Nhận định, ghi nhận của anh Nguyễn Hoàng về OpenStack Summit sau khi tham gia.

1. Những Nhận Xét, Tiếp Thu và Cảm Nghĩ
về OpenStack Summit 2012 San Diego CA (USA)
Nguyễn Hoàng (ghi)
Đây là những ghi chú (với một cấu trúc thô sơ bao gồm nhiều ý nghĩ rời) về OpenStack
Summit 2012 [Summit]. Để các thông tin và ý nghĩ không phai nhạt hay biến mất, tôi ghi
vội xuống đây một số nhận xét, tiếp thu và cảm nghĩ riêng về Summit, qua dạng các gạch
đầu dòng.
(Tất cả thông tin, tư liệu liên quan đến Summit xin xem qua các nguồn do
OpenStack Foundation cung cấp. Tôi cũng xin phép viết chen một số thuật ngữ
tiếng Anh cho tiện.)
• Vị trí tham dự của tôi:
Theo đề nghị và thu xếp của N. T. Trung, tôi tháp tùng anh Đ. H. Khánh và Trung
tham dự Summit. Trước đó, tôi đã có một số quan tâm về OpenStack [OpStk]; tôi
đã đọc qua các nét lớn về lịch sử, mục tiêu và kiến trúc của OpStk, vừa đủ để có
một hiểu biết nền và tồng quan. Do đó, tôi tham dự Summit với hiểu biết thật giới
hạn về các chi tiết, kể cả chi tiết riêng của các tiểu hệ thống lớn nằm trong cấu trúc
toàn thể của OpStk, trong đó bao gồm cả một bộ từ vựng và các acronyms khá
phong phú riêng cho OpStk. Bên cạnh, còn có những thuật ngữ hiện lưu hành
trong giới làm phát triển PMNM mà tôi chỉ quen thuộc một số (tương đối ở mức ý
niệm). Nói rõ vị thế của mình, tôi muốn xác định các thuận lợi và các giới hạn bản
thân trong việc theo dõi và tiếp thu các vấn đề được quan tâm và trình bày trong
Summit.
Thí dụ: Chỉ cần duyệt qua vài trang web của OpenStack.org người đọc đã
phải làm quen với: những tên gọi khác nhau của các phiên bản OpStk
(Essex, Folsom,...), rồi tên gọi của các cấu phần chính của hệ thống này, các
biến đổi của các cấu phần này sau đó lại có thể mang thêm vài tên gọi
khác... Ngay cả các tầng, lớp thành phần của kiến trúc hệ thống cũng mang
những danh xưng tuy có vẻ “phổ quát” nhưng thực sự cũng cần phải làm
quen trong nội dung riêng biệt của OpStk, ví như: Compute, OpenStack
Shared Services, Dashboard,...
Cùng đi với anh Khánh và Trung, tôi cho phép mình khoanh vùng quan tâm, với
mong muốn các bạn cùng đi sẽ tập trung vào các lĩnh vực không thuộc vào chuyên
môn của tôi. Sự phân công này, trong thực tế, cũng không phải là dứt khoát, nhiều
lần cả ba anh em đều tụ vào cùng một session vì có thể đó là quan tâm chung, mà
cũng có thể vì những session khác còn quá “xa lạ”, quá “chuyên môn”, “chưa cần
biết đến”,... với cả ba. Và điều dưới đây nữa...
1

2. Tham dự OpStk Summit lần đầu cũng có những giới hạn tất yếu của nó. Dòng tư
duy và phát triển (ở nhiều cung bậc trong tổ chức OpStk cũng như kiến trúc của
OpnStk) thật phong phú và đòi hỏi nhiều tri thức liên hệ hơn những gì tôi có thể tự
trang bị hoặc chạy đuổi cho kịp chỉ trong đôi ba ngày.
