Sách dạy con làm giàu

VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All !
wWw.VietLion.Com Page 1
2010
L i nói ñ u
L i nói ñ u M t trong nh ng nguyên nhân khi n ngư i giàu ngày càng giàu, ngư i nghèo ngày càng
nghèo, còn gi i trung lưu thì thư ng m c n chính là vì ch ñ ti n b c thư ng ñư c d y nhà ch không
ph i trư ng. H u h t chúng ta h c cách x lý ti n b c t cha m mình, và thư ng thì ngư i nghèo không
d y con v ti n b c mà ch nói ñơn gi n là: “Hãy ñ n trư ng và h c cho chăm ch .” Và r i ñ a tr có th
s t t nghi p v i m t s ñi m xu t s c nhưng v i m t ñ u óc nghèo nàn v cách qu n lý ti n b c, vì
trư ng h c không d y v chuy n ti n nong mà ch t p trung vào vi c giáo d c sách v và nh ng k năng
ngh nghi p mà không nói gì v k năng tài chính. ðó chính là lý do t i sao nh ng nhân viên ngân hàng,
bác sĩ, k toán thông minh dù ñ t ñư c nhi u ñi m s xu t s c trư ng nhưng l i g p nhi u r c r i tài
chính su t ñ i. Và nh ng món n qu c gia chóng m t thư ng b t ngu n t nh ng v lãnh ñ o có h c v n
cao, nhưng ch ñư c hu n luy n r t ít ho c không có chút k năng nào v v n ñ tài chính. M t qu c gia
có th t n t i như th nào n u vi c d y tr con qu n lý ti n b c v n là trách nhi m c a ph huynh, mà h u
h t h không có nhi u ki n th c v v n ñ này? Chúng ta ph i làm gì ñ thay ñ i s ph n ti n b c l n ñ n
c a mình? Nhà giàu ñã làm giàu như th nào t hai bàn tay tr ng?... Có l b n s tìm th y cho mình nh ng
l i gi i ñáp v các v n ñ ñó trong cu n sách này. Tuy nhiên, do khác bi t v văn hoá, t p quán và chính
th , có th m t s ph n nào ñó c a cu n sách s khi n b n th y l l m, th m chí chưa ñ ng tình… dù r ng
ñây là m t cu n sách ñã ñư c ñón nh n n ng nhi t r t nhi u nư c trên th gi i. Chúng tôi gi i thi u
cu n sách này v i mong mu n giúp b n có thêm ngu n tham kh o v m t trong nh ng lĩnh v c c n d y
con tr bi t trư c khi vào ñ i, c a các b c ph huynh các nư c khác… R t mong nh n ñư c nh ng ý
ki n ñóng góp c a các b n. Xin trân tr ng c m ơn.
Chương 1: Cha Giàu, Cha Nghèo
Tôi có hai ngư i cha, m t ngư i giàu và m t ngư i nghèo - m t ngư i cha ru t và m t ngư i cha nuôi (cha c a
Mike - b n tôi). Cha ru t tôi ñã có b ng th c sĩ, còn ngư i cha nuôi thì chưa h c h t l p tám, nhưng c hai ngư i
ñ u thành công trong s nghi p và có nh hư ng ñ n ngư i khác. C hai ñ u khuyên b o tôi r t nhi u ñi u, nhưng
nh ng l i khuyên ñó không gi ng nhau. C hai ñ u tin tư ng mãnh li t vào s h c nhưng l i khuyên tôi h c nh ng
khóa h c khác nhau. N u tôi ch có m t ngư i cha, tôi s ho c ch p nh n ho c ph n ñ i ý ki n c a ông. Có hai
ngư i cha d y b o, tôi th y ñư c nh ng quan ñi m trái ngư c nhau gi a m t ngư i giàu và m t ngư i nghèo. Và
thay vì ch ñơn gi n ch p nh n hay ph n ñ i ngư i này hay ngư i kia, tôi ñã c suy nghĩ nhi u hơn, so sánh và l a
ch n cho chính mình.
C hai ngư i cha c a tôi khi b t ñ u t o d ng s nghi p ñ u ph i ñ u tranh v i chuy n ti n nong, nhưng c hai có
nh ng quan ñi m khác nhau v v n ñ ti n b c.
Ví d , cha ru t tôi thư ng nói: "Ham mê ti n b c là ngu n g c c a m i ñi u x u." Còn cha nuôi c a tôi l i b o r ng:
"Thi u th n ti n b c là ngu n g c c a m i ñi u x u."
Nh ng s khác nhau trong quan ñi m c a h , nh t là khi ñ c p ñ n ti n b c, khi n tôi tr nên tò mò và b t ñ u suy
nghĩ… Vì có hai ngư i cha ñ y nh hư ng, tôi ñã h c t c hai ngư i. Tôi suy nghĩ v l i khuyên c a m i ngư i, và
nh v y, tôi có ñư c m t hi u bi t sâu s c v quy n l c và tác ñ ng c a suy nghĩ lên cu c s ng con ngư i như th
nào.

2010
Ví d , cha ru t tôi thư ng nói: “Tôi không mua n i v t ñó.” Còn cha nuôi thì c m tôi nói như v y ông mu n tôi nói:
"Làm th nào ñ mua ñư c v t ñó?" M t bên là câu kh ng ñ nh, còn bên kia là câu h i. M t bên khi n b n rũ b
trách nhi m, còn bên kia bu c b n ph i suy nghĩ…
Hai ngư i cha c a tôi có nh ng quan ñi m c c kỳ khác bi t. Ch ng h n, m t ngư i b o: "Ph i h c cho gi i thì m i
ñư c làm vi c nh ng công ty t t.”
Ngư i kia b o: "H c cho gi i thì m i mua ñư c nh ng công ty t t." M t ngư i tin r ng: “Ngôi nhà là s ñ u tư
nhi u nh t và là tài s n l n nh t c a chúng ta.” Ngư i kia l i nghĩ khác: "Ngôi nhà cũng là m t kho n ti n ph i tr ,
và n u ngôi nhà là kho n ñ u tư l n nh t c a con thì con g p r c r i r i ñây."
C hai ngư i cha ñ u tr ti n hóa ñơn ñúng th i h n, nhưng m t ngư i luôn tr ñ u tiên còn ngư i kia luôn tr sau
cùng.
M t ngư i v t l n ñ ti t ki m t ng ñ ng m t. Ngư i kia ch làm m t vi c ñơn gi n là ñ u tư.
M t ngư i d y tôi cách vi t m t lá ñơn xin vi c th nào cho n tư ng ñ có th tìm ñư c vi c làm t t. Ngư i kia
d y tôi cách vi t m t d án kinh doanh tài chính như th nào ñ có th t o ra công vi c.
ðư c hu n luy n b i hai ngư i cha, tôi có th quan sát tác ñ ng c a nh ng suy nghĩ khác nhau lên cu c s ng con
ngư i. Tôi th y ngư i ta th t s ñ nh hình cu c s ng c a h qua suy nghĩ c a chính h .
Ví d , ngư i cha nghèo c a tôi luôn phàn nàn: "Tôi s không bao gi giàu lên n i.” Và l i tiên ñoán ñó ñã tr thành
s th t. Ngư c l i, ngư i cha giàu c a tôi luôn nói nh ng câu ñ i lo i như: “Tôi là m t ngư i giàu, mà ngư i giàu
thì không làm nh ng vi c ñó." Ngay c khi ông g p th t b i th m h i sau m t cu c ñ u tư l n không thành, ông v n
nghĩ mình là m t ngư i giàu. ông nói: "Có khác bi t gi a nghèo nàn và phá s n. Phá s n ch là t m th i nhưng
nghèo thì vinh ti n."
Nh ng quy n l c c a suy nghĩ không bao gi có th ño hay ñánh giá ñư c, nhưng ñó là m t ñi u hi n nhiên mà tôi
nh n th c ñư c ngay t khi còn nh . Tôi th y r ng ngư i cha nghèo không ph i nghèo vì s ti n ông ki m ñư c, mà
vì nh ng suy nghĩ và hành ñ ng c a ông.
Dù c hai ngư i cha c a tôi ñ u r t tôn tr ng vi c giáo d c và h c h i nhưng h l i b t ñ ng v vi c h c cái gì là
quan tr ng. M t ngư i mu n tôi h c hành chăm ch , có th h ng chuyên môn cao d có công vi c t t, ki m ñư c
nhi u ti n. Ngư i kia khuy n khích tôi h c ñ tr nên giàu có, ñ hi u ti n b c làm vi c như th nào và h c cách b t
ti n b c ph i làm vi c cho mình. Ông thư ng nh c ñi nh c l i: "Tôi không làm vi c vì ti n. Ti n b c ph i làm vi c
vì tôi."
Năm lên 9 tu i, tôi quy t ñ nh nghe theo và h c h i t ngư i cha giàu v v n ñ ti n b c. Vì lúc ñó, tôi ch m i 9
tu i nên nh ng bài h c cha nuôi tôi d y r t ñơn gi n. Th c ra t t c ch có 6 bài h c l p ñi l p l i và quy n sách này
nói v 6 bài h c ñó, cũng theo th t ñơn gi n như khi cha nuôi tôi d y tôi. Nh ng bài h c này là nh ng l i hư ng
d n giúp b n và con cái b n tr nên giàu có hơn, b t k ñi u gì s x y ra trên m t th gi i không ch c ch n và ñang
thay ñ i nhanh chóng như hi n nay.

2010
Chương 2: Bài 1 Ngư i giàu không làm vi c vì ti n
BÀI H C B T ð U
“Ta s tr cho các con 10 xu m t gi ."
Ngay c vào nh ng năm 1950, 10 xu m t gi cũng là quá th p.
Bu i sáng hôm y, cha c a Mike h n g p tôi và nó lúc 8 gi . Vì là ch c a m t kho hàng, m t công ty xây d ng,
m t s c a hi u và ba quán ăn, nên ông r t b n r n…
Khi chúng tôi ñ n, cha Mike ñang nói chuy n ñi n tho i và chúng tôi ph i ng i ch ông băng gh ngoài hiên sau,
cùng v i hai ngư i ph n và m t ngư i ñàn ông trung niên làm nhi m v qu n lý nhà hàng và coi kho cho cha
c a Mike.
Hai ñ a tôi ñã ng i ch r t lâu, r i khi tôi c m th y mình ñã b t ñ u m t h t kiên nh n, thình lình cha Mike xu t
hi n. Mike và tôi gi t mình b t ñ ng lên.
“S n sàng h c chưa, các con?” Cha Mike h i, kéo m t cái gh ñ n ng i v i chúng tôi.
Tôi và Mike cùng g t ñ u. “T t. Cha s d y các con, nhưng không ph i theo ki u trong l p h c. N u các con làm
vi c cho cha, cha s d y các con cách làm giàu. N u không, cha s không d y… Th ñ y ñ ng ý hay không là tùy
các con."
“Ơ… con có th h i vài câu ñư c không?" Tôi h i.
Không. Ch u hay không ch u, th thôi. Cha có quá nhi u vi c ph i làm và không th lãng phí th i gian ñư c. N u
con không th quy t ñ nh d t khoát, con s không h c cách ki m ti n ñư c ñâu. Cơ h i ñ n r i ñi. Bi t ñư c khi
nào c n quy t ñ nh là m t k năng quan tr ng. Con có cơ h i mà con ñang c n. L p h c s b t ñ u ho c k t thúc
trong mư i giây n a." Cha c a Mike nói cùng v i m t n cư i.
“Con ch u” tôi và Mike cùng ñáp. “T t,” cha Mike nói. "Các con s làm vi c v i bà Martin. Cha tr các con 10 xu
m t gi và các con ph i làm vi c ba ti ng ñ ng h m i th B y.”
“Nhưng hôm nay con có m t tr n bóng chày” tôi nói.
Cha Mike tr m gi ng nghiêm kh c “Làm hay không làm nào?”
“Con làm .” Tôi tr l i, quy t ñ nh làm vi c và h c h i thay vì ñi chơi bóng.
30 XU SAU ðÓ
Bà ñ c công Martin b t chúng tôi làm vi c không ngơi tay. Trong ba ti ng ñ ng h chúng tôi ph i khiêng nh ng
thùng hàng hóa trên k xu ng, ph i s ch b i b ng m t cây ch i lông g , sau ñó s p x p chúng l i m t cách g n
gàng. ðó qu là m t công vi c chán ng y vì nh ng cánh c a c a c a hàng luôn m r ng ra ñư ng và bãi ñ u xe.
M i l n có m t chi c xe ñi ngang hay ch y vào bãi, b i mù tr i tràn ng p c a hàng…
Su t ba tu n, Mike và tôi ñ n làm vi c ch bà Martin trong ba gi m i th B y. Vào bu i trưa, khi công vi c k t
thúc, bà tr cho m i ñ a 30 xu. Vào nh ng năm 1950, v i m t ñ a bé 9 tu i thì 30 xu cũng ch ng nhi u nh n gì.
M t quy n truy n tranh cũng ñã ñ n 10 xu r i, vì v y sau khi ñư c tr ti n tôi ch mua truy n r i ñi v nhà.

2010
Vào ngày th Tư c a tu n th tư, tôi quy t ñ nh s ngh vi c. Tôi mu n ñư c cha c a Mike d y cách làm giàu, ch
ñâu có mu n tr thành tên nô l c a 10 xu m t gi . Trên h t, k t ngày th B y ñ u tiên ñ n nay, tôi v n chưa g p
l i ông y.
Vào gi ăn trưa căn-tin trư ng, tôi nói v i Mike: "T b vi c thôi!" Mike m m cư i. Tôi gi n d h i: "C u cư i
cái gì ch ?"
"Cha t nói r ng c u s xin ngh . Cha nói trư c khi ngh vi c c u hãy ñ n g p ông y."
Tôi ph n n :
“Cái gì? Th ra cha c u ñang ch xem t chán vi c à?"
"Cũng g n như v y. Ki u d y c a cha t khác v i cha c u. Cha c u nói lý thuy t nhi u còn cha t thì r t ít l i. C u
c ch ñ n th B y này ñi ñã. T s nói v i cha là c u mu n ngh vi c.”
“C u mu n nói là m i th ñã ñư c d li u à?” “Không, không h n th … Th B y này cha s gi i thích cho c u.”
NGÀY TH B Y X P HÀNG
Tôi ñã s n sàng ñ i m t v i cha c a Mike và tôi ñã chu n b trư c. Th m chí cha ru t tôi cũng n i gi n, ông cho
r ng cha c a Mike ñã vi ph m lu t lao ñ ng tr em và m i chuy n ph i ñư c làm cho rõ ràng. Ông b o tôi ph i ñòi
h i nh ng gì x ng ñáng dành cho mình. ít nh t là 25 xu m t gi . Ông còn nói r ng n u tôi không ñư c nâng lương
thì t t hơn là nên ngh vi c.
Và vào 8 gi sáng ngày th B y ñó, tôi l i ñ ng trư c cánh c a văn phòng c a cha Mike.
"Hãy ng i ch ñ n phiên mình nhé!" Cha Mike nói th khi tôi bư c vào.
Tôi e dè ng i xu ng k bên hai ngư i ph n ñang ng i trên băng gh bên ngoài văn phòng như b n tu n trư c. 45
phút trôi qua và ñ u tôi g n như mu n b c h a. Hai ngư i ph n ñã vào g p cha c a Mike và ñi ra 30 phút trư c
ñó. M t ngư i ñàn ông l n tu i ñ y kho ng 20 phút và cũng ñã ñi r i.
Ngôi nhà v ng l ng. Cha c a Mike v n m i mê làm vi c trong phòng. Cu i cùng, sau c ti ng ñ ng h ch ñ i,
ñúng 9 gi , cha c a Mike m i g i tôi vào g p ông.
“Bác bi t con mu n ñư c tăng lương ho c s ngh vi c.” Ngư i cha giàu v a nói v a xoay gh .
"Bác ñã không làm ñúng th a thu n..." Tôi nói mà g n như b t khóc. Th t kinh kh ng khi m t ñ a tr 9 tu i ph i
ñ i m t v i ngư i l n.
“Bác nói là bác s d y con n u con làm vi c cho bác. Con ñã làm vi c chăm ch , b c nh ng tr n bóng chày ñ ñ n
làm vi c cho bác. Th mà bác không gi l i.
Bác ch ng d y con ñi u gì c . Bác ch mu n có ti n và không thèm quan tâm ñ n nh ng ngư i lao ñ ng. Bác b t
con ph i ch ñ i quá lâu và không tôn tr ng con chút nào c . Con ch là m t ñ a tr , và con c n ph i ñư c ñ i x
t t hơn ch !” Tôi m c tuôn ra m t tràng.
Ngư i cha giàu nhìn ch m ch m vào tôi, r i thong th nói. "Không t . Trong vòng chưa ñ y m t tháng, con nói
chuy n gi ng như h u h t nh ng ngư i làm vi c cho bác v y”
“Sao cơ ?” Tôi ngơ ngác h i l i. R i ch ng hi u ông ñang nói gì, tôi ti p t c b t bình: "Con nghĩ bác s gi ñúng

