1. POLITECHNIKA LUBELSKA
WYDZIAŁ PODSTAW TECHNIKI
Sprawozdanie temat nr 14
Ograniczoność zasobów
EKONOMIA
WYKONAŁA:
KARINA MAŁECKA
ETI 7.2

2. SPIS TREŚCI
Wstęp ..................................................................................................... 3
1. Czynniki produkcji- czynniki niezbędne do wyprodukowania dóbr
zaspokajających ludzkie potrzeby. ...................................................... 3
1.1 Ogólna wydajność czynników produkcji ....................................................... 4
2. Ograniczoność zasobów .................................................................. 6
2.1 Problem rzadkości ........................................................................................... 6
2.2 Zasoby produkcji ............................................................................................. 6
2.3 Koszt alternatywny. ......................................................................................... 7
2.4 Krzywa możliwości produkcyjnych. ............................................................... 8
2.4.1Krańcowa stopa transformacji ............................................................................10
Podsumowanie .................................................................................... 12
Ocena wykładu .................................................................................... 13
Odpowiedzi do Quizu .......................................................................... 13
2

3. Wstęp
Ekonomia jest nauką, gdzie liczą się konkrety. Żadne sentymenty nie
wchodzą tutaj w grę, ponieważ wszystko przeliczane jest na liczby, nie
zaś na uczucia. Najważniejsze przed podjęciem decyzji o założeniu
przedsiębiorstwa jest określenie trzech podstawowych czynników,
potrzebnych do rozkręcenia interesu. Mogą one być materialne, bądź też
niematerialne. Pierwszym z czynników jest ziemia, czyli wszelkie dobra
naturalne, jakie daje nam Ziemia. Oczywiście wiąże się z tym płacenie
opłat za wynajem pod grunty. Drugim ważnym czynnikiem jest praca,
czyli ludzki wysiłek, jaki został włożony podczas tworzenia danego
dobra, bądź też usługi. Pracodawca płaci za to płacami pracowniczymi
oraz wszelkimi składkami z tym związanymi. Trzecim, bardzo istotnym
czynnikiem jest kapitał, czyli wszelkie narzędzia, budynki, maszyny. Czyli
wcześniej wytworzone przez inne firmy dobra. Kapitał ludzki często jest
też traktowany jako umiejętności i zdolności ludzkie związane z jego
pracą. Niektóre z czynników można modyfikować w prosty sposób,
natomiast zmiana innych może trwać bardzo długo.
1. Czynniki produkcji- czynniki niezbędne do wyprodukowania
dóbr zaspokajających ludzkie potrzeby.
W klasycznej i neoklasycznej teorii ekonomii rozróżnia się 3
podstawowe czynniki produkcji:
ziemię
pracę
kapitał
Ziemia jako czynnik produkcji jest rozumiana niezwykle szeroko.
Pojęcie to obejmuje kopaliny, wody podziemne i powierzchniowe,
terytorium, faunę, florę i atmosferę.
Praca jest rozumiana jako fizyczna zdolność człowieka do
wykonywania pewnych czynności łącznie z jego kwalifikacjami i
motywacjami. Współcześnie upowszechnia się utożsamianie pracy z
kapitałem ludzkim. Kapitał jako czynnik produkcji jest rozumiany w ujęciu
rzeczowym (a nie finansowym). Tworzą go maszyny i urządzenia
służące do produkcji innych dóbr. Niektórzy autorzy do podstawowych
czynników produkcji zaliczają przedsiębiorczość i wiedzę.
3

4. Przedsiębiorczość jest niekiedy włączana do czynnika praca.
Konkurencyjne w stosunku do klasycznego ujęcia czynników produkcji
podejście zaproponował K. Marks, który uznał, że jedynym czynnikiem
produkcji jest praca. Ponieważ na ustaleniach dotyczących czynników
produkcji opierają się teorie ekonomiczne, ich praktyczne znaczenie jest
doniosłe.
Klasyczne, 3-czynnikowe ujęcie czynników produkcji, stało się
podstawą obliczania dochodu narodowego w krajach rozwiniętych
(rachunkowość narodowa) metodą zwaną System of National Account
(SNA). Zgodnie z nią dochód narodowy jest sumą dochodów
uzyskiwanych z 3 czynników produkcji: płac uzyskiwanych z pracy,
zysków osiąganych z kapitału i rent uzyskiwanych z ziemi. W krajach
socjalistycznych dochód narodowy liczono, posługując się metodą
zwaną Material Product Method (MPM), nawiązującą do Marksowskiej
koncepcji pracy produkcyjnej.
1.1 Ogólna wydajność czynników produkcji
Wzrost ogólnej wydajności czynników produkcji (inaczej:
produktywności, ang. productivity) to ta część przyrostu produkcji,
której nie da się wyjaśnić zwiększonymi nakładami pracy i kapitału.
Wzrost ten wynika z postępu techniczno-organizacyjnego, wdrożenia
efektów badań naukowych, rosnącego doświadczenia i wiedzy, a co za
tym idzie ze wzrostu efektywności wykorzystania czynnika pracy i
kapitału produkcyjnego.
Wzrost ogólnej wydajności czynników produkcji uważany jest
często za jeden z najważniejszych, syntetycznych wskaźników
określających charakter wzrostu gospodarczego. Gospodarki
przodujące na świecie osiągają swój wysoki poziom rozwoju właśnie
dzięki lepszemu wykorzystaniu posiadanych zasobów czynników
produkcji. Ich wzrost ma charakter intensywny, podczas gdy wzrost
bazujący na zwiększaniu ilości wykorzystywanych zasobów przy stałej
lub pogarszającej się ogólnej wydajności czynników produkcji można
określić jako wzrost ekstensywny. W odróżnieniu od wzrostu
intensywnego, wzrost ekstensywny zazwyczaj szybko napotyka na
poważne bariery braku zasobów.
Istotę wyliczenia wzrostu ogólnej wydajności czynników produkcji
łatwo wytłumaczyć na uproszczonym przykładzie, pomijającym
problem tzw. efektów skali produkcji. Załóżmy, że pomiędzy dwoma
kolejnymi latami PKB wzrósł o 5%. Jednak zarówno przyrost kapitału
4

5. produkcyjnego, jak kapitału ludzkiego wyniósł jedynie po 3%. Skoro
tak, to nakłady czynników produkcji wzrosły łącznie o 3%, a więc na
wzrost PKB składają się dwa elementy: 3% wzrostu daje się
wytłumaczyć zwiększonym zużyciem czynników produkcji, 2% wzrostu
wynika zaś ze wzrostu ogólnej wydajności czynników produkcji.
Rachunek staje się nieco trudniejszy, gdy tempo wzrostu
nakładów pracy i kapitału nie jest jednakowe: o ile wzrosło łączne
wykorzystanie czynników? Aby oszacować wówczas łączny wzrost
wykorzystania czynników produkcji należy posłużyć się funkcją
produkcji, czyli formalnym zapisem związku pomiędzy zużyciem
czynników produkcji a poziomem wytworzonego PKB. Po oszacowaniu
w ten sposób łącznego zużycia czynników, dalszy ciąg analizy jest taki,
jak poprzednio.
Rys. 1.1. Ogólna wydajność czynników produkcji stanowi zazwyczaj jedynie pewną
część wzrostu produkcji – reszta wynika ze zwiększonych nakładów czynników
produkcji.
5

6. 2. Ograniczoność zasobów
Potrzeby ludzkie są nieograniczone. Głównym kreatorem potrzeb
jest produkcja i związany z nią postęp naukowo-techniczny. Dzięki niej
potrzeby mogą być zaspokajane w coraz większym stopniu. Jednak wraz
z zaspokojeniem jednych potrzeb pojawiają się następne. Celem
produkcji jest zaspokajanie rosnących i zmieniających się potrzeb
społeczeństwa. Zasoby czynników produkcji są jednak ograniczone (np.
czas, materiały, kapitał).
2.1 Problem rzadkości
Mając do czynienia z jednej strony z ograniczonymi zasobami, z
drugiej strony z nieograniczonymi potrzebami należy liczyć się z
występowaniem zjawiska rzadkości.
Rzadkość oznacza, że nigdy nie będziemy mieli wszystkiego, co
chcielibyśmy mieć.
W ekonomii pojęcie rzadkości odnosi się do sytuacji, w której
dostępne zasoby czynników produkcji są niewystarczające do
zaspokojenia potrzeb społeczeństwa. Rzadkość jest konsekwencją
ograniczoności zasobów.
2.2 Zasoby produkcji
Do zasobów czynników produkcji zaliczamy:
praca,
ziemia,
kapitał
By móc poznać zasoby produkcji należy zapoznać się z kilkoma
definicjami.
1.Zasób czynnika produkcji to ilość tego czynnika jaką gospodarka
dysponuje w danym momencie (ujęcie statyczne).
2. Strumień czynnika produkcji oznacza wykorzystanie czynnika
produkcji w określonym czasie (ujęcie dynamiczne).
6