Sau hết, may mắn được Trung cung cấp những thông tin cập nhật về sự quan tâm
đến a) PMNM và b) Tính toán đám mây ở VN, tôi tham dự Summit với một số
động lực cụ thể và thực dụng hơn chỉ là một người tham dự vì tò mò, quan tâm
hoặc để tìm học chung chung. (Cũng cần nói thêm: OpStk nhằm chủ yếu vào
Private Cloud, một loại hình có lẽ phù hợp cho một số giải pháp mà VN đang tìm
kiếm, tuy nhiên, trong nội dung đang bàn ở đây, yếu tố này không quan trọng lắm
nên tôi không bàn thêm ở đây.)
• Cảm tưởng ban đầu:
Ngay cả vị trí và địa điểm chọn làm Summit cũng cho thấy sức mạnh (cả về tài
trợ) của Summit. Các phương tiện hội nghị (nói chung) tương đối cao cấp, tiện
nghi và tổ chức điều hành thông suốt và chuyên nghiêp. Chỉ lo đón tiếp, lo ăn
(sáng và trưa) chu tất cho 1.500 người (quá dự tính đến hơn trăm người thì phải)
đã là một thách thức.
Sự có mặt (làm rõ ngay trong khu tiền sảnh của Summit) của các đại gia IT và các
tên tuổi quen thuộc trong giới IT và PMNM mặc nhiên làm rõ vị trí (và vị thế) của
OpStk trong 1) giới công nghiệp IT, và 2) trong cộng đồng PMNM, không những
ở Mỹ mà còn là thế giới. Sự có mặt của các công ty nhỏ, làm tư vấn, thiết kế, cài
đặt và cung cấp các sản phẩm “phụ” (nhưng quan trọng với người dùng thực tế)
cũng cho thấy tiềm năng kinh doanh chung quanh OpStk. Với một người đã từng
quan tâm và tham dự (ở một mức độ) vào phong trào PMNM trước đây, ngay cả
về hình thức, tôi nhận rõ những bước tiến rất xa của PMNM. Đồng thời, nó cho
thấy một bước tiến tất yếu về mặt khẳng đinh về nguyên tắc cho OpStk (nhìn từ
góc độ PMNM lần tính toán đám mây) mà cộng đồng công nghệ thông tin sẽ/đang
nhằm tới: Chung và Mở.
Không thể không nói tới những con người tham dự Summit. Phần đông họ trẻ,
năng nổ, linh hoạt và tận tình với công việc họ đang làm. Điều này phản ánh qua
các bài trình bày, các trao đổi, và ngay cả trong các cuộc trò chuyện bên ngoài
phòng họp. Đàng sau các biểu hiện bên ngoài ấy, còn phải nói đến vốn liêng tri
thức họ mang theo. Không chỉ là những hiểu biết chuyên sâu trong lĩnh vực sinh
hoạt của mình. Nhiều người (rất tiếc, đây chỉ là một ước đoán chủ quan của người
quan sát từ bên ngoài) trong họ đã quen thuộc, thành thạo trong cộng đồng
PMNM. Dù có tham dự vào sinh hoạt của cộng đồng OpStk qua sự cắt đặt của
công ty gốc của mình, sự tương tác và hợp tác của họ luôn nổi bật tinh thần của
một cộng đồng mở. Đây, theo tôi, không phải là một điều có thể đạt được trong
một sớm một chiều. Ngoài ra, nó còn đòi hỏi một môi trường thật sự lành mạnh
2

3. để phát huy.
• Vẫn đi từ yêu cầu tư duy và phương thức mới để đáp ứng thực tại ứng dụng
CNTT đặt ra cho ngành
Lắng nghe những người đứng mũi chịu sào cho OpenStack Foundation, trong số
cũng là những người tạo ra giải pháp OpStk (“the solution”), cũng như dựa vào
lịch sử hình thành OpStk (qua khách hàng NASA) tôi thấy rõ, OpStk là một nỗ lực
rất lớn, qui mô và bài bản nhằm tìm cách đạp ứng lại nhu cầu tính toán hiện nay và
trong một vài thập niên sắp tới của cộng đồng người dùng đa dạng và phong phú.
Ở đây, còn có sự vận dụng của trí tuệ chuyên ngành (từ kiến trúc hệ thống, công
nghệ cho đến các giải pháp “kim loại” (metal) – tức máy móc thiết bị) để mọi
người góp phần làm ra một giải pháp tích hợp cho nhu cầu tính toán “của 25 năm
sắp đến”.
Là một tổ chức mang tính độc lập đối với một nhà buôn/cung cấp sản phẩm
(legacy lẫn tương lai), OpStk có được cái ưu thế dám (và có thể) bứt phá, vượt ra
ngoài các khung sườn sẵn có (do không chế của “các dòng sản phẩm”) khi cần
thiết để đi đến những giải pháp gọn, sạch và minh bạch để làm thành các reference
architectures và các reference implementation khả dĩ đặt nền tảng chung và vững
chắc cho những phát triển cụ thể cho từng (nhóm) yêu cầu cụ thể (của các nhóm
đối tượng khách hàng vertical).
Design for flexible adaptations đòi hỏi những khả năng cao về thiết kế hệ thống,
về kỹ nghệ phần mềm (software engineering) đã đành, nó còn thuận lợi hơn nếu có
được sự tham dự hiệu quả của nhiều nhóm nhu cầu, kinh nghiệm và tri thức
chuyên ngành. Một cộng đồng mở (và tự thân nó là phi lợi nhuận) sẽ là môi
trường thuận lợi hơn cả. Cộng đồng OpStk có tiềm năng tạo được một môi trường
hợp tác như vậy, với vốn liếng tri thức cần thiết cho một công việc như vậy. Qua
các diễn giả và các trao đổi chuyên đề, tôi có thể nói, sự tin tưởng của tôi về năng
lực và quyết tâm của các thành viên trong cộng đồng phát triển OpStk được củng
cố rất nhiều.
• Một nền tảng mở, hiện đại nhằm vào bề rộng ứng dụng và bề xa vào tương lai
Từ các thành quả đã đạt được và công bố, chia sẻ cho đến cung cách hợp tác, bàn
bạc các thiết kế hoàn thiện hay làm mới những gì đang và sẽ làm cho OpStk,
người tham dự có thể nhận xét thấy, đánh giá và kiểm nghiệm được tinh thần mở
của cộng đồng phát triển và áp dụng OpStk. Về mặt giám quản, mô thức thiết lập
Foundation cũng là một đúc kết kinh nghiệm rất lớn về việc duy trì và bảo vệ tính
mở của một thiết kế lớn và đa dạng như OpStk.
Những nhà thiết kế OpStk tất nhiên sẽ vận dung, và đôi khi tận dụng, thành quả
(nhiều mặt) của toàn ngành vào các đóng góp của họ cho OpStk. Nhưng có lẽ là
quan trọng hơn đối với chủ trương giải quyết bài toán cho hôm nay và tương lai,
3

4. những tư duy hiện đại về hệ thống, những cách nhìn lại toàn cục mô hình xử lí cổ
điển và ngay cả về tính toán đám mây (thực ra còn rất non trẻ) cho đến nay đã
được đưa ra, đánh giá và chấp nhận để làm nền tảng kiến trúc cho OpStk. Với
kinh nghiệm thực tiễn của mình, những người làm thiết kế có thể loại trừ những gì
“không được” (doesn't work) và động não để tìm ra những phương án giải quyết
hoặc thay thế để đưa vào OpStk.
Một lần nữa, môi trường mở, với vốn liếng trí tuệ và kinh nghiêm phong phú, là
một tiền đề tốt để OpStk có cơ hội là nơi tiếp thu những sáng kiến, những giải
pháp tốt hơn để làm một reference architecture. Chỉ điều này thôi, đã là một đóng
góp không nhỏ cho ngành. Thêm vào đó, nếu ta nhìn lại danh sách tất cả những
doanh nghiệp và cơ quan hội viên của OpenStack Foundation (bao gồm mọi thứ
quan tâm và khu vực kinh doanh từ hạ tầng “kim loại” cho đến các khu vực ứng
dụng, và một vòng đai các phương tiện hỗ trợ hệ thống và người dùng) ta cũng sẽ
thấy cái reference architecture này rồi sẽ phải đủ sức tạo ra một nền tảng kiến trúc
(với các phương tiện tích hợp – như các giao diện và các API chẳng hạn) để giúp
giải quyết một bề mặt dàn trải rất nhiều loại nhu cầu xử lí CNTT. Cung cách và
phương pháp cải tiến và phong phú hóa những giao diện và API – để cho nhiều
công ty có thể vừa góp phần đóng góp giải pháp vừa chọn thị phần chuyên biệt
(niche market) cho mình – hiển hiện rất rõ ở Summit.
Chú ý: những ai nhìn OpStk như một sản phẩm, hay một kiến trúc hoàn
chỉnh đến mức có được kiến trúc thực hiện (implementation architecture)
có thể sẽ đâm ra thất vọng, hay nghi ngờ. Nhưng, theo tôi nghĩ, sai là ở
cách nhìn (áp đặt) đó đối với OpStk.
Và như đã nói, tri thức tập thể về hướng đi tương lai của mọi ngành liên hệ (qua tất
cả cáp lớp của toàn bộ kiến trúc đa tầng của hệ thống CNTT) sẽ giúp OpStk chuẩn
bị vai trò trọng yếu trong môi trường CNTT không chỉ cho hôm nay mà còn cho
những năm sắp đến. [Việc nhiều người trong cộng đồng OpStk gọi “OpenStack là
hệ điều hành của tính toán đám mây” cho thấy kì vọng của họ vào vị trí cột trụ
của OpStk trong mô thức tính toán tương lai.] Và cũng trong tinh thần đó, dựa vào
nhận thức là dù với những người giàu viễn kiến nhất, dự báo về tương lai cũng sẽ
có các giới hạn của nó. Việc vận dụng các phương pháp thiết kế mềm dẻo sẵn sàng
đáp ứng (một cách thuận lợi nhất có thể được) với những đổi thay (change) về tầm
cỡ (scale), về các công nghệ tham dự (contributing technologies) chí đến các nhận
thức và quan niệm mới về thiết kế cũng được quan tâm và thường xuyên bàn bạc,
kiểm kê và tiếp thu vào hệ thống.
Hệ quả của điều vừa nói thể hiện rất rõ, khi ngay trong Summit này nếu có những
nhóm còn đang cố gắng hoàn thiện hay đưa vào ứng dụng chính các artifacts đang
có, thì đã có các nhóm khác đang ở những “pha” khác nhau trong qui trình phát
triển những cấu phần hệ thống mới, hoặc để làm cho những gì hiện có tốt hơn hoặc
là thay thế chúng.
4

5. • Con đường đầy thử thách, nhiều đòi hỏi và gian khổ
Bất cứ ở đâu trong hội nghị, chính thức qua các bài nói, bài giảng hay bên lề với
hầu như với bất cứ ai ta có thể bàn về một điều gì đó nghiêm túc, điều phát biểu
khá phổ biến nhận được là sự thử thách và các đòi hỏi thật nghiêm khắc của nỗ lực
có tên là OpStk. (Tất nhiên, các câu chiêu hàng của salespeople lại là chuyện
khác.)
Tôi không dám đội cho mình cái mũ người làm thiết kế hay phát triển ở đây. Dĩ
nhiên. Tôi chỉ mới nhìn mình ở vị thế người học, hiểu và đưa vào áp dụng những
thành quả của OpStk mà đã rất nhiều lần nhận được cái thông điệp về sự đòi hỏi và
thử thách về tri thức và tay nghề.
