1. Terugkeer & Reïntegratie
NUMMER 06-mei 2009
Inhoud Statistische analyse Caritas 2008
Statistische analyse Caritas 2008
In vergelijking met 2007
Georgische avond rond terugkeer blijven de sterke landen
q u a a a n t a l
Complexe terugkeer naar Libanon terugkeerders dezelfde.
We merken weliswaar
Oekraïne, een verrassend land een stijgend aantal
terugkeer naar Georgië
Vraag en antwoord: Armenië en Kosovo op.
Oekraïne blijft een
belangrijk land, maar
de toegankelijkheid van
het programma moet
Er zijn 358 personen teruggekeerd naar eventueel herzien worden in 2009 na een
43 verschillende landen tussen januari en evaluatie. De mogelijkheid bestaat ook om
december 2008. Het programma enkele cases via het ERSO project te
vrijwillige terugkeer en reïntegratie, financieren en op die manier de Belgische
beheerd door de cel reïntegratie van uitgaven te verminderen.
Caritas International, heeft in 2008 een
groeiend succes gekend, De beslissing om van Mongolië een structurele
geconcretiseerd door een regelmatige partner te maken werd zeker gerechtvaardigd
door de praktijk : 30 dossiers in 2008, 45
verhoging van vertrekken tot in juli.
personen. De projecten zijn divers
(gezondheid, schoolkosten, kleine
De ‘terugval’, genoteerd vanaf augustus, ondernemingen), en een evaluatiemissie in het
wordt verklaard door de te snelle uitputting begin van de lente 2009 zal nodig zijn om zich
van het reïntegratiefonds, de dienst rekenschap te geven van het verrichte werk
verplichtende om haar activiteiten te door Caritas Mongolië.
vertragen. Met de druppelsgewijze
vertrekken vanaf september dan, was het Armenië blijft een belangrijk land voor Caritas
fonds uiteindelijk pas uitgeput omstreeks België, die reeds lange tijd een partenariaat
midden november. De aanvragen onderhoudt met Caritas Armenië en een goede
varieerden in functie van de seizoenen, met reputatie geniet onder de Armeense
een logische afname vanaf begin november communiteit in België.
en een heropleving vanaf april. Vaak passen
Caritas werkt in verschillende landen volgens
de terugkeerders hun vertrek aan volgens
een precies systeem. Het komt frequent voor
de klimatologische omstandigheden, vooral
dat een vertrek naar een nieuw land niet wordt
in Nepal, Oekraïne en Mongolië.
gevolgd door andere vertrekken. Maar eenmaal
De meerderheid van de terugkeer wordt
het contact met de lokale partner wordt gelegd,
ondernomen door alleenstaanden, meestal
is het gemakkelijk om die te heractiveren
mannen. Dossiers van families zijn vaak
wanneer een volgend dossier zich aanbiedt.
complexer, omdat de vraag naar huisvesting
Op die manier heeft Caritas zijn netwerk
erg belangrijk is en vaak onmogelijk te
uitgebreid in 2008 met een zeker aantal
regelen met de actuele budgetten.
“nieuwe landen” zoals Nigeria, Panama, Peru,
Caritas International Senegal of Ivoorkust.
Cel Vrijwillige Terugkeer Geografische verdeling
Het Caritas netwerk is over het algemeen
ontvankelijk voor het thema van vrijwillige
Land Dossiers terugkeer. In de zeldzame landen waar Caritas
Liefdadigheidstraat 43 Oekraïne 35
1210 Brussel niet welwillend is of niet in staat is om te
Mongolië 31 werken in deze optiek, doen wij beroep op
Anne Dussart: +32 2 2293604 Brazilië 24 andere organisaties/NGO’s. Dat is bijvoorbeeld
Annelieke Carlier: +32 2 2293586 Armenië 23
het geval in Togo en Kirghizistan.