2010
giao kèo và s d y con. Nhưng th t ra bác ch mu n hành h cơn thôi..."
“Bác v n ñang d y con ñ y ch .” Ngư i cha giàu bình th n nói.
“D y con ư? Th m chí bác còn không bu n nói chuy n v i con k t khi con ñ ng ý làm vi c ch vì m y xu l này.
10 xu m t gi , th ñ y, l ra con ñã ph i báo v i chính quy n v bác r i. Bác bi t mà, chúng ta có lu t lao ñ ng tr
em. Bác cũng bi t là cha con làm vi c cho chính quy n…” Tôi la lên gi n d .
“Úi chà, bây gi thì con nói chuy n nghe y như nh ng ngư i ñã t ng làm vi c cho bác v y. Nh ng ngư i ñó ho c
bác cho ngh vi c ho c h t xin ngh r i.”
“Bác ñã nói d i con. Con ñã làm vi c cho bác, nhưng bác ñã không gi l i. Bác ñã không d y con ñi u gì c .” Tôi
nói d n d p, c m th y mình th t can ñ m.
“Sao con nghĩ là bác không d y con gì c ?"
Ngư i cha giàu h i l i.
Tôi bĩu môi: "Bác ñâu nói chuy n v i con. Con ñã làm vi c ñư c ba tu n, v y mà bác ch ng d y con gì c ."
“D y nghĩa là ph i nói chuy n ho c làm m t bài di n thuy t à?” “ m, vâng .” Tôi dè d t tr l i.
“ðó là cách d y trư ng, còn ñ i s r t khác,” ngư i cha giàu m m cư i nói. "ð i s ch ng h nói gì v i con mà
ch xô ñ y con thôi. Khi cu c ñ i xô ñ y con, nó mu n nói r ng: “D y ñi thôi, có m t cái m i ñ h c ñây!” Khi b
ñ i xô ñ y, m t s ngư i b cu c, m t s ngư i khác thì chi n ñ u. M t s ít h c ñư c nh ng bài h c và ti p t c
ñi…
N u con là lo i ngư i không có chút can ñ m nào, con s b cu c m i l n cu c ñ i xô ñ y con. Khi ñó con s s ng
m t cu c s ng sao cho an toàn, c tránh nh ng vi c có th không bao gi x y ra. Sau ñó con s ch t như m t ông
già t nh t. Nhưng s th t là con ñã ñ cho cu c ñ i ñ y con ñ n bên b khu t ph c. T n ñáy lòng con là n i kinh
hoàng khi ph i m o hi m. Con mu n chi n th ng, nhưng n i lo s th t b i còn l n hơn c ni m vui chi n th ng.
Con ñã ch n s an toàn mà.”
Tôi nhìn cha c a Mike m t lúc lâu, r i b t h i. “Th ra bác ñã xô ñ y con ư?”
Ngư i cha giàu m m cư i. "Bác mu n cho con n m th chút mùi v cu c ñ i. Các con là nh ng ngư i ñ u tiên ñ
ngh bác d y cách làm giàu. Bác có hơn 150 nhân công, nhưng ch ng ai h i bác v ñi u ñó c . H h i bác v công
vi c ti n lương mà không h yêu c u bác d y v ti n b c. Do ñó, h u h t m i ngư i dùng nh ng năm tháng t t nh t
trong ñ i ñ làm vi c vì ti n mà th t s không hi u h ñang làm vi c vì cái gì."
Tôi ng i im l ng l ng nghe. Khi Mike nói v i bác là con mu n h c cách làm giàu, bác quy t ñ nh s thi t k m t
khóa h c th t g n v i cu c s ng th c. Vì th mà bác ñ cho ñ i xô ñ y con m t chút, khi ñó con s th m nh ng
ñi u bác nói. Chính vì v y, bác ch tr con 10 xu m t gi ."
“V y bài h c mà con h c ñư c khi làm vi c ñ có 10 xu m t gi là gì? Là bác ñã quá keo ki t và bóc l t nhân công
à?” Tôi v n l i.
Ngư i cha giàu b t cư i th t to.
“ð ng ñ l i cho bác và ñ ng nghĩ bác là ngu n g c c a m i v n ñ . N u con nh n ra r ng v n ñ là chính b n

2010
thân con, con m i có th thay ñ i chính mình, h c ñư c cái gì ñó và tr nên khôn ngoan hơn. H u h t m i ngư i
ñ u mu n ngư i khác thay ñ i ch không mu n mình thay ñ i. Khi không ñư c như ý, h ngh vi c và ñi tìm m t
vi c làm khác, lương cao hơn, vì h nghĩ r ng nh ng ñi u ñó s gi i quy t ñư c v n ñ . Nhưng, h ñã l m. Trong
h u h t m i trư ng h p thì không ñâu."
“Th cái gì s gi i quy t v n ñ ?” Tôi h i. “Ti p t c làm vi c v i 10 xu m t gi và c vui à?”
“ðó là ñi u mà nh ng ngư i còn l i s làm, ch p nh n ti n lương th p dù bi t r ng h và gia ñình h s g p khó
khăn v tài chính. H trông ch ñư c nâng lương, ho c làm thêm m t công vi c th hai, hi v ng r ng có nhi u ti n
s gi i quy t ñư c v n ñ …”
Tôi g m m t nhìn xu ng sàn, b t ñ u hi u ra bài h c mà ngư i cha giàu ñang nói ñ n.
BÀI H C S 1.
Ngư i nghèo làm vi c vì ti n b c. Ngư i giàu bu c ti n b c làm vi c vì mình.
Ngư i cha giàu ti p t c gi ng bài h c ñ u tiên cho tôi. “Bác r t m ng khi con n i gi n vì ph i làm vi c 10 xu m t
gi . N u con không t c gi n và ch p nh n nó m t cách vui v bác s không th d y con ñư c. Con th y ñó, vi c h c
th t s ph i m t công s c, ph i có s ñam mê và khát khao cháy b ng. S gi n d là m t ph n l n trong công th c
ñó, vì ni m ñam mê là k t h p c a tình yêu và cơn gi n. Khi nói ñ n ti n b c, h u h t m i ngư i ñ u mu n ñư c an
toàn và b o ñ m. Vì v y, không ph i ni m ñam mê mà chính s e ng i s hư ng d n h . Nhi u ti n chưa h n ñã gi i
quy t ñư c v n ñ . Hãy nhìn cha con mà xem. Ông y làm ra nhi u ti n, nhưng v n không th tr h t các hóa ñơn.
H u h t m i ngư i ñư c cho ti n ch ñ m c n nhi u hơn mà thôi. Nguyên do vì trư ng, h ch ng ñư c h c gì v
ti n b c c , vì v y h tin r ng ph i làm vi c ñ ki m ti n.”
“Còn bác không nghĩ v y à?” “Không, không h n th . N u con mu n h c ñ làm vi c vì ti n, hãy h c trư ng. Còn
n u mu n h c cách bu c ti n b c ph i làm vi c cho mình, bác có th d y con, nhưng ch khi con th t s mu n h c
mà thôi.”
“Th không ph i m i ngư i ñ u mu n h c hay sao?"
“Không. Vì h c làm vi c ñ có ti n thì d hơn r t nhi u, nh t là khi s e ng i là c m giác ñ u tiên khi nh c ñ n ti n
b c.”
“Con không hi u.” Tôi nhăn m t nói.
Chính s lo ng i là nguyên nhân khi n ngư i ta ph i làm vi c, h lo không có ñ ti n, lo ph i b t ñ u l i t ñ u. ðó
là cái giá c a vi c h c m t ngh nghi p nào ñó, sau ñó là ph i làm vi c vì ti n. H u h t m i ngư i tr thành nô l
cho ti n b c... và sau ñó h n i gi n v i ông ch ."
“H c cách bu c ti n b c làm vi c cho mình là m t khóa h c hoàn toàn khác hay sao ?" Tôi h i. "Nh t ñ nh r i,"
ngư i cha giàu nói.
"Nh t ñ nh là v y."
Chúng tôi ng i im ñ ng m t lúc lâu. Gi này có l các b n tôi ñang b t ñ u tr n bóng chày, còn tôi thì ñang h c

2010
nh ng ñi u mà b n bè tôi s không h c ñư c trư ng.
“Lúc 9 tu i, con ñã ñư c n m th c m giác th nào là làm vi c vì ti n. Ch c n nhân m t tháng v a qua cho 50 năm,
con s hi u h u h t ngư i ta ph i làm gì su t ñ i." Ngư i cha giàu nh nhàng nói.
“Con không hi u…”
“Con c m th y th nào khi ph i ng i ch bác ñ ñư c thuê làm vi c và ñ h i xin tăng lương?”
“Th t kinh kh ng ?"
“N u con ch n làm vi c vì ti n, cu c s ng c a con s như th ñ y.” Ngư i cha giàu nói ti p. "Và con c m th y th
nào khi bà Martin tr cho con 30 xu sau ba gi làm vi c?"
“Con c m th y không ñ . Có v như nó không là gì c . Con r t th t v ng.”
“ðó là c m giác mà h u h t các nhân viên c m th y khi h nh n ti n lương, nh t là sau khi ph i tr thu và nh ng
chi phí kh u tr . Ít ra thì con cũng ñư c nh n 100% r i.”
“Bác mu n nói là h u h t m i ngư i không ñư c nh n toàn b ti n lương sao?” Tôi kinh ng c h i.
"R t ti c là không. Chính quy n s l y ph n trư c h t b ng các lo i thu . Con ph i tr thu khi con làm ra ti n. Con
ph i tr thu khi con tiêu xài ti n. Con ph i tr thu khi con ti t ki m ti n. Con ph i tr thu ngay c khi con ch t.”
“Sao l i như th ñư c ?” Tôi lúng búng h i. Tôi ch ng thích nh ng ñi u tôi v a nghe chút nào. Tôi bi t cha tôi
thư ng xuyên phàn nàn vì ph i tr thu quá nhi u, nhưng th t s ông không làm gì c . Có ph i cu c ñ i cũng ñang
xô ñ y ông hay không?
Ngư i cha giàu ch m ch m ñu ñưa chi c gh và l ng l nhìn tôi. "Bác ñã nói r i có r t nhi u ñi u ñ h c. H c cách
khi n ti n b c ph i làm vi c cho mình là ph i h c su t ñ i. H u h t m i ngư i h c ñ i h c trong b n năm, sau ñó
không h c n a. H ñi làm. lãnh lương, cân ñ i thu chi, và th thôi. Trên h t, h v n t h i t i sao h g p nh ng r c
r i v ti n b c. Và h nghĩ r ng có nhi u ti n s gi i quy t ñư c m i chuy n. M t s r t ít nh n ra r ng chính vì h
không có ki n th c v v n ñ tài chính nên m i n y sinh các v n ñ khác. Hôm nay bác ch mu n xem li u con có
ñ say mê ñ h c v ti n b c hay không thôi. H u h t m i ngư i ñ u không có. H ñ n trư ng, h c m t ngh gì ñó,
vui v làm vi c và ki m ñư c nhi u ti n. M t ngày kia h th c d y v i nh ng r c r i tài chính kh ng l và không
th ngưng làm vi c ñư c n a. ðó là cái giá c a vi c ch bi t làm vi c vì ti n thay vì h c cách bu c ti n b c làm vi c
cho mình. V y con có còn ñ say mê ñ h c hay không?"
Tôi g t ñ u.
“T t l m”, ngư i cha giàu nói. "Bây gi quay l i làm vi c ñi. L n này, bác s không tr con ñ ng nào c ." "Sao ?"
Tôi kinh ng c h i.
“Con nghe r i ñ y. Không tr gì c . Con v n s ph i làm vi c ba gi m i th B y, nhưng l n này con s không ñư c
tr 10 xu m t gi n a. Con nói con mu n h c không ph i ñ làm vi c vì ti n, do ñó bác s không tr con ñ ng nào
h t.”
Tôi không th tin vào nh ng gì mình ñang nghe n a.
“Bác ñã nói chuy n này v i Mike. Nó ñang làm vi c, lau b i và ch t các thùng hàng mà không ñư c nh n ñ ng nào