Thực ra, nếu nhìn vào các ý niệm về kiến trúc của OpStk, chúng ta có thể nhận ra
chỉ nguyên các ý niệm thật cơ bản về cloud computing đã đòi hỏi một trình độ
nhận thức khá căn cơ về các mô hình xử lí CNTT hiện đại. Chúng ta không thể
dừng lại ở hiểu biết tổng quan, những ý niệm thật cơ bản mà có thể đi đến một
hiểu biết và đánh giá nghiêm túc về một mô hình kiến trúc như của OpStk. Còn
nếu như để thật sự có thể hiểu biết cho đủ để làm một cuộc đánh giá nghiêm túc về
OpStk thì đòi hỏi kia lại càng cao hơn.
Để hội tụ các ý niệm về thiết kế cần thiết cho một kiến trúc như OpStk, ngay cả
cộng đồng OpStk đã phải quần tụ bao nhiêu là chuyên gia của rất nhiều loại tay
nghề trong ngành. Chỉ các đại gia CNTT thế giới không thôi đã cung cấp cho cộng
đồng những nhân viên hoặc cựu nhân viên tay nghề cao cho cộng đồng. Có lẽ chỉ
cần điểm danh lại những người đóng góp cho các dự án của OpStk là ta có thể có
được một cái nhìn tổng quan về các khu vực tri thức lõi của ngành CNTT, ít ra là
về các ngành hệ thống, xử lí thông tin, dữ liệu, truyền thông, an ninh, quản trị, điều
hành,... Và cho đến hôm nay, tự thân cộng đồng OpStk lẫn các công ty đang xây
dựng các giải pháp chung quanh và bên trên các reference implementation đều
đăng bảng cầu hiền.
Xin mở ngoặc ở đây, trong những ngày tham dự Summit, tôi càng nhận rõ
hơn về bề rộng của các đề tài, và tính chất cụ thể, rất nhiều khi đi sâu vào
các khía cạnh kỹ thuật chi tiết của từng bộ phận của hệ thống, với các ý
niệm, phương pháp, phương thức vận hành đòi hỏi người tham dự phải
được chuẩn bị thật chu đáo (và hầu như được chuyên biệt hóa mới có thể
đạt được yêu cầu này). Bản thân tôi, trong một số buổi (session) kỹ thuật,
đã phải cố gắng tự gạn lọc thông tin, và chấp nhận mức “hiểu” tương đối
hẹp của mình, do giới hạn bản thân còn thiếu chuẩn bị. Điều này cũng cho
thấy, nếu muốn chuyển giao toàn bộ tri thức về OpStk cho VN, phía đầu
nhận cũng cần phải chuẩn bị một lực lượng khá đông thì mới có được hiệu
quả. Và để có một lực lượng như thế, cho một ngày nào đó, việc chuẩn bị
phải làm từ bây giờ. Ít ra, bắt đầu với một cái lõi đủ sức nắm bắt những vấn
đề cơ bản của kiến trúc và các cấu phần chủ yếu của hệ thống.
5

6. Với hiện trạng phát triển của OpStk (và dung lượng tri thức hàm chứa trong hệ
thống ấy) những người muốn khai thác các lợi thế và tiềm năng của OpStk không
thể đứng ở vai trò “người dùng đầu cuối” mà mong đợi thành công. Cộng đồng
OpStk chưa cung ứng được một giải pháp/sản phẩm/phương tiện ở tầm mức ấy.
Dùng (ở mọi hình thức) các artifacts của OpStk ở thời điểm này về thực chất là
một cuộc tham dự, một cuộc dấn thân và là một rèn luyện. Nếu phải nói cho vui, ở
thời điểm này, OpStk không dành cho những người “yếu bóng vía”, càng không
dành cho “những ai đang chờ sung rụng”.
