Beweegbare bruggen zijn machines, wat betekent de ‘nieuwe’ Machinerichtlijn voor projecten en hoe kan de komende actualisatie van de NEN 6787 daarbij helpen. Om te voldoen aan de eisen van de Machinerichtlijn dienen vaste stappen doorlopen te worden om voor de ingebruikname een CE markering op een beweegbare brug te plaatsen. De NEN 6787 kan hierbij faciliteren en wordt momenteel geactualiseerd. De komende aanpassingen in deze norm worden toegelicht. Daarnaast is de invulling van de rol van ‘fabrikant’ cruciaal om goed te beleggen bij een project.

1. Machineveiligheid,
Machinerichtlijn en
NEN 6787
Themamiddag
Renovatie van stalen bruggen
Beweegbare Bruggen
Ing. Chris Tettero
12 december 2013

2. Chris Tettero en Machineveiligheid
•
•
•
•
•
•
•
2
Rijkswaterstaat, Grote Projecten en Onderhoud
Afdeling Installaties en Bediening
NEN 6787 Het ontwerpen van beweegbare bruggen–Veiligheid
Projecten nieuwbouw en renovatie
RWS kaders en richtlijnen
Lid RWS expertteam Machineveiligheid
Calamiteiten en incidentanalyse
Rijkswaterstaat
Machineveiligheid
12 december 2013

3. Een beweegbare brug is een machine
“een samenstel, voorzien van of bestemd om te worden voorzien
van een aandrijfsysteem — maar niet op basis van rechtstreeks
gebruikte menselijke of dierlijke spierkracht —, van onderling
verbonden onderdelen of componenten waarvan er ten minste één
kan bewegen, en die samengevoegd worden voor een bepaalde
toepassing”
Vuistregel tbv definiëren grenzen van de machine:
van bedienlessenaar t/m beweegbare delen van de machine of
daaraan gerelateerd (zoals seinen).
3
Rijkswaterstaat
Machineveiligheid
12 december 2013

4. Wettelijk kader
• Nederlandse wetgeving (o.a. ARBO-wet, warenwet).
• Europese wetgeving:
– Productrichtlijnen / EG-richtlijn (o.a. Machinerichtlijn).
– Sociale richtlijnen (o.a. Arbeidsmiddelenrichtlijn).
• Productrichtlijnen:
– Verantwoordelijkheid fabrikant / importeur.
– Eisen bij in de handel brengen / in gebruik nemen.
– Resulteert in een CE-markering.
• Sociale richtlijnen:
– Verantwoordelijkheid werkgever.
– Eisen voor veilig gebruik.
4
Rijkswaterstaat
Machineveiligheid
12 december 2013

5. Machinerichtlijn
• De Machinerichtlijn is een EU productrichtlijn waarin geëist wordt om
de veiligheid van de machine te verzekeren door naleving van de
essentiële veiligheids- en gezondheidseisen.
• Binnen de productrichtlijnen staat voor beweegbare bruggen de
Machinerichtlijn (2006/42/EG) centraal.
• Geldt voor installaties/machines die zijn opgeleverd na 1995 of na
substantiële wijzigingen
• In de Nederlandse wet verankerd in het Warenwetbesluit machines.
5
Rijkswaterstaat
Machineveiligheid
12 december 2013

6. Productrichtlijnen naast de Machinerichtlijn
• Complete machine:
– Machinerichtlijn (geldt voor na 1995 gebouwde of gewijzigde
machines).
– EMC-richtlijn.
• Onvoltooide machines / componenten:
– Laagspanningsrichtlijn.
– Richtlijn Drukapparatuur.
– Richtlijn Bouwproducten.
– Richtlijn ROHS.
– Richtlijn WEEE.
– Etc.
6
Rijkswaterstaat
Machineveiligheid
12 december 2013

7. Naleving van de essentiële V&G eisen
• Door middel van het uitvoeren van een risicobeoordeling;
– Bepalen grenzen van de machine.
– Inventariseren gevaren.
– Inschatten van risico’s.
– Beoordelen risico’s.
– Risicoreductie:
• Neem het gevaar bij de bron weg.
• Breng de nodige beveiligingen aan.
• Gebruikers informeren over restrisico's, benodigde opleiding
en persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM’s).
• Verantwoordelijkheid ligt bij de ‘fabrikant’.
7
Rijkswaterstaat
Machineveiligheid
12 december 2013

8. Machinerichtlijn en normalisatie
• Geharmoniseerde normen (EN).
• Geen wetgeving (dus niet verplicht).
• Geeft wel vermoeden van overeenstemming:
– Beperktere risicobeoordeling noodzakelijk.
– Efficiënt (minder bewijslast).
•
–
–
–
8
Onderverdeling in A, B, C normen:
A: Fundamentele veiligheidbeginselen.
B: Technische veiligheidsaspecten en voorzieningen.
C: Veiligheidsspecificaties voor bepaalde (groepen) machines.
Rijkswaterstaat
Machineveiligheid
12 december 2013

9. EN normen beweegbare brug
• A normen
– NEN-EN- ISO 12100
– NEN-EN TR-14121-2
• B normen
– NEN-EN-IEC 60204-1
– NEN-EN-ISO 4413
– NEN-EN-ISO 14122-1
Algemene ontwerpbeginselen Risicobeoordeling en risicoreductie
Risicobeoordeling : Praktische gids en
voorbeelden van methoden
Elektrische veiligheid van machines
Hydrauliek -Algemene regels en veiligheidseisen
Permanente toegangsmiddelen
• C normen
– Geen formele EN norm beschikbaar
9
Rijkswaterstaat
Machineveiligheid
12 december 2013

10. NEN 6787-Het ontwerpen van beweegbare
bruggen - Veiligheid
• De NEN 6787 is een nationale Nederlandse norm
• Een ‘soort Nederlandse C-norm’ voor beweegbare bruggen.
• Verwijst naar Europese geharmoniseerde EN-normen.
• Relatie NEN 6786:
– NEN 6786 staat voor de constructieve veiligheid.
– De fabrikant van een machine dient randvoorwaarden
ten aanzien van de constructie vast te stellen.
10
Rijkswaterstaat
Machineveiligheid
12 december 2013

11. NEN 6787 als ‘C norm’
• Biedt oplossingen voor de fundamentele eisen die door de
Machinerichtlijn aan beweegbare bruggen worden gesteld.
– Voorbeeld van de grenzen van de machine.
– Aanpaste ISO 12100 lijst gevaren en gevaarlijke gebeurtenissen.
– Normatieve eisen aan risicoreductie:
• Eisen aan de nodige aan te brengen beveiligingen
– Leuningen en balustrades.
– Vasthoudinrichtingen.
• Generiek brugproces als uitgangspunt voor risicoreductie via
bediening en besturing:
– Besturen van de brugbeweging.
– Veiligheidsfuncties.
– Eisen aan verificatie en validatie.
– Eisen aan informatie voor de gebruikers.
11
Rijkswaterstaat
Machineveiligheid
12 december 2013

12. Afbeeldingen bij NEN 6787
• Grenzen van de machine beweegbare brug
• Aanpaste ISO 12100 lijst
12
Rijkswaterstaat
Machineveiligheid
12 december 2013

13. NEN 6787:2014
Bron S. Bühler
13
Rijkswaterstaat
Machineveiligheid
12 december 2013

14. Fabrikant van beweegbare brug
• De definitie fabrikant is vastgelegd in Artikel 2 Machinerichtlijn.
• Verantwoordelijk voor de ‘conformiteitsbeoordeling’ (CE markering).
• Advies aan opdrachtgevers; rol contractueel te beleggen.
– ON aanwijzen als fabrikant als deze de ‘risico’s’ kan beheersen.
– Uitgangspunt; functionele eisen en systeemgrenzen.
– Bekende risico’s vanuit de omgeving.
• Fabrikant is verantwoordelijk voor de verificatie en validatie van de
OG eisen én de essentiële eisen Machinerichtlijn.
• Fabrikant is verantwoordelijk voor het afgeven van een
conformiteitsverklaring en de machine CE te markeren.
14
Rijkswaterstaat
Machineveiligheid
12 december 2013

15. Inkoop (on)voltooide machine
• Definieer SMART contractuele afspraken bij inkoop (on)voltooide
machines voor samenbouw.
– De grenzen van de machine.
– Specifieke omstandigheden, bv:
• bestand tegen dooizouten
• geplaatst 20 beter boven NAP
• De risicobeoordeling dient in samenspraak doorlopen te worden
–
–
–
–
Het hydraulisch systeem dien te voldoen aan NEN-EN-ISO 4413.
De ‘machine’ dient te voldoen aan (N)EN normen xx en yy.
Afspraken rond de risicobeoordeling (format, proces).
Bij de (on) voltooide machine dient xxx documentatie
meegeleverd te worden.
• Beoordelen van machine en TD voorafgaand aan het samenstellen.
15
Rijkswaterstaat
Machineveiligheid
12 december 2013

16. Inkoop besturingsinstallatie van een brug
• Geen IIA- en ook geen IIB-verklaring afgeven
• Wel via documenten voldoende aantonen het werk goed is
uitgevoerd.
•
•
•
•
•
Overzicht van de gebruikte elektrische componenten (inclusief conformiteits-verklaringen
op basis van de Laagspanningsrichtlijn en/of de EMC-richtlijn).
Overzicht van de gebruikte mechanische componenten (kastenmateriaal met de daarbij
behorende omgevingseisen).
Overzicht van de gebruikte Europese normen met (eventuele) afwijkingen van de eisen
uit deze normen.
Kopie van de technische tekeningen, uitgevoerde berekeningen en validaties; Indien er
besturingstechnische veiligheidsfuncties in de schakelkast zitten, zullen de
documentatie-eisen uit de normen ISO 13849-1 (PL) of EN 62061 (SIL) moeten worden
meegenomen.
Een gebruikersspecificatie (met daarin o.a. de technische specificatie en de
restgevaren).
• De fabrikant van de brug kan op basis van deze informatie de CEverklaring, waar de kast onderdeel van uitmaakt, afgeven.
16
Rijkswaterstaat
Machineveiligheid
12 december 2013

17. Rol beheerder
• Onderhouden op basis onderhoudshandleiding fabrikant
• Arbeidsmiddelenrichtlijn:
–
–
–
–
–
Machines moeten voorzien zijn van CE-markering.
Veilige gebruik van de machine in zijn omgeving.
Instructie van personeel (woord en geschrift).
Gebruikershandleiding (aanvullen).
Hulpmiddelen (o.a. PBM’s).
• Eisen uit ARBO-wet:
– Risicoinventarisatie en –evaluatie (RI&E).
– Plan van aanpak.
Bij renovatie van een beweegbare brug.
• Vaststellen scope van het werk.
• Vaststellen Substantiële wijziging of niet
– zoals nieuwe risico’s bij verandering van functie of prestatie.
17
Rijkswaterstaat
Machineveiligheid
12 december 2013

18. Kennisdeling / vragen
• LinkedIn groep NEN 6787
18
Rijkswaterstaat
Machineveiligheid
12 december 2013