7. Zasobem pracy nazywamy liczbę ludzi w wieku produkcyjnym,
która może być zatrudniona w celu wykorzystania ich umiejętności w
procesie produkcji. Jest to liczba pracowników skłonnych podjąć pracę
w danym momencie.
Strumień pracy oznacza wykorzystanie zasobu pracy w
określonym czasie
(strumień pracy = zasób pracy x czas pracy)
W ramach zasobu pracy można wyodrębnić przedsiębiorczość. Jest
to gotowość podejmowania działalności gospodarczej i ponoszenia
związanego z nią ryzyka. Wynagrodzeniem za pracę jest płaca.
Zasobem kapitału są dobra inwestycyjne (maszyny, budynki)
wytworzone przez człowieka i przeznaczone do dalszego wykorzystania
w procesie produkcji oraz środki finansowe przeznaczone na
prowadzenie działalności gospodarczej. Dobra inwestycyjne to kapitał
produkcyjny. Zgromadzone środki finansowe to kapitał pieniężny.
Dochodem z kapitału jest procent.
Ziemia jest to wszystko to co znajduje się na, pod i nad ziemią
(tereny pod uprawę, pod zabudowę przemysłową, woda, powietrze itp.).
Dochodem z ziemi jest renta.
2.3 Koszt alternatywny.
Rzadkość zmusza podmioty gospodarujące do ciągłego
dokonywania wyborów co do wykorzystania posiadanych zasobów.
Wybór jednej z możliwości ogranicza drugą. Powstaje w związku z tym
koszt dokonanego wyboru (np. poszliśmy do kina, zrezygnowaliśmy z
obiadu u cioci).
Kilka definicji potrzebne do zrozumienia problemu wyboru
konsumentów:
Koszt alternatywny jest to wartość najcenniejszej niewykorzystanej
alternatywy.
7

8. Dobro jest to każdy środek służący bezpośrednio lub pośrednio do
zaspokajania potrzeb ludzkich.
Usługa zaspokaja potrzeby tylko w trakcie jej wykonywania.
Dobra którym nie towarzyszy koszt alternatywny nazywamy
dobrami wolnymi. Cechą charakterystyczną tych dóbr jest to, że
konsument korzysta z nich bezpłatnie (np. powietrze, w niektórych
krajach edukacja, służba zdrowia).
Dobra którym towarzyszy koszt alternatywny nazywamy dobrami
ekonomicznymi (są wytworem człowieka). Właśnie one stanowią
przedmiot zainteresowań mikroekonomii.
Rys.1.1 zamknięty obieg pieniężny i rzeczowy w gospodarce
W gospodarce rynkowej decyzje dotyczące wykorzystania
zasobów podejmowane są na podstawie cen, które kształtują się w
ramach dobrowolnej wymiany między producentami, konsumentami,
właścicielami czynników produkcji.
2.4 Krzywa możliwości produkcyjnych.
Krzywa możliwości produkcyjnych (KMP) zwana też krzywą
transformacji jest to graficzna ilustracja zjawiska rzadkości. Przedstawia
możliwe do uzyskania przez gospodarkę kombinacje produkcji dwóch
dóbr A i B przy pełnym i efektywnym wykorzystaniu dostępnych
zasobów.
8

9. Rys. 1.2. Krzywa możliwości produkcyjnych
Przy produkcji dobra A na poziomie A3 kosztem alternatywnym jest
całkowita rezygnacja z produkcji dobra B. Jest to rozwiązanie brzegowe
(krańcowe). Zwiększenie produkcji dobra B od 0 do poziomu B2 oznacza
ograniczenie produkcji dobra A do A2.
Rys. 1.3. Krzywa możliwości produkcyjnych
Punkty L, K. M oznaczają rozwiązania efektywne.
Jeżeli znajdujemy się pod krzywą – punkt X (oznacza to niepełne
wykorzystanie istniejących zasobów), zwiększenie produkcji i powrót na
krzywą nie pociąga za sobą kosztu alternatywnego. Punkt Z znajdujący
9