2010
c . Có l con nên nhanh lên và quay l i làm vi c thôi.”
Tôi la lên: “Như th là không công b ng. Bác ph i tr con cái gì ch !”
“Con ñã nói là con mu n h c mà. N u con không h c bây gi thì sau này con s gi ng như các nhân viên c a bác,
làm vi c vì ti n và hy v ng không b sa th i. Ho c gi ng như cha con, ki m th t nhi u ti n ch ñ n n n ñ n t n c ,
luôn hy v ng nhi u ti n hơn s gi i quy t ñư c v n ñ . N u ñó là nh ng ñi u con mu n, bác s ti p t c tr con 10
xu m t gi như lúc ñ u. Ho c con có th làm nh ng ñi u mà h u h t m i ngư i s làm: phàn nàn là ti n lương quá
th p, ngh vi c và ñi tìm m t công vi c khác.”
Ngư i cha giàu v ñ u tôi và nói ti p: "Hãy dùng cái này. N u con bi t dùng cái ñ u c a mình m t cách t t nh t sau
này con s ph i c m ơn bác vì ñã cho con m t cơ h i, và con s l n lên thành m t ngư i giàu có."
Tôi ñ ng ñó, không tin n i vào s th a thu n non n t c a mình. Ban ñ u tôi ñ n ñây ñ ñòi tăng lương, còn bây gi
tôi ph i ti p t c làm vi c mà không ñư c tr d ng nào c .
Trong ba tu n k ti p, Mike và tôi làm vi c ba gi m i th B y mà không ñư c tr công. Công vi c không làm tôi
b c mình và m i chuy n cũng d n tr nên d dàng hơn. ði u vư ng b n còn l i là ph i b nh ng tr n bóng chày và
không th mua ñư c vài cu n truy n tranh n a.
Vào bu i trưa c a tu n làm vi c th ba, ngư i cha giàu ghé l i ch chúng tôi. Sau khi xem xét nh ng vi c ñang di n
ra trong c a hàng, ông bư c ñ n t kem l nh, l y ra hai cây, tr ti n và ra hi u cho Mike và tôi cùng ra ngoài ñi d o.
Cha Mike ñưa kem cho hai ñ a tôi và h i: "M i vi c th nào r i, hai chàng trai?"
“T t thôi .” Mike nói.
Tôi g t ñ u ñ ng ý.
Ngư i cha giàu l i h i. “ðã h c ñư c gì chưa?”
Mike và tôi nhìn nhau, nhún vai và ñ ng lo t l c ñ u.
TRÁNH NH NG C M B Y L N NH T C A CU C ð I
“Các con th y không, bà Martin và h u h t nh ng ngư i ñây ñ u ph i làm vi c c t l c ñ ki m m t ít ti n, bám
vào vi n nh c a m t công vi c b o ñ m, mong ch m t kỳ ngh kéo dài ba tu n m i năm và m t s lương hưu b n
x n sau m y ch c năm làm vi c. N u ñi u ñó làm các con th y h ng thú, cha s nâng lương các con lên 25 xu m t
gi ...”
“Nhưng ñó là nh ng ngư i làm vi c chăm ch . Bác ñang ch gi u h à?” Tôi h i.
M t n cư i thoáng qua trên gương m t ngư i cha giàu.
“Có th nh ng l i nói c a bác nghe có v tàn nh n, nhưng bác ñang c g ng ñ các con có th th y ñư c m t cái gì
ñó. H u h t m i ngư i không th y ñư c nh ng cái b y mà h ñang m c vào ch vì t m nhìn c a h quá h p.”
Mike và tôi ng i ng n ra ñó, không hi u rõ h t nh ng gì v a nghe. Ngư i cha giàu nói chuy n nghe th t tàn nh n.
Tuy nhiên chúng tôi có th c m th y ông ñang r t mu n chúng tôi hi u ñư c m t ñi u gì ñó.
Ngư i cha giàu m m cư i. "25 xu m t gi nghe có v tuy t ñ y ch ? Nó có làm cho tim các con ñ p nhanh hơn
không?"

2010
Tôi l c ñ u.
“Thôi ñư c 1 ñô la m t gi .”
Ngư i cha giàu nói cùng v i m t n cư i kín ñáo. Tim tôi ñ p m nh. Trí óc tôi mu n hét lên: “Nh n ñi! Nh n ñi!”
Tôi không th tin vào nh ng gì mình ñang nghe n a. Nhưng tôi v n không nói gì c .
"À th thì 2 ñô la m t gi ."
B óc và trái tim 9 tu i c a tôi g n như mu n n tung. Tôi không th tư ng tư ng là mình có th ki m ñư c ng n
y ti n. Tôi mu n nói “vâng .” Tôi như th y rõ trư c m t m t cái xe ñ p m i, m t b găng bóng chày m i và s
ngư ng m c a b n bè khi tôi xoè ti n ra. Nhưng không bi t t i sao, tôi v n im l ng.
Cây kem ñang ch y xu ng tay tôi. Bây gi ch còn l i cái que và dư i ñ t là m t ñ ng vani và sôcôla mà lũ ki n
r t khoái. Ngư i cha giàu nhìn hai ñ a tr ñang chăm chăm ngó ông, m t m to và ñ u óc tr ng r ng. Ông bi t r ng
có m t ph n trong chúng tôi mu n ñ ng ý th a thu n này. Ông bi t trong tâm h n c a m i ngư i ñ u có m t ph n
y u ñu i và tham lam mà ngư i khác có th mua ñư c. Và ông cũng bi t r ng trong tâm h n c a m i ngư i ñ u có
m t ph n m nh m và quy t tâm không bao gi mua ñư c c . V n ñ ch ñơn gi n là ph n nào m nh hơn mà thôi.
"Thôi ñư c r i, 5 ñô la m t gi ."
B ng dưng, lòng tôi ch t l ng l i. ði u gì ñó ñã thay ñ i. L i m i chào tr nên quá l n và ñâm ra l b ch. Vào năm
1956, không có nhi u ngư i l n có th ki m ñư c hơn 5 ñô la m i gi . S cám d bi n m t và s bình tĩnh tr l i.
Tôi ch m ch m quay sang nhìn Mike. Nó quay l i nhìn tôi. Cái ph n y u ñu i và tham lam trong con ngư i tôi ñã
im l ng. Có m t s ñi m tĩnh và ch c ch n v ti n b c ñ n v i trí óc và tâm h n tôi. Tôi bi t Mike cũng ñang c m
th y ñi u ñó.
“T t l m. H u h t m i ngư i ñ u có m t cái giá. Và h có cái giá ñó vì h có nh ng c m xúc mà ta g i là n i lo s
và s tham lam. ð u tiên, n i lo không có ti n bu c h ph i làm vi c, và khi h lãnh lương thì s tham lam ho c
lòng thèm mu n khi n h b t ñ u nghĩ ñ n nh ng th tuy t v i mà ti n b c có th mua ñư c. Khi ñó thì m t khuôn
m u b t ñ u…" Ngư i cha giàu d u dàng nói.
“Khuôn m u nào ?” Tôi h i.
“Cái khuôn m u c a vi c th c d y, ñi làm, tr hóa ñơn, th c d y, ñi làm, tr hóa ñơn… Sau ñó thì cu c s ng c a h
c kéo dài mãi ch v i hai c m giác: n i lo s và s tham lam. Khi ñư c ñưa ra nhi u ti n hơn, h s ti p t c cái
vòng lu n qu n nêu trên b ng cách gia tăng các chi phí. ðó là cái mà cha g i là Rat Race.” “Có m t con ñư ng khác
h cha?” Mike h i.
“Có ñ y nhưng ch m t ít ngư i tìm ra nó. ðó là con ñư ng mà cha hy v ng hai con s tìm ra khi h c và làm vi c
v i cha. Chính vì v y mà cha ñã ñ ngh ñ lo i ti n lương cho hai con.”
“Cha có ám ch gì không v y? T i con th y r t m t khi ph i làm vi c n ng, nh t là khi không ñư c tr công gì c .”
Mike nói nho nh .
“Các con có th y nh ng ngư i làm vi c cho cha không? N i lo s không có ti n kìm gi h trong cái c m b y: ñi
làm, ki m ti n, ñi làm, ki m ti n, hy v ng n i lo s vơi ñi. Nhưng m i ngày khi h th c d y, s lo l ng y th c d y

2010
cùng h , g m nh m trái tim h . Ti n b c ñi u khi n cu c s ng c a h , nhưng h không dám thú nh n s th t ñó.
Ti n b c ñi u khi n c m xúc và làm ch luôn c tâm h n h ...”
Mike và tôi l ng nghe nhưng không th t s hi u h t m i ñi u… Tôi ch bi t r ng tôi v n thư ng t h i t i sao
nh ng ngư i l n luôn ph i v i vã ñi làm, và trông h không bao gi có v h nh phúc, như th có m t cái gì ñó bu c
h ph i ñì làm v y…
“Cha mu n hai con tránh dư c cái b y ñó. ðó là ñi u mà th t s cha ñang d y các con ch không ph i ch d y cách
ki m ti n, b i vì ti n không gi i quy t ñư c v n ñ .”
“Không à?” Tôi ng c nhiên h i.
“Không h . Ngư i ta ham mu n ti n b c vì nh ng ni m vui mà h nghĩ r ng nó có th mua ñư c. Nhưng ni m vui
do ti n b c mang ñ n thư ng r t ng n ng i, và ngư i ta l i c n ti n ñ có ñư c nh ng ni m vui khác, nh ng ñi u
thú v hơn, ti n nghi hơn, an toàn hơn. Vì v y mà h ti p t c làm vi c, nghĩ r ng ti n s làm d u ñi tâm h n ñang
kh s vì nh ng n i lo s và lòng ham mu n c a h . Nhưng ti n không th làm ñư c ñi u ñó."
“Ngay c v i nh ng ngư i giàu sao?”
“ , ngay c v i nh ng ngư i giàu. Nhi u ngư i giàu khao khát ki m ti n không ph i vì lòng ham mu n mà vì n i
lo s b nghèo túng, vì v y h tích lũy hàng t n ti n ch d cho n i lo s y ngày càng t h i hơn. Cha bi t nhi u
ngư i có hàng tri u ñô la l i còn lo s hơn c khi h không có ñ ng nào trong túi. H r t lo b m t ti n. N i s ñã
giúp cho h giàu có nay l i càng t i t hơn. Cái ph n y u ñu i và tham lam trong tâm h n h ñang hét l n hơn. H
không mu n m t nh ng ngôi nhà l n, nh ng chi c xe hơi và m t cu c s ng cao sang mà ti n b c ñã ñem ñ n. H lo
không bi t b n bè s nói gì khi h không còn ti n n a. R t nhi u ngư i c m th y tuy t v ng và b căng th ng th n
kinh dù trông h r t l ng l y và ñang có nhi u ti n.”
“Th nh ng ngư i nghèo có h nh phúc hơn không ?”. Tôi r t rè h i.
“Không. S tránh né ti n b c cũng ch là m t ki u lo n th n kinh gi ng như quá g n bó v i ti n b c thôi. Cha ñã
g p r t nhi u ngư i nói r ng h không quan tâm ñ n ti n b c, nhưng l i làm vi c ñ ki m ti n 8 gi m t ngày. N u
h không quan tâm ñ n ti n thì h ñi làm ki m ti n ñ làm gì? Ki u suy nghĩ ñó có l còn t hơn c nh ng ngư i
chuyên tích cóp ti n b c n a...”.
“Th ta ph i làm gì? Không làm vi c ki m ti n cho ñ n khi h t c m th y lo s và tham lam hay sao?”
“N u lo không ñ ti n, thay vì ph i ch y ñi làm vi c ngay l p t c ñ ki m ti n, hãy t h i r ng: ‘Li u m t công vi c
có ph i là gi i pháp t t nh t ñ vư t qua n i lo này hay không?’ Theo cha thì câu tr l i s là ‘Không’, ñ c bi t là
khi con nhìn qua su t m t ñ i ngư i. Công vi c ch là m t gi i pháp ng n h n cho m t v n ñ dài h n thôi. Cũng
gi ng như câu chuy n v m t con l a kéo xe trong lúc ngư i ch treo l ng l ng m t c cà r t trư c mũi nó v y.
Ngư i ch có th s ñ n ñư c nơi mà ông ta mu n, còn con l a thì ch ñu i theo m t o tư ng thôi. N u con l a có
th nhìn th y toàn c nh b c tranh này, có th nó s suy nghĩ l i xem có nên theo ñu i c cà r t n a hay không..."
“Th bác khuyên con làm th nào?” Tôi băn khoăn h i.
“Hãy c n m cho ñư c s c m nh c a ti n b c, ñ ng e s nó. Nói cho cùng thì chúng ta ñ u là nh ng ngư i làm

2010
công c , ch có ñi u là nh ng m c ñ khác nhau thôi. Cha ch mu n hai con có cơ h i ñ nhìn rõ cái c m b y này,
cái c m b y gây ra b i n i lo s và lòng ham mu n. Hãy kéo chúng v phe mình ch ñ ng ñ chúng ch ng l i
mình. ðó là ñi u mà cha mu n d y các con. N u ñ u tiên mà các con không th gi i quy t ñư c n i lo s và lòng
ham mu n, mà sau ñó các con l i giàu lên, thì các con s ch là nh ng nô l ñư c tr lương cao mà thôi...”
Trên ñư ng quay tr l i c a hàng, ngư i cha giàu gi i thích cho chúng tôi bi t ngư i giàu ñã "làm ra ti n" như th
nào. Lúc ñó, chúng tôi không hi u ông ñang nói gì, nhưng nhi u năm trôi qua thì m i th d n d n sáng t ...
NHÌN TH Y NH NG GÌ NGƯ I KHÁC KHÔNG TH Y
Trư c khi leo lên chi c xe t i nh bên ngoài c a hàng, cha Mike nói v i chúng tôi: "Hãy s d ng ñ u óc c a mình.
Cái ñ u s ch cho các con cách làm ra ti n còn nhi u hơn s ti n cha có th tr . Các con s th y ñư c nh ng ñi u
mà ngư i khác không th y. Cơ h i ngay trư c m t m i ngư i. nhưng h u h t ngư i ta không th y ñư c chúng vì
h ñang b n ki m ti n và s b o ñ m công vi c nên h ch th y ñư c có hai th ñó thôi. M t khi các con ñã nhìn
th y cơ h i r i thì su t ñ i các con s nhìn ra chúng. Khi các con ñã nhìn ra thì cha s d y cho các con m t ñi u
khác…”
Hai tu n n a trôi qua, chúng tôi v n ti p t c suy nghĩ, th o lu n v i nhau và ti p t c làm vi c không lương. ði u
ñáng bu n nh t v i tôi khi không ñư c hư ng 30 xu m i th B y là không có ti n mua truy n tranh n a...
H t ngày th B y th hai, khi t m bi t bà Martin, tôi ch t th y bà làm m t vi c mà trư c ñây tôi chưa t ng th y, nói
ñúng ra là ñã t ng th y nhưng không chú ý l m...
Bà Martin ñang c t trang ñ u quy n truy n tranh làm ñôi. Bà gi l i n a trên bìa sách và quăng c cu n còn l i vào
m t thùng c c ông l n. Khi tôi h i bà ñang làm gì, bà tr l i: "Bác b nó ñi. Bác ñưa tr l i n a trên bìa sách cho
ngư i giao truy n tranh khi ông ta mang sách m i ñ n. Kho ng m t ti ng n a ông y s ñ n ñây."
Mike và tôi ng i ch . Khi ngư i giao sách ñ n, tôi h i ông xem li u chúng tôi có th l y nh ng cu n truy n tranh
này không. Ông tr l i: “Các c u có th l y chúng n u các c u làm vi c cho c a hàng và n u các c u không bán
chúng l i…”
Nhà Mike có m t căn phòng còn b tr ng t ng h m. Chúng tôi lau d n căn phòng th t s ch s và b t ñ u ch t
hàng trăm cu n truy n tranh vào. Sau ñó, thư vi n truy n tranh c a chúng tôi nhanh chóng ñư c khai trương, v i
khách hàng là b n tr trong xóm. Chúng tôi thuê ch gái c a Mike, m t ngư i r t thích ñ c sách, ñ n làm th thư.
Ch y l y m i ñ a tr 10 xu khi vào thư vi n, và trong hai ti ng m c a m i ngày, khách hàng c a chúng tôi có th
ñ c bao nhiêu cu n truy n cũng ñư c. Như th b n tr r t có l i vì mua m t cu n truy n tranh ph i m t 10 xu,
nhưng v i 10 xu ñó, n u ñ n thư vi n c a chúng tôi, trong hai gi chúng có th ñ c ñ n 5, 6 cu n.
Ch c a Mike s ki m tra b n tr khi chúng ra v , ñ ch c ch n r ng chúng không ñem quy n nào v nhà. Ch y
cũng gi gìn nh ng quy n sách, ghi l i có bao nhiêu ñ a tr vào xem, chúng tên gì và chúng bình lu n gì... Tính
trung bình sau ba tháng, Mike và tôi ki m ñư c 9.5 $ m t tu n. M i tu n chúng tôi tr cho ch c a Mike 1$ và cho
ch y ñ c truy n tho i mái, dù r t hi m khi ch y ñ c truy n vì lúc nào ch cũng ph i h c bài c .
Mike và tôi thu th p t t c truy n tranh t nh ng c a hàng khác. Chúng tôi gi l i h a v i ngư i giao sách là s

2010
không bán ñi cu n truy n tranh nào c . Khi chúng b rách nát, chúng tôi ñ t ñi. Chúng tôi c g ng m m t chi
nhánh n a, nhưng không th tìm ra m t ngư i nào t t b ng và có th tin tư ng ñư c như ch c a Mike.
Ngay t khi còn nh , chúng tôi ñã hi u ñư c r ng: tìm ñư c nh ng nhân viên t t là r t khó.
Chương 3: Bài 2 T i sao ph i d y con v tài chính?
H u h t m i ngư i không nh n ra r ng: trong cu c s ng, v n ñ không ph i là b n ki m ñư c bao nhiêu ti n mà là
b n gi ñư c bao nhiêu ti n và làm cho nó sinh sôi n y n như th nào.
ði u ñó cũng gi ng như tr ng m t cái cây v y. Ban ñ u, b n s ph i m t r t nhi u công s c ñ chăm bón nó, ñ n
m t ngày nào ñó, khi r cây ñã ñâm sâu vào lòng ñ t, cái cây ñã ñ l n ñ t mình phát tri n, b n s không c n ph i
t n công chăm bón n a mà v n có th ñư c hư ng nh ng mùa qu ng t lành.
Mu n cho cái cây ti n b c c a b n phát tri n, b n ph i có nhi u ki n th c v tài chánh ñ bi t chăm bón nó th t
ñúng cách.
Khi b t ñ u h c cách làm giàu. tôi và Mike hãy còn là nh ng ñ a tr nên ngư i cha giàu ñã nghĩ ra m t cách ñơn
gi n ñ d y chúng tôi. Trong nhi u năm, ông ñã v nh ng b c v và s d ng nh ng t ng ñơn gi n ñ Mike và tôi
hi u ñư c nh ng bi t ng và s v n ñ ng c a ti n b c. Nhi u năm sau ñó ông m i b t ñ u thêm vào nh ng con s .
Tuy ñơn gi n nhưng nh ng b c v này ñã góp ph n hư ng d n hai ñ a tr bé nh trong m t bài toán s h c kh ng
l v tài chính, hình thành m t n n t ng sâu s c và kiên c ...
Quy lu t 1. B n ph i bi t s khác nhau gi a tài s n (asset) và tiêu s n (liability) và ñ ñư c giàu có, b n ph i mua
tài s n.
Nghe thì có v ñơn gi n ñ n bu n cư i, nhưng h u h t m i ngư i ñ u không bi t ñư c nó uyên thâm ñ n m c nào,
vì h không bi t ñư c s khác nhau gi a m t tài s n và m t tiêu s n là ñâu.
"Ngư i giàu ki m ñư c tài s n. Ngư i nghèo và ngư i trung lưu ch thu ñư c tiêu s n, nhưng h nghĩ r ng h ñã
ki m ñư c tài s n." Khi ngư i cha giàu gi i thích ñi u này cho Mike và tôi, chúng tôi nghĩ ông ñang nói ñùa. Chúng
tôi ñang ch ñ i m t bí m t làm giàu, v y mà ông l i tr l i như th ñ y. Nó ñơn gi n ñ n m c chúng tôi ph i
kh ng l i m t lúc lâu ñ suy nghĩ v ñi u ñó.
“Bác mu n nói t t c nh ng ñi u chúng con c n bi t là: tài s n là gì, sau ñó ph i ñi ki m nó và r i chúng con s
giàu có sao?” Tôi ng v c h i.
Ngư i cha giàu g t ñ u. “ðơn gi n th thôi.” “N u ch ñơn gi n như th , t i sao nh ng ngư i khác không giàu
ñư c?” Tôi l i h i.
Ngư i cha giàu m m cư i. “Vì ngư i ta không bi t ñư c s khác nhau gi a tài s n và tiêu s n.”
“T i sao ngư i l n l i ng ng n th nh ? N u ñó ch là m t ñi u ñơn gi n nhưng quan tr ng thì t i sao ngư i ta l i
không mu n tìm hi u?”
Ngư i cha giàu ph i m t vài phút m i gi i thích ñư c cho chúng tôi bi t tài s n là gì và tiêu s n là gì.

2010
Là m t ngư i l n, tôi c m th y gi i thích ñi u này v i nh ng ngư i l n khác th t khó khăn. Vì sao v y? Vì ngư i
l n khôn ngoan hơn. G n như trong m i trư ng h p, h u h t ngư i l n không n m ñư c s ñơn gi n c a m t ý
tư ng vì h ñư c giáo d c khác nhau. Và m t ngư i l n thông minh thư ng c m th y b h th p khi ph i chú ý ñ n
nh ng khái ni m quá ñơn gi n.
Ngư i cha giàu tin vào quy lu t KISS - "Gi Cho ðơn Gi n" (Keep It Simple Stupid) - vì v y ông c làm cho m i
th tr nên th t ñơn gi n v i hai chúng tôi…
Ông nói: "Nh ng ñi u xác ñ nh nên m t tài s n không ph i là t ng mà là nh ng con s . Và n u các con không
bi t ñ c s thì các con không th xác ñ nh ñư c m t tài s n trong m bòng bong y ñâu."
Trong k toán, v n ñ không ph i b n thân nh ng con s mà là nh ng con s y nói lên ñi u gì. Cũng như t ng
v y, v n ñ không ph i b n thân t ng mà là câu chuy n nh ng t ng y k .
“N u con mu n tr nên giàu có, con ph i ñ c ñư c và hi u ñư c nh ng con s .” Ngư i cha giàu l p ñi l p l i câu
nói y c ngàn l n v i chúng tôi: "Ngư i giàu ki m ñư c tài s n. Ngư i nghèo và ngư i trung lưu ch ki m ñư c
tiêu s n."
Mô hình vòng quay c a m t tài s n:
Hình h p trên là B n kê l i t c, hay còn g i là B n kê l i l . Nó ño các kho n thu nh p và chi phí, ti n vào và ti n
ra. Cái h p bên dư i là B n cân ñ i thu chi. Nó ñư c g i như v y vì nó ñòi h i ph i có s cân ñ i gi a tài s n và
tiêu s n. Lý do chính gây ra nh ng cu c v t l n tài chính ñơn gi n là vì ngư i ta không bi t ñư c s khác nhau gi a
m t tài s n và m t tiêu s n. Nguyên nhân c a s nh m l n chính là vì ñ nh nghĩa c a hai t này. Càng c tra t ñi n,
b n s ch càng nh m l n nhi u hơn thôi.
Ngư i cha giàu ñã nói v i hai chúng tôi m t cách ñơn gi n r ng:
"Tài s n b ti n vào túi các con, còn tiêu s n thì lôi ti n ra kh i túi."
Mô hình vòng quay c a m t tiêu s n:

2010
N u b n mu n tr nên giàu có, hãy mua tài s n. N u mu n tr nên nghèo ñi, hãy mua tiêu s n.
Chính vì không phân bi t ñư c s khác nhau này mà r t nhi u ngư i g p các r c r i v tài chính.
“Mù ch ” và “mù s ” ñ u là nguyên nhân gây ra nh ng khó khăn tài chính. N u ngư i ta g p khó khăn tài chính
nghĩa là ñang có m t ñi u gì ñó mà h không hi u ñư c: ho c nh ng t ng ho c nh ng con s . Ngư i giàu phát tài
ñư c là nh h "bi t ñ c bi t vi t" trong nhi u lĩnh v c khác nhau hơn nh ng ngư i ñang ph i v t l n v tài chính.
Vì v y, n u b n mu n giàu có và gi ñư c c a c i, b n c n ph i hi u bi t v tài chính, c v t ng l n nh ng con
s .
Mũi tên trong sơ ñ bi u th vòng quay ti n m t. Ch toàn nh ng con s thì th hi n ñư c r t ít. Ch toàn t ng
cũng không nói lên ñư c gì nhi u. ðó là câu chuy n v s tính toán. Khi báo cáo tài chính, vi c ñ c nh ng con s
nghĩa là ñang nhìn vào c t truy n, câu chuy n k v nơi ñ n c a vòng quay ti n m t. Trong 80% các gia ñình, câu
chuy n tài chính kém vui không ph i vì h không làm ra ti n mà vì h dùng ti n ñ mua tiêu s n ch không mua tài
s n.
Nh ng sơ ñ trên th hi n vòng quay ti n m t trong cu c s ng ngư i nghèo, ngư i trung lưu và ngư i giàu. Chính
là vòng quay ti n m t ñang k chuy n, câu chuy n v m t ngư i s d ng ti n b c c a anh ta như th nào, anh ta
làm gì sau khi c m ti n trong tay...
Ngư i ta thư ng nói r ng: “Tôi ñang m c n , vì v y tôi ph i ñi ki m ti n.”
Nhưng có nhi u ti n thư ng không gi i quy t ñư c v n ñ th t s nó ch làm cho m i chuy n tr nên tr m tr ng
hơn thôi. Ti n làm cho nh ng sai l m bi th m c a con ngư i tr nên hi n nhiên. Chính vì v y mà thông thư ng, khi
ngư i ta ñư c hư ng m t v n may b t ng - ví d như ñư c th a hư ng gia tài, tăng lương hay trúng s - trư c sau
gì thì h cũng s tr v v i tình tr ng tài chính h n ñ n như ban ñ u, n u không mu n nói là t hơn lúc ñ u n a.
Ti n ch làm n i b t mô hình vòng quay ti n m t trong ñ u b n. N u b n thư ng s d ng h t m i th b n có thì g n
như ch c ch n là vi c tăng lương s d n ñ n tăng chi tiêu.
Chúng ta thư ng ki m ti n b ng k năng ngh nghi p c a mình và ña s sinh viên r i trư ng mà không có m t k
năng tài chính nào, nên dù hàng tri u ngư i có h c theo ñu i ngh nghi p c a mình m t cách thành công, h v n
g p ph i r t nhi u khó khăn tài chính. H làm vi c v t v nhưng không giàu ñư c. ði u thi u sót trong v n h c c a
h không ph i là làm th nào ñ ki m ti n, mà là làm th nào ñ s d ng ti n - ki m ñư c ti n r i thì c n ph i làm
gì v i chúng. Cái ñó g i là năng l c tài chính - b n làm gì v i ti n b c sau khi ñã ki m ra chúng, làm sao ñ gi
không cho ngư i khác chi m l y, b n gi chúng ñư c bao lâu, ti n b c s làm vi c cho b n như th nào?
H u h t nh ng khó khăn tài chính ngư i ta g p ph i là do h không hi u ñư c vòng quay ti n m t. M t ngư i có
th ñư c h c hành t i nơi t i ch n, thành công trong s nghi p nhưng v n không hi u gì v tài chính. Nh ng ngư i
này thư ng ph i làm vi c nhi u hơn c n thi t vì h ñã h c cách làm vi c chăm ch , nhưng không ñư c h c cách
bu c ti n b c ph i làm vi c cho mình.
CÂU CHUY N V M T GI C MƠ TÀI CHÍNH TR THÀNH M T CƠN ÁC M NG TÀI CHÍNH
Cu n phim v nh ng ngư i làm vi c chăm ch có s n m t khuôn m u. Sau khi k t hôn, nh ng c p v ch ng tr li n

2010
thuê m t căn h ñ . V n ñ là căn h thì quá tù túng, nên h quy t ñ nh ph i ti t ki m ñ mua m t ngôi nhà trong
m ng và có th có con. Lúc này h có hai ngu n thu nh p và h b t ñ u t p trung vào s nghi p c a mình. Thu
nh p c a h b t ñ u tăng lên.
Chi phí s m t c a h u h t m i ngư i là thu : thu thu nh p, thu giá tr gia tăng khi tiêu xài, mua s m hàng hoá…
Khi thu nh p tăng, chi phí tăng theo, s tiêu s n cũng s tăng lên.
Có th ch ng minh b ng cách quay l i ví d c a c p v ch ng tr . K t qu c a vi c thu nh p tăng lên là h quy t
ñ nh s ñi mua ngôi nhà trong m ng. Khi ñã có nhà, h s ph i tr m t th thu m i g i là thu b t ñ ng s n. Sau ñó
h mua m t chi c xe m i, ñ ñ c m i và nh ng d ng c m i ñ h p v i ngôi nhà m i c a mình. R i h b ng gi t
mình nh n ra r ng phía c t tiêu s n ñ y nh ng món n c m c và n tín d ng.
Lúc này, h rơi vào cái b y Rat Race. R i m t ñ a tr ra ñ i. H làm vi c nhi u hơn. Nhi u ti n hơn và thu cao
hơn, g i là ñóng thu theo thu nh p. Quá trình ñó c l p ñi l p l i. M t t m th tín d ng ñư c g i ñ n. H s d ng
nó. Nó h t h n. M t công ty cho vay g i ñ n và b o r ng "tài s n" l n nh t c a h , ngôi nhà, ñư c ñ nh giá cao.
Công ty này ñưa ra m t món n b o ñ m (bill consolidation loan) và b o r ng t t hơn h t là thanh toán nh ng món
n lãi su t cao b ng th tín d ng c a h . Bên c nh ñó, l i t c nh mái nhà c a h chính là s kh u tr thu . H làm
theo ñi u ñó, và th dài nh nhõm. Nh ng t m th tín d ng ñã ñư c tr . Bây gi h gom nh ng món n tiêu th l i
thành m t văn t c m nhà. S ti n ph i tr gi m xu ng vì h gia h n món n ñ n 30 năm cơ mà.
Nh ng ngư i hàng xóm g i ñi n r h ñi mua s m, vì ñang có ñ t bán hàng gi m giá... M t cơ h i ñ ti t ki m chút
ít ti n. H t nh : “Tôi s không mua gì c . Tôi ch ñi xem thôi.” Nhưng ngay khi nhìn th y m t v t gì ñó, h l i l y
t m th tín d ng ra...
Tôi r t thư ng g p nh ng c p v ch ng như th . Tên h thì khác nhau nhưng tình tr ng tài chính thì gi ng nhau c .
Nh ng thói quen tiêu xài ñã bu c h ph i ki m thêm nhi u ngu n thu nh p khác.
H không bi t r ng chính cách tiêu xài ti n c a h , là nguyên nhân chính gây ra nh ng cu c v t l n tài chính. M i
chuy n là do không hi u bi t v tài chính và không phân bi t ñư c s khác nhau gi a tài s n và tiêu s n.
Ngư i nghèo và ngư i trung lưu r t thư ng cho phép ti n b c làm ch mình. M i bu i sáng h ch ñơn gi n th c
d y và ñi làm mà quên t h i r ng nh ng ñi u mình ñang làm có ý nghĩa gì hay không. Không am hi u nhi u v
ti n b c, ph n l n m i ngư i ñ cho quy n l c ñáng s c a ti n b c ñi u khi n mình.
Ngư i ta thư ng làm m t vi c gì ñó vì nh ng ngư i khác cũng làm như v y. H thích ng mà không ch u ñ t câu
h i. H l p l i m t cách không suy nghĩ nh ng ñi u h nghe ñư c, nh ng ý tư ng theo ki u "căn nhà là c m t tài
s n", "ngôi nhà là s ñ u tư l n nh t c a b n", "hãy tìm m t công vi c an toàn", "ñ ng m o hi m"...
Khi Mike và tôi 16 tu i, chúng tôi b t ñ u làm vi c cho cha Mike sau gi h c và m i cu i tu n. Chúng tôi thư ng
ng i cùng v i cha Mike trong khi ông ti p nh ng nhân viên ngân hàng, lu t sư, k toán viên, ngư i môi gi i, nhà
ñ u tư, nhà qu n lý và nh ng ngư i lao ñ ng… Cha Mike ñã không ñi theo ñám ñông. Ông có nh ng suy nghĩ riêng
và ông r t ghét câu nói: "Chúng tôi ph i làm v y vì m i ngư i ñ u làm v y." Ông cũng không ưa nh ng t như
“không th .” N u b n mu n ông làm m t ñi u gì ñó, ch c n nói khích r ng: “Tôi không nghĩ anh có th làm ñư c

2010
ñi u ñó.”
Khi ng i d nh ng bu i h p c a ông, Mike và tôi h c ñư c nhi u th . Cha c a Mike không ñư c h c nhi u
trư ng nhưng ông rành v tài chính và cu i cùng ñã thành công. Ông thư ng nói v i chúng tôi: "M t ngư i thông
minh thuê nh ng ngư i còn thông minh hơn anh ta n a."
Tôi nh lúc tôi v nh ng sơ ñ này cho cha tôi xem và ch cho ông hư ng ñi c a m t vòng quay ti n m t, nh ng chi
phí l thu c khi làm ch m t ngôi nhà. M t ngôi nhà l n nghĩa là chi phí l n, và vòng quay ti n m t s ti p t c ñi ra
ngoài qua c t chi phí.
Tôi bi t r ng v i nhi u ngư i, m t ngôi nhà ñ p là s ñ u tư l n nh t c a h , dù r ng nó không ph i là m t tài s n
mà là m t tiêu s n, vì nó làm cho ti n ra kh i túi nhi u hơn. Tuy nhiên, s có nhi u ngư i không ñ ng ý v i tôi b i
l m t ngôi nhà ñ p r t d gây xúc c m. Và khi nói ñ n chuy n ti n b c thì nh ng c m xúc m nh m s làm m ñi
trí thông minh tài chính.
1. Khi nh c chuy n nhà c a, tôi mu n nói r ng: h u h t m i ngư i ph i làm vi c su t ñ i ñ tr ti n cho m t ngôi
nhà mà h không bao gi th c s ñư c s h u. Nói cách khác, sau nhi u năm, h u h t m i ngư i ñ u mu n mua
m t ngôi nhà m i, m i l n mua nhà s d n ñ n m t món n kéo dài nhi u năm trong khi n căn nhà trư c còn chưa
tr xong.
2. Nhà c a không ph i lúc nào cũng tăng giá. ði u m t mát l n nh t là b n ñ m t ñi nh ng cơ h i. N u b n ñ u tư
toàn b ti n b c cho ngôi nhà, b n b bu c ph i làm vi c v t v hơn vì ti n b c s ti p t c chuy n qua bên c t chi
phí thay vì thêm vào c t tài s n, ñó chính là khuôn m u kinh ñi n vòng quay ti n m t c a nh ng gia ñình trung lưu.
N u ban ñ u m t c p v ch ng tr ñ dành nhi u ti n vào c t tài s n thì nh ng năm sau này h s s ng d dàng hơn,
nh t là khi con cái ñ n tu i ñi h c. Tài s n c a h s phát tri n lên và có th giúp h ki m soát các chi phí. Thông
thư ng thì có m t ngôi nhà cũng gi ng như gánh m t món n tr giá nhà ph i tr và làm tăng các chi phí c a b n.
Tóm l i, k t qu cu i cùng khi quy t ñ nh s h u m t căn nhà quá ñ t ti n thay vì nên b t ñ u m t danh m c v n
ñ u tư, s tác ñ ng m nh vào m t cá nhân theo ít nh t là ba cách:
1. M t th i gian, trong lúc nh ng tài s n khác có th s ñư c nâng giá tr lên.
2. M t m t ph n v n, vì s ti n ñó có th ñư c ñem ñi ñ u tư thay vì ph i tr các chi phí b o qu n tr c ti p liên
quan ñ n ngôi nhà.
3. M t cơ h i rèn luy n. Ngư i ta thư ng coi ngôi nhà, ti n ti t ki m và k ho ch lương hưu là t t c nh ng gì h có
trong c t tài s n. Vì không ñ u tư nên h ñ m t ñi nh ng kinh nghi m ñ u tư và s không bao gi có th tr thành
“nh ng nhà ñ u tư sành ñi u.”
Tôi không nói b n ñ ng mua nhà. Tôi mu n nói, hãy hi u ñư c s khác nhau gi a m t tài s n và m t tiêu s n. Khi
mu n có m t căn nhà l n hơn, ñ u tiên tôi ph i mua m t s tài s n ñ có th phát sinh vòng quay ti n m t ñ tr cho
ngôi nhà y ñã.
Nh ng b n kê tài chính cá nhân c a cha ru t tôi là minh ch ng t t nh t cho cu c s ng c a m t con ngư i trong

2010
vòng Rat Race. Các chi phí c a ông dư ng như luôn ñu i k p các thu nh p, không h cho phép ông ñ u tư vào m t
tài s n nào. K t qu là s tiêu s n c a ông, ví d như nh ng món c m c hay n th tín d ng, còn l n hơn c s tài
s n. Nh ng b c tranh sau còn có giá tr hơn c ngàn t ng :
Trái l i, b n kê tài chính cá nhân c a ngư i cha giàu l i ph n ánh k t qu c a m t cu c s ng dành cho vi c ñ u tư
và gi m ñ n m c t i thi u các tiêu s n:
Xem l i b n kê tài chính c a ngư i cha giàu ta s hi u t i sao ngư i giàu càng ngày càng giàu hơn. C t tài s n làm
phát sinh nhi u thu nh p hơn s c n thi t cho các chi phí, và chúng l i ñư c ñem ñ u tư l i vào c t tài s n. C t tài
s n s ngày càng phát tri n và vì v y mà s thu nh p s ngày càng nhi u hơn.
K t qu là ngư i giàu ngày càng giàu hơn.
Nh ng ngư i trung lưu luôn g p ph i nh ng khó khăn tài chính không d t vì thu nh p chính c a h là ti n lương, và
khi ti n lương tăng thì thu cũng tăng. Mà khi lương tăng thì các chi phí c a h cũng có khuynh hư ng gia tăng
b ng s ti n dư, vì v y mà xu t hi n c m t "Rat Race." H xem ngôi nhà như m t tài s n l n nh t trong khi nó
th c ra là m t lo i tiêu s n, thay vì ph i ñ u tư ti n b c cho nh ng tài s n th t s có th t o ra thu nh p.
Khuôn m u c a vi c xem ngôi nhà như m t s ñ u tư và tri t lý cho r ng: lương tăng nghĩa là b n có th mua m t
ngôi nhà l n hơn, hay tiêu xài nhi u hơn, chính là n n t ng cho m t xã h i ñ y n n n như ngày nay. Quá trình gia
tăng chi phí ñ y nhi u gia ñình ñ n nh ng món n ngày càng l n hơn và tình tr ng tài chính không ch c ch n hơn,
dù r ng có th h ñang ñư c thăng ti n trong công vi c và ñư c tr lương cao hơn m c bình thư ng.
Bi k ch ñây là vi c thi u ki n th c tài chính ban ñ u ñã t o ra nh ng r i ro mà giai c p trung lưu ph i ñ i m t. Lý
do h mu n ñư c an toàn là vì v th tài chính c a h quá mong manh. B n cân ñ i thu chi c a h không cân b ng.
Chúng ch u gánh n ng c a quá nhi u tiêu s n mà không có m t tài s n th c s nào làm phát sinh thu nh p c .
Thông thư ng, ngu n thu nh p duy nh t c a h là ti n lương. Sinh k c a h ph thu c vào các ông ch .
Vì v y, khi ñ n lư t mình ñư c cu c s ng "chia bài", nh ng ngư i này không th n m b t ñư c nh ng cơ h i t t.
H mu n ñư c an toàn ñơn gi n vì h ñang ph i làm vi c v t v tr thu m c cao nh t và gánh hàng ñ ng n
n n...
Như tôi ñã nói ph n trư c, quy lu t quan tr ng nh t là bi t ñư c s khác nhau gi a tài s n và tiêu s n. M t khi
b n ñã hi u ñư c nh ng khác bi t này, hãy t p trung m i n l c ñ mua nh ng tài s n có khá năng phát sinh thu
nh p. ðó là cách t t nh t ñ b t ñ u con ñư ng làm giàu. C ti p t c như v y c t tài s n c a b n s tăng lên. C
g ng chi t gi m tiêu s n và chi phí xu ng, b n s có nhi u ti n hơn ñ ñ vào c t tài s n. Ch ng m y ch c thì n n
t ng tài s n c a b n s v ng vàng ñ n m c b n có th nghĩ ñ n vi c ñ u tư…
Gi i trung lưu g i vi c ñ u tư là m t hành ñ ng "m o hi m." Th t ra b n thân vi c ñ u tư không h m o hi m.
Chính s thi u thông minh nhanh nh y v tài chính và thi u nh ng ki n th c tài chính ñơn gi n m i là nguyên nhân
gây ra s m o hi m.

2010
N u b n làm theo nh ng ñi u mà ña s m i ngư i thư ng làm. nói chung công vi c c a b n s như th này:
1. Nuôi ch . H u h t nh ng ngư i làm vi c hư ng lương ñ u làm cho các ông ch hay nh ng c ñông giàu hơn.
Nh ng n l c và thành công c a b n s giúp cho ngư i ch thành công hơn và có nhi u ti n hơn.
2. Nuôi chính quy n. Chính quy n nh n ph n mình trong s lương c a b n th m chí trư c khi b n nhìn th y nó n a.
Khi c g ng làm vi c chăm ch hơn, ch ñơn gi n là b n ñang làm gia tăng s thu ph i n p cho chính quy n.
3. Nuôi ngân hàng. Sau khi tr thu , chi phí l n nh t k ti p thư ng là nh ng món n tín d ng.
V n ñ là khi b n c g ng làm vi c chăm ch hơn thì ba gi i trên s l y ñi m t ph n chi l n hơn trong nh ng n l c
c a b n. Vì v y, b n ph i h c cách làm th nào ñ cho các n l c c a b n có th làm tăng l i nhu n tr c ti p cho
b n thân và gia ñình mình.
M t khi b n ñã quy t ñ nh t p trung h t tâm trí ñ chăm nom vi c kinh doanh riêng, b n s xác ñ nh m t m c tiêu
như th nào? V i h u h t m i ngư i, h ph i gi l y ngh nghi p c a mình và d a vào ti n lương ñ ki m tài s n .
Khi tài s n l n lên, h s ño m c ñ thành công như thêm nào? Khi nào ngư i ta m i nh n ra r ng mình ñã giàu có
ñã có ti n? Ngay khi bi t ñư c nh ng ñ nh nghĩa v tài s n và tiêu s n, tôi cũng ñã ñ nh nghĩa riêng cho mình v s
có ti n. ðúng ra tôi ñã mư n ñ nh nghĩa này c a m t ngư i b n tên là Buckminster Fuller.
Anh y nói: "S có ti n chinh là kh năng t n t i c a m t ngư i trong m t s ngày s p t i…” hay nói cách khác,
n u hôm nay b n ngưng làm vi c thì b n s t n t i ñư c bao lâu? S có ti n chính là s ño vòng quay ti n m t bên
c t tài s n so v i c t chi phí. Hãy l y m t ví d nh . Gi s vòng quay ti n m t bên c t tài s n c a tôi là 1.000 $
m t tháng. Còn s chi phí hàng tháng c a tôi là 2.000 $. V y kh năng ti n m t c a tôi như th nào?
Quay v v i ñ nh nghĩa c a Buckminster Fuller. N u xét m t tháng 30 ngày thì tôi s ch có ñ s ti n tiêu dùng
trong n a tháng.
Khi ñ t ñ n m c vòng quay ti n m t bên c t tài s n là 2.000 $ m t tháng, tôi s tr nên có ti n.
Như v y nghĩa là tôi chưa giàu có, nhưng tôi có ti n. Lúc này m i tháng tôi s có nh ng thu nh p m i phát sinh t
các tài s n có th gi i quy t v n ñ chi phí hàng tháng cho mình. N u mu n tăng chi phí, ñ u tiên tôi ph i tăng vòng
quay ti n m t t s tài s n ñ có th duy trì s có ti n này. Chú ý r ng vào th i ñi m này, tôi không còn b ph
thu c vào ti n lương n a. Tôi ph i t p trung vào và ph i thành công trong vi c xây d ng c t tài s n ñã giúp tôi tr
nên sung túc v tài chính. N u hôm nay tôi ngh vi c, tôi v n có th trang tr i các chi phí hàng tháng nh vòng quay
ti n m t tài s n c a mình.
M c ñích k ti p là ph i có dư m t s ti n trong vòng quay ti n m t ñ ñ u tư tr l i vào c t tài s n. Càng nhi u ti n
ñ u tư vào c t tài s n thì nó s càng phát tri n. Và ch c n gi ñư c s chi phí th p hơn s ti n m t phát sinh t
nh ng tài s n này thì tôi s tr nên giàu hơn, v i ngày càng nhi u thu nh p t nh ng ngu n khác ngoài s lao ñ ng
c a mình.
Hãy nh :
Ngư i giàu mua tài s n

2010
Ngư i trung lưu mua nh ng tiêu s n mà h nghĩ là tài s n
Ngư i nghèo ch có toàn chi phí
Chương 4: Bài 3 Hãy nghĩ ñ n vi c kinh doanh c a mình.
M t ngư i b n c a tôi tên là Keith Cunningham, khi ñang theo h c m t l p MBA c a ñ i h c Texas
Austin, ñã ñư c nghe Ray Kroc, ngư i sáng l p McDonald’s, nói chuy n. Ray ñã h i c l p: “ð các b n, tôi kinh
doanh cái gì?”
H u h t các sinh viên MBA ñ u cư i vì nghĩ r ng Ray ñang nói ñùa. Không có ai tr l i c , Ray l i h i l n
n a: “Theo các b n thì tôi kinh doanh cái gì?”
Các sinh viên l i cư i, và cu i cùng m t ngư i la to: “Ray, ai mà không bi t ông kinh doanh hamburger
ch .”
Ray t v khoái trá: “Tôi cũng nghĩ anh s nói như v y.” Ông ng ng m t lúc và nói nhanh: “Này các b n,
tôi không kinh doanh hamburger. Tôi kinh doanh b t ñ ng s n!”
Ray ñã dùng ph n l n th i gian hôm ñó ñ gi i thích nh ng quan ñi m c a ông. Ray chú tr ng vào vi c bán
hamburger, nhưng ông không bao gi quên ñ m t t i v trí buôn bán. Ông bi t r ng b t ñ ng s n và v trí c a nó là
nhân t t quan tr ng nh t trong s thành công c a vi c kinh doanh. V cơ b n, ngư i mua hàng cũng ph i tr m t
ph n ti n ñ mua khu ñ t kinh doanh cho t ch c c a Ray Kroc…
Khi còn tr , chúng tôi không s ng g n m t c a hàng McDonald’s nào c , tuy nhiên, ngư i cha giàu ñã d y
cho Mike và tôi cùng m t bài h c mà Ray Kroc ñã nói trư ng ñ i h c Texas. ðó là bí m t th 3 c a nh ng ngư i
giàu.
Bí m t ñó là: “Hãy nghĩ ñ n vi c kinh doanh c a chính mình.” Nh ng khó khăn tài chính thư ng là k t qu
tr c ti p do ngư i ta su t ñ i ph i làm vi c cho ngư i khác. Sau nh ng chu i ngày làm vi c v t v , nhi u ngư i
không có ñư c gì c .
ðây là bi u ñ thu nh p và cân ñ i thu chi mô t t t nh t l i khuyên c a ray Kroc:
H th ng giáo d c hi n t i t p trung vào vi c chu n b cho thanh niên có m t s vi c làm t t b ng cách phát
tri n nh ng k năng sách v . Cu c s ng c a h s quay tròn quanh s lương tháng, hay như mô t trên, quanh c t
Chi Phí
Tài s n
Vi c kinh
doanh c a b n.
Tiêu
S n
Thu Nh p
Ngh chuyên
môn c a b n

2010
thu nh p c a h . Và sau khi phát tri n nh ng k năng sách v , h ti n ñ n m t b c h c cao hơn ñ nâng cao nh ng
k năng chuyên môn cho phép h gia nh p vào l c lư ng lao ñ ng và làm vi c ki m ti n.
Có m t khác bi t l n gi a ngh nghi p chuyên môn và vi c kinh doanh. Tôi thư ng h i m i ngư i r ng:
“Anh kinh doanh cái gì?” Và h tr l i: “Tôi làm vi c ngân hàng.” Sau ñó tôi h i h có ph i là ch ngân hàng
không, và h thư ng l c ñ u: “Không, tôi ch làm vi c ñó thôi.”
Trong trư ng h p này, h ñã nh m l n gi a ngh nghi p chuyên môn và vi c kinh doanh. Ngh chuyên
môn c a h có th là m t nhân viên ngân hàng, nhưng h cũng c n có vi c kinh doanh riêng c a mình. Ray Kroc
phân bi t r t rõ ràng gi a ngh chuyên môn và vi c kinh doanh c a ông. Ngh chuyên môn thì lúc nào cũng gi ng
nhau – ông là m t ngư i bán hàng. Ban ñ u ông bán máy tr n s a, sau ñó thì chuy n sang bán hamburger. Nhưng
trong khi ngh chuyên môn c a ông là bán hamburger thì vi c kinh doanh c a ông là tích lu nh ng b t ñ ng s n có
th phát sinh thu nh p…
Suy nghĩ c a ña s thanh niên là h c gì thì s làm n y. n u h c lu t, b n s tr thành lu t sư, còn n u h c cơ
khí thì b n s là th máy… Sai l m trong v n ñ này là r t nhi u ngư i quên nghĩ ñ n vi c kinh doanh riêng c a
mình. Su t ñ i h quan tâm ñ n vi c kinh doanh c a m t ngư i nào khác và giúp cho ngư i ñó giàu lên. Mu n
ñư c an toàn tài chính, m t ngư i c n ph i nghĩ ñ n vi c kinh doanh riêng c a mình. Công vi c kinh doanh s quay
tròn quanh c t tài s n ch không ph i c t thu nh p. Như ñã nói lúc ñ u, quy lu t 1 là bi t ñư c s khác bi t gi a tài
s n và tiêu s n r i ph i bi t mua tài s n. Ngư i giàu t p trung vào c t tài s n trong lúc nh ng ngư i khác thư ng ch
t p trung vào b n kê l i t c.
ðó là lý do vì sao chúng ta thoáng nghe nói: "Tôi mu n ñư c tăng lương", giá như tôi ñư c thăng ch c...",
“Tôi mu n ñi h c ti p ñ có th tìm m t công vi c t t hơn!”, “Tôi s làm vi c thêm ngoài gi !”, ”Có l tôi s tìm
m t vi c làm th hai.”.
Nguyên nhân chính khi n ph n ñông ngư i nghèo và ngư i trung lưa luôn mi ng b o: "Tôi không có ti n
ñ m o hi m" - chính là vì h không có m t n n t ng tài chính nào. H ph i bám l y công vi c vì h mu n ñư c an
toàn.
Khi m t công ty l n b xu ng c p thì hàng tri u công nhân m i nh n ra r ng cái mà h g i là tài s n l n
nh t: ngôi nhà - ñang ăn tư i nu t s ng h . Hàng tháng, ngôi nhà c a h v n ñòi h i ph i ñư c tr ti n. M t “tài
s n” khác là chi c xe hơi cũng ñang ng u nghi n h . Nh ng cây g y ñánh gôn tr giá 1.000 $ nay không còn ñáng
giá 1.000 ñô la n a. N u không có b o hi m công vi c, h không còn d a vào th gì ñư c c . Nh ng cái h nghĩ là
tài s n không th giúp h t n t i qua cơn kh ng ho ng tài chính.
ð tăng s ti n m t, h ph i bán ñi các th h cho là tài s n, v i giá ch b ng m t ph n nh giá tr ghi trên
b n cân ñ i thu chi cá nhân c a h . Ho c n u bán ñư c có l i, h ph i tr thu cho s l i ñó. Như v y, m t l n n a
chính quy n l i ñư c chia ph n, và do ñó s ti n có th giúp h thoát c nh n n n l i b gi m ñi.
Chính vì v y mà tôi nói r ng, giá tr th c tài s n c a m t ngư i thư ng ít hơn h nghĩ. Hãy b t ñ u nghĩ ñ n
vi c kinh doanh c a chính mình. C gi l y công vi c hàng ngày nhưng hãy b t ñ u mua nh ng tài s n th c s , ch

2010
không ph i nh ng tiêu s n hay nh ng th v t d ng cá nhân không có m t giá tr nào khi b n ñem chúng v nhà.
M t chi c xe m i m t g n 25% giá tr v a mua ngay khi b n lái nó ra kh i showroom. Nó không ph i là m t tài s n
th c s dù r ng các nhân viên ngân hàng cho phép b n li t kê nó như m t tài s n…
V i nh ng ngư i l n, hãy gi các chi phí m c th p, gi m thi u các tiêu s n và hãy c g ng xây d ng m t
n n t ng tài s n v ng ch c. V i nh ng ngư i tr tu i còn chưa r i gh nhà trư ng, các b c cha m r t c n ph i d y
cho h s khác bi t gi a tài s n và tiêu s n. Hãy giúp h d ng nên m t c t tài s n ch c ch n trư c khi h bư c vào
ñ i, l p gia ñình, mua nhà, có con và r i b m c k t vào m t v th tài chính ñ y r i ro bám víu vào công vi c và
mua m i th b ng th tín d ng. Tôi th y r t nhi u c p tr tu i l y nhau r i ñưa nhau vào cái b y c a m t cách s ng
không th thoát kh i n n n g n như su t ñ i.
V i h u h t m i ngư i, khi ñ a con bé nh t ñã trư ng thành thì các b c cha m m i nh n ra r ng h chưa
chu n b ñ y ñ cho vi c v hưu và h b t ñ u ch y ñua v i cu c s ng ñ dành d m ti n. Nhưng khi ñó thì chính
cha m c a h cũng ñang tr nên già y u b nh t t, và h l i th y mình có nh ng trách nhi m m i.
Như v y, tôi s ñ ngh b n và các con c a b n c n ki m nh ng lo i tài s n nào? Trong gi i c a tôi, nh ng
tài s n th c s ñư c chia thành m t s lo i khác nhau:
1. Nh ng vi c kinh doanh không c n s có m t cua tôi. Tôi s h u chúng, nhưng chúng ñư c ngư i
khác qu n lý và v n hành. N u tôi ph i làm vi c ñó thì nó không còn là vi c kinh doanh n a, nó tr thành công
vi c m t r i.
2. C ph n.
3. Ngân phi u
4. Công trái chung.
5. B t ñ ng s n phát sinh thu nh p.
6. Gi y n (Gi y cho vay, c m c ).
7. Ti n b n quy n s h u ch t xám như âm nh c, k ch b n, b ng sáng ch .
8. Và b t c th gì có giá tr , t o ra thu nh p hay có kh năng tăng giá và có s n th trư ng.
Khi nói hãy quan tâm ñ n vi c kinh doanh riêng c a mìn, tôi mu n nói r ng hãy xây d ng và gi cho c t tài
s n ñư c v ng ch c. Khi m t ñô la rơi vào tay mình thì ñ ng bao gi ñ nó ra ñi m t cách vô ích. Hãy nghĩ theo
hư ng này, khi có m t ñô la ñi vào c t tài s n, nó ph i tr thành nhân công c a b n. ði u t t nh t c a ti n b c là
chúng làm vi c 24 gi m t ngày và có th làm vi c ñ t phát sinh. C gi công vi c hàng ngày và làm m t ngư i
lao ñ ng tích c c, nhưng hãy duy trì vi c xây d ng c t tài s n này.
Khi vòng quay ti n m t c a b n phát tri n lên, b n có th mua m t vài th ñ dùng xa x . M t ñi u quan
tr ng c n nh là: ngư i giàu mua nh ng th xa x này sau cùng, trong lúc ngư i nghèo và ngư i trung lưu có
khuynh hư ng mua chúng trư c h t. Ngư i nghèo và ngư i trung lưu thư ng mua nh ng th xa x như nh ng ngôi
nhà l n, kim cương, áo lông thú, n trang… vì h mu n trông có v giàu có. Trông h có v giàu có th t, nhưng
th c s h ñang m c n ng p ñ u... Nh ng ngư i có kinh nghi m hay nh ng ngư i giàu thư ng xây d ng c t tài

2010
s n c a h trư c tiên. Sau ñó h s dùng thu nh p phát sinh t c t tài s n ñ mua nh ng th xa x . Còn ngư i nghèo
và ngư i trung lưu thì l i mua nh ng th ñ xa x y b ng m hôi và máu c a chính mình cũng như gia tài dành
d m cho con cái mình.
M t th ñ xa x th t s là ph n thư ng cho vi c ñ u tư và phát tri n m t tài s n th t s . Ví d như khi v
ch ng tôi ñã có ti n ph thêm nh nh ng ngôi nhà cho thuê, v tôi li n mua m t chi c Mercedes. V tôi không ph i
làm vi c thêm hay m o hi m gì vì chính nh ng ngôi nhà cho thuê ñã mua chi c xe h i cho cô y. Tuy nhiên, cô y
ph i ch kho ng 4 năm, th i gian ñ cho danh m c v n ñ u tư b t ñ ng s n tăng lên và cu i cùng thì l i quăng ñi ñ
s vòng quay ti n m t ñ tr cho chi c xe. Nhưng th ñ xa x này, chi c xe Mercedes, l i là m t ph n thư ng th c
s vì cô y ñã ch ng minh ñư c r ng cô y bi t cách phát tri n c t tài s n c a mình. V i cô y, chi c xe h i này có
ý nghĩa r t nhi u ch không ch ñ n gi n là m t chi c xe thông thư ng, vì cô y ñã dùng s thông minh tài chính
c a mình ñ mua ñư c nó.
ði u mà h u h t m i ngư i thư ng làm là v i vàng ch y ñi mua m t chi c xe h i hay m t th ñ xa x gì
ñó b ng th tín d ng. Có th h s mau c m th y chán và mu n có m t th ñ chơi m i. Thư ng thì khi mua m t
th ñ xa x b ng th tín d ng, s m mu n gì ngư i ta cũng th y không hài lòng v i nó, vì món n mà nó mang l i
tr thành m t gánh n ng tài chính cho h .
Sau khi b n ñã dành th i gian ñ u tư và xây d ng vi c kinh doanh cho riêng mình, lúc này ch c h n b n ñã
s n sàng ñ h c thêm m t bí m t n a - bí m t l n nh t c a nh ng ngư i giàu, m t bí m t luôn ñ t nh ng ngư i giàu
ñ ng trư c m i ngư i, ph n thư ng cho s kiên trì cu i ño n ñư ng dành th i gian nghĩ ñ n vi c kinh doanh c a
riêng mình.
Chương 5: Bài 4: Liên ñoàn – bí m t l n nh t c a ngư i giàu
Trong th i kỳ còn thuy n buôn, ngư i giàu ñã bi t cách thi t l p các liên minh như m t cách h n ch m o
hi m tài s n trong m i chuy n buôn. Ngư i giàu b ti n vào m t liên ñoàn tài tr cho chuy n ñi. Sau ñó liên ñoàn
này s thuê m t th y th ñoàn lái thuy n ñi. N u chi c thuy n g p s c , s thua l c a ngư i giàu ch gi i h n
trong s ti n h ñ u tư cho chuy n ñi ñó mà thôi. S ñ sau di n t c u trúc c a m t liên ñoàn n m ngoài b n kê l i
t c và b n thu chi cá nhân.

2010
Chính ki n th c v quy n l c c a m t c u trúc liên ñoàn h p pháp ñã cho ngư i giàu m t thu n l i r t l n
so v i ngư i nghèo và ngư i trung lưu. Cho dù ñám ñông “l y c a ngư i giàu” có lên ñ n ñâu ñi n a thì ngư i giàu
v n luôn tìm ñư c cách vư t qua. Chính vì v y mà cu i cùng thu l i ñè n ng lên giai c p trung lưu. Ngư i giàu qua
m t nh ng ngư i lao ñ ng trí óc ch vì h hi u ñư c quy n l c c a ti n b c, m t ch ñ không ñư c d y trong
trư ng h c.
Ngư i giàu qua m t nh ng ngư i lao ñ ng trí óc như th nào?
Nh ng nhà tư b n th c s tìm ñ n s b o v c a liên ñoàn. M t liên ñoàn b o v ngư i giàu. Nhưng có m t
ñi u mà nh ng ngư i chưa bao gi thi t l p liên ñoàn không th bi t ñư c, ñó là m t liên ñoàn không th c s ph i
là m t cái gì ñó. M t liên ñoàn ch ñ n thu n là m t c p gi y t v i vài tài li u h p pháp n m trong vài văn phòng
lu t sư và ñư c ñăng ký v i các cơ quan nhà nư c. Nó không ph i là m t tòa nhà l n có ghi tên liên ñoàn trên ñó.
Nó cũng không ph i là m t nhà máy hay m t nhóm ngư i. M t liên ñoàn ch là m t tài li u h p pháp ñ t o nên
m t cái xác h p pháp mà không có h n. M t l n n a c a c i c a ngư i giàu ñư c b o v . M t l n n a, cách s
d ng liên ñoàn tr nên ph bi n - m t khi nh ng ñ o lu t thu nh p thư ng xuyên ñã ñư c thông qua - vì t l thu
thu nh p liên ñoàn th p hơn t l thu thu nh p cá nhân. Ngoài ra, như ñã nói trên, m t liên ñoàn có m t s chi
phí nh t ñ nh ph i tr trư c khi tr thu .
M i khi ngư i ta mu n tr ng ph t ngư i giàu, ngư i giàu không ch ñ n gi n tuân theo, h ph n ng l i.
H có ñ ti n b c và quy n l c ñ thay ñ i nhi u th . H không ch u ng i t giác tr nhi u thu hơn. H tìm m i
cách ñ gi m thi u t i ña gánh n ng thu má mà h ph i ch u. H thuê nh ng lu t sư và k toán viên khôn ngoan
nhanh nh y, h thuy t ph c các nhà chính tr thay ñ i lu t l hay t o ra m t vài l h ng. H có ñ m i phương cách
ñ th c hi n các thay ñ i ñó.
Thu nh p
Chi phí
Thu
Các phí t n
Tài s n Tiêu s n
M t liên
minh cá
nhân
Gi m b t thu
thu nh p

2010
Ngư i nghèo và ngư i trung lưu không có nh ng k sách như v y, ñ n gi n vì h s chính quy n. Và tôi
bi t các nhân viên thu thu c a chính quy n ñáng s ñ n th nào. Ngư i cha nghèo c a tôi không bao gi có ý ph n
kháng. Ngư i cha giàu cũng không. Ông ch chơi trò chơi m t cách khôn khéo hơn, và ông làm ñi u ñó thông qua
các liên ñoàn - bí m t l n nh t c a ngư i giàu.
B n hãy nh l i bài h c ñ u tiên tôi h c t ngư i cha giàu. Lúc y tôi là m t ñ a tr 9 tu i ph i ng i ch ñ
ñư c nói chuy n v i ông. Tôi ng i trong văn phòng và ch ông chú ý ñ n mình, trong khi ông thì c tình ph t l
tôi. Ông mu n tôi nh n th c ñư c quy n l c c a ông và khao khát có ñư c quy n l c ñó vào m t ngày nào ñ y.
Trong nh ng năm tháng tôi h c h i ông, ông luôn nh c nh tôi r ng: chính tri th c m i là quy n l c.
Và ñi cùng v i ti n b c là m t quy n l c to l n ñòi h i ph i có ki n th c ñ gi gìn và làm cho nó sinh sôi
n y n . N u không có ki n th c ñó, b n s b th gi i xô ñ y. Và n u b n ch bi t làm vi c ñ ki m ti n, b n ñã trao
quy n cho ngư i ch c a b n. N u b t ti n ph i làm vi c cho b n thì chính b n ñã gi gìn và ñi u khi n quy n l c
ñó.
Khi chúng tôi ñã n m v ng cách khi n ti n b c làm vi c cho mình, ngư i cha giàu mu n chúng tôi tr nên
khéo léo hơn v tài chính và ph i hi u xem lu t pháp làm vi c như th nào. N u không hi u rõ, b n r t d b b t n t.
N u b n bi t mình ñang nói gì, b n ñã có cơ h i ñ ñ u tranh. ðó chính là lý do vì sao ông tr công r t h u cho
nh ng k toán viên và các lu t sư thu v khôn ngoan s c s o… Bài h c hay nh t c a ông ñ i v i tôi, bài h c mà tôi
s d ng h u như su t ñ i, là: “Hãy khéo léo hơn và b n s không b xô ñ y nhi u.” Ngư i cha giàu hi u bi t lu t
pháp vì n u không bi t s ph i tr giá r t ñ t. “N u b n bi t là b n ñúng, b n s không lo s gì khi ph i ñ u tranh”.
Ngư i cha nghèo luôn khuy n khích tôi tìm m t công vi c t t trong m t liên ñoàn v ng ch c. Ông nói v
nh ng ưa ñi m c a vi c "leo lên nh ng n c thang liên ñoàn." Ông không hi u r ng, n u ch d a vào ti n lương c a
ngư i ch liên ñoàn, tôi s ch là m t con bò d b o luôn s n sàng cho ngư i ta v t s a.
Khi tôi k cho ngư i cha giàu nghe nh ng l i khuyên c a cha ru t tôi, ông cư i và h i l i: "Th t i sao
không làm ch cái thang ñó?”
Là m t ñ a tr , tôi không hi u ngư i cha giàu ng ý gì khì nói r ng ph i làm ch liên ñoàn c a chính mình.
ði u ñó nghe th t ñáng s và dư ng như không th th c hi n ñư c. Dù r t h ng thú v i ý tư ng này nhưng tu i còn
quá tr không cho phép tôi hình dung ñư c h t nh ng tri n v ng v m t ngày nào ñó, nh ng ngư i l n s làm vi c
cho m t công ty do chính mình làm ch . Năm 16 tu i, tôi bi t mình s không ñi theo con ñư ng mà h u h t nh ng
ngư i b n h c c a tôi ñang ñi. Quy t ñ nh ñó ñã làm thay ñ i c cu c ñ i tôi.
Nhi u ngư i ch cho r ng khuyên nhân viên lo kinh doanh riêng s có h i cho vi c kinh doanh c a h .
Nhưng v i tôi vi c t p trung vào kinh doanh riêng và phát tri n tài s n giúp tôi tr thành m t nhân viên t t hơn. Lúc
này tôi có m t m c ñích ñ ph n ñ u. Tôi ñi làm s m và làm vi c chăm ch , tích lũy càng nhi u ti n càng t t ñ có
th b t ñ u nh ng v ñ u tư nho nh c a mình.

2010
Nh ng l i khuyên c a ngư i cha giàu tr nên có ý nghĩa… Ti n b c làm vi c r t chăm ch ñ ki m thêm
ti n cho tôi. M i ñ ng ñô la trong c t tài s n là m t nhân viên tích c c, làm vi c ñ có thêm nhi u “nhân viên” n a
và mua cho ông ch c a chúng m t chi c Porsche b ng s ti n trư c thu .
Nh s d ng nh ng bài h c t ngư i cha giàu, tôi có th thoát kh i vòng Rat Race c a m t nhân viên ngay
t khi còn tr . N u không có v n ki n th c này (tôi g i là IQ tài chính) con ñư ng c a tôi h n s khó khăn hơn
nhi u. Bây gi tôi d y l i ngư i khác trong nh ng chuyên ñ nghiên c u hy v ng có th chia s v n ki n th c này
v i h . M i l n nói chuy n, tôi luôn nh c nh m i ngư i r ng: IQ tài chính ñư c xây d ng nh nh ng ki n th c t
b n lãnh v c chuyên môn khái quát sau:
1. K toán, hay s hi u bi t tài chính, m t k năng c c kỳ quan tr ng n u b n mu n xây d ng m t ñ ch
kinh doanh. ðây là ho t ñ ng c a ph n não trái hay ph n tính toán chi ti t. Hi u bi t tài chính là kh năng ñ c và
hi u ñư c các b n kê tài chính. Kh năng này cho phép b n nh n bi t m t m nh và m t y u c a b t c m t công ty
kinh doanh nào.
2. ð u tư, hay nh ng chi n lư c và công th c ti n ki m ti n. ðây là ho t ñ ng c a ph n não ph i hay ph n
sáng t o.
3. Hi u bi t th trư ng, hay ngành khoa h c c a cung và c u. C n n m v ng nh ng khía c nh “k thu t”,
c a th trư ng do c m xúc làm ch ñ o. M t nhân t th trư ng khác là giác quan kinh t khi ñ u tư. S ñ u tư có ý
nghĩa hay không tùy thu c vào ñi u ki n th trư ng hi n t i.
4. Hi u bi t lu t pháp. M t hên ñoàn ñư c “gói k ”, b ng nh ng k năng k thu t k toán, ñ u tư và ti p
th có th ñem ñ n m t s phát tri n bùng n . M t cá nhân có ki n th c v nh ng thu n l i thu v và ñư c liên
ñoàn b o v , có th tr nên giàu có nhanh hơn r t nhi u so v i nh ng nhân viên hay ch s h u các doanh nghi p
nh ñ n ñ c. Và v lâu dài thì ñ chênh l ch ñó càng sâu s c hơn nhi u.
a. Nh ng thu n l i thu v : M t liên ñoàn có th làm nhi u th mà m t cá nhân không th làm ñư c,
ch ng h n như ñư c chi phí trư c khi tr thu . ðó là c m t lãnh v c chuyên môn r t thú v , nhưng không c n thi t
ph i dính vào tr phi b n có m t tài s n hay doanh nghi p khá l n.
Các nhân viên ki m h n, tr thu và c s ng b ng nh ng gì còn l i. M t liên ñoàn thì ki m ti n, chi m i th
có th và ch b ñánh thu trên s còn l i mà thôi. ðó là m t trong nh ng cách gi m thu h p pháp t t nh t mà
ngư i giàu s d ng. M t liên ñoàn r t d thi t l p và không quá t n kém n u b n có tài s n ñ u tư t o ra m t vòng
quay ti n m t t t Ví d , khi b n s h u m t liên ñoàn, nh ng kỳ h p là nh ng ngày ngh Hawaii. Ti n mua xe,
b o hi m, s a ch a ñ u là chi phí c a công ty. Ti n y t là ph phí c a công ty. H u h t nh ng b a ăn nhà hàng
cũng là m t ph n công tác phí. ði u quan tr ng là hãy làm cho m i chuy n h p pháp b ng các ñ ng ti n trư c thu .
b. Bi n pháp tránh kh i ki n cáo: Chúng ta s ng trong m t xã h i luôn tranh ch p. Ngư i giàu che gi u
ph n nhi u tài s n c a h b ng các phương ti n như liên ñoàn và tín d ng ñ b o v tài s n c a mình. Khi ai ñó ki n
t ng m t ngư i giàu, h thư ng g p ph i nhi u l p b o v h p pháp, và thư ng thì h th y r ng ngư i giàu này
th c s không có gì c . H ñi u khi n m i th nhưng không s h u m t cái gì h t. Còn ngư i nghèo và ngư i trung

2010
lưu thì l i c s h u m i th r i ñ chúng l i rơi vào tay chính quy n ho c nh ng ngư i thích ki n t ng ngư i
giàu…
Chúng tôi thành th t khuyên b n nên s h u m t liên ñoàn c a riêng mình trong s tài s n c a b n như là
m t ph n c a chi n lư c tài chính t ng th .
CHƯƠNG 6 – Bài 5: Ngư i giàu t o ra ti n
Trong m i chúng ta ñ u n ch a nh ng ti m năng to l n, nh ng năng khi u b m sinh. Tuy nhiên, ñi u kìm
nén chúng ta chính là s thi u t tin.
Khi r i trư ng, h u h t chúng ta ñ u bi t r ng th gi i th c ngoài c a trư ng h c ñòi h i nh ng ñi u khác
ngoài các ñi m s . Nh ng t như “gan góc”, “can ñ m”, "b o d n", "khéo léo,', "táo b o", "kiên quy t tài gi i"...
m i là nh ng t quan tr ng trong câu chuy n tư ng lai c a chúng ta ch không ph i là nh ng ñi m s ...
Nh ng tính cách t t ñ p ñó ñ u có trong m i con ngư i chúng ta, nhưng “y u ñu i", “b t tài”, và “hèn
kém” cũng có n a. Sau m t năm làm phi công cho Manne Corps Vi t Nam, tôi th c s hi u ñư c c hai khía c nh
này trong con ngư i mình. Không có tính cách nào n i tr i hơn tính cách nào c .
Tuy nhiên, là m t giáo viên, tôi nh n ra r ng chính n i s hãi và t nghi ng quá m c là s t dèm pha
thiên tư c a chính b n thân mình l n nh t. Tôi c m th y th t long khi nhìn nh ng sinh viên bi t câu tr l i nhưng l i
không ñ can ñ m ñ nói ra. Thông thư ng trong cu c s ng th c, không ph i s thông minh mà chính là s táo b o
s giúp b n vư t lên.
Theo kinh nghi m cá nhân tôi, năng l c tài chính ñòi h i c ki n th c k thu t l n s can ñ m. N u n i s
quá l n thì thiên tư s b át ñi. Trong l p h c, tôi luôn thúc ñ y các sinh viên h c cách m o hi m, ñ thiên tư c a h
bi n n i s thành quy n l c và tài hoa. N i s s làm vi c cho m t s ngư i và làm khi p s nh ng ngư i khác. Tôi
th y h u h t m i ngư i khi nói ñ n ti n b c ñ u mu n ñư c an toàn. Tôi ñã g p ph i nh ng câu h i như: T i sao
ph i m o hi m? T i sao tôi ph i quan tâm ñ n IQ tài chính c a mình? T i sao ph i hi u bi t v tài chính?
Và tôi tr l i: "Ch ñ có nhi u l a ch n hơn.”.
Ba trăm năm trư c, ñ t ñai là c a c i. Vì v y có ñ t là có vàng. Ngày nay là th i ñ i thông tin. Ai có
nh ng thông tin ñúng lúc nh t ngư i ñó s làm giàu. V n ñ là các thông tin bay vòng quanh th gi i b ng t c
ñ ánh sáng. Lo i c a cái m i này không b ngăn ch n b i nh ng ñư ng biên gi i như v i ñ t ñai và nhà máy. Nó
Hãy nh :
Ngư i giàu v i liên ñoàn
4. Ki m ti n
5. Dùng ti n
6. Tr thu
Hãy nh :
Ngư i giàu v i liên ñoàn
4. Ki m ti n
5. Dùng ti n
6. Tr thu

2010
thay ñ i nhanh hơn và ñ t ng t hơn. S lư ng các nhà ña-tri u phú gia tăng m t cách ñ y n tư ng. Tuy nhiên, cũng
không ít ngư i b rơi l i phía sau.
Ngày nay, tôi th y r t nhi u ngư i ph i ñ u tranh v i cu c s ng thư ng thì h c làm vi c chăm ch hơn,
ñ n gi n vì h còn g n bó v i nh ng quan ni m cũ. H mu n m i th ñ u theo l thư ng, h ph n ñ i các thay ñ i.
Tôi bi t r ng có nh ng ngư i b m t vi c hay m t nhà, và h ñ th a m i th cho công ngh , cho n n kinh t hay
cho ông ch c a h . ðáng bu n là h không h nh n ra r ng chính h m i là v n ñ . Nh ng suy nghĩ l i th i chính
là tiêu s n l n nh t c a h . ð n gi n vì h không nh n th c ñư c r ng cách suy nghĩ hay cách làm vi c c a h ch
là tài s n trong ngày hôm qua mà thôi, mà ngày hôm qua thì ñã qua r i.
M t hôm, khi tôi ñang hư ng d n m t nhóm h c viên cách chơi m t trò chơi có tên là “Vòng quay ti n
m t,” thì m t ph n tình c ñ n l p h c và tham d vào cu c chơi. Ngư i ph n này v a m i ly d , b cháy túi vì
nh ng th a thu n ly hôn nên bà ñang ph i ñi tìm m t gi i pháp…
Trò chơi “Vòng quay ti n m t" c a tôi ñư c thi t k ñ giúp m i ngư i hi u ñư c ti n b c làm vi c như th
nào. Khi chơi trò này, ngư i ta h c ñư c s tư ng tác gi a b n kê l i t c và b n cân ñ i thu chi, bi t ñư c ti n m t
“s quay” như th nào gi a hai b n kê này và con ñư ng ñi ñ n giàu có s là c g ng gia tăng vòng quay ti n m t
hàng tháng t c t tài s n ñ n m c vư t qua s chi phí hàng tháng. M t khi ñã ñ t ñư c ñi u này, b n s có th thoát
kh i vòng Rat Race (cái vòng lu n qu n ki m ti n, tr hóa ñ n và m c n c a nh ng ngư i nghèo) ñ ñ n ñư ng
Fast Track (s t do tài chính c a nh ng ngư i giàu ñúng nghĩa).
V i trò này, m t s ngư i thích, m t s ngư i không thích, còn m t s khác l i b qua. Ngay vòng ñ u
ngư i ph n ñã nói trên rút trúng m t lá bài có hình chi c du thuy n trên ñó. Ban ñ u bà r t vui v : "A, tôi có
m t chi c du thuy n”, Sau ñó, khi ngư i b n gi i thích v nh ng con s ñang làm vi c trên b n kê l i t c, b n cân
ñ i thu chi và vòng quay ti n m t hàng tháng c a bà thì bà gi t mình th y r ng chi c du thuy n ñang nu t s ng
mình... V i bà, ñó qu là m t trò chơi kinh kh ng.
Trong năm 1984, tôi b t ñ u d y h c qua các trò chơi. Tôi luôn khuy n khích nh ng sinh viên trư ng thành
chú ý xem trò chơi ph n ánh l i nh ng gì h bi t và nh ng gì h c n h c. ði u quan tr ng nh t là trò chơi ph n ánh
cách cư x c a m i ngư i. Nó là m t h th ng ph n h i l p t c. Thay vì các giáo viên di n thuy t thì trò chơi cung
c p bài di n thuy t cho t ng cá nhân và ñư c vi t riêng cho b n.
Cũng như m t trò chơi, th gi i luôn cung c p cho chúng ta nh ng ph n h i l p t c. Ta có th h c ñư c r t
nhi u n u bi t t ñi u ch nh. M t ngày trư c ñây không lâu, tôi phàn nàn v i v tôi r ng, h n ch t t y qu n áo ñã
làm cho cái qu n c a tôi b rút l i. V tôi cư i và l y tay nh n vào b ng tôi cho tôi th y r ng không ph i cái qu n b
rút l i mà chính tôi ñã phình ra.
Trò chơi "Vòng quay ti n m t” ñư c thi t k ñ cung c p ph n h i cho t ng ngư i chơi. M c ñích c a nó
là ñ t ra cho b n các l a ch n. N u b n rút ph i lá bài hình chi c du thuy n và nó làm b n mang n , câu h i s là

2010
"Bây gi b n có th làm gì?”. Lúc này b n s có bao nhiêu l a ch n khác nhau? ðó chính là m c ñích c a trò chơi:
d y cho ngư i chơi cách suy nghĩ và tìm ra nhi u l a ch n tài chính khác nhau…
Tôi ñã quan sát hơn hàng ngàn ngư i chơi trò chơi này. Nh ng ngư i thoát kh i vòng Rat Race nhanh nh t
là nh ng ngư i hi u ñư c các con s và có m t ñ u óc tài chính sáng t o. H nh n bi t ñư c nhi u l a ch n khác
nhau. Nh ng ngư i m t th i gian lâu nh t là nh ng ngư i không quen thu c v i các con s và thư ng không hi u
ñư c quy n l c c a s ñ u tư. Thư ng thì nh ng ngư i giàu m i chính là nh ng ngư i sáng t o và ch u m o hi m
hơn c .
Có nh ng ngư i chơi trò "Vòng quay ti n m t, ki m ñư c r t nhi u ti n trong trò chơi, nhưng h không bi t
ph i làm gì v i nó c . H u h t nh ng ngư i này ñ u không thành công v tài chính trong cu c ñ i th c. Dư ng như
nh ng ngư i khác ñang vư t qua h m c dù h có ti n trong tay. Và ñó cũng là m t s th c trong cu c s ng. L m
ngư i có r t nhi u ti n nhưng không có ti n b gì v tài chính c .
H n ch các l a ch n c a mình cũng gi ng như c bám l y nh ng quan ni m cũ. M t ngư i b n th i trung
h c c a tôi hi n ñang làm ba công vi c m t lúc. Hai mươi năm trư c, anh ta là ngư i giàu nh t trong s các b n
h c. Khi ñ n ñi n làm ñư ng ñ a phương b ñóng c a công ty c a anh ta cũng suy s p theo. Trong ñ u anh ta ch
có m t l a ch n duy nh t: làm vi c tích c c hơn. V n ñ là anh ta không th tìm ñư c m t công vi c tương ñương
và nh ng thâm niên làm vi c như công ty cũ. K t qu là anh ta có dư kh năng cho công vi c hi n t i nhưng v n
ph i ch p nh n m t m c lương th p hơn. Hi n nay anh ph i làm m t lúc ba vi c thì m i ñ s ng.
Tôi ñã th y nhi u ngư i chơi trò “Vòng quay ti n m t”, than phi n r ng nh ng lá bài cơ h i thích h p
không bao gi ñ n tay h c . Vì v y mà h ch ng i yên ñó. Tôi bi t trong cu c s ng th c có nh ng ngư i như th .
H ng i ch m t cơ h i “thích h p”. Tôi ñã th y nhi u ngư i có ñư c lá bài cơ h i thích h p nhưng l i không có
ti n. Sau ñó h ca c m r ng ñáng lý ra h ñã thoát kh i vòng Rat Race n u h có ñ ti n. Và h cũng ng i yên ñó.
Tôi bi t trong cu c s ng cũng có nh ng ngư i như th . H th y ñư c các cơ h i nhưng h không có ti n.
Và tôi th y nhi u ngư i rút ñư c lá bài cơ h i l n, ñ c to lên nhưng không h bi t nó là m t cơ h i l n. H
có ti n, có th i gian chín mu i, h n m quân bài trong tay nhưng h không th y cơ h i ñang m m cư i v i h . H
không bi t k ho ch tài chính c a h có th giúp h thoát kh i vòng Rat Race như th nào. Và tôi bi t trong cu c
s ng có nhi u ngư i như th hơn c nh ng ngư i kia c ng l i. H u h t m i ngư i ñ u có nh ng cơ h i v t sáng
ngay trư c m t nhưng không th y ñư c nó. Ph i m t c năm sau h m i nh n ra nó, lúc ñó thì nh ng ngư i khác ñã
giàu lên r i.
N u có s thông minh tài chính, b n s có nhi u l a ch n hơn. N u b n không có m t cơ h i nào c , b n có
th làm gì ñ c i thi n tình hình tài chính c a mình? N u b n có cơ h i mà không có ti n và không th mư n ngân
hàng ñư c thì b n có th làm gì ñ t n d ng cơ h i ñó? N u các linh c m c a b n sai l m và m i tính toán ñ u th t
b i, b n s làm gì ñ bi n m t xu thành m t tri u ñô la? ðó chính là s thông minh tài chính. Thông minh tài chính
là kh năng b n có th nghĩ ra bao nhiêu gi i pháp tài chính khác nhau ñ xoay s m t v n ñ . Thông minh tài chính
là chuy n b n có kh năng sáng t o như th nào trong khi gi i quy t các v n ñ tài chính.

2010
H u h t m i ngư i ch bi t m t gi i pháp: làm vi c tích c c ti t ki m và vay mư n.
V y t i sao ph i c tăng s thông minh tài chính? B i vì có như v y b n m i có th t o ra v n may cho
chính mình, m i bi t cách n m l y t t c nh ng gì x y ra và làm cho nó t t ñ p hơn. R t ít ngư i nh n bi t ñư c
r ng v n may là do con ngư i t o ra. Và ti n b c cũng v y. N u b n mu n ñư c may m n và ki m ñư c nhi u ti n
hơn mà không ph i làm vi c quá s c, khi y s thông minh tài chính là r t quan tr ng. N u b n thu c típ ngư i ch
th i, b n s ph i ch r t lâu, cũng gi ng như ng i ch cho ñ n khi ñèn xanh b t h t su t 5 d m thì m i ch u b t ñ u
chuy n ñi v y.
Khi Mike và tôi còn nh , ngư i cha giàu thư ng b o chúng tôi r ng: "Ti n không có th c. Ngư i nghèo và
ngư i trung lưu làm vi c ki m ti n, còn ngư i giàu làm ra ti n. Các con càng nghĩ ti n b c là có th c thì các con
càng ph i làm vi c v t v hơn cho chúng. N u các con hi u ñư c r ng ti n b c không có th c, các con s làm giàu
nhanh hơn.”
“V y ti n b c s là gì n u chúng không có th c?” Mike và tôi cùng h i.
“Các con nghĩ chúng là gì thì chúng s là cái ñó.” Ngư i cha giàu tr l i.
Tài s n quy n l c nh t mà t t c chúng ta ñ u có chính là b óc. N u ñư c hu n luy n t t, nó có th t o ra
nh ng c a c i kh ng l trong ch c lát.
Trong th i ñ i thông tin, ti n b c gia tăng theo c p s nhân. M t s ngư i có th lành giàu ñ n m c khó tin
t hai bàn tay tr ng, ch v i nh ng ý tư ng và các th a thu n. N u b n h i nh ng ngư i s ng b ng cách buôn bán
ch ng khoán hay các d ng ñ u tư khác, b n s th y rõ ñi u ñó. Thư ng thì nh ng ngư i này ki m ñư c hàng tri u
ñ ng trong ch c lát không nh m t cái gì c . Khi nói r ng “không nh gì c ”, tôi mu n nói là không h có s trao
ñ i ti n b c. ði u ñó ñư c th c hi n qua các th a thu n: m t tín hi u tay t i nơi kinh doanh, m t ñ m sáng trên màn
hình c a m t nhà buôn Lisbon truy n t i màn hình c a m t ngư i Toronto, m t cú ñi n tho i cho ngư i môi
gi i ñ mua và bán chúng ngay sau ñó. Ti n không ñ i ch , ch có nh ng th a thu n thay ñ i mà thôi.
Tóm l i, trí thông minh tài chính ñư c t o ra nh 4 k năng chuyên môn sau.
1 . S hi u bi t tài chính. Kh năng ñ c hi u ñư c các con s
2. Nh ng chi n lư c ñ u tư. Ngành khoa h c ti n ki m ti n.
3. Th trư ng. Cung và c u. Alexander Graham Bell ñã cung c p cho th trư ng nh ng cái mà nó ñòi h i.
Bill Gates cũng v y.
4. Lu t pháp. S hi u bi t v nh ng ñi u l , phép t c v k toán, liên ñoàn, chính quy n và qu c gia. Tôi
khuyên b n hãy luôn chơi cho ñúng lu t.
Chính s k t h p c a b n k năng trên là ñi u ki n c n ñ thành công trên ñư ng mưu c u s giàu có, dù
b ng cách mua bán nh ng ngôi nhà nh , nh ng căn h l n, công ty, c phi u, ngân phi u, qu chung, kim lo i quý,
chương trình bóng chày hay b t c cái gì tư ng t v y.
ñây tôi mu n nói r ng v n ñ u tư s ñ n r i ñi, th trư ng lên r i xu ng, kinh t phát tri n r i suy s p.
M i ngày trong ñ i, th gi i luôn luôn trao cho b n nh ng cơ h i trong cu c s ng, nhưng thư ng thì ta không nhìn

2010
ra chúng. Nhưng chúng v n ñó. Và th gi i càng thay ñ i, công ngh càng thay ñ i thì s càng có nhi u cơ h i
cho phép b n và gia ñình b o ñ m tài chính cho nh ng th h sau này.
Như v y t i sao ph i nghĩ ñ n chuy n phát tri n trí thông minh tài chính c a b n? Xin nh c l i r ng: ch có
b n m i có th tr l i ñư c câu h i ñó. Tôi bi t vì sao tôi ph i ti p t c h c và phát tri n, b i vì th gi i ñang thay
ñ i. Tôi thích ñón chào nh ng thay ñ i này hơn là c ph i bám l y quá kh . Tôi bi t s có nh ng v bùng n trên
thương trư ng và nh ng v s p ñ th trư ng. Tôi mu n ti p t c phát tri n trí thông minh tài chính c a mình vì m t
khi th trư ng thay ñ i thì s có m t s ngư i ph i quỳ l y công vi c c a mình. Trong khi ñó, nh ng ngư i khác s
nh n qu ñ ng nà ñ i ñem cho h - th nh tho ng t t c chúng ta ñ u ăn ph i qu ñ ng ñó - và bi n chúng thành hàng
tri u ñô la. ðó chính là s thông minh tài chính.
Riêng cá nhân mình, tôi s d ng hai phương ti n ñ ñ t ñư c s l n m nh v tài chính: b t ñ ng s n và
nh ng c phi u nh . Tôi dùng b t ñ ng s n làm n n t ng. M i ngày trôi qua, tài s n c a tôi cung c p vòng quay ti n
m t và ñôi lúc chúng b t nhanh nâng cao giá tr . Nh ng c phi u nh thì ñư c dùng ñ phát tri n nhanh.
Tôi không khuy n khích b n làm m i th như tôi ñã làm. Ví d thì ch là ví d . N u như cơ h i quá ph c
t p và tôi không hi u bi t v s ñ u tư thì tôi s không th c hi n chúng. Nh ng bài toán ñơn gi n và m t giác quan
nhanh nh y là t t c nh ng gì c n thi t ñ phát tri n tài chính.
Năm 1989, tôi thư ng ch y b qua m t vùng ngo i ô khá d thư ng Portland, Oregon. ñây có nh ng
ngôi nhà nh nh n và xinh x n ñ n m c tôi g n như nghĩ mình s g p ñư c cô bé quàng khăn ñ ñang nh y chân
sáo ñ n nhà bà ngo i.
Trên ñư ng ch y, tôi nhìn th y nh ng t m b ng nhà bán, kh p nơi. Lúc y th trư ng g ñang r t kh ng
khi p, th trư ng ch ng khoán v a suy s p và kinh t b ñình tr . Trên m t con ñư ng, tôi nhìn th y m t t m b ng
“nhà bán" có v như ñã treo lâu l m r i, nó r t cũ k . Khi ch y ngang qua, tôi ghé vào g p ông ch nhà, trông ông ta
ñ y v ưu tư.
Tôi h i: "Ông bán ngôi nhà giá bao nhiêu?”
Ông ch m m cư i y u t: “Ông c ra giá ñi, tôi treo b ng bán nhà c năm nay r i. Th m chí không ai thèm
ngó ñ n nó n a.”
Tôi nói: "ð tôi xem nào."
Và n a ti ng sau, tôi mua ngôi nhà r hơn 20.000 $ so v i giá ban ñ u ông ta ñ ngh .
ðó là m t ngôi nhà nh xinh x n có hai phòng ng và nh ng ñ trang trí nhi u màu s c trên các c a s . Nó
sơn màu xanh nh t v i nh ng ñư ng vi n xám, ñư c xây vào năm 1930. Bên trong là m t lò sư i ñá còn t t và hai
phòng ng bé xíu. Nó s là m t ngôi nhà cho thuê hoàn h o.
Tôi tr cho ngư i ch 5.000 $ ti n m t ñ t trư c cho ngôi nhà giá 45.000 $, mà th c s nó ñáng giá ñ n
65.000 $. Ngư i ch vui v d i ñi, làm như thoát n v y. Và ngư i thuê nhà ñ u tiên chuy n ñ n, m t giáo sư ñ i
h c ñ a phương. Sau khi tr h t m i th n n n và các chi phí qu n lý tôi b túi ñư c kho ng 40 $ m i cu i tháng.
Cũng khá thú v ñ y ch .

Sách dạy con làm giàu

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Sách dạy con làm giàu

Similar to Sách dạy con làm giàu (20)

More from Bkacad - Học Viện CNTT Bách Khoa

More from Bkacad - Học Viện CNTT Bách Khoa (11)

Sách dạy con làm giàu