1. PHƯƠNG PHÁP TIẾP CẬN
(phần nhiệt động kỹ thuật)
Trường ĐHBK Hà nội - Viện KH&CN Nhiệt-Lạnh - Bộ môn Kỹ thuật nhiệt
Đ/c: Phòng 201 nhà C7 ĐHBK Hà nội ĐT: (04) 8.692.333
Môi chất và hệ nhiệt động: phương pháp
thu nhỏ phạm vi khảo sát
Các thông số trạng thái của môi chất: cách
xác định một trạng thái của môi chất và biểu
diễn thành một điểm trên đồ thị
Các quá trình nhiệt động: cách tính toán
nhiệt, công của một quá trình và biểu diễn
thành một đường trên đồ thị
Các chu trình nhiệt động: cách tính toán
nhiệt, công của một chu trình máy nhiệt và
biểu diễn thành một đường khép kín trên đồ
thị
2. CÁC QUÁ TRÌNH NHIỆT ĐỘNG
CƠ BẢN CỦA KHÍ LÝ TƯỞNG
Trường ĐHBK Hà nội - Viện KH&CN Nhiệt-Lạnh - Bộ môn Kỹ thuật nhiệt
Đ/c: Phòng 201 nhà C7 ĐHBK Hà nội ĐT: (04) 8.692.333
3. Tìm phương trình của quá trình
Quan hệ giữa các thông số trạng thái
đầu và cuối quá trình (p, v, T)
Tính công thay đổi thể tích của quá
trình
Tính công kỹ thuật của quá trình
Tính nhiệt trao đổi với môi trường
Tính biến thiên entrôpi của quá trình
TRÌNH TỰ NGHIÊN CỨU QUÁ TRÌNH
Trường ĐHBK Hà nội - Viện KH&CN Nhiệt-Lạnh - Bộ môn Kỹ thuật nhiệt
Đ/c: Phòng 201 nhà C7 ĐHBK Hà nội ĐT: (04) 8.692.333
4. Định luật nhiệt động 1
dq = du + pdv; dq = di - vdp
Phương trình trạng thái khí lý tưởng
pv = RT
Công thức xác định biến thiên u, i
du = CvdT; di = CpdT
CƠ SỞ NGHIÊN CỨU QUÁ TRÌNH
Trường ĐHBK Hà nội - Viện KH&CN Nhiệt-Lạnh - Bộ môn Kỹ thuật nhiệt
Đ/c: Phòng 201 nhà C7 ĐHBK Hà nội ĐT: (04) 8.692.333
5. Phương trình của quá trình đa biến
dq = CvdT + pdv; dq = CpdT – vdp; dq =
CndT
→ (Cn – Cp)dT = -vdp; (Cn – Cv)dT = pdv
→ (Cn – Cp)/(Cn – Cv) = -vdp/pdv = n
dlkt/dl = n (số mũ đa biến)
→ npdv + vdp = 0 → n.dv/v + dp/p = 0
→ ln(vn) + ln(p) = const → pvn = const
p1v1
n = p2v2
n
QUÁ TRÌNH ĐA BIẾN (Cn = const)
Trường ĐHBK Hà nội - Viện KH&CN Nhiệt-Lạnh - Bộ môn Kỹ thuật nhiệt
Đ/c: Phòng 201 nhà C7 ĐHBK Hà nội ĐT: (04) 8.692.333
6. Quan hệ giữa các thông số trạng thái
QUÁ TRÌNH ĐA BIẾN (Cn = const)
Trường ĐHBK Hà nội - Viện KH&CN Nhiệt-Lạnh - Bộ môn Kỹ thuật nhiệt
Đ/c: Phòng 201 nhà C7 ĐHBK Hà nội ĐT: (04) 8.692.333
n
n
n
n
n
n
p
P
v
v
T
T
RT
v
p
RT
v
p
p
p
v
v
v
v
p
p
const
pv
1
1
2
1
2
1
1
2
2
2
2
1
1
1
1
1
2
2
1
2
1
1
2
;
;
7. Công thay đổi thể tích
QUÁ TRÌNH ĐA BIẾN (Cn = const)
Trường ĐHBK Hà nội - Viện KH&CN Nhiệt-Lạnh - Bộ môn Kỹ thuật nhiệt
Đ/c: Phòng 201 nhà C7 ĐHBK Hà nội ĐT: (04) 8.692.333
1
2
1
2
1
12
1
2
12
12
1
1
1
1
1
;
T
T
n
RT
T
T
n
R
l
k
R
C
T
T
C
C
u
q
l
l
u
q
n
k
n
C
C
k
C
C
n
C
C
C
C
v
v
n
v
n
v
p
v
n
p
n
8. Công kỹ thuật
Nhiệt trao đổi với môi trường
Biến thiên entrôpi
QUÁ TRÌNH ĐA BIẾN (Cn = const)
Trường ĐHBK Hà nội - Viện KH&CN Nhiệt-Lạnh - Bộ môn Kỹ thuật nhiệt
Đ/c: Phòng 201 nhà C7 ĐHBK Hà nội ĐT: (04) 8.692.333
12
12
l
n
lkt
1
2
1
2 ; T
T
GC
Gq
Q
T
T
C
q n
n
1
2
ln
T
T
C
s
T
dT
C
T
dq
ds n
n
9. Phương trình của quá trình đoạn nhiệt
Thay n bằng k trong các công thức của
quá trình đa biến
QUÁ TRÌNH ĐOẠN NHIỆT (Cn = 0)
Trường ĐHBK Hà nội - Viện KH&CN Nhiệt-Lạnh - Bộ môn Kỹ thuật nhiệt
Đ/c: Phòng 201 nhà C7 ĐHBK Hà nội ĐT: (04) 8.692.333
const
pv
k
C
C
C
C
n
dT
dq
C
dq
k
v
n
p
n
n
0
0
10. Quan hệ giữa các thông số trạng thái
QUÁ TRÌNH ĐOẠN NHIỆT (Cn = 0)
Trường ĐHBK Hà nội - Viện KH&CN Nhiệt-Lạnh - Bộ môn Kỹ thuật nhiệt
Đ/c: Phòng 201 nhà C7 ĐHBK Hà nội ĐT: (04) 8.692.333
k
k
k
k
k
k
p
P
v
v
T
T
RT
v
p
RT
v
p
p
p
v
v
v
v
p
p
const
pv
1
1
2
1
2
1
1
2
2
2
2
1
1
1
1
1
2
2
1
2
1
1
2
;
;
11. Công thay đổi thể tích
Công kỹ thuật
QUÁ TRÌNH ĐOẠN NHIỆT (Cn = 0)
Trường ĐHBK Hà nội - Viện KH&CN Nhiệt-Lạnh - Bộ môn Kỹ thuật nhiệt
Đ/c: Phòng 201 nhà C7 ĐHBK Hà nội ĐT: (04) 8.692.333
12
1
2
1
2
1
12
1
2
12
12
12
1
1
1
1
l
k
l
T
T
k
RT
T
T
k
R
l
k
R
C
T
T
C
u
l
l
u
q
kt
v
v
12. Nhiệt trao đổi với môi trường
Biến thiên entrôpi
QUÁ TRÌNH ĐOẠN NHIỆT (Cn = 0)
Trường ĐHBK Hà nội - Viện KH&CN Nhiệt-Lạnh - Bộ môn Kỹ thuật nhiệt
Đ/c: Phòng 201 nhà C7 ĐHBK Hà nội ĐT: (04) 8.692.333
0
;
0
Q
q
0
0
s
T
dq
ds
13. Phương trình của quá trình đẳng nhiệt
Thay n bằng 1 trong các công thức của
quá trình đa biến
QUÁ TRÌNH ĐẲNG NHIỆT (Cn = ±∞)
Trường ĐHBK Hà nội - Viện KH&CN Nhiệt-Lạnh - Bộ môn Kỹ thuật nhiệt
Đ/c: Phòng 201 nhà C7 ĐHBK Hà nội ĐT: (04) 8.692.333
const
pv
C
C
C
C
n
dT
dq
C
dT
v
n
p
n
n
1
0
14. Quan hệ giữa các thông số trạng thái
QUÁ TRÌNH ĐẲNG NHIỆT (Cn = ±∞)
Trường ĐHBK Hà nội - Viện KH&CN Nhiệt-Lạnh - Bộ môn Kỹ thuật nhiệt
Đ/c: Phòng 201 nhà C7 ĐHBK Hà nội ĐT: (04) 8.692.333
1
2
2
1
1
2
;
T
T
const
T
v
v
p
p
const
pv
15. Công thay đổi thể tích, nhiệt lượng trao
đổi
Công kỹ thuật
QUÁ TRÌNH ĐẲNG NHIỆT (Cn = ±∞)
Trường ĐHBK Hà nội - Viện KH&CN Nhiệt-Lạnh - Bộ môn Kỹ thuật nhiệt
Đ/c: Phòng 201 nhà C7 ĐHBK Hà nội ĐT: (04) 8.692.333
12
2
1
1
2
12
12
12
12
2
1
2
1
ln
ln
0
;
l
l
p
p
RT
v
v
RT
dv
v
RT
pdv
l
q
l
dT
C
u
l
u
q
kt
v
v
v
v
v
16. Biến thiên entrôpi
QUÁ TRÌNH ĐẲNG NHIỆT (Cn = ±∞)
Trường ĐHBK Hà nội - Viện KH&CN Nhiệt-Lạnh - Bộ môn Kỹ thuật nhiệt
Đ/c: Phòng 201 nhà C7 ĐHBK Hà nội ĐT: (04) 8.692.333
2
1
1
2
1
2
ln
ln
ln
p
p
R
v
v
R
s
v
v
T
RT
T
q
s
T
dq
ds
17. Phương trình của quá trình đẳng áp
Thay n bằng 0 trong các công thức của
quá trình đa biến
QUÁ TRÌNH ĐẲNG ÁP (Cn = Cp)
Trường ĐHBK Hà nội - Viện KH&CN Nhiệt-Lạnh - Bộ môn Kỹ thuật nhiệt
Đ/c: Phòng 201 nhà C7 ĐHBK Hà nội ĐT: (04) 8.692.333
const
p
C
C
C
C
n
C
C
v
n
p
n
p
n
0
18. Quan hệ giữa các thông số trạng thái
QUÁ TRÌNH ĐẲNG ÁP (Cn = Cp)
Trường ĐHBK Hà nội - Viện KH&CN Nhiệt-Lạnh - Bộ môn Kỹ thuật nhiệt
Đ/c: Phòng 201 nhà C7 ĐHBK Hà nội ĐT: (04) 8.692.333
1
2
1
2
1
2
0
v
v
T
T
n
p
p
const
p
19. Công thay đổi thể tích
Công kỹ thuật
QUÁ TRÌNH ĐẲNG ÁP (Cn = Cp)
Trường ĐHBK Hà nội - Viện KH&CN Nhiệt-Lạnh - Bộ môn Kỹ thuật nhiệt
Đ/c: Phòng 201 nhà C7 ĐHBK Hà nội ĐT: (04) 8.692.333
0
. 12
1
2
12
12
2
1
l