Thomas Jézéquel: +32 2 2111052 Nepal 20 104 dossiers werden opgesteld in 2008 door de
Sofie De Mot: +32 2 2111059
Kosovo 16 sociale dienst van Caritas. Deze dienst werkt
Stéphane Ferdinande: +32 2 2293602
Georgië 11 nu voluit samen met de Cel Reïntegratie en
heeft meerdere informatieve sessies
Bosnië 7 ondergaan over verschillende aspecten van het
reintegration@caritasint.be
Kirghizistan 8 terugkeerprogramma (operationeel, informatief,
www.caritas-int.be/reintegratie/
Macedonië 5 ERSOproject, partners etc.).

2. TERUGKEER & REÏNTEGRATIE-NUMMER 06-mei 2009 2
Georgische avond rond terugkeer
Op 7 november werd er een infoavond georganiseerd voor Middelkerke en zelfs uit het verre Brussel. Zij werden
de Georgische gemeenschap over het infoproject voor allemaal rechtstreeks uitgenodigd door mevrouw Gulnara,
vrijwillige terugkeer. Dit in het kader van de die zeer bekend is binnen de gemeenschap en bijgevolg
samenwerkingsverbanden tussen Caritas International en ook een groot vertrouwen geniet.
verschillende migrantenorganisaties.
Na de presentatie en de veelvuldige vragen, werd de avond
afgesloten met een buffet van typische Georgische hapjes.
Sinds 2008, werken we binnen het “Return Information Project Tijdens het eten kon dan ook nog op een meer informele
and Vulnerable Groups” ook samen met verschillende manier verder gepraat worden. Mevrouw Gulnara had ons
migrantenorganisaties. Binnen dit Europees informatieproject verteld dat deze manier van werken de beste manier is om
werkt Caritas samen met lokale partners in Armenië, Servië, iets te presenteren binnen deze gemeenschap. Het nuttige
Georgië en Montenegro, met tot doel om specifieke vragen aan het aangename koppelen. Een volgende, gelijkaardige,
rond terugkeer te kunnen beantwoorden. We hebben de bijeenkomst wordt gepland in de maand maart.
verschillende organisaties, die de gemeenschappen van de
Andere initiatieven die werden genomen zijn de vertaling
betrokken landen vertegenwoordigen in België, gecontacteerd
van de flyer in de Russische taal, publicatie van het project
omdat we merkten dat het project nog niet echt bekend is bij
op een Armeense website (in de Armeense taal) en een
de doelgroep en omdat we meer contact willen hebben met
culturele avond voor de Armeense gemeenschap in Luik.
deze groep. Hun visie op de migratieproblematiek en vrijwillige
terugkeer biedt een belangrijke meerwaarde aan het project.
Zij weten natuurlijk beter hoe deze problematiek binnen hun
gemeenschap leeft. Vanuit Caritas zijn er reeds
samenwerkingsverbanden opgestart met twee Armeense en
één Georgische organisatie. Daarnaast hebben we ook
contacten met één Servische organisatie en uitzicht op een
verdere samenwerking.
Het doel is om via verschillende initiatieven het project meer
bekendheid en uitstraling te geven. Elke organisatie zal in
totaal drie verschillende activiteiten naar eigen keuze
organiseren. De verantwoordelijken van de verschillende
organisaties hebben een beter aanvoelen welke activiteiten de
betrokken gemeenschap het meeste aanspreken.
Het is niet altijd even gemakkelijk om over het thema
“vrijwillige terugkeer” te communiceren. Daarom
benadrukken we steeds dat een eventuele terugkeer naar
het land van herkomst een individuele en vrije keuze blijft.
Het voordeel dat we met migrantenorganisaties werken is
dat de verantwoordelijken ervan ook kunnen optreden als
vertrouwens –en/of tussenpersoon. Op deze manier kan de
drempel om over dit thema te praten enigszins verlaagd
worden. Indien de mensen een vraag hebben kunnen ze
deze rechtstreeks aan hen stellen waarna zij deze aan ons
doorgeven. Wij onderhouden nog steeds de contacten met
onze lokale partners in de betrokken landen.