Tôi nghĩ, tôi cần ghi xuống cảm nghĩ ở trên, vì thật sự với kinh nghiệm hành nghề
của riêng tôi, trong đó tôi đã may mắn được tiếp cận, có khi đã phải thử lửa với
những công nghệ mới, cái tầm cỡ bao trùm (về bề rộng) và mức độ phức tạp, tinh
vi (về bề sâu, xuyên suốt nhiểu tầng – layers – của kiến trúc hệ thống) bảng liệt kê
tay nghề cần có để có thể nắm bắt và vận dụng những gì cộng đồng OpStk đưa ra
cũng sẽ bao trùm và tinh vi.
Chỉ xin ghi thêm một thí dụ nhỏ: Tôi đã may mắn được dự một buổi nói
chuyện (trong rất nhiều sessions của Summit) về các đòi hỏi ở một người
muốn đóng góp (contributor) vào các công việc phát triển phần mềm cho dự
án PMNM như OpStk. Vâng, người đóng góp chứ không phải xin xỏ, nhờ
vả gì ai. Tôi được nghe các yêu cầu về tay nghề, về các nguyên tắc và kỹ
thuật công nghệ phần mềm, rồi lại còn các “đức tính” của một cộng tác viên
trong cộng đồng. Những bản lĩnh để ngăn ngừa, xử lí và “chịu đòn” trước
những khó khăn, va chạm giữa con người. Tất nhiên, một người thành công
trong môi trường ấy sẽ trưởng thành và “thu về” cho mình không ít. Tối
thiểu là một thứ bản lĩnh văn hóa về hợp tác, về chất lượng công việc và, có
lẽ hơn cả, là được học từ những người tài giỏi khác.
Dù sao, cũng phải nhận, buổi tiệc hoành tráng OpStk nhất định không phải là một
tiệc mời miễn phí (hay thô sơ hơn, it is not a free lunch)
• Nếu chúng ta không sợ vai trò đồng hành với những người đi khai phá
Tôi đã nói một ít về khó khăn và thử thách. Tôi muốn nói về tin kém vui trước.
Tin vui sẽ đến sau, sau khi chúng đã còn đủ quyết tâm và hào hứng để ngồi lại,
Ngành CNTT tiếp thu rất nhiều tri thức (ở đỉnh cao) của nhiều ngành khác. Trong
đó, khoa học hệ thống là một. Vì lẽ đó (nhờ đó, thì đúng hơn), ngay cả trong độ
phức tạp, chúng ta vẫn có thể vận dụng các ý niệm và phương pháp về hệ thống để
có được những con đường đi phù hợp và (tương đối) an toàn. Việc đến với OpStk
cũng không khác.
Tôi có thể nghĩ đến một vài phương cách để đến với OpStk:
6

7. • Đặt OpStk trong một chiến lược dài hạn, nghiêm túc với một mức độ hiểu biết và
quyết tâm cần thiết. Để làm được điều này, đầu tư ban đầu là thật sự tìm hiểu về OpStk ở
những cấp độ cần thiết khác nhau (sẽ phải đào sâu thêm, nếu muốn làm). Không thể
nóng vội với OpStk.
• Rõ ràng về mục tiêu và mong muốn cụ thể cho từng giai đoạn. Sẽ hiệu quả và
thực tế hơn nếu các mục tiêu và mong muốn này song hành với các chặng đường phát
triển của OpStk. Và nên hoạch định để đi sau OpStk một hay hai bước (nói theo ngôn
ngữ PMNM: chỉ cài đặt “stable version” )
• Bắt đầu nhỏ và giữ cho đơn giản ở mức có thể được (nguyên tắc KISS). Phương
cách này không những nâng cao khả năng thành công mà nó còn giúp cho việc chọn lựa
loại trừ những loại “vấn đề”, những “phức tạp” mà nhu cầu thực của mình sẽ không cần
đến.