n
l
v
v
p
pdv
l
kt
v
v
20. Nhiệt lượng trao đổi
Biến thiên entrôpi
QUÁ TRÌNH ĐẲNG ÁP (Cn = Cp)
Trường ĐHBK Hà nội - Viện KH&CN Nhiệt-Lạnh - Bộ môn Kỹ thuật nhiệt
Đ/c: Phòng 201 nhà C7 ĐHBK Hà nội ĐT: (04) 8.692.333
1
2
1
2
1
2
ln
ln
v
v
C
T
T
C
s
T
T
GC
Q
p
p
p
21. Phương trình của quá trình đẳng tích
Thay n bằng ∞ trong các công thức của
quá trình đa biến
QUÁ TRÌNH ĐẲNG TÍCH (Cn = Cv)
Trường ĐHBK Hà nội - Viện KH&CN Nhiệt-Lạnh - Bộ môn Kỹ thuật nhiệt
Đ/c: Phòng 201 nhà C7 ĐHBK Hà nội ĐT: (04) 8.692.333
const
v
C
C
C
C
n
C
C
v
n
p
n
v
n
22. Quan hệ giữa các thông số trạng thái
QUÁ TRÌNH ĐẲNG TÍCH (Cn = Cv)
Trường ĐHBK Hà nội - Viện KH&CN Nhiệt-Lạnh - Bộ môn Kỹ thuật nhiệt
Đ/c: Phòng 201 nhà C7 ĐHBK Hà nội ĐT: (04) 8.692.333
1
2
1
2
1
2
p
p
T
T
n
v
v
const
v
23. Công thay đổi thể tích
Công kỹ thuật
QUÁ TRÌNH ĐẲNG TÍCH (Cn = Cv)
Trường ĐHBK Hà nội - Viện KH&CN Nhiệt-Lạnh - Bộ môn Kỹ thuật nhiệt
Đ/c: Phòng 201 nhà C7 ĐHBK Hà nội ĐT: (04) 8.692.333
2
1
12
2
1
12
2
1
0
p
p
v
vdp
l
pdv
l
p
p
kt
v
v
24. Nhiệt lượng trao đổi
Biến thiên entrôpi
QUÁ TRÌNH ĐẲNG TÍCH (Cn = Cv)
Trường ĐHBK Hà nội - Viện KH&CN Nhiệt-Lạnh - Bộ môn Kỹ thuật nhiệt
Đ/c: Phòng 201 nhà C7 ĐHBK Hà nội ĐT: (04) 8.692.333
1
2
1
2
1
2
ln
ln
v
v
C
T
T
C
s
T
T
GC
Q
v
v
v
25. BIỂU DIỄN QUÁ TRÌNH ĐA BIẾN BẤT KỲ
TRÊN ĐỒ THỊ p-v, T-s
Trường ĐHBK Hà nội - Viện KH&CN Nhiệt-Lạnh - Bộ môn Kỹ thuật nhiệt
Đ/c: Phòng 201 nhà C7 ĐHBK Hà nội ĐT: (04) 8.692.333
p
v
n = 0
T
s
n = 0
n = 0
n
=
0
n = 1 n = 1
n
=
1
n = 1
pv =
const
n
=
k
n
=
k
p
v
k
=
c
o
n
s
t
n
=
k
n
=
k
n
=
±
∞
n
=
±
∞
n
=
±
∞
n = ± ∞
L > 0
L > 0
q > 0
q
>
0
u
>
0
u > 0
d
T
/
d
s
=
T
/
C
p
dT/ds =
T/Cv
26. CÁC QUÁ TRÌNH NHIỆT ĐỘNG
CƠ BẢN CỦA KHÍ THỰC
Trường ĐHBK Hà nội - Viện KH&CN Nhiệt-Lạnh - Bộ môn Kỹ thuật nhiệt
Đ/c: Phòng 201 nhà C7 ĐHBK Hà nội ĐT: (04) 8.692.333
27. Xác định các thông số đầu/cuối của quá
trình trên đồ thị hoặc bảng khí thực