Een voorbeeld van een geslaagde activiteit was de infoavond
die door mevrouw Gulnara, voor de Georgische Sofie De Mot
gemeenschap, werd georganiseerd. Zij is de verantwoordelijke
van de Georgische organisatie waarmee we samenwerken.
Deze ontmoeting had plaats op 7 november 2008 in
Middelkerke. Op het programma stond de voorstelling van
Caritas International (werking, dienst buitenland, sociale
dienst, etc.), en het doel en de inhoud van het CRI-project. Er
was heel wat volk aanwezig uit Oostende, Kortrijk, Gent,

3. TERUGKEER & REÏNTEGRATIE-NUMMER 06-mei 2009 3
Complexe terugkeer naar Libanon
De aanvraag van Mahmoud, een Libanese man van 26 bewijzen. Ze spreken herhaaldelijk met hem over wat hij nu
jaar oud, komt via het Klein Kasteeltje bij ons terecht. Hij exact wil doen. Mahmoud heeft moeite om zijn plannen te
wil zo snel mogelijk vrijwillig terugkeren naar Libanon, specificeren, en ook de prijzen van het materiaal zijn
naar zijn stad Mazraat Mechref, Zuid-Libanon. Nochtans ondertussen verhoogd. Uiteindelijk, 3 maanden later, kan
is hij nog midden in de asielprocedure en heeft hij een Mahmoud een precieze factuur voorleggen van zijn uitgaven,
kans op een positieve beslissing om in België te mogen en wordt het geld op zijn rekening overgeschreven.
blijven. Maar hij heeft informatie gekregen dat zijn
politieke probleem van de baan is in Libanon, en zijn Het verhaal van Mahmoud is een vrij recente
besluit staat vast. terugkeersituatie en wij hopen dat hij zijn weg vindt. Hij heeft
het materiaal en de werkervaring op zak, nu kan hij zelf van
start gaan en voor een inkomen zorgen. Caritas kan een
Een week later al zit Mahmoud op het vliegtuig. Hij heeft ons budget voorzien en goede begeleiding ter plaatse;
verteld dat hij zelfstandig loodgieter of metaalbewerker wil desalniettemin zijn daarnaast de goede wil en inzet van de
zijn, een beroep die hij ook vroeger reeds uitoefende. Zijn terugkeerder van minstens even groot belang.
gereedschap had hij echter allemaal verkocht voordat hij naar
België kwam, dus hij wil het budget van 700€ gebruiken om
nieuw materiaal aan te kopen. Hij zal dan ook samen met zijn
familie een werkplaats huren waar hij het gereedschap kan
stockeren.
De terugkeercel van Caritas heeft niet eerder met Libanon
samengewerkt. In de week die we hebben voor het vertrek,
zetten we alles op alles om een goed contact te krijgen met
de plaatselijke Caritas. En gelukkig, zij zijn van goede wil.
Bovendien blijkt er een “Caritas Libanon Migrant Center” te
bestaan, gespecialiseerd in migratie en integratie. We leggen
uit hoe wij werken, wat onze principes zijn en hoe wij
duurzame reïntegratie zien. Caritas Libanon staat klaar om
Mahmoud op te vangen en zijn budget te begeleiden.
Mahmoud is verplicht om van bij het begin bij zijn ouders te
wonen, omdat hij geen inkomen of bezittingen heeft om al
zelfstandig te leven. Hij huwt, en zijn vrouw woont meteen bij © Caritas Libanon
hem en zijn ouders in. Caritas Libanon meldt ons dat
Mahmoud echter moest huwen zonder de toestemming van Caritas Libanon begeleidde ondertussen ook in andere
de ouders van het meisje. De schoonfamilie heeft het moeilijk dossiers, zoals een jonge vrouw die met haar dochtertje
met dit aanvaardingproces, maar dat is een probleem dat terugkeerde. Deze vrouw had geen degelijk onderdak en
Caritas Libanon moeilijk kan verhelpen. Ook zijn politieke Caritas Libanon steunde haar in de constructie van het dak
problemen zijn niet volledig opgelost. en de vloer. De vrouw is enorm dankbaar voor de geboden
hulp en vertelt ons dat Caritas haar het nodige duwtje in de
Gelukkig blijkt Caritas
rug gaf om haar huis bewoonbaar te maken en zelfstandig te
Libanon een degelijke,
kunnen wonen. Ondertussen studeert zij als
maar ook strenge
kinderverzorgster.
begeleiding te voorzien.