10. się poza krzywą oznacza, że kombinacja taka jest w danej chwili
nieosiągalna z powodu ograniczoności zasobów lub technologii.
2.4.1Krańcowa stopa transformacji
MRT (MRT – mrginal rate of transformation) informuje o ile należy
zmniejszyć produkcję jednego dobra , by móc zwiększyć produkcję
drugiego dobra o jednostkę. Jest to nachylenie KMP w danym punkcie.
y x
MRTxy MRTxy
x y
2.4.2 Zależność między kształtem KMP a kosztem
alternatywny.
Rys.1.5. Rosnąca MRT
MRT jest rosnąca gdy KMP jest wklęsła do początku układu
współrzędnych koszt alternatywny jest rosnący. Aby zwiększyć
produkcję dobra A trzeba zrezygnować z coraz większej ilości dobra B.
10

11. Rys. 1.6. Malejąca MRT
MRT jest malejąca gdy KMP jest wypukła do początku układu
współrzędnych koszt alternatywny jest malejący.
Rys. stała MRT
MRT jest stała gdy KMP jest liniowa koszt alternatywny jest stały.
Możliwości produkcyjne poszczególnych podmiotów nie są określone raz
na zawsze. Ich wzrost lub spadek spowoduje przesunięcie się KMP.
11

12. 1 2
3
1. Poprawa technologii produkcji dobra A (KMP2) i pogorszenie
technologii produkcji dobra A (KMP3).
2. Poprawa technologii produkcji dobra B (KMP2) i pogorszenie
technologii produkcji dobra B (KMP3).
3. Poprawa technologii produkcji obu dóbr (KMP2) i pogorszenie
technologii produkcji obu dóbr (KMP3).
Podsumowanie
Głównym zadaniem każdego systemu gospodarczego jest podział
ograniczonych zasobów czynników produkcji między poszczególne
dziedziny produkcji zaspokajające różne potrzeby społeczeństwa.
Przedmiotem ekonomii jest więc analiza mechanizmu, który w każdym
systemie gospodarczym określa, jak rozwiązywany jest problem wyboru,
które z nieograniczonych potrzeb społeczeństwa i w jakim stopniu
zostaną zaspokojone przez ograniczone zasoby czynników produkcji.
Opisany mechanizm gospodarczy ekonomiści nazywają mechanizmem
alokacji, czyli rozdziału czynników produkcji. Mechanizm alokacji musi
12

13. dostarczyć odpowiedzi na następujące trzy pytania:
Które dobra i usługi oraz w jakich ilościach należy wytwarzać?
W jaki sposób dobra i usługi mają być produkowane?
Kto będzie korzystał z tych dóbr i usług oraz kto będzie je konsumował?
Przypatrzmy się dokładniej każdemu z tych trzech podstawowych pytań
Ludzie i społeczeństwa mogą uzyskiwać dobra, produkując je
we własnym zakresie i następnie wymieniając się nimi. Społeczeństwa
nie mogą posiadać wszystkiego jednocześnie, muszą więc zdecydować,
które dobra i usługi będą miały teraz, a na które muszą poczekać bądź
z których należy całkowicie zrezygnować. Na przykład w Polsce są
ludzie, którzy twierdzą, że nasz kraj powinien przeznaczać więcej
środków na ochronę. Inni z kolei twierdzą, że Polska jest zbyt biedna, by
było ją stać na duże wydatki na ten cel.
Ocena wykładu
Wykład z tematów czynniki produkcji oraz ograniczoność zasobów
przeprowadzony przez Świderskiego Łukasza oraz Tomsia Ernesta
został przedstawiony na wykładzie. Prezentujący zastosowali lektora do
omówienia wkładu, niektóre z pojęć tłumaczyli na bieżąco. Uważam ,że
wykład był interesujący, stosowali wiele multimediów pomocnych w
słuchaniu prezentacji. Ich praca była wyczerpująca i całkowicie
przedstawiała temat.
Odpowiedzi do Quizu
Quiz został przeprowadzony na ćwiczeniach.
13