1. Σ Υ Λ Λ Ο Γ Ο Σ Ε Λ Λ Η Ν Ω Ν Α Ρ Χ Α Ι Ο Λ Ο Γ Ω Ν
Ερμού 136, 10553 Αθήνα. Τηλ-Fax.: 2103252214, 6937075765, E-mail:archaeol@otenet.gr, www.sea.org.gr
Αθήνα, 2/7/2014
Αρ. Πρωτ.:259
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Μετρό Θεσσαλονίκης: Θα περιμένουμε άλλους 18 μήνες;
Την προηγούμενη εβδομάδα το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) ακύρωσε τη δίκη για την
Υπουργική Απόφαση του αναπληρωτή Υπουργού κ. Κ.Τζαβάρα
(ΥΠΑΙΘΠΑ/ΓΔΑΠΚ/ΔΒΜΑ/ΤΑΧΜΑΕ/10873/495/408/180/24-1-2013) που αφορούσε
στην απόσπαση και έκθεση σε άλλο χώρο των σημαντικών αρχαιοτήτων που βρέθηκαν στο
Σταθμό Βενιζέλου του ΜΕΤΡΟ στη Θεσσαλονίκη. Η Υπουργική Απόφαση Τζαβάρα είχε
ήδη καταστεί άκυρη στην πράξη από τη στιγμή που η διεθνής επιστημονική κοινότητα, ο
Δήμος και οι πολίτες της Θεσσαλονίκης καθώς και δεκάδες επιστημονικών και πολιτιστικών
φορέων της χώρας ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων και
πάλεψαν για να κρατήσουν ζωντανό το σπουδαίο μνημειακό σύνολο της βυζαντινής πόλης.
Και το κατάφεραν!
Σήμερα πλέον η Υπουργική Απόφαση Τζαβάρα είναι άκυρη και τυπικά, σύμφωνα με το ΣτΕ,
καθώς για το ίδιο θέμα εκδόθηκε άλλη απόφαση, η Υπουργική Απόφαση Παναγιωτόπουλου
(ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΠΚ/ΔΒΜΑ/ΤΑΧΜΑΕ/45879/27147/1569/584/24-2-2014) την οποία επίσης
καλείται να εξετάσει το ΣτΕ κατόπιν σχετικής προσφυγής του Δήμου Θεσσαλονίκης.
Η πορεία ως εδώ θα πρέπει να μας προβληματίσει:
Ήταν 18 μήνες πριν, όταν με συνοπτικές διαδικασίες -και χωρίς να παρουσιαστούν καν όλα
τα τεχνικά δεδομένα- εκβιάστηκε μια απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου
(ΚΑΣ) και εκδόθηκε η Υπουργική Απόφαση Τζαβάρα που προέβλεπε τη μεταφορά του
βυζαντινού δρόμου και των δημόσιων και ιδιωτικών κτιρίων και χώρων κατά μήκος του,
καθώς και την έκθεσή τους μακριά από τον τόπο όπου βρέθηκαν, στο στρατόπεδο Παύλου
Μελά στη Δυτική Θεσσαλονίκη ή σε άλλο ανάλογο χώρο.
Παρά τις αντιδράσεις της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας, τις κινητοποιήσεις πολιτών &
φορέων και τις αιτήσεις θεραπείας του Δήμου Θεσσαλονίκης, η πολιτική ηγεσία του
Υπουργείου Πολιτισμού:
-Επί 12 μήνες αρνήθηκε πεισματικά να προχωρήσει σε οποιαδήποτε ενέργεια για να αλλάξει
η Υπουργική Απόφαση Τζαβάρα και η τύχη των αρχαιοτήτων, διαδίδοντας ψευδώς ότι οι
όποιες διοικητικές ή άλλες ενέργειες εμποδίζονται από την προσφυγή του Δήμου
Θεσσαλονίκης στο Συμβούλιο της Επικρατείας!
-Συνεχίζει να κρατά κλειστή την ανασκαφή, επιτρέποντας στον εργολάβο να απολύσει όλο
το προσωπικό, αντί να προχωρήσει η ανασκαφή του χώρου και οι διερευνητικές τομές στα
κατώτερα στρώματα, που θα έδιναν πολύτιμα στοιχεία για να εκπονηθεί μια σοβαρή μελέτη
ανασχεδιασμού του σταθμού.
- Συνεχίζει να κρατά αποκλεισμένο το μοναδικό βυζαντινό σταυροδρόμι, τη στιγμή που
υπάρχει ενδιαφέρον επιστημόνων από όλο τον κόσμο, αλλά και πολλών πολιτών, Ελλήνων
και αλλοδαπών, για να επισκεφτούν το μοναδικό μνημείο.
2. - Επί 18 μήνες άφησε τις αρχαιότητες να λοιδορούνται ως υπαίτιες για όλες τις
καθυστερήσεις του ΜΕΤΡΟ της Θεσσαλονίκης και επέτρεψε στην Αττικό Μετρό Α.Ε. και
τον εργολάβο να «κρύβουν» την αποτυχημένη διαχείριση του έργου πίσω από τις
αρχαιολογικές ανασκαφές, δείχνοντας ως υπαίτιους τους αρχαιολόγους και όσους
αγωνίζονταν για να προστατεύσουν το βυζαντινό μνημείο.
- Συνεπικουρία του αρχαιολογικού συμβούλου της Αττικό Μετρό, διέδιδε ψευδώς ότι η
Υπουργική Απόφαση Τζαβάρα προέβλεπε ως εναλλακτική την «επανατοποθέτηση των
αρχαιοτήτων εντός του Σταθμού Βενιζέλου», πλάνη στην οποία μπήκε τέλος με την
απόφαση της Επιτροπής Αναστολών του ΣτΕ (αρ. 528/2013).
- Επέμενε ότι οι ανάγκες του τεχνικού έργου είναι πιο σημαντικές από την προστασία των
αρχαιοτήτων και προέβαλε το Μνημόνιο Συνεργασίας με τον εργολάβο ως σημαντικότερο
από τον Αρχαιολογικό Νόμο, μέχρι που η απόφαση της Επιτροπής Αναστολών του ΣτΕ
έβαλε τέλος και σε αυτή την πλάνη.
- Ευελπιστούσε ακόμη και να προχωρήσει στην απόσπαση των αρχαιοτήτων με τις τεχνικές
μελέτες που είχαν εκπονηθεί με βάση την (άκυρη) Υπουργική Απόφαση Τζαβάρα!
Η απόφαση της Επιτροπής Αναστολών του ΣτΕ, όπως και η πρόσφατη τελική
ακύρωση της δίκης, δικαιώνουν τον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων που από την
πρώτη στιγμή ζήτησε να προστατευτούν οι αρχαιότητες και επέμενε ότι υπάρχει
τεχνική λύση ανασχεδιασμού του σταθμού.
Η Υπουργική Απόφαση Τζαβάρα ακυρώθηκε και τυπικά την περασμένη εβδομάδα. Αυτό
που δεν φαίνεται να έχει ακυρωθεί, όμως, είναι η διάθεση της πολιτικής ηγεσίας του
ΥΠΠΟΑ να συνεχίσει να τάσσεται όχι στο πλευρό της προστασίας των αρχαιοτήτων και της
απόδοσης ενός πολύ σημαντικού αρχαιολογικού χώρου στους πολίτες της Θεσσαλονίκης,
αλλά στο πλευρό της Αττικό Μετρό Α.Ε. και του εργολάβου.
Όταν το θέμα επανεισήχθη στο ΚΑΣ, στις 28 Ιανουαρίου του 2014, και πάλι η πολιτική
ηγεσία επέλεξε να παρουσιαστεί ως σύμμαχος της Αττικό Μετρό Α.Ε. Η Αττικό Μετρό και
οι «τεχνικές απόψεις» της είχαν ήδη καταστεί αναξιόπιστες, όταν επί μήνες υποστήριζε ότι
δεν υπάρχει καμία τεχνική λύση συνύπαρξης, κάτι που αποδείχθηκε καταφανώς ψευδές.
Όμως, η πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ και τότε αρνήθηκε πεισματικά να ζητήσει το ίδιο το
Υπουργείο Πολιτισμού γνώμη ανεξάρτητου συμβούλου για το αν είναι τεχνικά εφικτή η
κατασκευή του σταθμού χωρίς τη μετακίνηση των αρχαιοτήτων. Έκανε ό,τι μπορούσε για να
μην πραγματοποιηθεί αυτοψία των μελών του ΚΑΣ, στηριζόμενη ακόμη και σε ψευδείς
αναφορές της Αττικό Μετρό περί ύπαρξης υδραργύρου στο σκάμμα. Προχώρησε σε
συνεχείς ψηφοφορίες στο ΚΑΣ μέχρι να πάρει την απόφαση που ήθελε. Όταν τελικά η
απόφαση πάρθηκε οριακά (με ψήφους 8:7), δεν έκανε επανεισαγωγή του θέματος στο ΚΑΣ,
ως είθισται, αλλά προχώρησε στην έκδοση της Υπουργικής Απόφασης Παναγιωτόπουλου
(ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΠΚ/ΔΒΜΑ/ΤΑΧΜΑΕ/45879/27147/1569/584/24-2-2014) που προβλέπει
απόσπαση των αρχαιοτήτων και επανατοποθέτησή τους μετά την ολοκλήρωση του σταθμού.