Mahmoud wacht twee We krijgen op regelmatige basis informatie en rapporten over
weken om Caritas te de verschillende terugkeerders en hun huidige situatie, wat
contacteren, hij moet voor ons een betrouwbare samenwerking waarborgt met
eerst zijn familie gaan Caritas Libanon. Het is deze werkwijze van praktische
opzoeken. Vanaf dan ervaringen, en in een later stadium evaluaties ter plaatse, die
probeert Caritas Libanon ons wijzer maakt en ons voorziet van een groeiend netwerk
afspraken te maken met
van degelijke organisaties, klaar om onze vaak ‘zoekende’
hem, maar Mahmoud
terugkeerders op te vangen en te begeleiden.
stelt die geregeld uit.
Caritas Libanon luistert
al telefonisch naar zijn noden, maar wil de man toch thuis Annelieke Carlier
bezoeken om de situatie beter te kunnen inschatten.
Wanneer er een bezoek kan plaatsvinden, legt Caritas
Libanon ook uit dat het geld niet cash wordt overgemaakt,
maar dat er wel documenten nodig zijn die zijn uitgaven

4. TERUGKEER & REÏNTEGRATIE-NUMMER 06-mei 2009 4
Oekraïne, een verrassend land.
In het kader van ERSO (European Reintegration Support betrokken zijn bij vrijwillige
Organisations) heeft Sabine Luppens, sociaal terugkeer en reïntegratie, en ook
assistente, deelgenomen aan een conferentie in Lvov, in over de manier waarop de sociale
diensten en de cel terugkeer van
het zuid-westen van Oekraïne. Hieronder geeft ze haar
Caritas samenwerken.
indrukken weer van dit bezoek.
Gedurende de twee dagen van de
conferentie waren er zeer
“In Kiev, had ik eerst de gelegenheid om diverse activiteiten en interessante en vruchtbare
projecten van onze lokale partner, Caritas Kiev, te bezoeken. uitwisselingen. We konden op deze
Caritas Kiev heeft ondermeer een project lopende waarbij er, bij manier ook het vele werk dat reeds
oudere mensen, dagelijks huis aan huis bezoeken worden in Oekraïne is gebeurd ontdekken.
gedaan. Tijdens deze bezoeken worden er maaltijden verdeeld Verscheidene organisaties hebben
en medische verzorging gegeven. Binnen een ander project er dan ook hun activiteiten voor
staat onze partner in voor de medische opvolging van personen potentiële terugkeerders
die besmet zijn met het HIV-virus. Verder voorziet Caritas voorgesteld. Ik was dan ook erg
Duitsland de financiering van een programma voor verrast te zien dat er een
straatkinderen. Binnen dit project worden maximaal 25 jongeren indrukwekkend aantal organisaties
opgevangen voor een periode van maximaal drie jaar. In en sociale diensten werken in
lokalen, die ter beschikking worden gesteld door onze partner, dienst van de migranten in de
kunnen de kinderen eten, douchen, spelen en voor zij die willen Yana, de psycholoog die bij Oekraïne! En ook niet te vergeten
is er ook toegang tot het onderwijs mogelijk. terugkeer de mensen ontvangt op de zeer actieve sociale rol van de
de luchthaven van Kiev.
diakens en priesters binnen deze
Na het bezoek aan de projecten zijn Yana, de psycholoog van thematiek. Oekraïne investeert
Caritas Kiev en ik, doorgereisd naar Lvov waar we hebben enorm in hulp aan migranten en dit zowel op het materiële,
deelgenomen aan een conferentie. Op deze conferentie waren financiële, sociale als psychologische vlak.
ongeveer een 60-tal, voornamelijk Oekraïense organisaties en
sociale diensten aanwezig. Daarnaast waren er ook sprekers uit Tijdens stages of conferenties, zoals deze, staan de Oekraïense
landen als Oostenrijk en de Verenigde Staten. Het doel was om NGO’s open voor de interculturele dialoog en het delen van hun
de Europese sociale diensten zoveel mogelijk te informeren over kennis en expertise. Via deze weg willen ze een nieuwe manier
de mogelijkheden van hulp aan migranten die na een lang en/of van samenwerking opzetten tussen de Westerse landen en de
moeilijk verblijf in een Westers land, terugkeren naar Oekraïne. betrokken Oekraïense diensten en overheid.”
Ikzelf vertegenwoordigde Caritas Belgium en heb een
presentatie gegeven over de organisaties die in België Sabine Luppens
Vraag & antwoord
In elke nieuwsbrief publiceren we een vraag, die we het algemeen geen hoge posities bij de regering of in het sociale
ontvingen in verband met terugkeer en reïntegratie en verenigingsleven. Hun socio-economische gesteldheid is niet
geven we er een antwoord op. anders als die van andere Armeniërs.
Eind 2008 wenst een jongeman terug te keren naar zijn vader- 3. Zijn er speciale organisaties die mensen kunnen helpen
land, Armenië. Maar hij maakt zich zorgen over zijn toekomst en om een huis of woonplaats te vinden?
de mogelijkheden om werk te vinden. Hier een kort overzicht
van zijn vragen: The existing specialized organizations /institutions can assist
people to purchase or rent houses (to rent a house is very ex-
1. Welke mogelijkheden zijn er hier (in Nederland) of in pensive in Yerevan), but not for free. If he has no house he is
Armenie om Armeens te leren schrijven en lezen. En welke advised to find a living with the relatives for the first period until
beroepsopleidingsmogelijkheden zijn er in Armenie die in he finds a job or other opportunity.
het verlengde liggen van zijn kunnen? De jongen spreekt de
taal wel maar schrijft deze niet en kan ook niet Armeens 4. Zijn droom is om een eigen garage te starten. Hij heeft
lezen. Hij kent alleen de hoofstad Jerevan bij naam en weinig professionele training, maar is zeer goed in
verder is terugkeer naar Armenie een groot vraagteken. schilderen en constructie. Hij heeft wel een training van 9
maanden gedaan in mechanica (voor auto’s) Zijn er
Hij kan Armeens leren in de training centers en de prijs voor een mogelijkheden voor training in Yerevan?
uur individuele training is ongeveer 3500-4000 AMD, wat
ongeveer EUR 10 is (Information is provided by Training Center Er is een grote vraag naar goede bouwarbeiders, vooral in
“France-Formation International”, Yerevan) of privélessen Yerevan. Het zal dus niet moeilijk zijn om werk te vinden in deze
nemen met schoolleraars wat een stuk goedkoper zal zijn. sector en een goede motivatie en goed geleverd werk zijn meer
waard dan een diploma. Er zijn speciale technische colleges
2. Wat is de sociale positie van een Koerd in Armenië? waar hij de mechaniekspecialisaties onder de knie krijgt in 2 tot 3
jaar. Maar in de meeste gevallen kan hij gemakkelijk een stage
In Armenia zijn er Koerd-muslims en Koerd-yezidies. Hun doen in verschillende garages en zo het métier leren.
sociale positie is gelijk. De meeste Koerden leven in de dorpen
in Armenië. Ze zijn vaak betrokken bij landbouw en hebben op Answered by: Varsine Miskaryan(Mission Armenia) and Ti-
die manier een inkomen. Hun sociale situatie is proportioneel granuhi Tarakhchyan (Armenian Caritas).
gezien vaak beter dan van zij die in steden leven, want daar Interview with Mr. Knyaz Hasanov, Chairman of the Board of
hebben ze wel problemen met werk te vinden. Ze bekleden over Armenian Kurdish Community.