Luận Văn Nghiên Cứu Quản Lý Nhà Nước Về Thị Trường Thuốc Bảo Vệ Thực Vật Ở Tỉnh Thái Bình.doc

Nhận viết đề tài trọn gói – ZL: 0934 573 149 – Luanvantot.com
TẢI TÀI LIỆU KẾT BẠN ZALO : 0934 573 149
HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM
TRẦN THỊ NGỌC LAN
NGHIÊN CỨU QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ THỊ TRƯỜNG
THUỐC BẢO VỆ THỰC VẬT Ở TỈNH THÁI BÌNH
LUẬN ÁN TIẾN SĨ
NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP - 2016

HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM
TRẦN THỊ NGỌC LAN
NGHIÊN CỨU QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ THỊ TRƢỜNG
THUỐC BẢO VỆ THỰC VẬT Ở TỈNH THÁI BÌNH
Chuyên ngành : KINH TẾ PHÁT TRIỂN
Mã số : 62 31 01 05
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:
1. PGS.TS. TRẦN HỮU CƢỜNG
2. PGS.TS. NGUYỄN PHƢỢNG LÊ
HÀ NỘI - 2016

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và kết quả nghiên
cứu đƣợc trình bày trong luận án này là trung thực, khách quan và chƣa từng dùng để
bảo vệ ở bất kỳ học vị nào.
Tôi xin cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận án đã đƣợc cảm
ơn và các thông tin trích dẫn trong luận án đều đƣợc chỉ rõ nguồn gốc.
Hà Nội, ngày 03 tháng 11 năm 2016
Tác giả luận án
Trần Thị Ngọc Lan
i

LỜI CẢM ƠN
Luận án này đƣợc thực hiện và hoàn thành tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam.
Trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận án này, tôi đã nhận đƣợc
sự hƣớng dẫn, chỉ bảo tận tình của các thầy giáo cô giáo, sự giúp đỡ động viên của gia
đình, bạn bè và đồng nghiệp. Nhân dịp hoàn thành luận án, cho phép tôi đƣợc bày tỏ
lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc nhất tới PGS.TS. Trần Hữu Cƣờng và PGS.TS.
Nguyễn Phƣợng Lê, ngƣời hƣớng dẫn khoa học đã tận tình hƣớng dẫn, dành nhiều
công sức, thời gian và định hƣớng giúp tôi trƣởng thành trong suốt quá trình học tập và
thực hiện đề tài.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới Ban Giám đốc, Ban Quản lý đào tạo, Bộ
môn Kinh tế nông nghiệp và Chính sách, Khoa Kinh tế và Phát triển nông thôn - Học
viện Nông nghiệp Việt Nam đã tận tình giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, thực hiện đề
tài và hoàn thành luận án.
Luận án này đƣợc thực hiện với sự hỗ trợ của lãnh đạo Cục Bảo vệ thực vật, các
sở ban ngành và đặc biệt là Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Chi cục Trồng trọt
và Bảo vệ thực vật, Chi cục Quản lý thị trƣờng, Trạm Trồng trọt và Bảo vệ thực vật,
UBND xã và các cơ sở sản xuất kinh doanh, buôn bán thuốc BVTV cùng các hộ nông
dân sử dụng thuốc BVTV ở tỉnh Thái Bình đã giúp đỡ và tạo điều kiện cho tôi trong quá
trình điều tra khảo sát thực địa và nghiên cứu đề tài. Tôi xin trân trọng cảm ơn sự giúp
đỡ quý báu này!
Tôi xin trân trọng cảm ơn đến Ban Giám hiệu, các đồng nghiệp của Khoa Kinh tế
Trƣờng Đại học Thái Bình đã luôn động viên khuyến khích và tạo mọi điều kiện thuận
lợi, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và hoàn thành luận án của mình.
Cuối cùng, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới gia đình và bạn bè: bố, mẹ, anh, chị em,
đặc biệt là chồng, con tôi luôn luôn động viên, chia sẻ và tạo điều kiện tốt nhất về tinh
thần cũng nhƣ thời gian để tôi nghiên cứu và hoàn thành luận án này.
Một lần nữa tôi xin trân trọng cám ơn tới tất cả các tổ chức và cá nhân đã nhiệt
tình giúp đỡ tôi để tôi hoàn thành luận án này.
Hà Nội, ngày 03 tháng 11 năm
2016
Nghiên cứu sinh
Trần Thị Ngọc Lan

ii

MỤC LỤC
Lời cam đoan i
Lời cảm ơn ii
Mục lục iii
Danh mục chữ viết tắt vi
Danh mục bảng vii
Danh mục sơ đồ x
Danh mục biểu đồ xi
Danh mục hộp xii
Trích yếu luận án xiii
Thesis abstract xv
Phần 1 Mở đầu 1
1.1 Tính cấp thiết của đề tài 1
1.2 Mục tiêu nghiên cứu của đề tài 4
1.3 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4
1.4 Những đóng góp mới của luận án 5
1.5 Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 6
Phần 2 Tổng quan cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý nhà nƣớc đối với thị
trƣờng thuốc bảo vệ thực vật 7
2.1 Cơ sở lý luận về quản lý nhà nƣớc đối với thị trƣờng thuốc bảo vệ thực vật 7
2.1.1 Cơ sở lý luận về thị trƣờng thuốc bảo vệ thực vật 7
2.1.2 Cơ sở lý luận về quản lý nhà nƣớc đối với thị trƣờng thuốc bảo vệ thực vật 13
2.2 Cơ sở thực tiễn về quản lý nhà nƣớc đối với thị trƣờng thuốc bảo vệ thực vật 33
2.2.1 Kinh nghiệm quản lý nhà nƣớc đối với thị trƣờng thuốc bảo vệ thực vật
trên thế giới 33
2.2.2 Kinh nghiệm quản lý nhà nƣớc đối với thị trƣờng thuốc bảo vệ thực vật ở
Việt Nam 43
2.2.3 Bài học kinh nghiệm từ thực tiễn 48
PHẦN 3 PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 52
3.1 Đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội tỉnh Thái Bình 52
3.1.1 Đặc điểm tự nhiên 52
iii

3.1.2 Điều kiện kinh tế - xã hội 53
3.2 Phƣơng pháp nghiên cứu 56
3.2.1 Phƣơng pháp tiếp cận và khung phân tích 56
3.2.2 Phƣơng pháp chọn điểm nghiên cứu 59
3.2.3 Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu 59
3.2.4 Phƣơng pháp thu thập thông tin 61
3.2.5 Phƣơng pháp tổng hợp và xử lý số liệu 63
3.2.6 Phƣơng pháp phân tích 64
PHẦN 4 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 67
4.1 Thực trạng thị trƣờng thuốc bảo vệ thực vật ở tỉnh Thái Bình 67
4.1.1 Lƣợng thuốc bảo vệ thực vật sử dụng trên cây trồng ở tỉnh Thái Bình 67
4.1.2 Nguồn cung thuốc bảo vệ thực vật ở tỉnh Thái Bình 69
4.1.3 Cấu trúc thị trƣờng thuốc bảo vệ thực vật ở tỉnh Thái Bình 73
4.2 Thực trạng quản lý nhà nƣớc đối với thị trƣờng thuốc bảo vệ thực vật ở
tỉnh Thái Bình 75
4.2.1 Thực trạng bộ máy quản lý nhà nƣớc đối với thị trƣờng thuốc bảo vệ thực vật 75
4.2.2 Thực trạng ban hành hệ thống văn bản quy phạm pháp luật quản lý nhà
nƣớc đối với thị trƣờng thuốc bảo vệ thực vật 82
4.2.3 Thực trạng thực thi pháp luật của các tác nhân tham gia thị trƣờng thuốc
bảo vệ thực vật 88
4.2.4 Thực trạng hoạt động thanh tra kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm của
các cơ quan quản lý nhà nƣớc đối với thị trƣờng thuốc bảo vệ thực vật 101
4.2.5 Thực trạng công tác tập huấn, thông tin và tuyên truyền pháp luật quản lý
nhà nƣớc đối với thị trƣờng thuốc bảo vệ thực vật 113
4.3 Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý nhà nƣớc về thị trƣờng thuốc bảo vệ
thực vật ở tỉnh Thái Bình 117
4.3.1 Năng lực của cán bộ quản lý 117
4.3.2 Nguồn lực dành cho công tác quản lý thị trƣờng thuốc bảo vệ thực vật 122
4.3.3 Nhận thức và ứng xử của chủ các các cơ sở sản xuất kinh doanh, buôn
bán thuốc bảo vệ thực vật 124
4.3.4 Nhận thức và ứng xử của ngƣời sử dụng thuốc bảo vệ thực vật 127
iv

4.3.5 Công tác phối hợp thanh tra kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm pháp luật
giữa các cơ quan quản lý nhà nƣớc 129
PHẦN 5 GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ THỊ
TRƢỜNG THUỐC BẢO VỆ THỰC VẬT Ở TỈNH THÁI BÌNH 133
5.1 Quan điểm, định hƣớng và mục tiêu tăng cƣờng quản lý nhà nƣớc về thị
trƣờng thuốc bảo vệ thực vật ở tỉnh Thái Bình 133
5.1.1 Quan điểm chỉ đạo tăng cƣờng quản lý nhà nƣớc về thị trƣờng thuốc bảo
vệ thực vật 133
5.1.2 Định hƣớng tăng cƣờng quản lý nhà nƣớc về thị trƣờng thuốc bảo vệ thực vật 133
5.1.3 Mục tiêu tăng cƣờng quản lý nhà nƣớc về thị trƣờng thuốc bảo vệ thực vật 134
5.2 Giải pháp tăng cƣờng quản lý nhà nƣớc về thị trƣờng thuốc bảo vệ thực
vật ở tỉnh Thái Bình 135
5.2.1 Hoàn thiện bộ máy quản lý nhà nƣớc về thị trƣờng thuốc bảo vệ thực vật 135
5.2.2 Hoàn thiện cơ chế thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật trong quản
lý nhà nƣớc đối với thị trƣờng thuốc bảo vệ thực vật 136
5.2.3 Nâng cao nhận thức và trách nhiệm xã hội cho các tác nhân tham gia thị
5.2.4 Tăng cƣờng công tác phối hợp thanh tra kiểm tra giữa các cơ quan quản
lý nhà nƣớc đối với thị trƣờng thuốc bảo vệ thực vật 142
5.2.5 Tăng cƣờng công tác tập huấn, thông tin và tuyên truyền văn bản pháp luật 144
5.2.6 Tăng cƣờng nguồn lực cho công tác quản lý nhà nƣớc về thị trƣờng thuốc
5.2.7 Quy hoạch thị trƣờng thuốc bảo vệ thực vật, khuyến khích phát triển mô
hình tổ dịch vụ bảo vệ thực vật 145
PHẦN 6 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 148
6.1 Kết luận 148
6.2 Kiến nghị 149
Danh mục các công trình đã công bố 151
Tài liệu tham khảo 152
Phụ lục 162
v

