemesi *1* davacıyı feshi istenilen ihale bedelinin yüzde onu oranında para cezasına mahkûm eder.’’ İbaresinde yer alan ceza yalnızca davanın reddi durumuna yönelik bir cezadır. Davanın davacının aleyhine sonuçlanması durumuna ilişkin bir ceza hükmü yoktur. Bu durum sebebiyle genellikle borçlu tarafların gerek zaman kazanma gerekse art niyetli olarak (ihaleye katılımı azaltma, malın satışını sabote etme ) ihalenin feshi davası açmaları uygulamada sıkça görülmektedir. Böylece açılan yahut açılacak olan davalardan alacaklı ve ihale alıcısı olan taraflar dolaylı mağduriyet yaşamaktadırlar. Nitekim ihale alıcısının yatırdığı bedel aynı kanun maddesindeki ‘’ İcra müdürü, ödenen ihale bedeli ile ilgili olarak, ihalenin feshine yönelik şikâyet sonucunda verilecek karar kesinleşinceye kadar para bankalarda nemalandırılır. İhalenin feshine ilişkin şikâyetin kabulüne veya reddine ilişkin kararın kesinleşmesi üzerine, ihale bedeli nemaları ile birlikte hak sahiplerine ödenir.’’ İbaresi doğrultusunda bloke edilmesi suretiyle hak sahibinin tasarruf etmesi engellenmektedir. Bu tasarruf engeli, birçok zaman ihale alıcılarının ticari sermayeleri olan paralarını etki alına almakla zararına yol açmaktadır. Bahsettiğimiz nedenleri göz önüne almak zorunda kalan ihale katılımcıları, olası bir ihalenin feshi davası durumunda paralarının dava sürecinde tabir yerindeyse bağlı kalması ihtimaliyle (çoğu zaman borçlu tarafın ihale öncesi ihalenin feshi davası açacağını duyurmakla tehditte bulunmasıyla) ya katılımcıların riske karşın yüksek kar oranı hedeflemelerine sebep olarak sürdükleri peyi belli bir seviyede tutmalarına ya da tamamen ihaleden çekilmelerine veya katılmamalarına sebep olmaktadır. 31
  • 33. DEĞERLENDİRME VE ÖNERİMİZ: 2004 sayılı kanunun 134. Maddesinde belirtilen taraflarca açılabilecek ihalenin feshi istemli davalarda, davanın reddi veya davacı aleyhine son bulması durumunda hatırı sayılır oranda ceza ödemesi gerektiği ve bu yönde dava açılması için aynı oranda teminat aranması gerektiğini düşünmekteyiz. Böylece art niyetle ihalenin feshi istemli davaların azaltılarak ilgili mahkemelerdeki yük azaltılmakla ihale alıcılarının riski azaltılıp katılımın artırılması sağlanacaktır kanaatindeyiz. 3.BÖLÜM YEDİEMİN ÜCRET TARİFELERİ Bu bölümde söz konusu tarifelerin hakkaniyete aykırı olduğunu düşündüğümüz bölümlerini ve bu görüşlerimizin gerekçeleri ile söz konusu tarifelerin hazırlanırken dikkate alınması gerektiğini düşündüğümüz hususlar değerlendirmeye alınacak ve bu doğrultuda hazırladığımız çözüm önerilerimiz yer almaktadır. Öncelikle ‘’Resmi Gazete Tarihi: 18.02.2012 Resmi Gazete Sayısı: 28208 Adalet Bakanlığına Ait Depo Ve Garajlarda Muhafaza Edilen Mahcuz Mallar İçin Alınacak Ücret Tarifesi Hakkında Tebliğ’’ i görüp sonrasında bu tarife üzerinden değerlendirmelere yer vereceğiz. 32
  • 34. 18 ŞUBAT 2012 CUMARTESİ SAYI: 28208 TEBLİĞ Adalet Bakanlığından: ADALET BAKANLIĞINA AİT DEPO VE GARAJLARDA MUHAFAZA EDİLEN MAHCUZ MALLAR İÇİN ALINACAK ÜCRET TARİFESİ HAKKINDA TEBLİĞ Amaç ve kapsam MADDE 1 – (1) İcra dairelerince haczedilen ve Adalet Bakanlığının depo ve garajlarında muhafaza edilen mahcuz mallar için alınacak ücret hususunda bu Tebliğ hükümleri uygulanır. (2) Adalet Bakanlığı veya Adalet Teşkilatını Güçlendirme Vakfınca mahcuz malların muhafazası için depo ve garajlar açılıncaya kadar, özel depo ve garajlarda da bu Tebliğ hükümleri uygulanır. Dayanak MADDE 2 – (1) Bu Tebliğ; 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflâs Kanununun 88 inci maddesinin dördüncü fıkrası, geçici 4 üncü maddesi ile 13/7/1987 tarihli ve 19516 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Mahcuz Malların Muhafaza Edileceği Adalet Bakanlığı Depo ve Garajlarının Çalıştırılmasına Dair Yönetmeliğin 28 inci maddesine dayanılarak hazırlanmıştır. Muhafaza ücretinin hesabı 33
  • 35. MADDE 3 – (1) Adalet Bakanlığının depo ve garajlarındaki mahcuz malın muhafaza ücreti, o malın satışa esas alınacak değeri üzerinden günlük binde bir olarak hesap edilir. Ancak yapılacak hesaplamalarda mahcuz malın hacmi iki metre küpün üzerinde ise belirlenecek ücretlere binde bir oranında ilave yapılabilir. (2) Bu yerlerde muhafaza edilen mahcuz motorlu araçlar için maktu olarak; a) İş makinelerinden 8,80 TL, b) Otobüs ve kamyonlardan 6,30 TL, c) Minibüs, midibüs ve kamyonetlerden 4,60 TL, ç) Diğer binek ve yük vasıtalarından 3,40 TL, günlük ücret alınır. (3) Ancak, altı aydan sonraki muhafaza süresi için bu ücretler 1/2 oranında uygulanır. (4) Ücretin hesabında muhafazanın hitam bulduğu gün nazara alınmaz. Muhafaza ücretinin azami haddi MADDE 4 – (1) Muhafaza müddeti hitamında 3 üncü madde uyarınca hesap edilecek ücret, mahcuz malın satışa esas alınacak değerinin yüzde otuzunu geçemez. Ancak mahcuz malın takdir edilen değeri altıbinikiyüz liranın üzerinde ise altıbinikiyüz liranın üzerindeki meblağ için hesap edilecek ücret, aşan miktarın yüzde onbeşini geçemez. Muhafaza ücretinin alınması MADDE 5 – (1) Muhafaza ücreti ilgili icra dairesince muhafaza hitamında bu Tebliğe göre hesap edilip bu hususta alacaklıdan peşin alınan avanstan karşılanır ve bu suretle 34
  • 36. tahsil edilen ücret en geç onbeş gün içinde Maliye veznesine ilgili icra dairesince yatırılır ve keyfiyet depo ve garaj memurluğuna yazı ile bildirilir. Yürürlük MADDE 6 – (1) Bu Tebliğ 24/2/2012 tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme MADDE 7 – (1) Bu Tebliğ hükümlerini Adalet Bakanı yürütür . 1) AMAÇ VE KAPSAM MADDE 1 ‘’ (2) Adalet Bakanlığı veya Adalet Teşkilatını Güçlendirme Vakfınca mahcuz malların muhafazası için depo ve garajlar açılıncaya kadar, özel depo ve garajlarda da bu Tebliğ hükümleri uygulanır.’’ Cümlesi ile ADALET BAKANLIĞI’NA ya da ATGV’YE ait olan yediemin depo ve garajları ile özel yediemin depo ve garajları aynı statüde değerlendirilmekte olduğu anlaşılmaktadır. Bu durum kanaatimizce gerekçelerini sunacağımız sebeplerden ötürü hakkaniyete uygun değildir. Uygulamada her ne kadar ne ADALET BAKANLIĞI’NA nede ATGV ‘YE ait bir yediemin depo ve garaj işletmesi bulunmasa bile bu yerlerin işletilmesinde, işletmeye mal olacak masraflar özel depo ve garajlarda olduğu gibi şahıslara yüklenmeyecektir. Zira bu yerler hizmet ve de adaletin tecellisini amaç edinecekleri için işletme masraflarını karşılama ve ya kar etme zorunlulukları olmayacaktır. Bu bağlamda her iki işletme türünün ücret bazında eşitlenmesinin uygun olmayacağı kanaatindeyiz. 35
  • 37. 2) MUHAFAZA ÜCRETİNİN HESABI MADDE 3 Yedieminlerin üstlendikleri hukuki ve cezai sorumlulukların, doğal afetler, hırsızlık, terör… vs gibi elde olmayan sebeplerle kendilerine teslim edilen mallarda oluşabilecek zararlarda dahi hukuki sorumluluklarını değiştirecek bir hüküm kanunlarımızda somut olarak bulunmamaktadır. Bu durumda yedieminlerin sigorta şirketlerinde olduğu gibi oluşabilecek hasar ve kayıplara karşı sorumlu oldukları açıktır. Lakin yedieminleri bu tür şirketlerden ayıran en önemli özellik bu şirketlerin düzenleyecekleri poliçeler kapsamında zarar görecek malın bedelini üstlenmelerine karşın yedieminlerin buna karşılık gelen hukuki sorumlulukları olduğu gibi ayrıca cezai sorumlulukta almalarıdır. Bu doğrulta düşünülecek olursa bir malı, başına gelebilecek her nevi olumsuz durum karşısında sigorta edecek bir poliçe düzenleyen sigorta şirketinin bu poliçeye ekleyeceği ve sorumluluğunu artıracak her madde karşılığında riski artacağı gerekçesiyle sigorta bedeli de artacaktır. Bu durumda yedieminin kendisine teslim olunan malın üzerindeki sorumluluğu da aynı verdiğimiz poliçe örneğindeki gibi her nevi hasar ve kayba karşıdır. Ayrıca yedieminin cezai sorumluluğu da göz önüne alınırsa yüklendiği riskin sigorta şirketlerine oranla muhakkak ağır olduğu aşikârdır. Buna kıyasen hakkaniyet ölçüsünde değerlendirilirse tarifenin 3.maddesinde yer alan bindelik oranların artırılması gereği kanaatimizce zaruridir. Öte yandan tasarının 10.maddesinde öngörülen sigorta aranması durumunun yediemine getireceği maddi yükünde dikkate alınarak bu artırımın yapılması gerekecektir. Ayrıca yediemine tevdi edilecek malın hacimsel büyüklüğü ‘’ Ancak yapılacak hesaplamalarda mahcuz malın hacmi iki metre küpün üzerinde ise belirlenecek ücretlere binde bir oranında ilave yapılabilir’’ denerek ücretin miktarının belirlenmesinde pek önemli olan bu hususun kesinliği yoktur. Bu konuda ücret hesabını yapacak olan icra personeline 36
