1. Մարդու կյանքի համար ամենից վտանգավորը անոթների վնասվածքներն են
և, որպես դրանց հետևանք, արյունահոսությունները: Արյունահոսությունը
առաջին հերթին վտանգավոր է նրանով, որ այն կարող է նկատելի արյան
կորուստների հանգեցնել:
Խոշոր անոթների արյունահոսությունները (հատկապես զարկերակային
արյունահոսությունները) կարող են մի քանի րոպեների ընթացքում մահվան
հանգեցնել:
Շատ վտանգավոր են արյունահոսությունները երեխաների և ծեր մարդկանց
համար (70-75 տարեկան մարդիկ նույնիսկ շատ փոքր արյան կորուստը շատ
վատ են տանում): Կանայք արյունահոսությունները ավելի հեշտ են
տանում, քան տղամարդիկ:
Մարդու օրգանիզմում կա մոտ 5 լիտր արյուն, և մարդը կարող է առանց
առողջությունը վտանգելու կորցնել դրա մոտ 10-15%-ը: 2-2.5 լիտր արյուն
կորցնելու դեպքում հնարավոր է ուշագնացություն և, օգնություն
չցուցաբերելու դեպքում, նույնիսկ մահ:
Արյունահոսությունները կարելի է բաժանել 2 խոշոր խմբերի` ներքին և
արտաքին:

2. Ներքին արյունահոսություն
Ներքին արյունահոսության ժամանակ արյունը մնում է
օրգանիզմի ներսում` որպես կանոն գնալով դեպի որովայնային
խոռոչը, գանգային խոռոչը կամ կրծքավանդակը:
Ի տարբերություն արտաքին արյունահոսության, ներքին
արյունահոսությունը այդքան ակներևե չի բայց այն կարելի է
ախտանշել տուժողի արտաքին տեսքից. ներքին
արյունահոսության ժամանակ մարդու ողջ մարմնով սառը
քրտինք է հայտնվում, մարդը սփռթնում է, մաշկը ասես
սպիտակում է, շնչառությունը դառնում է
արագ, մակերեսային, պուլսը նույնպես արագանում է և
թույլանում: Տուժողը թուլություն է զգում և գլխապտույտ, նրա
աչքերի առաջ ասես մթնում է:
Նման ախտանիշների ի հայտ գալու դեպքում տուժողին
հարկավոր է պառկացնել կամ նստեցնել և ենթադրյալ
արյունահոսության տեղում սառը դնել (սառույց,սառը շիշ…):
Ապա պետք է տուժողին արագ հասցնել մինչև մոտակա
բուժհաստատությունը, քանի որ ներքին արյունահոսության
ժամանակ բժշկական օգնությունը` հնարավորինս
շուտ, անհրաժեշտ է:

3.  Արտաքին արյունահոսությունը լինում է տարբեր տեսակների` կախված այն բանից, թե ինչ անոթ է վնասվել:
 Մազանոթների արյունահոսությունները որպես կանոն լինում են տարբեր ոչ ծանր վնասվածքների հետևանքով:
Արյունահոսությունը մակերեսային է, արյունը վառ կարմիր գույնի է, թույլ, արյան կորուստը` փոքր:
 Եթե չկան արյան մակարդելիությունը վատացնող հիվանդություններ, մազանոթային արյունահոսությունը
վտանգավոր չէ, քանի որ այն որպես կանոն ինքն իրեն է կտրվում: Կարելի է ուղղակի վերքին յոդ քսել ու
վիրակապել վնասվածքը, որպեսզի վարակ չներթափանցի: Եթե տանը յոդ և բինտ չկա, վերքը կարելի է մաքուր
անձեռոցիկով փաթաթել:
 Երակային արյունահոսության ժամանակ վնասվածքից ծորում է մուգ գույնի երակային արյուն և կա արյան
կորուստի վտանգ: Այսպիսի արյունահոսությունը կանգնեցնելու համար հարկավոր է վնասվածքը պինդ
վիրակապել (բինտով կամ ինչ-որ մաքուր կտորով) և սառեցնել (սառույց,սառը շիշ…):
 Ամենավտանգավոր արյունահոսությունը զարկերակայինն է: Այն առաջին իսկ հայացքից տարբերվում է բոլոր
այլ տեսակի արյունահոսություններից. վառ կարմիր գույնի արյունը արագորեն ժայթքում է` պուլսի ռիթմին
համաձայն:
 Զարկերակային արյունահոսության ժամանակ առաջին օգնության գլխավոր նպատակն է կանգնեցնել
արյունահոսությունը գոնե ժամանակավոր` մինչև բժշկական օգնություն ցուցաբերելը: Ու դա պետք է անել շատ
արագ և ճիշտ, քանի որ մարդը կարող է հաշված րոպեների ընթացքում կորցնել վտանգավոր քանակությամբ
արյուն և մահանալ:
 Առաջին հերթին պետք է մատներով սեղմել զարկերակը ոսկորին` վնասվածքից վերև, որպեսզի կանգնեցնել
կամ թուլացնել արյունահոսությունը:
 Ապա վնասված վերջույթը, մանավանդ եթե դա ձեռքն է կամ ոտքը, պետք է ձգել լարանով: Լարանի դեր կարող է
խաղալ գոտին, վզկապը, փողկապը կամ, եթե ձեռքի տակ ոչ մի հարմար բան չկա, պատռած հագուստի կտորը:
Լարանը պետք է ձգել վնասվածքից մոտ 5-7 սմ վերև: (Վզի զարկերակի վնասման դեպքում պետք է վերքը
պինդ, բայց զգույշությամբ, որ տուժողին չխեղդել, սեղմել մատներով կամ չքանդված բինտով և շուտ դիմել
բժիշկի)
 Եթե լարանը ճիշտ է ձգած, արյան մատակարարումը դեպի վնասված զարկերակը դադարում է և պուլսացիան
լարանից ներքև արդեն չի զգացվում: Բայց շատ ուժեղ ձգել լարանը նույնպես չի կարելի, քանի որ կարելի է
վնասել մկանը, նյարդերը, իսկ դա կարող է վերջույթի կաթվածահարության պատճառ դառնալ:
 Կարևոր է հիշել, որ լարանը չի կարելի ձգել մերկ վերջույթի վրա և չի կարելի պահել այն երկու ժամից ավել`
ամռանը, և մեկ ժամից ավել` ձմռանը: Այդ պատճառով պետք է գրանցել լարանի ձգման օրն ու ժամը և 1.5-2
ժամը մեկ թուլացնել այն, որպեսզի վերջույթը սնուցում ստանա այլ անոթներից: Լարանը թուլացնելու
ժամանակ վնասված զարկերակը պետք է սեղմել մատներով: 10-15 րոպե հետո լարանը կարելի է նորից
ձգել, բայց արդեն մի քիչ ավելի վերև կամ ներքև:
 Հիշեք, որ լարանը ձգելուց հետո տուժողին պետք է հասցնել մոտակա հիվանդանոցը: Եւ դա ցանկալի է անել
հնարավորինս արագ: