1. Curven van Baltes; oftewel KIJK NAAR DE GEESTELIJKE VITALITEIT
Baltes is een Duitse onderzoeker, hij leidt ook een grote onderzoeksgroep, die zich bezighoudt met de
combinatie ouder worden en verandering in persoonlijke kwaliteiten. De afbeelding toont de
ontwikkeling van cognitieve competenties tijdens de levensloop en toont twee ontwikkelingscurven:
de op neuro-fysieke ontwikkeling gebaseerde taken; de hardware/het lichaam
de op persoonlijke ontwikkeling en cultuur gebaseerde taken; de software/de geest.
De rode lijn, de lijn van de hardware toont het hoogste punt rond het twintigste levensjaar en neemt
vanaf dat moment gestaag af. Baby’s worden snel groot en sterk maar bereiken al gauw het hoogste
punt om daarna aan kracht in te boeten. Sommige onderzoekers spreken van een afname van 1 %
per jaar. Het roze veld rondom de rode lijn geeft aan dat men de hoogte van de ontwikkelingslijn kan
beïnvloeden. Leeft men gezond met verantwoord eten, drinken en bewegen dan zal die lijn aanzienlijk
hoger liggen dan bij mensen die te veel eten, drinken, roken en te weinig bewegen. Gaat men vanaf

2. een bepaald moment gezonder leven dan zal die lijn zichtbaar stijgen. De blauwe lijn, de lijn van de
software, geeft aan dat die ontwikkeling veel langzamer gaat, het hoogtepunt bereikt op ongeveer
zestigjarige leeftijd en dan nog heel lang op ongeveer het zelfde niveau blijft zitten. Dit gegeven
verdient aandacht. Dat betekent immers dat de mens die zich goed ontwikkeld heeft en zich goed blijft
ontwikkelen op het hoogtepunt van de kwaliteiten komt als hij of zij gepensioneerd is of op het punt
staat met pensioen te gaan. (www.seniorelevenskunst.nl)
Maar juist daar steekt de angel. Alleen de mensen die nieuwsgierig zijn, opleidingen en cursussen
volgen, regelmatig nieuwe zaken oppakken, mensen die geestelijk in beweging zijn en blijven zullen
hun lijn veel hoger leggen dan mensen die reeds op relatief jeugdige leeftijd ‘geestelijk met pensioen
zijn gegaan’ (zie het lichtblauwe veld rondom de blauwe lijn). Het startpunt voor een vitale seniore
medewerker ligt dus in de toekomstvisie tijdens actieve jaren en niet achteraf op basis van verworven
ervaring. En daarin zien wij inderdaad veel verschillen. Senioren die met het perspectief van het
Zwitser-Leven-gevoel op hun 55e jaar hun cariere hebben vormgegeven, zijn inmiddels verouderd en
niet meer vitaal genoeg voor de dynamiek en complixiteit van de huidige arbeidsmarkt. Zowel
lichamelijk als geestelijk. Maar Senioren die vanuit hun passie voor hun vak, ambacht of werk in het
algemeen zich inzetten met een nieuwsgierigheid, en interesse in veranderingen en ontwikkelingen
blijken ineens een geestelijke bron te hebben. Dat is geen momentopname maar een investering. De
investering van vooruit kijken, investeren en in beweging blijven betaalt zich uit als zij als mentor,
adviseur, ambassadeur ingezet kunnen worden om hun kennis over te dragen aan jongeren.
Een aantal kwaliteiten waarin tot zeer hoge leeftijd groei mogelijk is en blijft zijn:
. Strategisch denken en handelen
. Visie
. Markt- en kostenbewustheid
. Kwaliteit- en veiligheidsbewustheid
. Vakkennis, communicatievaardigheid
. Adviesvaardigheid
. Conflictoplossend vermogen
. Coachend vermogen
. Gevoel voor samenhang van zaken