  • 38. kanaat ve inisiyatif verilmekle itilaf ve gayri resmi menfaat ilişkilerinin doğmasına yol açılmaktadır. Öte yandan malı muhafaza etmekte olan yediemine sorulmaksızın, ya da söz konusu mal yerinde görülmeksizin hacminin hangi ölçüde olduğuna karar verilmesi bu yönde alacağı ücret değişecek olan yediemin için haksız durumlara yol açabilmektedir. Bu tarife kapsamında ortaya çıkan bir diğer itilaflı konu ise bir dosyadan haciz ve muhafaza edilen her bir kalem mal için mi yoksa bu mahcuzların toplamı üzerinden mi değerlendirilecek olduğudur. Örneğin, bir dosyadan beş kalem mal farklı muhammen bedeller takdir edilerek haciz edilmiş ve muhafaza edilmek üzere yediemine tevdi edilmiş olduğu bir işlemde, yediemin ücreti hesap edilirken gerek bindelik oran tespiti gerekse tarifenin 4.maddesindeki sınırlamalar nezdinde değerlendirilmek üzere bu malların toplam muhammen bedeli ve hacimsel değeri mi yoksa her kalem malın bedel ve hacimlerinin ayrı olarak mı değerlendirilmesi gerektiği konusu net değildir. Tarifenin 3.maddesi kapsamında olan motorlu araçlar için maktu ücret uygulamasının da hakkaniyete aykırı olduğu görüşündeyiz. Zira diğer menkullerin muhammen bedelleri nispetinde risk ve zimmet alınacağı için ücret hesabında bu durum nazara alınmıştır. Aynı şekilde risk oranını etkileyecek olan malın bedeli, motorlu araçlarda da yedieminin sorumlulukları karşısında almış olduğu riski etkileyecektir. Hal böyleyken yedieminlerin bir misalle, on bin lira muhammen bedeli olan bir araçla yüz bin lira muhammen bedelli bir aracı muhafaza etmesi karşılı üstlendiği risk değişmesine rağmen verdiği hizmet karşısında maktu bir ücrete bağlanması kesinlikle hakkaniyete uygun değildir. DEĞERLENDİRME VE ÖNERİMİZ: Yukarıda bahsettiğimiz sebepler göz önüne alınarak tarifenin 3.maddesi yeniden düzenlenerek yediemin ücretinin günlük hesabı yapılırken dikkate alınması gereken bindelik oranın tespitinde artırıma 37
  • 39. gidilmeli ve söz konusu malın hacminin yapılacak hesaba etkisinin ne şekilde olacağı kesin bir dille ifade edilmelidir. Bu yerlerde muhafaza edilecek olan mahcuz motorlu araçlar içinde, diğer menkullerin ücret hesabında nazara alındığı gibi malın muhammen bedeli üzerinden belirli bir oranda günlük ücret işletilmesi uygulamasının geçerli olması gereklidir. Tarifenin hazırlanmasında bu konunun da ciddiyetine varılarak nazara alınması gerekir. 3) MUHAFAZA ÜCRETİNİN AZAMİ HADDİ MADDE 4 Tarifenin 4.maddesinde belirtilen yüzde oranları hakkında yorum yapmaya hacet görmeksizin muhafaza ücretinin azami bir sınır dâhilinde tutulmasının kesinlikle uygun olmayacağı konusuna değinmek gerekir. Özetle açıklayacak olursak yedieminin sorumluluğunun hukuki ya da cezai manada devam ettiği müddetçe ücretinin de işlemesi gerekmektedir. Zira söz konusu yediemin depo ve garajlarının kendilerine tevdi edilen malları bir ücret karşılığı muhafaza ettikleri aşikârdır. Bu durumda ücretin bir haddi olması demek sorumluluğunda bu sınırla doğru orantılı olması gereğini doğuracaktır. Lakin yedieminlerin sorumluluklarının belirlendiği ilgili kanun maddeleri bu sorumluluklarının kendilerine tevdi edilen malı teslim edene kadar süreceği yönündedir. Bu sebeple sorumluluk devam olduğu sürece ücret işlemesi de sürmek zorundadır. Uygulamada tarifenin 4.maddesiyle yediemin ücretini sınırladığı ve bir süre sonra ücret işlemeyeceği kuralını koymasına karşı sorumluluğun devam etmesi gereğini doğuran 2004 sayılı İİK Md 358 ve 5237 sayılı TCK Md 289 çelişmektedir. Aynı durumun Ana Yasa’nın 18.maddesindeki angarya yasağına da ters düştüğü kanaatindeyiz. Zira yediemine yüklenen hukuki sorumluluk malın ilgilisine teslimine kadar 38