Tính công thay đổi thể tích của quá
trình
Tính công kỹ thuật của quá trình
Tính nhiệt trao đổi với môi trường
Tính biến thiên entrôpi của quá trình
TRÌNH TỰ NGHIÊN CỨU QTKT
Trường ĐHBK Hà nội - Viện KH&CN Nhiệt-Lạnh - Bộ môn Kỹ thuật nhiệt
Đ/c: Phòng 201 nhà C7 ĐHBK Hà nội ĐT: (04) 8.692.333
28. Biến thiên entanpi
∆i = i2 – i1
Biến thiên nội năng
∆u = u2 – u1 = (i2 - p2v2) – (i1 – p1v1)
Biến thiên entropi
∆s = s2 – s1
XÁC ĐỊNH BIẾN THIÊN i, u, s QTKT
Trường ĐHBK Hà nội - Viện KH&CN Nhiệt-Lạnh - Bộ môn Kỹ thuật nhiệt
Đ/c: Phòng 201 nhà C7 ĐHBK Hà nội ĐT: (04) 8.692.333
29. Biến thiên entanpi, nội năng trong quá
trình đẳng nhiệt
∆i ≠ 0, ∆u ≠ 0
Quá trình đoạn nhiệt thuận nghịch
(đẳng entropi)
ds = dq/T = 0 → ∆s = 0; s = const
LƯU Ý VỚI QUÁ TRÌNH KHÍ THỰC
Trường ĐHBK Hà nội - Viện KH&CN Nhiệt-Lạnh - Bộ môn Kỹ thuật nhiệt
Đ/c: Phòng 201 nhà C7 ĐHBK Hà nội ĐT: (04) 8.692.333
30. QUÁ TRÌNH ĐẲNG TÍCH KHÍ THỰC
Trường ĐHBK Hà nội - Viện KH&CN Nhiệt-Lạnh - Bộ môn Kỹ thuật nhiệt
Đ/c: Phòng 201 nhà C7 ĐHBK Hà nội ĐT: (04) 8.692.333
1
2
12
2
1
12
2
1
12
2
1
0
u
u
u
l
u
q
p
p
v
vdp
l
pdv
l
p
p
kt
v
v
i
s
x =
1
x1
t2
s1 s2
i2
i1
1
2
v
=
c
o
n
s
t
31. QUÁ TRÌNH ĐẲNG ÁP KHÍ THỰC
Trường ĐHBK Hà nội - Viện KH&CN Nhiệt-Lạnh - Bộ môn Kỹ thuật nhiệt
Đ/c: Phòng 201 nhà C7 ĐHBK Hà nội ĐT: (04) 8.692.333
1
2
1
2
12
12
2
1
12
2
1
0
i
i
i
l
i
q
vdp
l
v
v
p
pdv
l
kt
p
p
kt
v
v
i
s
x =
1
x1
t2
s1 s2
i2
i1
1
2
p
=
const
32. QUÁ TRÌNH ĐẲNG NHIỆT KHÍ THỰC
Trường ĐHBK Hà nội - Viện KH&CN Nhiệt-Lạnh - Bộ môn Kỹ thuật nhiệt
Đ/c: Phòng 201 nhà C7 ĐHBK Hà nội ĐT: (04) 8.692.333
i
q
l
u
q
l
s
s
T
Tds
q
kt
s
s
12
2
1
12
1
2
t = const
i
s
x =
1
x1
p
2
s1 s2
i2
i1
1
2
p
1
33. QUÁ TRÌNH ĐOẠN NHIỆT THUẬN
NGHỊCH KHÍ THỰC
Trường ĐHBK Hà nội - Viện KH&CN Nhiệt-Lạnh - Bộ môn Kỹ thuật nhiệt
Đ/c: Phòng 201 nhà C7 ĐHBK Hà nội ĐT: (04) 8.692.333
2
1
2
1
12
12
2
1
0
i
i
i
l
u
u
u
l
Tds
q
kt
s
s
s
=
const
i
x
=
1
t1
p
2
s1= s2
i2
i1
1
2
p
1