Այս նյութի շնորհիվ դու կիմանաք ինչ է նշանակում Պանթեոն և կկարդաք մի քիչ պանթեոնների մասին:
Նյութը պատրաստեց՝ Նազելի Տեր-Պետրոսյանը
6-3 դասարան
<<Մխիթար>> կրթահամալիր
2. Պաթեոն է կոչվում այն շինությունը
կամ գերեզմանատունը, որտեղ
թաղված են հայտնի անձանց
աճյունները կամ աճյունափորերը:
Պանթեոն հունարեն կոչվում է, բոլոր
աստվածների սրբավայր: Այդ անունը
փոխանցվել է Հռոմի աստվածններին
նվիրված տաճարի
անվանումից:Այնտեղ թաղված է
նշանավոր գեղանկարիչ Ռաֆայելը,
Միացյալ Իտալիայի առաջին
թագավորները և ուրիշերը: Բորոլր
երկրներում կան այդպիսի
գերզմանատուն-պանթեոններ:
3. Փարիզի Պանթեոնները
Եվրոպայի ամենահայտնի գերեզմանատունը
Փարիզի Պեր Լաշեգն է (հիմնադրվել է 1804 թ-ին՝
Նապոլեոն Բոնապարտի նախաձեռնությամբ)։
Այստեղ են թաղված համաշխարհային ճանաչման
արժանացած գրողներ Մոլիերը և Օսկար Ուայլդը,
կոմպոզիտորնե Ժորժ Բիզեն և Ֆրեդերիկ Շոպենը,
գեղանկարիչներ Էժեն Դելակրուան և Ամեդեո
Մոդիլիանին, երգչուհիներ Մարիա Կալասն ու
Էդիթ Պիաֆը, պարուհի Այսեդոր Դունկան,,
դերասանուհի Սառա Բեռարը և ուրիշներ։ Մինչև
2000 թ. այստեղ էր ամփոփված նաև զորավար
Անդրանիկի աճյունը։ 1791 թ-ից պանթեոնի է
վերածվել Փարիզի Սբ Ժենևևի տաճարը, որտեղ
ամփոփված են Ժան-Ժակ Ռուսոյի ֆիզիկոսններ
Պիեռ և Մարի Կյուրիների և ուրիշների
աճյունները. այն դարձել է Ազգային մեծերի
հանգստարան։
4. Թբիլիսիի Խոջիվանքի Պանթեոնը
Խոջիվանքի պանթեոնըկ ոչվում է
նաև հայ գրողների և
հասարակական գործիչների
Հավլաբարի պանթեոն։ Հիմնադրվել
է XVII դարում՝ Վրաց Ռոստոմ
թագավորի ատենադպիր,
ժամանակի «ուսյալ և կրթյալ
այրերից» Աշխարհբեկ
Բեյբությանի՝ թագավորից իբրև
նվեր ստացած գերեզմանատեղում։
Թագավորը նրան շնորհել է նաև
«խոջա» (պարսկերեն է.
նշանակում է տեր) պատվանունը։
Գերեզմանատեղում կառուցվել է
խոջայի վանքը, որը ժամանակի
5. Վանքի շրջակայքը ժամանակին
վերածվել է հայկական
գերեզմանատան, որտեղ թաղվել
են 1000-ից ավելի ճանաչված
հասարակական, գրական և
մշակույթի գործիչներ։ 1930-
ական թվականներին
գերեզմանատունն ավերվել է.
միայն բեմանկարիչ Գրիգոր
Շարբաբչյանի ջանքերով է
հաջողվել փրկել սակավաթիվ
աճյուններ և Րաֆֆու
շիրմաքարի շուրջը ձևավորել
ներկայիս պանթեոնը։ Պանթեոնը
ձևավորվել է ճարտարապետ
Ռուբեն Աղաբաբյանի
նախագծով. բացվել է 1961 թ-
6. Կոմիտասի անվան զբոսայգու պանթեոն
Հիմնադրվել է 1936 թ-ին, երբ
Կոմիտասի աճյունը մահից 1 տարի
անց Ֆրանսիայից տեղափոխվել է
Երևան և ամփոփվել այդտեղ։
Հետագայում գերեզմանատունը
վերածվել է մշակույթի գործիչների և
անվանի մարդկանց պանթեոնի։
Կոմիտասի անվան պանթեոնում են
թաղված նաև Մարտիրոս Սարյանի
(Սարյան Լուսիկ, 1893–1974 թթ.),
Ավետիք Իսահակյանի (Իսահակյան
Սոֆյա, 1882– 1966 թթ.), Ստեփան
Զորյանի (Զորյան Սաթենիկ, 1901–
1975 թթ.) կանայք։ Պանթեոնից քիչ
հեռու՝ մեկուսի մի անկյունում,
բանաստեղծուհի Շուշանիկ
Կուրղինյանի (1876–1927 թթ.)
7. Եռաբլուր
Պանթեոնի բնորոշ օրինակներ են
Երվանդունի արքայատան (մ. թ. ա. IV–III
դարեր) պանթեոնը՝ Նեմրութ լեռան վրա,
Արշակունիների տոհմական պանթեոն-
հանգստարանը՝ Դարանաղյաց գավառի Անի
ամրոցում (IV դարի կեսից՝ Աղցում, այժմ՝ ՀՀ
Արագածոտնի մարզում), Մուսասիրի
տաճարը՝ Վանի թագավորությունում
(Ուրարտու, մ. թ. ա. IX–VIII դարեր), և այլն։
Պանթեոններ են ունեցել նաև հայ
իշխանական տոհմերն ու հոգևորական
նշանավոր գործիչները (Էջմիածնի Մայր
տաճարում, Մշո Սբ Կարապետի և
Սանահինի վանքերում, Նորավանքում և
այլուր)։ Հայ արվեստի ու գրականության
անվանի գործիչների պանթեոն են Երևանի
Կոմիտասի անվան զբոսայգու, գիտության և
մշակույթի գործիչների՝ քաղաքային
8. Եռաբլրի պանթեոնները։ Ստեղծվել է
1992 թ-ին Երևանում՝ Եռաբլուր
բարձունքում։ Այնտեղ ամփոփվել են
Ղարաբաղյան պատերազմում և
զինադադարից հետո զոհված
ազատամարտիկների ու
զինծառայողների, հայ ազգային-
ազատագրական շարժման գործիչներ
զորավար Անդրանիկի (1865–1927 թթ.),
Սոսե Մայրիկի (1868–1953 թթ.),
Հայաստանի Ազգային հերոսներ Ջիվան
Աբրահամյանի (1961–1991 թթ.), Մոնթե
Մելքոնյանի (1957–1993 թթ.),
սպարապետ Վազգեն Սարգսյանի (1959–
1999 թթ.) աճյունները (շուրջ 700)։
Պանթեոնում է նաև Հայաստանի
ազատագրության հայ գաղտնի բանակի
զոհված մարտիկներին նվիրված
հուշակոթողը, որի տարածքում
տեղադրվել են նրանց խորհրդանշական