• Kết hợp sít sao với chuyển giao tri thức, chuyển giao công nghệ, để thà biết ít, biết
chậm nhưng lực lượng CNTT cơ hữu của mình làm chủ được những gì mình “đem về”
dùng. Một hệ thống như OpStk sẽ không bao giờ thiếu sai sót, lầm lỗi, lỗ hổng. Cộng
đồng OpStk không dừng lại để hoàn chỉnh ở mức “off the shelf products” mà nhiều người
trong chúng ta quen thuộc. Đó không phải là thuộc tính (là sức mạnh) của cộng đồng
OpStk.
• Chọn đối tác là các OpStk vendor(s) phù hợp, trông cậy vào họ ở những giúp đỡ,
phương tiện,... phù hợp. Điều này chỉ có nghĩa khi ta đã giải quyết được các điều bên
trên.
• Luôn luôn tương tác với cộng đồng OpStk để được giúp đỡ, để đóng góp ngược lại
bằng những kinh nghiệm thực tiễn, những báo lỗi, phàn nàn, những đề nghị cải tiến, …
• Tạm kết
Hiển nhiên là tôi đã ghi lại những suy nghĩ này như một người thiên vị OpStk. Tôi
còn là một người rất thiên vị PMNM. Tuy vậy, ở vai trò một người nhiều năm
hành nghề tư vấn, quan tâm về sự thành bại do những gì mình đề nghị, cung cấp
vẫn là quan tâm hàng đầu đối với tôi. Với OpStk cũng không khác hơn.
Trong tinh thần đó, tôi vẫn trông cậy vào sự quyết tâm tìm hiểu, đánh giá, chọn lựa
của người “khách hàng”, dựa trên những nhu cầu, khả năng riêng và mọi thứ ràng
buộc có thể có của chính khách hàng. Người tư vấn chỉ có quyền gợi ý, cung cấp
lí lẽ và nếu cần phương pháp luận liên hệ cho việc chọn lựa.
Đã nói thế, tôi vẫn muốn khẳng định đôi điều thu hoạch được để làm phần tạm kết
ở đây:
• Mô hình tính toán đám mây sẽ tồn tại và sẽ chiếm vai trò quan trọng. Các thuộc
tính, một số yếu tính về kiến trúc của mô hình có thể sẽ phải thay đổi, sẽ trưởng thành
(mature) hơn. Và OpStk là một nỗ lực để thực hiện mô hình đó, đồng thời hi vọng nó sẽ
là strawman thường trực cho các nỗ lực hoàn thiện ấy;
7

8. • Khi chúng ta tìm hiểu, học và (ngay cả) áp dụng OpStk chúng ta sẽ phải cố gắng
hết sức nắm lấy (làm chủ) các tri thức, nhất là các tri thức mang tính ý niệm, kiến trúc và
các mức độ trừu tượng hóa của các phương án thực hiện giải pháp. Có như vậy, nếu phải
đi từ OpStk sang một mô hình nào đó, nếu có, khả dĩ thay thế hay cạnh tranh với OpStk
trong tương lai, chúng ta cũng sẽ không phí hoài những đầu tư của chúng ta (và sự dịch
chuyển môi trường hay giải pháp sẽ thuận lợi hơn). Ở đây, thay đổi không phải là sự cố,
nó là thuộc tính tất yếu của tiến bộ và phát triển. Và,
• Rốt cục lại, nếu thông qua các nỗ lực liên quan đến OpStk chúng ta gầy dựng được
một cộng đồng PMNM có năng lực và uy tín cho VN thì đó là một thu hoạch lớn (mà bản
thân tôi vẫn hằng ao ước được nhìn thấy). Và sẽ là một vinh hạnh chung nếu từ đó ta
đóng góp lại cho phòng trào PMNM toàn cầu.
Rất mong.
8