  • 40. sürmektedir. Böylece yediemine yüklenen sürgitsin sorumluluklar karşısında yediemin ücretinin sınırlandırılması yediemine yüklenen sorumluluğun bir angarya olmasına işarettir. Çünkü ücreti ödenmeksizin yaptırılan iş ve verilen görev yediemine zorla yaptırılan bir iş niteliği taşıyacaktır. Bu nedenlerle hem yediemine yüklenen sürgitsin görevin bir nihayet bulması hem de ücret adaletsizliğinin önüne geçilmesi için ortak bir çözüm bulunması gerekmektedir. DEĞERLENDİRME VE ÖNERİMİZ: 1.Bölüm, 7) HUKUKEN MUHAFAZINA GEREK KALMAYAN MALLAR başlığı altında sunduğumuz çözüm önerisiyle doğrudan bağlantılı olarak; muhafaza ücretlerinin, ücretin doğmasına sebep olan malın muhammen bedelini aşmasına engel olmak için, yedieminin yaptığı muhafaza ücretlerinin ve yedieminlik ücretlerinin malın önceden takdir edilen muhammen bedeli bulması durumunda malın mülkiyetinin doğrudan yedieminine devrini mümkün kılan düzenlemenin yapılmasıyla sınırlandırmak yerinde olacaktır. Böylece tarife ile belirttiğimiz kanunlara çelişki doğması engellenmiş olacaktır. 4) MUHAFAZA ÜCRETİNİN ALINMASI MADDE 5 1.Bölüm, 6) MAHCUZLARIN MUHAFAZASI MASAFLARI başlığı altında çözüm önerisi olarak sunduğumuz konu ile doğrudan bağlı olarak; tarifedeki 5.maddede bulunan ‘’ Muhafaza ücreti ilgili icra dairesince muhafaza hitamında bu Tebliğe göre hesap edilip bu hususta alacaklıdan peşin alınan avanstan karşılanır’’ ibaresine ilaveten ,’’dosyada bu masrafın bulunmaması halinde ilgililere gereken masraf avansının dosyaya en geç 7 gün içerisinde yatırılması gereği icra müdürlüğünce resen tebliğ edilir. Tebellüğ tarihinden itibaren, verilen bu süre zarfında ücretin dosyaya yatırılmaması durumunda ayrıca bir 39
  • 41. hükme hacet kalmaksızın aynı dosya üzerinden ilgililerin şahsi emvalinden cebri icra suretiyle tahsili cihetine gidilir.’’ibaresi eklenmelidir . 4.BÖLÜM YEDİEMİNLİK YÖNETMELİĞİ Tasarının 10.maddesinde “Hacizli mallar, Adalet Bakanlığı tarafından yetki verilen gerçek veya tüzel kişilere ait lisanslı yediemin depolarında muhafaza edilir. Yetki verilen gerçek veya tüzel kişiler, bu yetkilerini Adalet Bakanlığının onayıyla alt işleticilere aynı standartları sağlamak koşuluyla devredebilirler. Bu devir, yetki verilen gerçek veya tüzel kişilerin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz. Bu depoların yönetmelikte belirlenen nitelik ve şartlara uygunluğunun saptanması sonucunda işletme belgesi Adalet Bakanlığı tarafından verilir. Haczedilen malların muhafaza işlemleri; lisanslı yediemin depolarının kuruluşuna, bu depolarda bulunması gereken asgari niteliklere, depo için alınacak teminata, mallar için muhtemel rizikolara karşı yapılacak sigortaya; işletici olma niteliklerine, işletici lisansına, Adalet Bakanlığı tarafından bu lisansın verilmesine; Adalet Bakanlığının lisanslı işletmelerle ilgili görev ve yetkilerine; faaliyetin durdurulması ya da iptali gibi idari tedbir ve tasarruflara; bu depoların denetimine ve diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar, Adalet Bakanlığı tarafından çıkarılan yönetmelikte düzenlenir. Haczedilen malların muhafazası aşamasındaki ücretler Adalet Bakanlığınca düzenlenecek tarifeyle belirlenir.” Şeklinde ele alınmıştır. Bu doğrultuda hazırlanacak olan ADALET BAKANLIĞI’NCA verilen yetki lisansıyla açılacak olan yediemin depo ve garajlarına ilişkin yönetmelikte aşağıda ayrıntılı olarak bahsedeceğimiz yedieminlerin hak ve 40
  • 42. yükümlülükleri açıkça belirtilmeli ve bu hak ve yükümlülükleri nazara alınarak hazırlanacak yönetmelikte olması gerektiğini düşündüğümüz işletme düzenine ilişkin tavsiyeler yer alacaktır. NOT: Aşağıda ele alacağımız maddelerden bazıları geçerli nedenlerin oluşması halinde esnetilmelidir. 1) LİSANS VERİLMESİ İÇİN ADAYLARDA ARANMASI GEREKLİ ŞARTLAR VE ADAYLARDAN İSTENMESİ GEREKEN HUSUSLAR Burada gerekçelerini kısaca ele alarak hazırlanacak yönetmelikte lisans verilmesi işlemlerinde dikkat edilmesi gerektiğini düşündüğümüz hususları madde madde işleyeceğiz. A. YEDİEMİNİN GERÇEK KİŞİ OLMASI 1.Bölüm, 5) ADALET BAKANLIĞI’NCA YEDİEMİN DEPO VE GARAJLARI AÇILMASI VE BU YERLERİN AÇILMASI VE İŞLETİLMESİ İLE İLGİLİ YETKİNİN DEVREDİLMESİ başlığı altında geniş bir şekilde ele alındığı üzere tüzel kişilerin, yedieminliğin cezai ve hukuki sorumlulukları ve bu sorumlulukların nitelikleri gereği, yerine getirmeleri ile ilgili olarak yetersiz olacakları gerekçesiyle lisans verilecek kişinin gerçek kişi olması gerektiği. 41
  • 43. B. YEDİEMİNİN ULAŞILABİLİNİRLİĞİ OLAN KİMSELERDEN OLMASI ‘’Yediemin’’ kelimesinin anlamı ve bu sıfatın bir gereği olarak yediemin tayin edilecek kişilerin sabit ikamet ve iş adresleri yanı sıra çağımız teknolojilerinin sunduğu imkânlar nispetinde olabildiğince ulaşılabilinir kimseler olması (tebliğ adresi dışında elektronik ortamlardan ulaşılabilinirlik) gereği. C. YEDİEMİNİN GÜVENİLİR KİMSE OLMASI Bu konuda evvela bu lisansı alabilecek kimselerin, yedieminliğin görev ve sorumlulukları gereği fiili ehliyet sahibi kimse olması şartı kaçınılmazdır. I. GÜVENİLİRLİĞİNİ KANITLAMIŞ KİMSELER Söz konusu lisansı alabilecek kimselerin mümkün mertebe güvenilir kimse olduğu konusunda kendisini ispat etmiş kimselerden olması. Örneğin mevcut uygulamada geriye dönük en az beş yıldır yedieminlik sıfatını üstlenmiş ve bu konuda görev ve borçlarını hakkı ve laikiyle yerine getirmiş kimseler ve emanetçilik üzerine dayalı mesleki birikim ve tecrübe sahibi olan kimselerden olması durumunun öncelik sebebi olması gereğinin göz ardı edilmemesi gibi. 42
  • 44. II. GÜVENİLİRLİĞİNİ KANITLAMAMIŞ KİMSELER Bu yönetmeliğin uygulanmasında, belirli bölgelerde daha evvel güvenilirliğini kanıtlamış bir kimse bulunmadığı ya da bulunsa bile bu kişilerin lisans için aday olmadığı hallerde lisans almaya aday olan kişilerin güvenilir kimseler olduğunun anlaşılması maksadıyla belirlenecek oranda bir teminat alınması şartı bulunması mantıklı olacaktır kanaatindeyiz. Bu teminat bedelinin maktu olarak belirlenmesi, bu lisansı alacak kişilerin yedieminlik yapacağı bölgeye göre iş potansiyeli (yediemine bir mal tevdi edilmesi gereği doğan hukuki işlemler) farklı olacağından hakkaniyete aykırı olacaktır. Bu bağlamda teminat aranması gereği doğacak kimseler için belirlenecek teminat oranı, lisansı alacak yedieminin faaliyet bölgesindeki iş potansiyeli değerlendirilerek, bu yerlerde yediemine bir yıl boyunca tevdi edilebilecek malların muhammen bedel toplamı kadar teminat istenmesi kanımızca uygun olacaktır. D. YEDİEMİNİN YEDİEMİN OLAMAYACAK KİMSELERDEN OLMAMASI Yedieminlik görev ve sorumlulukları gereği, lisans alarak kendisine tevdi olacak bir mal olduğu sürece bu görevi üstlenecek kimselerin bu sorumluluklarını yerine getirebilmeleri için kendilerini bu hususta kısıtlayabilecek işlerle intikali olan kimselerden(Hâkim, Savcı, İcra personeli gibi adli personeller) ve yakın akrabaları olmaması gerektiği. 43
  • 45. E. YEDİEMİNİN DEPOLAMA VE ARDİYECİLİK KONUSUNDA GEREKLİ ALT YAPIYA SAHİP OLMASI Yediemin olabilecek kimsenin düzenlenecek olan yönetmelikteki şartları taşıyabilecek olan değil bu konuda fiziki şart ve imkânlara sahip olduğu görünen kimse olması gereği. F. YEDİEMİNİN KENDİSİNE TEVDİ EDİLEBİLECEK HER NEVİ MENKULÜ MUHAFAZA EDEBİLECEK BİLGİ DONANIMINA HAİZ OLMASI Yediemine bir malın teslim edilmesindeki maksat, teslim edilen malın teslim edence geri alınmasına kadar geçen süre içerisinde mevcut durumunun korunmasıdır. Bu halde muhafaza edilebilmesi için ayrıca bir özen gerektiren malların muhafaza görevi de bu malların mevcut durumunun korunması için yapılması gereken bakım ve malın bu konuda gerek duyacağı gereksinimleri konusunda yeterli bilgi donanımına sahip kimselere verilmelidir. Örneğin canlı bir malın veya bir motorlu taşıtın mevcut durumunun korunması için ayrıca bir özen sarf edilmesi gereklidir. O halde bu malların teslim edilebileceği yedieminin gereken bakım ve özeni gösterebilmesi için örn. Motorlu taşıtın kış şartlarına karşı mevcut durumunun korunması amaçlı antifriz eklenmesi ve ya suyunun boşatılması gibi gerekli bakımları yapmaya ve ya yaptırmaya kabiliyeti olan kimse olması gereği aranmalıdır. 44
  • 46. G. LİSANS VERİLEREK TAYİN EDİLECEK YEDİEMİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞUNU YERİNE GETİREBİLMESİNİ SAĞLAYACAK GÜVENCE İİK ‘na göre tayin edilen yedieminin hukuki sorumluluğu, gene aynı kanunun 358.Maddesinde düzenlenmiştir. Burada bahsi geçen sorumluluk, yedieminin kendisine teslim edilen malı teslim aldığı haliyle teslim etmesi gerektiği, şayet bunu sağlayamazsa bu malın gene teslim eden tarafça önceden takdir edilen değerlerini ödeme borcunu ortaya koymaktadır. Yedieminin teslim aldığı malı ya da bu malın bedelini geri verebilmesinin güvence altına alınması maksatla teminat alınması, yediemine hukuki sorumluluk yükleyen kanun maddeleriyle çelişecektir. Zira yediemin teminat vermekle, hukuki sorumluluğu olan malın ya da bedelinin karşılanması borcunu peşinen ödemiş olacağından hukuken sorumlu tutulamayacağı görüşü meydana gelecektir. Yedieminlik için verilecek lisansta teminatın hangi gerekçeyle kimlerden alınması gerektiği konusunu 4.Bölüm, 1) , C.YEDİEMİNİN GÜVENİLİR KİMSE OLMASI başlığı altında ele almıştık. Bulunduğumuz çağın gerekleri doğrultusunda benzer işlerde (bankaların vermiş oldukları kredilerin geri ödenmesi borçlarına karşı sigorta şartı araması gibi) sigorta şartı koşulmakta olup 2004 sayılı kanunda ya da bu kanunla ilgili bir yönetmelikte bu duruma değinilmemiş olmasının da bir zafiyet doğurduğu aşikârdır. Yediemine teslim edilecek olan malların yediemin tarafından sigorta ettirilmesi şartının da bu nedenle yönetmelikte yer alması zaruridir. Böylece yediemin kendisine tevdi edilen malla ilgili hukuki borcunu güvenceye almış olacaktır. Bu doğrultuda oluşabilecek mağduriyetlere karşı bir önlem alınmış olmakla bu yediemini, vereceği lisansla tayin edecek olan ADALET BAKANLIĞI’NIN, 45
  • 47. yediemini tayin etmesi gerekçesiyle yedieminin ihmal ve ihlalleri kaynaklı tazminat ve davalarla muhatap olması durumuna karşı da önlem olacaktır. Özetle lisans verilecek yedieminin hukuki sorumluluğunu yerine getirmesini teminatla garantiye almanın sorun oluşturacağı ancak bu mallara sigorta yapılmasının güvence olacağı sebebiyle sigorta yapılması şartı aranmalıdır kanaatindeyiz. Zaten sigorta yapılması durumunda ayrıca teslim edilecek mala karşı bir güvence için teminat yükü yediemine gereksiz yere yüklenmiş olacaktır. 2) YEDİEMİN DEPO VE GARAJLARINDA BULUNMASI GEREKEN ASGARİ NİTELİKLER A. YEDİEMİN DEPO VE GARAJLARININ YAPISAL NİTELİKLERİ Bu yerlerde yapılacak olan muhafaza işlerinin yeterli düzeyde yapılabilmesini sağlayacak fiziki şartların sağlanabilmesi için asgari nitelikleri yapılacak yönetmelikte belirtilmelidir. Bunlar; I. Bu yerlere gerekli hallerde (mal teslim almak üzere gibi) vatandaşların ulaşımlarını sağlayabilmeleri adına toplu taşıma araçlarıyla ulaşım sağlanabilir konumda olması. II. Bu yerlere mal teslim etmek, mal teslim almak… Vs işler için hususi araçlarla ulaşım sağlanması halinde yeterli park alanı bulunması gereklidir. 46
  • 48. III. Malların muhafaza edileceği depo alanı haricinde evrak işlerinin yapılabileceği yazıhaneleri olması gerekir. IV. Bu depolardaki görevlilerin iş görebilecekleri ve bekleyecekleri bir oda olması da ayrıca gerecektir. V. Yediemin bürolarına mal teslim etmek ve geri almak gibi işlemler için gelecek görevli ve vatandaşların icabı halinde bekleme yapabilecekleri bir bekleme odası bulunmalıdır. VI. Muhafaza için getirilecek menkullerin saklanabileceği yeterli kapalı alanın bulunması gereklidir. VII. Kapalı depolarda muhafaza edilemeyecek olan mallar için ayrıca açık park veya bahçelere ihtiyaç olacaktır. VIII. Yediemin depo, park ve bahçelerine mal getirebilecek nakil araçlarının kolayca ulaşabilir ve yükleme, indirme işlerinin yapılması için münasip giriş çıkış alanlarının bulunması gereklidir. IX. Yediemin depolarına muhafaza için getirilebilecek ve münferit olan bilgisayar, terazi, TV… Vs gibi malların konulabilmesi için yeterli terek bulunması lazımdır. X. Bu yerlere muhafaza edilmek üzere teslim edilebilecek gerek değerinden gerekse niteliğinden dolayı ayrıca özen ve güvenlik gerektirecek (haciz edilen bir ateşli silah, çeşitli suç aletleri, 47
  • 49. pahada yüksek hacimde ufak olan pek değerli mallar gibi) malların saklanabileceği özel bölümlerin olması gerektiği. B. YEDİEMİN DEPO VE GARAJLARINDA İHTİYAÇ DUYULACAK GÜVENLİĞİN SAĞLANABİLMESİ İÇİN GEREKLİ NİTELİKLER Yediemin depo ve garajlarının suça meyilli kimseler tarafından ilgi duyulan yerler olduğu bu yerlerde meydana gelen hırsızlık olaylarının yoğunlu ve giderek artıyor olmasından anlaşılmaktadır. Bu depolarda muhafaza edilen malların emanet niteliği taşıması durumu da ayrıca güvenlik gerektirdiği sonucunu doğurmaktadır. Bu sebeplerle yediemin depo ve garajlarında gelişen teknolojinin nimetlerinden azami ölçüde yararlanılan ve olması gerektiği üzere yüksek güvenlikli yerler haline getirilmesi için gereken şartlar aşağıdaki gibidir. I. Bu yerlerde güvenliğin sağlanabilmesi ve oluşabilecek ihtilaflı durumların çözülmesine yardımcı olabilmesi amacıyla yeterli sayıda güvenlik kamerası ile geriye dönük en az 30 günlük kaydın tutulabilmesine imkân tanıyacak şekilde güvenlik kamerası sistemi bulunması gereklidir. II. Gerek güvenlik kamerası sistemine takviye olması gerekse caydırıcılık maksatlı bu depolara dışarıdan yapılacak bir müdahalenin farkına varılabilmesi için dış cephe yönünde aydınlatma sistemi bulunması. III. Tek başına güvenlik kamerası sistemlerinin, suça meyilli kimselere tam anlamıyla engel teşkil edemediği aşikâr olmakla bu sisteme ek olarak yeterli sayıda detektörle bu yerlere giriş yapılabilecek 48
  • 50. her noktanın kontrolünü sağlayabilecek düzeyde alarm sistemi kurulması gereklidir. IV. Bu depoların kapalı alanlarında camekân dışında kepenk ile muhafaza edilmesi gereklidir. V. Yediemin depo ve garajlarında görevli, hizmetli ya da yönetici konumlarda bulunan ve yetki sahibi olan kimseler dahi olsa giriş ve çıkışların saatleri ile birlikte kontrol altında tutulması gereklidir. VI. Açık olan park ve bahçelerinin duvarla çevirili olması ve bu yerlerin güvenliğinin sağlanabilmesi için bekçi bulunması gereklidir. VII. Yediemin depo ve garajlarının güvenliğinin sağlanabilmesi için ayrıca bağlı oldukları mıntıka karakollarına bilgi vermeleri zorunlu tutulmakla, bu karakollara da depo ve garajların güvenliğine gereken ihtimamın gösterilmesi gerektiği hususunun ilgili bakanlıkça hatırlatılması pek lüzumludur. VIII. Yedieminlere muhafaza etmeleri için icra müdürlükleri, cumhuriyet savcılıkları ve hâkimliklerce teslim edilen malların güvenliğini sağlama görevi verilmektedir. Ancak bu sorumluluk ve vazifelerini yerine getirmeleri konusunda ayrıca kendilerine tanınan yasal hak ve yetkileri bulunmadığından uygulamada kötü niyetli borçlu ya da üçüncü kişilerce muhafazaları altında bulunan mallara ve de bu malları muhafaza etmeye çalışan yedieminlerin canlarına karşı tehdit ve saldırılar olabilmektedir. Bu noksanlığın 49
  • 51. giderilmesi açısından yedieminlik görevi verilen kişilere bir takım hukuki dayanaklar sağlanarak imtiyazların verilmesi sağlanmalıdır. 3) LİSANLI YEDİEMİN DEPO VE GARAJLARININ İŞLETİLMESİ İLGİLİ HUSUSLAR A. YEDİEMİN DEPO VE GARAJLARINDA TUTULMASI ZORUNLU OLMASI GEREKEN EVRAK VE DİJİTAL KAYITLAR Aşağıda kaleme aldığımız hususlarda dijital kayıt ve evrakların lisanslı yediemin depo ve garajlarınca tutulmasının ve saklanmasının zorunlu olması gerektiği kanaatindeyiz. I. Lisanslı yediemin depo ve garajlarınca imza karşılığı teslim edilecek olan mallar ile ilgili olarak haciz tutanağı, yedieminlik sözleşmesi ve ya senetleri gibi evrakların asılları ve ya suretleri saklanmalıdır. II. Bu depolara teslim edilecek olan malların depoya girişi sağlandıktan sonra depo işleticisi ya da yetkilisi tarafından malın depoya girmesinden sonraki son halinin niteliklerini ayrıntılı olarak yazacağı ve imzalayacağı depo kayıt fişleri asılları. 50
  • 52. III. Depo fişleri ile ilgili memurlarca tutulan tutanakların karşılaştırılarak oluşturulacağı yediemin takip kartlarının dijital kayıtları. IV. İcra müdürlüklerince haciz ve muhafaza edilen mahcuzların depoya girdikten hemen sonraki son halini ayrıntılı olarak görüntüleyecek olan fotoğraf veya gerekiyorsa videoların dijital hali. V. Malı yediemin depo ve garaj işletmesinden teslim alan kişinin mallarını teslim aldığına dair düzenlenecek ve teslim eden yetkili ve teslim alan kişinin imzalarının bulunacağı bir evrakın aslı. 51
  • 53. 5.BÖLÜM DEĞERLENDİRİLEREK ÇÖZÜME KAVUŞTURULMASI GEREKTİĞİNİ DÜŞÜNDÜĞÜMÜZ DİĞER HUSUSLAR 1) İcra Mahkemeleri’nin (İcra Tetkik Mercii Hâkimlikleri) basit yargılama usulüyle yaptıkları yargılamalar neticesi verdikleri kararların temyiz yolunun kapalı olması durumu pek çok hakkaniyetsiz kararların çıkmasına yol açmaktadır. 2) Yedieminin muhafaza ücretlerini veya yedieminlik ücretini tam olarak almadığı durumlarda malın tesliminden kaçınabileceği konusunda bir kanun ya da yönetmelik hükmüne ihtiyaç duyulmaktadır. 3) Yediemine teslim edilip de hukuken muhafazasına gerek kalmayan mallara haciz yenileme ya da yeniden bir haciz konulması durumunda yediemin ücretinin de yeniden işlemesi gerekecektir. Bu durumun bir hükme bağlanması gerekmektedir. 4) Yediemine tevdi edilen mala yeniden kıymet takdiri yapılması halinde yediemin ücretlerinin ne şekilde hesap edileceği konusu kesinliğe kavuşturulmalıdır. Şöyle ki; Yeniden kıymet takdiri yapıldığı tarihe kadar malın yediemine tesliminden önce yapılan kıymet takdiri 52
  • 54. doğrultusunda, yeni kıymet takdiri yapıldığı tarihten sonra ise yeni muhammen bedel üzerinden hesap edilmelidir. Zira yediemine teslim olunan mal muhammen bedel üzerinden zimmet edilmekte olup yedieminin sorumluluğu bu bedel kadardır. 53
  • 55. SONUÇ VE SONSÖZ Bu raporda yedieminlik müessesine sorunsuz bir işleyiş kazandırmak adına yapılacak her nevi çalışmaya katkı olacak şekilde geniş olarak inceleme ve değerlendirme yapılarak çözüme yönelik önermeler yapılmıştır. Gerek konu ile ilgili mevcut ve yürürlükteki, gerekse tasarı ve taslak halinde olan kanunlarda ele alınan ya da alınmayan her nevi işleyiş bozukluğuna yol açan ve ya açacak olan konuyu kademeli olarak inceledik. Yedieminlik müessesinin ülkemizde uygulamada malın muhafazasından teslimine, yedieminin hak ettiği, edeceği yedieminlik ücretlerinin ve muhafaza masraflarının hesabından ödenmesine dek birçok aşamada yasadaki düzenleme eksikliklerinden uygulayıcı hatalarına kadar birçok sorunu olduğunu gördük. Öte yandan kanunlarımızda yedieminlik müessesinin çalışma usul ve esasları, yediemin tayin edilebilecek olan kişiler, yediemin depo ve garajı olarak kullanılacak olan yerlerde bulunması gereken asgari şart ve nitelikler konulu bir hüküm, tebliğ ya da yönetmelik eksikliği olduğundan bahisle bu konulardaki yapılabilecek olan her nevi düzenlemeye ışık tutacak bir çalışma yaptık. Bu bağlamda önümüze çıkan sorunları ise bunlarla ilişkili olan ve ya olabilecek olan kanun, tebliğ, karar… Doğrultusunda değerlendirdik. Yapmış olduğumuz bu çalışmanın tüm ilgililerine faydalı olmasını temenni ederiz. 12/03/2012 Yediemin Mustafa BİRCAN KONYA 54
  • 57. 56