Όταν ο Δήμος Θεσσαλονίκης προχώρησε σε αίτηση θεραπείας, και πάλι δεν έφερε το θέμα
στο ΚΑΣ, ως όφειλε.
Κατόπιν όλων των παραπάνω, ο Δήμος Θεσσαλονίκης προσέφυγε εκ νέου στο ΣτΕ για την
ακύρωση και της Υπουργικής Απόφασης Παναγιωτόπουλου. Ταυτόχρονα, εισακούοντας
την έκκληση του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, προσέφυγε σε διεθνείς οίκους με
εμπειρία σε μεγάλα τεχνικά έργα για να υπάρξει ανεξάρτητη γνώμη για τη δυνατότητα
ή μη κατασκευής του Σταθμού Βενιζέλου χωρίς τη μετακίνηση και μεταφορά του
μνημειακού συνόλου, που θα επιφέρει τεράστια βλάβη στην αυθεντικότητά του, και –
3. σύμφωνα με το σκεπτικό της Επιτροπής Αναστολών του ΣτΕ– είναι η έσχατη λύση στην
οποία μπορεί να καταφύγει κανείς και εφόσον έχουν αποκλειστεί όλες οι άλλες.
Οι 18 μήνες που έχουν ήδη περάσει θα ήταν υπεραρκετοί για τον ανασχεδιασμό του
σταθμού και την πραγματοποίηση νέων μελετών, που να διασώζουν το ιστορικό
σταυροδρόμι, αν υπήρχε η βούληση από την πολιτική ηγεσία του Υπουργείο πολιτισμού.
Απορούμε πραγματικά αν θα χρειαστεί να περάσουν άλλοι 18 μήνες απραξίας, άλλοι 18
μήνες λοιδορίας των αρχαιοτήτων, άλλοι 18 μήνες κοροϊδίας για τους πολίτες της
Θεσσαλονίκης, 18 μήνες που η τήρηση της νομιμότητας θα παρουσιάζεται ως «βόμβα στα
θεμέλια του Μετρό» (!) μέχρι να αποδειχτεί ότι υπάρχει τεχνικά εφικτή λύση που μπορεί να
προστατεύσει και τις αρχαιότητες και το τεχνικό έργο.
Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων καλεί τη νέα πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ να πάρει
θέση και να συμβάλει αποφασιστικά στη μόνη βιώσιμη λύση για τις αρχαιότητες και το έργο:
1. Να ξεκινήσουν και πάλι οι αρχαιολογικές εργασίες στο Σταθμό Βενιζέλου με
ολοκλήρωση της ανασκαφής στο βυζαντινό μνημείο και διερευνητικές τομές στα υποκείμενα
στρώματα, ώστε να βοηθηθεί η εξεύρεση της βέλτιστης λύσης προστασίας των αρχαιοτήτων.
Οι τομές αυτές θα συμβάλουν στην εκπόνηση των μελετών.
2. Να παύσει η ισχύ της Υπουργικής Απόφασης Παναγιωτόπουλου μέχρι να εκπονηθούν
εμπεριστατωμένες και κοστολογημένες μελέτες για κάθε εναλλακτική λύση συνύπαρξης
αρχαιοτήτων και σταθμού, όπως υποδεικνύει και η απόφαση της Επιτροπής Αναστολών του
ΣτΕ, σε συνεργασία με την 9η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, ξεκινώντας από την
τεχνική λύση της διατήρησης των αρχαιοτήτων in situ εντός του σταθμού χωρίς τη
μετακίνησή τους. Άλλωστε είναι πλέον εμφανές ότι τεχνικές λύσεις υπάρχουν, αρκεί να
υπάρχει η βούληση.
3. Να καταστεί ο χώρος του Σταθμού Βενιζέλου επισκέψιμος σε συγκεκριμένες μέρες
και ώρες, κάτι που θα προβάλλει διεθνώς την Θεσσαλονίκη, ενώ ταυτόχρονα θα
αναζωογονήσει την κίνηση στην περιοχή και θα ανακουφίσει τους παρακείμενους
καταστηματάρχες. Η περιοχή γύρω από το Σταθμό Βενιζέλου αποτελεί εξέχοντα, μη
αρκούντως αξιοποιημένο ακόμη μνημειακό χώρο-τουριστικό πόλο, ο οποίος μπορεί και
πρέπει άμεσα να αποκτήσει χαρακτηριστικά κεντρικού πολιτιστικού χώρου της πόλης
με τη διοργάνωση ποικίλων υπαίθριων πολιτιστικών δρώμενων (π.χ. στην Πλατεία
Αριστοτέλους - άγαλμα Βενιζέλου με μουσική, θέατρο, χορό), όπως το έχει προτείνει ο
ΣΕΑ στο Δήμο Θεσσαλονίκης.
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΩΝ