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Từ viết tắt Nghĩa tiếng Việt
BVTV Bảo vệ thực vật
CCHN Chứng chỉ hành nghề
CPAM Giám sát hoạt động thuốc trừ sâu dựa vào cộng đồng
FAO Tổ chức Lƣơng thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc
(Food and Agriculture Organization of the United Nations)
GAP Thực hành sản xuất nông nghiệp tốt (Good Agricultural Practices)
HTX DVNN Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp
IPM Quản lý dịch hại tổng hợp (Integrated Pest Management)
Luật BV&KDTV Luật Bảo vệ và Kiểm dịch thực vật
NN&PTNT Nông nghiệp và Phát triển nông thôn
PAN Mạng lƣới hành động về thuốc trừ sâu (Pesticide Action Network)
PAN AP Mạng lƣới hàng động về thuốc trừ sâu châu Á - Thái Bình Dƣơng
(Pesticide Action Network Asia Pacific)
QLNN Quản lý nhà nƣớc
QLTT Quản lý thị trƣờng
QPPL Quy phạm pháp luật
RAT Rau an toàn
SXNN Sản xuất nông nghiệp
UBND Ủy ban nhân dân
VietGAP Thực hành sản xuất nông nghiệp tốt ở Việt Nam
(Vietnamese Good Agricultural Practices)
VTNN Vật tƣ nông nghiệp
WHO Tổ chức Y tế Thế giới (World Health Organization)
WTO Tổ chức Thƣơng mại Thế giới (World Trade Organization)
vi

DANH MỤC BẢNG
TT Tên bảng Trang
2.1 Phân loại thị trƣờng hàng hóa và dịch vụ 10
2.2 Nội dung thanh tra, kiểm tra cơ sở buôn bán thuốc bảo vệ thực vật 28
2.3 Số lƣợng thuốc bảo vệ thực vật sử dụng ở Việt Nam qua các thời kỳ 45
3.1 Diện tích một số loại cây trồng chính của tỉnh Thái Bình qua các năm
2013 - 2015 54
3.2 Diện tích, sản lƣợng rau của tỉnh Thái Bình qua các năm 2013 - 2015 54
3.3 Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu 60
3.4 Số mẫu khảo sát phân bổ tại địa bàn nghiên cứu 62
4.1 Khối lƣợng thuốc bảo vệ thực vật đƣợc sử dụng ở tỉnh Thái Bình giai
đoạn (2013-2015) 68
4.2 Kết quả sản xuất, gia công, sang chai, đóng gói thuốc bảo vệ thực vật ở tỉnh
Thái Bình giai đoạn (2013 - 2015) 70
4.3 Kết quả kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật của các công ty thuốc bảo vệ
thực vật ở tỉnh Thái Bình 71
4.4 Một số công ty thuốc bảo vệ thực vật nhỏ và siêu nhỏ cung ứng ở tỉnh
Thái Bình 72
4.5 Số lƣợng cửa hàng buôn bán thuốc bảo vệ thực vật ở tỉnh Thái Bình 72
4.6 Hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật quản lý nhà nƣớc về thị trƣờng
thuốc bảo vệ thực vật của Trung ƣơng tính đến năm 2015 83
4.7 Hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật mới về giảm thiểu các khâu
thủ tục hành chính 84
4.8 Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật quản lý nhà nƣớc đối với thị
4.9 Đánh giá của cán bộ quản lý về Quyết định số 1645/QĐ-UBND năm
2009 của Uỷ ban nhân dân tỉnh Thái Bình 87
4.10 Kết quả kiểm tra, đánh giá điều kiện buôn bán thuốc bảo vệ thực vật của
Chi cục Bảo vệ thực vật Thái Bình 89
4.11 Kết quả điều tra về điều kiện buôn bán thuốc bảo vệ thực vật ở tỉnh Thái
Bình năm 2015 90
vii

4.12 Tỷ lệ các cơ sở vi phạm về điều kiện buôn bán thuốc bảo vệ thực vật ở
tỉnh Thái Bình năm 2015 91
4.13 Mức xử phạt vi phạm điều kiện buôn bán thuốc bảo vệ thực vật 92
4.14 Số lƣợng và cơ cấu nhóm thuốc bảo vệ thực vật ở tỉnh Thái Bình 93
4.15 Một số hoạt chất thuốc bảo vệ thực vật thông dụng sử dụng ở tỉnh Thái
Bình năm 2015 94
4.16 Tên thƣơng mại gần giống nhau của một số hoạt chất 95
4.17 Cùng tên thƣơng mại đăng ký nhiều nồng độ hoạt chất khác nhau 95
4.18 Kết quả điều tra thực trạng niêm yết giá và bán đúng giá niêm yết của các
cơ sở buôn bán thuốc bảo vệ thực vật ở tỉnh Thái Bình năm 2015 96
4.19 Kết quả điều tra thực trạng giá mua và giá bán một số sản phẩm thuốc
bảo vệ thực vật có cùng hoạt chất ở tỉnh Thái Bình năm 2015 97
4.20 Kết quả điều tra về thực trạng sử dụng thuốc bảo vệ thực vật của ngƣời
nông dân tỉnh Thái Bình năm 2015 98
4.21 Các hình thức vi phạm chính trong sử dụng thuốc bảo vệ thực vật 99
4.22 Kết quả điều tra tình trạng xử lý vỏ bao gói thuốc bảo vệ thực vật sau khi
sử dụng ở tỉnh Thái Bình năm 2015 100
4.23 Tần suất hoạt động thanh tra, kiểm tra các cơ sở sản xuất kinh doanh,
buôn bán thuốc bảo vệ thực vật ở tỉnh Thái Bình năm 2015 102
4.24 Các đơn vị phối hợp thanh tra, kiểm tra các cơ sở sản xuất kinh doanh,
buôn bán thuốc bảo vệ thực vật ở tỉnh Thái Bình năm 2015 103
4.25 Kết quả hoạt động thanh tra, kiểm tra thị trƣờng thuốc bảo vệ thực vật ở
tỉnh Thái Bình giai đoạn 2013 - 2015 104
4.26 Kết quả hoạt động thanh tra, kiểm tra điều kiện buôn bán thuốc bảo vệ
thực vật của cơ quan chuyên môn bảo vệ thực vật năm 2015 106
4.27 Kết quả hoạt động thanh tra, kiểm tra về điều kiện buôn bán thuốc bảo vệ
thực vật của cơ quan Quản lý thị trƣờng giai đoạn (2013 - 2015) 107
4.28 Kết quả hoạt động thanh tra, kiểm tra chuyên ngành bảo vệ thực vật về việc
sử dụng thuốc bảo vệ thực vật của ngƣời nông dân ở tỉnh Thái Bình giai
đoạn 2013 - 2015 109
4.29 Thực trạng công tác tập huấn, thông tin tuyên truyền về điều kiện buôn
bán thuốc bảo vệ thực vật ở tỉnh Thái Bình qua các năm (2013 - 2015) 113
viii

4.30 Tỷ lệ cửa hàng, đại lý nhận đƣợc văn bản pháp luật hƣớng dẫn kinh
doanh thuốc bảo vệ thực vật năm 2015 115
4.31 Tỷ lệ cửa hàng, đại lý nhận đƣợc thông báo hƣớng dẫn sử dụng thuốc bảo
vệ thực vật của cơ quan quản lý nhà nƣớc năm 2015 115
4.32 Các hình thức tập huấn, thông tin và tuyên truyền về thuốc bảo vệ thực
vật cho ngƣời nông dân tỉnh Thái Bình 116
4.33 Kết quả công tác tập huấn, tuyên truyền cho ngƣời nông dân tỉnh Thái
Bình năm 2015 117
4.34 Số lƣợng và trình độ cán bộ quản lý chuyên ngành bảo vệ thực vật ở tỉnh
Thái Bình năm 2015 118
4.35 Số lƣợng và trình độ các bộ thanh tra chuyên ngành bảo vệ thực vật ở
4.36 Số lƣợng và trình độ các bộ thanh tra chuyên ngành quản lý thị trƣờng ở
4.37 Trình độ của các chủ cơ sở buôn bán thuốc bảo vệ thực vật 125
4.38 Thực trạng hƣớng dẫn nông dân sử dụng kết hợp và tỷ lệ kết hợp thuốc
bảo vệ thực vật năm 2015 126
4.39 Thực trạng hƣớng dẫn liều dùng trong quá trình sử dụng năm 2015 126
4.40 Tiêu chí để lựa chọn thuốc và đơn vị cung cấp thuốc bảo vệ thực vật của
các cơ sở kinh doanh, buôn bán tại điểm nghiên cứu 127
4.41 Nhận thức và ứng xử của ngƣời sử dụng thuốc bảo vệ thực vật 128
4.42 Sự phối hợp giữa các đơn vị trong quá trình thanh tra, kiểm tra thị trƣờng
thuốc bảo vệ thực vật Thái Bình 129
ix

DANH MỤC SƠ ĐỒ
TT Tên sơ đồ Trang
2.1 Mối liên hệ giữa cơ quan quản lý nhà nƣớc và các tác nhân tham gia thị
2.2 Bộ máy quản lý nhà nƣớc đối với thị trƣờng thuốc bảo vệ thực vật ở Việt Nam 21
2.3 Hoạt động thực thi pháp luật của các tác nhân tham gia thị trƣờng thuốc
2.4 Bộ máy quản lý nhà nƣớc đối với thị trƣờng thuốc bảo vệ thực vật ở
Trung Quốc 36
2.5 Kênh phân phối thuốc bảo vệ thực vật ở Việt Nam 44
3.1 Khung phân tích quản lý nhà nƣớc đối với thị trƣờng thuốc bảo vệ thực
vật ở tỉnh Thái Bình 58
4.1 Dòng lƣu chuyển thuốc bảo vệ thực vật ở tỉnh Thái Bình 73
4.2 Kênh phân phối thuốc bảo vệ thực vật ở tỉnh Thái Bình 74
4.3 Cấu trúc thị trƣờng thuốc bảo vệ thực vật ở tỉnh Thái Bình 75
4.4 Bộ máy quản lý nhà nƣớc đối với thị trƣờng thuốc bảo vệ thực vật ở tỉnh
Thái Bình 77
4.5 Nhiệm vụ quản lý của Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Thái Bình 79
4.6 Nhiệm vụ quản lý của Chi cục Quản lý thị trƣờng Thái Bình 80
4.7 Thành phần đoàn thanh tra liên ngành cấp tỉnh 101
4.8 Thành phần đoàn thanh tra liên ngành cấp huyện 101
x

DANH MỤC BIỂU ĐỒ
TT Tên biểu đồ Trang
2.1 Tiêu thụ thuốc bảo vệ thực vật trên thế giới trong thời kỳ 2006 - 2013 33
2.2 Tỷ trọng ƣớc tính về thị trƣờng thuốc bảo vệ thực vật phân theo khu vực
năm 2013 34
xi

DANH MỤC HỘP
TT Tên hộp Trang
4.1 Phát hiện bệnh muộn, ngƣời dân phải phun thuốc nhiều lần 69
4.2 Những bất cập về chính sách trong quản lý thị trƣờng thuốc bảo vệ thực vật 86
4.3 Các cửa hàng bán theo thời vụ không có chứng chỉ hành nghề 89
4.4 Nên thắt chặt việc đăng ký hoạt chất, tên sản phẩm thuốc bảo vệ thực vật 94
4.5 Tâm lý ngƣời nông dân “thuốc càng đắt càng hiệu quả cao” 97
4.6 Dễ dàng thành lập một doanh nghiệp thuốc bảo vệ thực vật 98
4.7 Ý kiến của của các chủ cơ sở buôn bán thuốc bảo vệ thực vật về tăng
cƣờng công tác thanh tra, kiểm tra 104
4.8 Ý kiến đánh giá của chủ cơ sở buôn bán thuốc bảo vệ thực vật về hoạt
động quản lý nhà nƣớc 106
4.9 Ý kiến của cán bộ địa phƣơng về việc chứng nhận địa điểm buôn bán
thuốc bảo vệ thực vật cho các cơ sở tại điểm nghiên cứu 112
4.10 Số lƣợng cán bộ quản lý ảnh hƣởng đến hiệu quả quản lý nhà nƣớc về thị
4.11 Kinh phí dành cho công tác thanh tra kiểm tra, giám sát thị trƣờng thuốc
bảo vệ thực vật ở tỉnh Thái Bình 123
4.12 Chƣa có phòng phân tích hóa chất là một vấn đề 124
4.13 Ý kiến của ngƣời nông dân về công tác thanh tra, kiểm tra thị trƣờng
thuốc bảo vệ thực vật ở tỉnh Thái Bình 128
4.14 Sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý nhà nƣớc trong việc quản lý thị
xii

TRÍCH YẾU LUẬN ÁN
Tên tác giả: Trần Thị Ngọc Lan
Tên luận án: Nghiên cứu quản lý nhà nƣớc về thị trƣờng thuốc bảo vệ thực vật ở tỉnh
Thái Bình
Chuyên ngành: Kinh tế phát triển Mã số: 62 31 01 05
Tên cơ sở đào tạo: Học viện Nông nghiệp Việt Nam (VNUA).
Mục đích nghiên cứu
Luận án nhằm hệ thống hóa và làm sáng tỏ các vấn đề lý luận và thực tiễn về quản
lý nhà nƣớc đối với thị trƣờng thuốc BVTV. Trên cơ sở đánh giá thực trạng và phân
tích các yếu tố ảnh hƣởng tới quản lý nhà nƣớc về thị trƣờng thuốc BVTV ở tỉnh Thái
Bình, từ đó đề xuất các giải pháp chủ yếu tăng cƣờng quản lý nhà nƣớc về thị trƣờng
thuốc BVTV ở tỉnh Thái Bình.
Phƣơng pháp nghiên cứu
Phƣơng pháp tiếp cận đƣợc sử dụng trong luận án bao gồm: tiếp cận theo cấp
quản lý, tiếp cận theo đối tƣợng và tiếp cận theo vùng sinh thái đƣợc sử dụng trong
nghiên cứu. Số liệu thứ cấp và sơ cấp thu thập từ các nguồn khác nhau đƣợc sử dụng để
làm sáng tỏ những tranh luận lý thuyết về quản lý nhà nƣớc đối với thị trƣờng thuốc
BVTV. Theo đó, nghiên cứu tiến hành khảo sát trên 62 cán bộ chuyên môn BVTV, cán
bộ quản lý thị trƣờng và các đơn vị phối hợp: 4 cơ sở sản xuất; 30 cửa hàng bán buôn
và 90 cửa hàng bán lẻ cùng 360 hộ nông dân ở 3 huyện đại diện cho 3 vùng sản xuất
khác nhau của tỉnh Thái Bình. Phƣơng pháp phân tích chủ yếu đƣợc sử dụng trong luận
án là phƣơng pháp thống kê mô tả và phƣơng pháp phân tích so sánh.
Kết quả chính và kết luận
Quản lý nhà nƣớc về thị trƣờng thuốc BVTV là sự tác động có chủ đích của Nhà
nƣớc đối với thị trƣờng thuốc BVTV bằng quyền lực của nhà nƣớc thông qua công cụ văn
bản quy phạm pháp luật tác động lên tất cả các hoạt động sản xuất kinh doanh và buôn bán
thuốc BVTV nhằm bảo đảm tính minh bạch và hạn chế mặt trái của cơ chế thị trƣờng. Về lý
luận, nghiên cứu quản lý nhà nƣớc đối với thị trƣờng thuốc BVTV bao gồm các vấn đề: (1)
Bộ máy quản lý nhà nƣớc; (2) Ban hành hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật; (3) Tổ
chức hoạt động thực thi pháp luật quản lý nhà nƣớc; (4) Công tác thanh tra, kiểm tra, giám
sát các cơ sở sản xuất kinh doanh, buôn bán thuốc BVTV và (5) Công tác tập huấn, thông
tin tuyên truyền văn bản pháp luật cho các tác nhân tham gia thị trƣờng thuốc BVTV. Các
yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý nhà nƣớc về thị
xiii

trƣờng thuốc BVTV xét theo khía cạnh lý luận bao gồm: (i) Năng lực cán bộ quản lý
(số lƣợng, trình độ chuyên môn của cán bộ quản lý, cán bộ thanh tra); (ii) Nguồn lực
dành cho công tác quản lý (tập huấn, chế độ đãi ngộ cho cán bộ quản lý, công tác phí đi
lại thanh tra, kiểm tra và đầu tƣ máy móc trang thiết bị hỗ trợ cho công tác thanh tra,
kiểm tra); (iii) Sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý nhà nƣớc và (iv) Nhận thức và ứng
xử của các tác nhân tham gia thị trƣờng thuốc BVTV.
Nghiên cứu thực trạng quản lý nhà nƣớc về thị trƣờng thuốc BVTV ở tỉnh Thái
Bình cho thấy: i) Hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật chồng chéo, chƣa đồng bộ
và triển khai còn chậm gây khó khăn cho công tác thực thi pháp luật; ii) Bộ máy quản lý
nhà nƣớc về thị trƣờng thuốc BVTV ở địa phƣơng còn thiếu (bình quân mỗi cán bộ
phải quản lý 100 cửa hàng buôn bán thuốc BVTV) và chƣa phù hợp chuyên môn (chỉ
có 16,67% cán bộ đƣợc đào tạo đúng chuyên ngành); iii) Việc chấp hành các quy định
quản lý nhà nƣớc của các cơ sở sản xuất kinh doanh, buôn bán thuốc BVTV về chủng
loại thuốc, niêm yết giá, vị trí cửa hàng, phƣơng tiện phòng chống cháy nổ (PCCN), bảo
hộ lao động và hƣớng dẫn sử dụng thuốc BVTV còn thấp (20% số cửa hàng có giấy
chứng nhận đủ điều kiện buôn bán thuốc BVTV); iv) Tổ chức thanh tra kiểm tra, giám
sát chƣa sát sao còn buông lỏng (đặc biệt là ở chính quyền cấp xã) và v) Công tác tập
huấn, thông tin tuyên truyền còn hạn chế do nguồn tài chính eo hẹp, chủ yếu là hoạt
động phối hợp giữa các cơ quan chuyên môn BVTV với các cơ sở kinh doanh, buôn bán
thuốc BVTV để giới thiệu sản phẩm thuốc BVTV.
Để tăng cƣờng quản lý nhà nƣớc về thị trƣờng thuốc BVTV cần thực hiện đồng
bộ, hiệu quả các giải pháp: (1) Hoàn thiện bộ máy tổ chức quản lý; (2) Hoàn thiện chính
sách quản lý nhà nƣớc; (3) Nâng cao ý thức và trách nhiệm cộng đồng cho các tác nhân
tham gia thị trƣờng thuốc BVTV; (4) Tăng cƣờng phối hợp thanh tra kiểm tra giữa các
cơ quan quản lý nhà nƣớc; (5) Tăng cƣờng công tác thông tin tuyên truyền, phổ biến
các văn bản quy phạm pháp luật; (6) Tăng cƣờng nguồn lực cho công tác quản lý nhà
nƣớc và (7) Quy hoạch thị trƣờng thuốc BVTV, khuyến khích phát triển mô hình tổ
dịch vụ bảo vệ thực vật. Các giải pháp này, dù liên quan đến lĩnh vực nào cũng cần bảo
đảm mục tiêu: i) phải nằm trong khuân khổ pháp luật của Nhà nƣớc; ii) thúc đẩy đƣợc
tinh thần tự chủ, tự nguyện và tự chịu trách nhiệm của các bên và iii) nâng cao năng lực
cho các tác nhân tham gia thị trƣờng thuốc BVTV.
Luận án là nguồn cung cấp thông tin khoa học về quản lý nhà nƣớc đối với thị
trƣờng thuốc BVTV cho các cơ quan quản lý nhà nƣớc, các nhà hoạch định chính sách
ở Trung ƣơng và điạ phƣơng, các cơ quan thực thi chính sách và các cơ sở sản xuất kinh
doanh, buôn bán thuốc BVTV trên cả nƣớc nói chung và của tỉnh Thái Bình nói riêng.
xiv

THESIS ABSTRACT
PhD candidate: Tran, Thi Ngoc Lan
Thesis title: State Management of Pesticide Market in Thai Binh Province
Major: Development Economics Code: 62 31 01 05
Educational organization: Vietnam National University of Agriculture
(VNUA). Research Objectives
This research to systemize, clarify and develop theoretical and practical
backgrounds on state management of pesticide market. Base on the evaluation of real
situation and influential factors, this research draws policy implications in order to to
increase effectiveness of state management of pesticide market in Thai Binh province.
Materials and Methods
This research considered research problems from manegement levels, from
actors who involving in pesticide market, and from ecological region. and Secondary
and primary data have been collected from different sources in order to demonstrate
theoretical arguments on state management of pesticide market. Particularly, 62 staff
specializing in plant protection, market management and coordinating units; 4 pesticide
production enterprises; 30 wholesalers and 90 retailers and 360 farm households were
selected to survey and interview in 3 districts which represents for 3 different
production areas in Thai Binh province. Analysis methods which were mainly used in
this dissertation were descriptive statistics, comparative analysis and SWOT matrix.
Main findings and conclusions
State management of pesticide market is an active and oriented intervention of
the State in pesticide market based on political power, policy instruments in order to
assure transparency and limit market failures. Contents of state management on
pesticide market include: (1) State organizations of pesticide market management; (2)
Establishing legal framework for market management; (3) Implementing policy
instruments on pesticide market; (4) Inspecting and monitoring production units,
wholesalers and retailers; (5) Training and communicating policies and regulations to
actors who are doing business and using pesticide. Factors which affect on state
management of pesticide market in terms of theoretical aspects include: (i) Competence
of management staff (quantity and professional qualifications of management staff and
inspectors); (ii) Financial capability for management affairs (training, remuneration,
xv

work expenses for inspecting, checking and investing in machines and equipment
supporting inspection and check); (iii) Coordination among State management agencies
and (iv) Awareness and behavior of agents entering pesticide market.
Doing research on state management of pesticides market in Thai Binh province
showed that: i) System of legal documents was overlapped, unsynchronous and
performing slowly making affairs of legal execution difficult; ii) state management
mechanism of pesticide market in local areas was short of quantity and weak at
professional qualification (One staff had to manage 100 stores selling pesticides in
average) and not appropriate expertise (only 16.67% of staff was trained majors
properly); iii) implementation of state management regulations of places doing business
and producing, selling pesticide relating to types of pesticide, price list, shop location,
fire protection system, labor protection and introductions to use pesticide was weak
(20% of the stores had certificates of enough conditions to sell pesticide; iv) affairs of
inspection and check are unclose and relaxed (especially authority at commune level);
and v) affairs of training, informing and propagating were limited due to tight financial
sources, mainly were activities of coordinating among organizations specializing in
plant protection and businesses selling pesticide to introduce products of pesticide.
In order to increase of state management of pesticide market, it was essential to
perform synchronouly and effectively solutions: (1) Complete apparatus of management
organization; (2) Complete policies of state management; (3) Enhance consciousness
and public reponsibility of agents entering pesticide market; (4) Increase coordination of
inspection and check among management organizations; (5) Increase affairs of
information and propagation and publicize legal documents; (6) Increase expenses,
facilities for state management and (7) Reorder business system, encourage to develop
model of service group of plant protection; and These solutions, although relating to any
sectors still need to ensure objectives: i) having to follow state legal regulations; ii)
promote autonomy, voluntary and self-responsibility from parties and iii) increasing
ability of agents entering pesticide market.
xvi

PHẦN 1. MỞ ĐẦU
1.1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Trên thế giới, thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) ngày càng đóng vai trò quan
trọng trong việc kiểm soát, phòng ngừa sâu bệnh và bảo đảm an ninh lƣơng thực
thực phẩm. Theo thống kê của Tổ chức Nông - Lƣơng Liên Hiệp Quốc (FAO),
trong những thập kỷ 70, 80, 90 của thế kỷ 20, thuốc BVTV đã góp phần tăng
năng suất khoảng 20 - 30% đối với các loại cây trồng chủ yếu nhƣ lúa, rau màu
và hoa quả (VCCI, 2014). Tuy nhiên, thuốc BVTV là những chất độc hại đối với
thiên địch, các sinh vật có ích khác kể cả con ngƣời và một khi bị phát tán vào
trong môi trƣờng thuốc BVTV gây ra những tác hại cho con ngƣời, cây trồng,
vật nuôi và môi trƣờng khác (Ohkawa et al., 2007).
Quản lý thị trƣờng thuốc BVTV là biện pháp sử dụng hiệu quả, an toàn thuốc
BVTV để bảo vệ sản xuất nông nghiệp (SXNN), bảo đảm an ninh lƣơng thực quốc
gia, bảo vệ sức khỏe con ngƣời và môi trƣờng. Thuốc BVTV đƣợc bắt đầu sử dụng
ở miền Bắc Việt Nam vào những năm 1955, thuốc BVTV là hàng hóa đặc thù, hạn
chế kinh doanh và kinh doanh có điều kiện chỉ đƣợc phép nhập khẩu, sản xuất, gia
công, sang chai, đóng gói và sử dụng sau khi đƣợc đăng ký tại Việt Nam. Từ khi
thực hiện đổi mới SXNN phát triển theo hƣớng hàng hóa và thâm canh cao, Việt
Nam trở thành thị trƣờng tiêu thụ thuốc BVTV lớn của khu vực châu Á. Số liệu
thống kê của Cục BVTV năm 2015 cho thấy mỗi năm Việt Nam nhập khẩu khoảng
70.000 - 100.000 tấn thuốc BVTV và nguyên liệu ƣớc tính tổng giá trị nhập khẩu
khoảng từ 0,8 - 1 tỷ USD tăng gấp 10 lần so với năm 1981 (Vipa, 2015). Danh mục
thuốc BVTV tăng nhanh, trƣớc năm 2000 chỉ có
77 hoạt chất và 96 tên thƣơng mại, đến năm 2015 danh mục thuốc BVTV đƣợc
phép sử dụng ở Việt Nam đã tăng lên 1.700 hoạt chất và gần 4.100 tên thƣơng
mại thuốc đƣợc phép lƣu hành trên thị trƣờng (Bộ NN&PTNT, 2015a).
Cùng với sự gia tăng về số lƣợng và chủng loại thuốc đƣợc tiêu thụ, mạng
lƣới các cơ sở sản xuất kinh doanh, buôn bán thuốc BVTV ở Việt Nam cũng tăng
nhanh và khó kiểm soát. Theo thống kê của Cục Bảo vệ thực vật, năm 2014 Việt
Nam hiện có 230 doanh nghiệp kinh doanh, 129 cơ sở sản xuất, sang chai đóng gói
và 32.649 cửa hàng buôn bán thuốc BVTV (Bộ NN&PTNT, 2014b). Trƣớc tình
trạng đó, Chính phủ, Bộ NN&PTNT và chính quyền các tỉnh đã ban hành nhiều văn
bản chính sách nhằm quản lý hoạt động sản xuất kinh doanh thuốc BVTV. Mặc dù
vậy, việc các tác nhân tham gia thị trƣờng vi phạm pháp luật
1

trong kinh doanh thuốc BVTV còn khá phổ biến và nguyên nhân của các vi phạm
trong kinh doanh thuốc BVTV chủ yếu là do lợi nhuận khổng lồ từ hoạt động sản
xuất kinh doanh này cộng với hệ thống các cửa hàng buôn bán thuốc BVTV dày
đặc, đƣợc thiết lập tới tận thôn, xóm trong khi phần lớn chủ cửa hàng buôn bán
chƣa đƣợc đào tạo về thuốc BVTV (Hoàng Anh, 2013a).
Tình trạng ngƣời nông dân tự do mua và sử dụng thuốc BVTV không theo
hƣớng dẫn, không tuân thủ nguyên tắc “4 đúng" và không bảo đảm thời gian cách ly
đối với hầu hết các loại thuốc BVTV trên các đối tƣợng cây trồng thực sự là hồi
chuông báo động đến với toàn thể cộng đồng và xã hội (Phƣơng Duy, 2012). Theo
các chuyên gia nông nghiệp, có tới 80% lƣợng thuốc BVTV tại Việt Nam đang
đƣợc sử dụng không đúng cách, không cần thiết và rất lãng phí (Phan Hậu, 2014).
Hệ quả là, rất nhiều nơi môi trƣờng nƣớc, môi trƣờng đất, hệ sinh thái cùng các loài
vật thủy sinh bị hủy diệt, đồng thời việc lạm dụng quá vào thuốc BVTV còn gây ảnh
hƣởng lớn đến chất lƣợng nông sản cũng nhƣ cuộc sống của chính ngƣời nông dân.
Bên cạnh đó, chế tài xử phạt chƣa đủ sức răn đe nên hành
vi vi phạm của các tác nhân tham gia thị trƣờng thuốc BVTV vẫn chƣa thay đổi.
Luật Bảo vệ và Kiểm dịch thực vật (Luật BV&KDTV) năm 2013 chƣa có chế tài
xử phạt tội “tiếp tay”, còn mức xử phạt đối với những ngƣời có nguy cơ “giết
nhiều ngƣời” rất thấp chỉ từ 200 - 500 nghìn đồng đối với ngƣời sử dụng thuốc
BVTV dƣới dạng ống tiêm thủy tinh không có tên trong danh mục thuốc BVTV
đƣợc phép sử dụng ở Việt Nam (Chính phủ, 2013a). Hơn nữa, điều đáng nói là từ
khi Luật BV&KDTV năm 2013 ra đời đến nay, các cơ quan quản lý nhà nƣớc
khi tiến hành kiểm tra ngƣời sử dụng thuốc BVTV phát hiện sai phạm chủ yếu
mới dừng lại ở mức độ nhắc nhở, chƣa có trƣờng hợp ngƣời vi phạm nào bị xử
phạt (Cục BVTV, 2015).
Trong bối cảnh đó, lực lƣợng cán bộ thanh tra chuyên ngành BVTV vừa
thiếu về số lƣợng và chƣa phù hợp về chuyên môn, trung bình 1 cán bộ quản lý
trên 70 cửa hàng thuốc BVTV. Việc phân định nhiệm vụ của lực lƣợng thanh tra
chuyên ngành BVTV còn chồng chéo, chƣa thực sự rõ ràng giữa thanh tra Sở và
thanh tra Chi cục (Trung tâm BVTV phía Bắc, 2012). Đồng thời, việc xác định
chất lƣợng thuốc BVTV và hình thức xử lý vẫn còn nhiều khó khăn đối với cơ
quan chức năng do kinh phí, máy móc trang thiết bị phục vụ công tác thanh tra
kiểm tra còn thiếu và thô sơ nên hoạt động quản lý nhà nƣớc về thị trƣờng thuốc
BVTV dƣờng nhƣ đã vƣợt quá tầm kiểm soát của các cơ quan chức năng. Thậm
chí, khi phát hiện sai phạm hoặc nghi ngờ có sai phạm thì đoàn kiểm tra không
2

biết xử lý thế nào vì không có máy móc chuyên dụng, không có kho chứa và không
có kinh phí tiêu hủy càng thể hiện sự khó khăn của các cơ quan quản lý nhà nƣớc
trong việc quản lý thị trƣờng thuốc BVTV (Trƣơng Quốc Tùng, 2015).
Thái Bình là tỉnh trọng điểm của vùng đồng bằng sông Hồng về sản xuất lúa
gạo và các cây rau màu. Do điều kiện thời tiết thuận lợi, chủng loại cây trồng
phong phú kèm theo đó dịch hại phát triển quanh năm. Xu hƣớng sử dụng thuốc
BVTV của ngƣời nông dân Thái Bình tăng trong những năm gần đây cả về số
lƣợng và chủng loại, trung bình mỗi năm toàn tỉnh Thái Bình tiêu thụ khoảng từ
1.200 đến 1.300 tấn thuốc BVTV (quy đổi) ƣớc tính khoảng 650 tỷ đồng. Thị
trƣờng thuốc BVTV rất phức tạp với sự tham gia của 1 cơ sở sản xuất, 3 cơ sở
kinh doanh và 1.538 cửa hàng buôn bán thuốc BVTV, ngoài ra chƣa thống kê hết
số cửa hàng nhỏ lẻ, địa điểm bán hàng không cố định và hoạt động theo mùa vụ
(Chi cục BVTV Thái Bình, 2013).
Trong những năm qua, công tác quản lý nhà nƣớc về thị trƣờng thuốc
BVTV trên địa bàn cả nƣớc nói chung và ở tỉnh Thái Bình nói riêng đã có nhiều
bƣớc tiến đáng kể, bằng chứng là hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật quản
lý sản xuất kinh doanh, buôn bán và sử dụng thuốc BVTV ở nƣớc ta ngày càng
đầy đủ, hội nhập và đáp ứng nhu cầu của xã hội nhƣ: Nghị định 58/2002/NĐ-CP
của Chính phủ về Điều lệ Quản lý thuốc BVTV; Luật Bảo vệ và Kiểm dịch thực
vật số 41/2013/QH13 ngày 25/11/2013, Thông tƣ số 21/2015/TT-BNNPTNT
ngày 08/6/2015 quy định về Quản lý thuốc BVTV... Bên cạnh đó, nhiều nghiên
cứu xoay quanh vấn đề thuốc BVTV nhƣ đổi mới hoạt động dịch vụ vật tƣ nông
nghiệp (VTNN) trong điều kiện chuyển sang nền kinh tế thị trƣờng - phân bón
hóa học và thuốc BVTV (Lê Hồng Thái, 1996), nghiên cứu nhận thức và ứng xử
của ngƣời dân trồng rau về rủi ro thuốc BVTV (Đỗ Kim Chung và Kim Thị
Dung, 2009), thực trạng và hậu quả của sử dụng thuốc trừ sâu trong SXNN ở
Nam Định (Phạm Kim Ngọc, 2010) và giải pháp kinh tế kỹ thuật giảm thiểu rủi
ro thuốc BVTV trong sản xuất rau ở đồng bằng sông Hồng (Nguyễn Phƣợng Lê,
2013). Tuy nhiên, chƣa có nghiên cứu nào nghiên cứu về vấn đề quản lý của các
cơ quan nhà nƣớc đối với thị trƣờng thuốc BVTV. Vì thế, sai phạm trong sản
xuất kinh doanh, buôn bán và sử dụng thuốc BVTV vẫn diễn ra mang tính phổ
biến, gây ảnh hƣởng không nhỏ đến phát triển nông nghiệp bền vững, an toàn
thực phẩm và ô nhiễm môi trƣờng. Do đó, tăng cƣờng quản lý nhà nƣớc về thị
trƣờng thuốc BVTV để góp phần bảo đảm tính minh bạch của thị trƣờng, cung
cấp đủ số lƣợng, bảo đảm chất lƣợng, giá bán và tránh tình trạng đầu cơ độc
quyền gây lũng đoạn thị trƣờng thuốc BVTV có ý nghĩa hết sức quan trọng.
3

Với những lý do trên, việc nghiên cứu đề tài "Nghiên cứu quản lý nhà nƣớc
về thị trƣờng thuốc bảo vệ thực vật ở tỉnh Thái Bình" là cần thiết và cấp bách để
đáp ứng nhu cầu hội nhập kinh tế quốc tế. Kết quả của nghiên cứu trả lời các câu
hỏi: i) Quản lý nhà nƣớc đối với thị trƣờng thuốc BVTV là gì, bao gồm những
nội dung nào? ii) Quản lý nhà nƣớc về thị trƣờng thuốc BVTV ở tỉnh Thái Bình
hiện nay thực hiện nhƣ thế nào và có những bất cập gì? iii) Yếu tố tác nào tác
động và ảnh hƣởng đến quản lý nhà nƣớc về thị trƣờng thuốc BVTV trên địa
bàn tỉnh Thái Bình? và iv) Đâu là giải pháp để tăng cƣờng quản lý nhà nƣớc về
thị trƣờng thuốc BVTV ở tỉnh Thái Bình hiện nay?
1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI
1.2.1. Mục tiêu chung
Đánh giá thực trạng và phân tích các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý nhà
nƣớc về thị trƣờng thuốc BVTV ở tỉnh Thái Bình, đề xuất các giải pháp chủ yếu
nhằm tăng cƣờng quản lý nhà nƣớc đối với thị trƣờng thuốc BVTV ở tỉnh Thái
Bình trong thời gian tới.
1.2.2. Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hóa và làm sáng tỏ các vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý
nhà nƣớc đối với thị trƣờng thuốc bảo vệ thực vật trên phạm vi tỉnh;
- Đánh giá thực trạng và phân tích các yếu tố ảnh hƣởng tới quản lý nhà
nƣớc về thị trƣờng thuốc bảo vệ thực vật ở tỉnh Thái Bình;
- Đề xuất các giải pháp chủ yếu nhằm tăng cƣờng quản lý nhà nƣớc đối với
thị trƣờng thuốc bảo vệ thực vật ở tỉnh Thái Bình trong thời gian tới.
1.3. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
1.3.1. Đối tƣợng nghiên cứu
Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài là các hoạt động quản lý nhà nƣớc về thị
trƣờng thuốc BVTV với các đối tƣợng khảo sát gồm: (i) Chủ thể quản lý là hệ
thống các cơ quan quản lý nhà nƣớc từ Trung ƣơng tới địa phƣơng gồm cơ quan
hành chính (UBND cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã); cơ quan chuyên môn BVTV
(Sở NN&PTNT, Chi cục TT&BVTV, Trạm TT&BVTV, Phòng NN&PTNT); cơ
quan Quản lý thị trƣờng (Chi cục QLTT, Đội QLTT); (ii) Đối tƣợng quản lý là
các tác nhân tham gia thị trƣờng thuốc BVTV gồm các công ty sản xuất kinh
doanh thuốc BVTV, các đại lý bán buôn, các cửa hàng bán lẻ thuốc BVTV (HTX
và tƣ nhân) và ngƣời sử dụng thuốc BVTV ở tỉnh Thái Bình; (iii) Các cơ chế,
chính sách, văn bản quy phạm pháp luật nhƣ Luật BV&KDTV năm 2013, Nghị
định, Thông tƣ... liên quan đến quản lý nhà nƣớc về thị trƣờng thuốc BVTV.
4

1.3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi nội dung: Luận án tập trung nghiên cứu quá trình quản lý nhà nƣớc
đối với các hoạt động trao đổi/mua bán các loại thuốc BVTV (thuốc diệt cỏ, thuốc
trừ côn trùng và thuốc trừ bệnh cho lúa và cây rau màu) nhiều hơn nghiên cứu hoạt
động sử dụng thuốc BVTV, nên tác nhân ngƣời sử dụng thuốc BVTV đƣợc tập
trung phân tích ở khía cạnh là yếu tố ảnh hƣởng. Nghiên cứu quản lý nhà nƣớc về
thị trƣờng thuốc BVTV trên địa bàn tỉnh Thái Bình với 5 nội dung:
(i) Bộ máy quản lý nhà nƣớc; (ii) Ban hành hệ thống văn bản quy phạm pháp
luật; (iii) Tổ chức hoạt động thực thi pháp luật (trong đó, mục đầu cơ độc quyền
lũng đoạn thị trƣờng thuốc BVTV là phần khó thu thập thông tin và số liệu điều
tra, nên đề tài chỉ dừng lại ở luận giải trên khía cạnh lý thuyết); (iv) Hoạt động
thanh tra kiểm tra, giám sát và (v) Công tác tập huấn, tuyên truyền văn bản pháp
luật cho các tác nhân tham gia thị trƣờng thuốc BVTV. Trên cơ sở đó, đề xuất
các giải pháp chủ yếu nhằm tăng cƣờng quản lý nhà nƣớc về thị trƣờng thuốc
BVTV ở tỉnh Thái Bình.
- Phạm vi không gian: Nghiên cứu này đƣợc thực hiện trên phạm vi toàn
tỉnh Thái Bình. Một số nội dung chuyên sâu đƣợc điều tra khảo sát tại 3 huyện
đại diện điển hình là Hƣng Hà, Quỳnh Phụ và Tiền Hải.
- Phạm vi thời gian: Dữ liệu thứ cấp phục vụ nghiên cứu này đƣợc thu thập
từ năm 2012 đến 2015, dữ liệu sơ cấp đƣợc thu thập chủ yếu trong 2 năm 2014
và 2015. Từ đó, đề xuất các giải pháp chủ yếu nhằm tăng cƣờng quản lý nhà
nƣớc về thị trƣờng thuốc BVTV đến năm 2020 và những năm tiếp theo.
1.4. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN
Về mặt lý luận và học thuật: Luận án làm sáng tỏ đƣợc phƣơng pháp tiếp
cận và khung phân tích cho nghiên cứu quản lý nhà nƣớc về thị trƣờng thuốc
BVTV. Rút ra khái niệm, đặc điểm, nội dung quản lý nhà nƣớc về thị trƣờng
thuốc BVTV và làm sáng tỏ mối liên hệ giữa các cơ quan quản lý nhà nƣớc với
các tác nhân tham gia thị trƣờng thuốc BVTV. Luận án cũng đã xây dựng hệ
thống chỉ tiêu đánh giá thực trạng quản lý nhà nƣớc đối với thị trƣờng thuốc
BVTV, tổng hợp và phân tích các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý nhà nƣớc về thị
trƣờng thuốc BVTV. Luận án đã xác định đƣợc các nội dung nghiên cứu quản lý
nhà nƣớc đối với thị trƣờng thuốc BVTV và phần nào khái quát hóa những kinh
nghiệm quản lý nhà nƣớc đối với thị trƣờng thuốc BVTV của một số nƣớc trên
thế giới và một số tỉnh ở Việt Nam từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm có thể
áp dụng cho tỉnh Thái Bình.
5

Về thực tiễn: Luận án đã cung cấp đƣợc cơ sở dữ liệu về thị trƣờng thuốc
BVTV ở tỉnh Thái Bình. Luận án đã làm rõ đặc điểm hệ thống quản lý nhà nƣớc
về thị trƣờng thuốc BVTV và đánh giá đƣợc những thành công, những bất cấp
của các chính sách và hệ thống văn bản pháp luật quản lý nhà nƣớc khi triển khai
thực hiện ở tỉnh Thái Bình. Trên cơ sở đó, luận án đã đƣa ra một số quan điểm,
chỉ ra một số định hƣớng và xác định mục tiêu cùng các giải pháp chủ yếu tăng
cƣờng quản lý nhà nƣớc về thị trƣờng thuốc BVTV ở tỉnh Thái Bình. Các giải
pháp này đƣợc triển khai đồng bộ cùng với việc điều chỉnh từ Trung ƣơng sẽ có
giá trị đóng góp rất lớn vào hiệu quả quản lý nhà nƣớc, góp phần phát triển kinh
tế xã hội, bảo vệ môi trƣờng và sức khỏe cộng đồng. Kết quả nghiên cứu cung
cấp cơ sở dữ liệu, các gợi ý về chính sách, các giải pháp có giá trị tham khảo để
quản lý thị trƣờng thuốc BVTV ở các tỉnh có đặc điểm tƣơng tự.
1.5. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
Thuốc BVTV là một đầu vào quan trọng trong SXNN, thị trƣờng thuốc
BVTV hiện đang có nhiều bức xúc. Ngƣời nông dân tự do mua và sử dụng thuốc
BVTV hầu hết dựa vào kinh nghiệm hoặc tƣ vấn của ngƣời kinh doanh thuốc mà
không tuân thủ nguyên tắc “4 đúng”, miễn là trƣớc mắt diệt trừ đƣợc sâu bệnh,
không tính đến tác hại lâu dài về môi trƣờng và an ninh thực phẩm. Ngƣời sản
xuất và ngƣời kinh doanh thuốc BVTV với mục đích giảm chi phí và tối đa hóa
lợi nhuận nên thƣờng bỏ qua hoặc lảng tránh những quy định của Nhà nƣớc về
danh mục thuốc đƣợc phép sử dụng, về giá, về điều kiện sản xuất, buôn bán mà
sẵn sàng cung ứng những loại thuốc theo yêu cầu của ngƣời nông dân và tăng giá
đột biến, nhất là trong lúc mùa vụ và khi nhiều sâu bệnh phát sinh. Trong khi đó,
quản lý nhà nƣớc về thị trƣờng thuốc BVTV còn non yếu, hệ thống văn bản quy
phạm pháp luật còn nhiều hạn chế, hoạt động thực thi pháp luật chƣa đƣợc tốt,
lực lƣợng cán bộ mỏng, công tác thanh tra, kiểm tra không đƣợc thƣờng xuyên,
chế tài xử phạt chƣa đủ sức răn đe... Tình trạng trên xảy ra phổ biến và khá trầm
trọng ở Thái Bình và những địa phƣơng có diện tích trồng trọt lớn. Từ đó, việc
nghiên cứu đánh giá thực trạng quản lý nhà nƣớc để đƣa ra các đề xuất tăng
cƣờng hiệu lực quản lý nhà nƣớc về thị trƣờng thuốc BVTV là hết sức cần thiết.
Xét trên giác độ đó, đề tài luận án “Nghiên cứu quản lý nhà nƣớc về thị trƣờng
thuốc BVTV ở tỉnh Thái Bình” mang ý nghĩa lý luận và thực tiễn giúp các nhà
sản xuất kinh doanh thuốc BVTV có nghĩa vụ và trách nhiệm đối với cộng đồng
và bảo vệ môi trƣờng; Giúp cho ngƣời sản xuất và ngƣời tiêu dùng sản phẩm
nông nghiệp yên tâm; Giúp cho phát triển xã hội bền vững.
6

PHẦN 2. TỔNG QUAN CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ
QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI THỊ TRƢỜNG THUỐC BẢO VỆ
THỰC VẬT
2.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI THỊ
TRƢỜNG THUỐC BẢO VỆ THỰC VẬT
2.1.1. Cơ sở lý luận về thị trƣờng thuốc bảo vệ thực vật
2.1.1.1. Các khái niệm cơ bản
- Khái niệm và phân loại thuốc bảo vệ thực vật
Theo Luật Bảo vệ và Kiểm dịch thực vật số 41/2013/QH13 ngày 25 tháng
11 năm 2013 đƣa ra khái niệm về thuốc bảo vệ thực vật: “Thuốc hóa học bảo vệ
thực vật là chất hoặc hỗn hợp các chất hoặc chế phẩm vi sinh vật có tác dụng
phòng ngừa, ngăn chặn, xua đuổi, dẫn dụ, tiêu diệt hoặc kiểm soát sinh vật gây
hại thực vật; điều hòa sinh trưởng thực vật hoặc côn trùng; bảo quản thực vật;
làm tăng độ an toàn, hiệu quả khi sử dụng thuốc” (Quốc hội, 2013a).
Điều 48 Luật BV&KDTV năm 2013 quy định “Thuốc hóa học bảo vệ thực
vật là hàng hóa hạn chế kinh doanh, kinh doanh có điều kiện và phải đƣợc quản
lý theo danh mục. Hàng năm, Bộ trƣởng Bộ NN&PTNT ban hành danh mục
thuốc BVTV đƣợc phép sử dụng ở Việt Nam và danh mục thuốc BVTV cấm sử
dụng ở Việt Nam. Nhà nƣớc thống nhất quản lý tất cả các khâu từ đăng ký hoạt
chất, sản xuất, xuất khẩu, nhập khẩu, bảo quản, dự trữ, vận chuyển, buôn bán và
sử dụng thuốc hóa học BVTV theo quy định của pháp luật”.
Thuốc BVTV đƣợc phân thành nhiều loại khác nhau dựa theo yêu cầu
nghiên cứu và sử dụng: (i) Dựa vào đối tƣợng phòng chống: thuốc trừ sâu, thuốc
trừ bệnh, thuốc trừ cỏ dại, thuốc trừ chuột, thuốc trừ tuyến trùng; (ii) Dựa theo
con đƣờng xâm nhập (tác động của thuốc) đến dịch hại: tiếp xúc, vị độc, xông
hơi, thẩm thấu và nội hấp; (iii) Dựa vào nguồn gốc hóa học: thuốc BVTV có
nguồn gốc thảo mộc, thuốc BVTV có nguồn gốc sinh học, thuốc BVTV có nguồn
gốc vô cơ, hữu cơ; (iv) Dựa vào dạng thuốc: thuốc bột, thuốc nƣớc, thuốc hạt...
hay dựa theo phƣơng pháp sử dụng: phun lên cây, xử lý giống... Các nhóm thuốc
BVTV chỉ diệt trừ đƣợc một số loài dịch hại nhất định, chỉ phát huy hiệu quả tối
ƣu trong những điều kiện nhất định về thời tiết, đất đai, cây trồng, canh tác....
Ngƣời nông dân trƣớc khi quyết định chọn mua và sử dụng một loại thuốc
BVTV, cần biết ruộng vƣờn của mình đang bị loại dịch nào phá hoại và phải đọc kỹ
hƣớng dẫn sử dụng ghi trên nhãn thuốc. Nếu nông dân không tự mình làm
7

đƣợc việc này thì phải nhờ các cán bộ kỹ thuật BVTV hƣớng dẫn, phải tuân thủ
nguyên tắc “4 đúng” và bảo đảm thời gian cách ly (Quốc hội, 2013a).
Ngƣời bán thuốc BVTV cũng có trách nhiệm đọc kỹ các tài liệu hƣớng
dẫn sử dụng để biết đƣợc các đặc điểm, cách sử dụng và tác dụng phòng chống
độc hại của các loại thuốc BVTV. Trƣớc khi bán một loại thuốc BVTV cho
khách hàng, phải hỏi kỹ xem khách hàng cần mua thuốc để trừ loại dịch hại nào,
trên cây trồng nào, với điều kiện đất đai, canh tác ra sao, trên cơ sở đó ngƣời bán
hàng giới thiệu loại thuốc thích hợp và hƣớng dẫn cách sử dụng để đạt hiệu quả
cao, vừa bảo đảm an toàn khi sử dụng vừa bảo vệ môi trƣờng (Quốc hội, 2013a).
- Khái niệm thị trường và thị trường thuốc bảo vệ thực vật
Thị trƣờng đơn giản là một thể chế hoặc một cơ chế tạo nên sự gặp gỡ giữa
ngƣời bán (ngƣời có cung) và ngƣời mua (ngƣời có cầu) đối với một hàng hóa,
dịch vụ cụ thể nào đó (Cambell, 1987). Theo từ điển tiếng việt, thể chế là những
quy định, luật lệ của một chế độ xã hội, buộc mọi ngƣời phải tuân theo, trong khi
cơ chế là cách thức theo đó một quá trình thực hiện.
Hoặc “Một thị trƣờng hình thành bất kỳ khi nào mà ngƣời bán và ngƣời
mua một loại nguồn lực hoặc một hàng hóa nào đó, đƣa tới một dòng thông tin
tạo ra cơ hội cho mua bán và trao đổi nguồn lực hoặc hàng hóa (FAO, 1991).
Theo Trần Hữu Cƣờng (2012), thị trƣờng có thể định nghĩa nhƣ là một khu vực
hoặc một vị trí (cả thực và ảo) nằm giữa ngƣời sản xuất và ngƣời tiêu dùng và họ
có sự giao tiếp với nhau, nơi mà điều kiện cung và cầu hoạt động, làm cho hàng
hóa đƣợc dịch chuyển tới vị trí yêu cầu.
Nhƣ vậy, thị trƣờng xuất hiện đồng thời với sự ra đời và tồn tại của sản
xuất và trao đổi hàng hóa. Theo nghĩa hẹp, thị trƣờng mang yếu tố không gian để
ngƣời bán và ngƣời mua gặp nhau trao đổi hàng hóa và dịch vụ thông qua tiền
tệ. Theo nghĩa rộng, thị trƣờng là tổng hợp các điều kiện để thực hiện giá trị
hàng hóa, phản ánh mối quan hệ giữa ngƣời và ngƣời trong lĩnh vực trao đổi và
mua bán hàng hóa, dịch vụ.
Trong luận án này, thị trƣờng thuốc bảo vệ thực vật đƣợc hiểu nhƣ sau:
Thị trƣờng thuốc bảo vệ thực vật là nơi diễn ra các hoạt động trao đổi theo hình
thức mua bán giữa hai bên cung và cầu thuốc hóa học BVTV bao gồm chất hoặc
hỗn hợp các chất hoặc chế phẩm vi sinh vật có tác dụng phòng ngừa, ngăn chặn,
xua đuổi, dẫn dụ, tiêu diệt hoặc kiểm soát sinh vật gây hại thực vật; điều hòa sinh
trƣởng thực vật hoặc côn trùng; bảo quản thực vật; làm tăng độ an toàn, hiệu
8

quả khi sử dụng thuốc (Lê Hồng Thái, 1996). Ngắn gọn, thị trƣờng thuốc bảo vệ
thực vật là nơi diễn ra các hoạt động trao đổi theo hình thức mua bán giữa hai bên
cung và cầu thuốc bảo vệ thực vật theo luật pháp và thông lệ xã hội.
- Khái niệm giá thị trường và giá thuốc bảo vệ thực vật
Giá cả là biểu hiện bằng tiền của giá trị hàng hóa, đồng thời biểu hiện tổng
hợp các quan hệ kinh tế nhƣ cung - cầu hàng hóa, tích lũy và tiêu dùng trong
nƣớc và nƣớc ngoài. Giá là quan hệ lợi ích kinh tế, là tiêu chuẩn để doanh
nghiệp lựa chọn các mặt hàng kinh doanh (Trần Hữu Cƣờng, 2008).
Thuốc BVTV là một mặt hàng thiết yếu phục vụ cho SXNN, do đó theo
Luật Giá số 10/VBHN-VPQH ngày 11/12/2014 thuốc BVTV là một trong những
mặt hàng thực hiện bình ổn giá tùy theo tình hình biến động giá tăng quá cao
hoặc quá thấp bất hợp lý do tác động của yếu tố chính sách, thiên tại dịch họa gây
tác động xấu đến sản xuất hoặc đời sống nhân dân. Nhà nƣớc áp dụng biện pháp
thích hợp về điều hòa cung cầu, tài chính, tiền tệ và biện pháp kinh tế, hành chính
cần thiết khác để tác động vào sự hình thành và vận động của giá, không để giá
hàng hóa, dịch vụ tăng quá cao hoặc giảm quá thấp bất hợp lý nhằm tránh tình
trạng đầu cơ độc quyền lũng đoạn thị trƣờng thuốc BVTV.
Bên cạnh đó, Luật BV&KDTV năm 2013 quy định các cơ sở buôn bán
thuốc BVTV phải thực hiện niêm yết giá theo các hình thức thích hợp, rõ ràng và
không gây nhầm lẫn cho khách hàng về mức giá bán hàng hóa, dịch vụ bằng cách
in, dán, ghi giá trên bảng, trên giấy hoặc trên bao bì của hàng hóa hoặc bằng hình
thức khác tại nơi giao dịch hoặc nơi chào bán hàng hóa, dịch vụ để thuận tiện cho
việc quan sát, nhận biết của khách hàng, cơ quan quản lý nhà nƣớc có thẩm
quyền. Các cửa hành buôn bán thuốc BVTV tự quyết định giá và không đƣợc
bán cao hơn hoặc mua thấp hơn giá niêm yết.
Nhƣ vậy, Nhà nƣớc thực hiện điều tiết giá thuốc BVTV qua hai hình thức
bình ổn giá và niêm yết giá nhằm tránh tình trạnh đầu cơ độc quyền thao túng thị
trƣờng thuốc BVTV, đồng thời các cơ quan quản lý nhà nƣớc tiến hành thanh tra
kiểm tra thuốc giả, thuốc quá hạn sử dụng... lƣu thông trên thị trƣờng để bảo
đảm quyền lợi cho ngƣời sử dụng thuốc BVTV.
2.1.1.2. Phân loại thị trường và cấu trúc thị trường thuốc bảo vệ thực vật
Về lý thuyết, các nhà kinh tế học đã phân chia thị trƣờng thành 4 cấu trúc cơ
bản dựa vào 5 đặc tính: số lƣợng ngƣời mua và ngƣời bán trên thị trƣờng, đặc điểm
của sản phẩm, sức mạnh thị trƣờng của ngƣời mua và ngƣời bán, thông tin
9

về sản phẩm và giá cả trên thị trƣờng và các trở ngại cho việc gia nhập thị
trƣờng (Trần Hữu Cƣờng, 2012).
Bảng 2.1. Phân loại thị trƣờng hàng hóa và dịch vụ
Đặc tính Cạnh tranh Cạnh tranh Độc quyền Độc quyền
hoàn hảo độc quyền cạnh tranh hoàn hảo
Số lƣợng Rất nhiều Nhiều Một vài Một
ngƣời bán
Mức độ Sản phẩm giống Khác nhau, Khác nhau Sản phẩm
giống nhau nhau giữa các thay đổi giống nhau
của sản phẩm doanh nghiệp của một DN
Mức độ dễ Dễ dàng, không Tƣơng đối dễ Khó khăn, có một Bị ngăn cấm
tham gia của có rào cản lớn vài rào cản
các DN mới
Ảnh hƣởng Không bị ảnh Có bị ảnh Ảnh hƣởng lớn, Ít ràng buộc,
của DN lên hƣởng bởi DN hƣởng bởi hàng nhƣng bị hạn chế không đƣợc
giá hóa thay thế bởi ganh đua về giá quy định
Nguồn: Trần Hữu Cƣờng (2012)
Về thực tiễn, thị trƣờng thuốc BVTV là nơi gặp gỡ giữa ngƣời bán (công ty
sản xuất, gia công sang chai đóng gói thuốc BVTV) và ngƣời kinh doanh (công ty
kinh doanh, đại lý bán buôn, cửa hàng bán lẻ - là những tác nhân trung gian vừa
đóng vai trò ngƣời mua và cũng là ngƣời bán thuốc BVTV) với ngƣời mua thuốc
BVTV về sử dụng (nông dân) có sự giao tiếp với nhau để trao đổi mua bán về thuốc
BVTV, giá cả đƣợc thiết lập và giá này tăng hay giảm theo sự thay đổi của lực cung
và lực cầu về sản phẩm thuốc BVTV. Thị trƣờng thuốc BVTV phải tuân thủ theo
các quy luật kinh tế khách quan nhƣ quy luật cạnh tranh, quy luật giá cả, quy luật
giá trị... cơ chế này gọi là sự điều tiết nó diễn biến tự nhiên giữa các tác nhân tham
gia thị trƣờng thuốc BVTV. Nhƣ vậy, theo tiêu chí phân loại thị trƣờng hàng hóa
dịch vụ (bảng 2.1) thì thị trƣờng thuốc BVTV là thị trƣờng độc quyền cạnh tranh
(hay độc quyền nhóm) vì nó thỏa mãn các điều kiện dƣới đây: (i) Là thị trƣờng có ít
ngƣời bán hơn nhƣng bán khối lƣợng lớn; (ii) Các doanh nghiệp sản xuất ra sản
phẩm thuốc BVTV với hoạt chất tƣơng tự nhau mà sản phẩm không giống nhau
hoàn toàn; (iii) Mức độ tham gia của các doanh nghiệp mới khi tham gia thị trƣờng
là khó khăn và có rào cản bởi thuốc BVTV là sản phẩm đặc thù, hạn chế kinh doanh
và kinh doanh có điều kiện; (vi) Mỗi doanh nghiệp sản xuất ra một tỷ trọng lớn sản
phẩm thuốc BVTV trong tổng sản phẩm trên thị trƣờng và kết quả là hành động của
một doanh nghiệp trong ngành BVTV có thể ảnh hƣởng đến doanh nghiệp khác. Vì
thế, độc quyền gây tổn hại cho xã hội và đƣợc coi là một trong các nguyên nhân gây
thất bại của thị trƣờng. Các doanh nghiệp trong thị
10

trƣờng độc quyền nhóm có động cơ mạnh mẽ để cấu kết với nhau, nhằm cắt
giảm sản lƣợng, tăng giá và tăng lợi nhuận.
Do đó, sự khác nhau giữa các cấu trúc thị trƣờng thuốc BVTV thƣờng
đƣợc xem xét qua các yếu tố: số lƣợng các cơ sở sản xuất kinh doanh, các đại lý
bán buôn, các cửa hàng bán lẻ thuốc BVTV; tính đồng nhất hay sự giống nhau
của sản phẩm thuốc BVTV; nhu cầu sử dụng và sự cạnh tranh giá bán thuốc
BVTV trên thị trƣờng.
2.1.1.3. Đặc trưng cơ bản của thị trường thuốc bảo vệ thực vật
Có rất nhiều khía cạnh khác nhau giữa thị trƣờng thuốc BVTV với các thị
trƣờng khác. Vì, thuốc BVTV là con dao hai lƣỡi, khi sử dụng thuốc theo đúng
nguyên tắc “4 đúng” (đúng thuốc, đúng lúc, đúng liều lƣợng và đúng kỹ thuật)
thì thuốc sẽ phát huy tối đa hiệu quả phòng trừ sâu bệnh và cỏ dại trên ruộng lúa,
nếu không, thuốc sẽ có tác dụng ngƣợc lại, làm ảnh hƣởng đến cây trồng, vật
nuôi, sức khỏe con ngƣời và môi trƣờng sinh thái. Sự khác biệt này có ý nghĩa
quan trọng, ảnh hƣởng nhiều đến tình hình sản xuất kinh doanh và buôn bán
thuốc BVTV. Đặc điểm khác biệt cơ bản của thị trƣờng thuốc BVTV nhƣ sau:
Thị trường hàng hóa đặc thù: Thuốc BVTV là hàng hóa hạn chế kinh
doanh, kinh doanh có điều kiện và phải đƣợc quản lý theo danh mục. Quản lý
nhà nƣớc để lƣợng thuốc BVTV đƣợc sử dụng trên đồng ruộng “càng ít càng
tốt”. Sản phẩm thuốc BVTV đa dạng, cùng hoạt chất thuốc, nhƣng chất lƣợng lại
khác nhau. Bên cạnh đó, địa bàn phân bố các cửa hàng bán lẻ ở các vùng nông
thôn, phân tán xen lẫn với các khu vực dân cƣ sinh sống nên tạo ra sự khó khăn
trong công tác quản lý và kiểm định chất lƣợng thuốc BVTV, đòi hỏi cán bộ
quản lý phải có trình độ chuyên môn BVTV, máy móc chuyên dụng hỗ trợ điều
này làm cho nguồn lực và kinh phí quản lý tăng cao (Đào Trọng Ánh, 1998).
Hiện nay, thị trƣờng thuốc BVTV còn nhiều bật cập. Theo thống kê của Bộ
NN&PTNT, đến tháng 12/2010 có 28.750 đại lý, cửa hàng buôn bán thuốc BVTV
trong phạm vi cả nƣớc, trong đó có tới 16% số cơ sở buôn bán vi phạm. Việc vi
phạm chủ yếu là: i) Cơ sở không đăng kýkinh doanh, điểm bán lẻ mang tính thời vụ
và địa điểm bán không cố định nên khó khăn cho công tác quản lý; ii) Mặc dù, Nhà
nƣớc đã ban hành nhiều qui định về chuẩn hóa trình độ của ngƣời đƣợc cấp chứng
chỉ hành nghề buôn bán thuốc BVTV nhƣng việc thực thi còn gặp rất nhiều khó
khăn. Theo điều tra, khoảng 26,8% số hộ nông dân mua thuốc dựa trên khuyến cáo
của các cơ sở kinh doanh thuốc BVTV, trong khi đó trình độ của ngƣời bán thuốc -
những ngƣời tƣ vấn trực tiếp cho ngƣời nông dân -
11

lại khá thấp: 28,7% có trình độ trung cấp nông nghiệp và 82% số đại lý còn lại
mới chỉ qua các lớp huấn luyện ngắn ngày; iii) Hệ thống kho chứa và cửa hàng
buôn bán thuốc BVTV chƣa đƣợc quy hoạch rõ ràng. Phần lớn các cửa hàng
buôn bán thuốc BVTV nằm khá gần khu dân cƣ (chiếm 76,4%) và chƣa có hệ
thống kho chứa riêng biệt; iv) Đi kèm với đó công tác quản lý các cơ sở sản xuất
kinh doanh, buôn bán thuốc BVTV của chính quyền các cấp huyện, cấp xã còn
yếu (Ủy ban Thƣờng vụ Quốc hội, 2013).
Thị trường thuốc BVTV chủ yếu là do nhập khẩu: rất đa dạng về mẫu mã và
chủng loại nhƣng thông tin về thuốc BVTV không đƣợc cung cấp đầy đủ đến
ngƣời sử dụng. Trong quy mô sản xuất nhỏ, cá thể, ngƣời nông dân hoàn toàn tự
lựa chọn và sử dụng thuốc BVTV theo ý chủ quan hoặc phụ thuộc vào sự tƣ vấn,
hƣớng dẫn của ngƣời bán hàng. Việc sử dụng thuốc BVTV trên thực tế còn tiềm
ẩn nhiều nguy cơ, nhiều nông dân sử dụng thuốc còn tùy tiện chỉ quan tâm đến
hiệu quả kinh tế của mình mà không quan tâm đến việc bảo vệ sức khỏe cộng
đồng và môi trƣờng. Số liệu điều tra năm 2010 cho thấy, nông dân tự hỗn hợp
hai hay nhiều loại thuốc BVTV với nhau (chiếm 87,9%), không theo hƣớng dẫn
của cán bộ BVTV mà thƣờng theo hƣớng dẫn của ngƣời bán (chiếm 24,7%),
ngƣời quen (chiếm 2,63%) và kinh nghiệm bản thân (chiếm 28,9%). Mặc dù,
Nhà nƣớc đã ban hành qui định xử phạt đối với việc ngƣời nông dân sử dụng các
loại thuốc BVTV trong danh mục thuốc BVTV hạn chế sử dụng hoặc cấm sử
dụng, nhƣng công tác thanh tra giám sát và xử phạt vi phạm đối với ngƣời trực
tiếp sử dụng mới dừng lại ở biện pháp nhắc nhở và tuyên truyền giáo dục mà
chƣa tiến hành xử phạt hành chính (Ủy ban Thƣờng vụ Quốc hội, 2013).
Thị trường mang tính mùa vụ và không ổn định: Do bản chất sinh học của
SXNN mà các doanh nghiệp tham gia thị trƣờng thuốc BVTV phải đối phó với
tình huống mùa vụ trong kinh doanh. Tính mùa vụ này gây ra do cầu thị trƣờng
thuốc BVTV để phòng trừ sâu bệnh hại là khác nhau đối với từng giai đoạn sinh
trƣởng và phát triển của từng loại cây trồng. Bên cạnh đó, sự bất ổn của thời tiết
và sự dịch chuyển của thời vụ gieo trồng cũng có thể tạo ra những khó khăn rất
lớn hoặc phá hủy toàn bộ kế hoạch dự kiến của các cơ sở sản xuất kinh doanh,
buôn bán thuốc BVTV.
Thị trường có sự can thiệp của Chính phủ: Thuốc BVTV là một mặt hàng
thiết yếu phục vụ cho SXNN thực hiện niêm yết giá và bình ổn giá. Sự can thiệp
của Chính phủ nhằm khắc phục tính mùa vụ, sự không ổn định của thời tiết và
thiên tại dịch họa gây tác động xấu đến sản xuất nông nghiệp.
12

Thị trường phức tạp trong công tác quản lý: cơ chế vận hành hoạt động
quản lý nhà nƣớc về thị trƣờng thuốc BVTV dựa vào hệ thống các văn bản puy
phạm pháp luật về: quản lý thuốc BVTV, QLTT, QLMT, QLCL... đòi hỏi sự
phối kết hợp của nhiều cơ quan quản lý nhà nƣớc thuộc nhiều thành phần khác
nhau, đòi hỏi tính chuyên nghiệp và liên tục.
Nhƣ vậy, Nhà nƣớc phải thống nhất quản lý thị trƣờng thuốc BVTV ở tất
cả các khâu từ đăng ký; nhập khẩu; điều kiện sản xuất, buôn bán thuốc BVTV; số
lƣợng, chất lƣợng, chủng loại và giá thuốc lƣu thông trên thị trƣờng đến việc sử
dụng thuốc BVTV theo quy định của pháp luật. Hoạt động thanh tra kiểm tra của
các cơ quan quản lý nhà nƣớc phải nghiêm ngặt và đƣợc diễn ra thƣờng xuyên
tránh tình trạng đầu cơ độc quyền thao túng thị trƣờng thuốc BVTV nhằm mang
lại hiệu quả trong sản xuất, bảo vệ môi trƣờng và sức khỏe con ngƣời.
2.1.2. Cơ sở lý luận về quản lý nhà nƣớc đối với thị trƣờng thuốc bảo vệ thực vật
2.1.2.1. Các khái niệm cơ bản
- Khái niệm quản lý
Trên thực tế tồn tại nhiều cách tiếp cận khái niệm “quản lý”, thông thƣờng,
quản lý bao gồm các hoạt động tổ chức chỉ huy, điều khiển, động viên, kiểm tra
và điều chỉnh. Quản lý là sự tác động có ý thức để chỉ huy, điều khiển, hƣớng
dẫn các quá trình xã hội và hành vi hoạt động của con ngƣời nhằm đạt tới mục
đích đúng ý chí của ngƣời quản lý và phù hợp với quy luật khách quan (Phan
Huy Đƣờng, 2015). Theo lý thuyết hệ thống thì quản lý là sự tác động có hƣớng
đích của chủ thể quản lý đến một hệ thống nào đó nhằm biến đổi nó từ trạng thái
này sang trạng thái khác theo nguyên lý phá vỡ hệ thống cũ để tạo lập hệ thống
mới và điều khiển hệ thống (Nguyễn Thị Minh Phƣơng, 2015).
Nhƣ vậy, việc tác động theo cách nào còn tùy thuộc vào góc độ khoa học
khác nhau, các lĩnh vực khác nhau cũng nhƣ cách tiếp cận của ngƣời nghiên cứu.
- Khái niệm quản lý nhà nước
Theo Nguyễn Hữu Hải (2014), “Quản lý nhà nước là sự tác động có tổ
chức và điều chỉnh bằng quyền lực Nhà nước đối với các quá trình xã hội và
hành vi hoạt động của con người để duy trì và phát triển các mối quan hệ xã hội
và trật tự pháp luật nhằm thực hiện những chức năng và nhiệm vụ của Nhà nước
trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ tổ quốc xã hội chủ nghĩa”.
Ngô Huy Toàn (2009) cho rằng, quản lý nhà nƣớc là dạng quản lý xã hội mang
tính quyền lực nhà nƣớc, đƣợc sử dụng quyền lực nhà nƣớc để điều chỉnh các quan hệ
13

xã hội và hành vi hoạt động của con ngƣời để duy trì, phát triển các mối quan hệ
xã hội, trật tự pháp luật nhằm thực hiện chức năng và nhiệm vụ của Nhà nƣớc.
Nhƣ vậy, cách hiểu chung nhất quản lý nhà nƣớc là một dạng quản lý do
Nhà nƣớc làm chủ thể, định hƣớng điều hành, chi phối... để đạt đƣợc mục tiêu
kinh tế - xã hội trong những giai đoạn lịch sử nhất định.
- Khái niệm quản lý nhà nước về thị trường thuốc bảo vệ thực vật
Theo Phan Huy Đƣờng (2015), “Quản lý nhà nƣớc về kinh tế là sự tác
động có chủ đích của Nhà nƣớc đối với toàn bộ nền kinh tế quốc dân bằng quyền
lực của Nhà nƣớc, thông qua pháp luật, chính sách, công cụ, môi trƣờng, lực
lƣợng vật chất và tài chính, trên tất cả các lĩnh vực và thành phần kinh tế”.
Khái niệm quản lý nhà nƣớc về thị trƣờng đƣợc hiểu là tổng hợp các hoạt
động của cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền để thực hiện và bảo đảm cho hoạt
động mua bán trao đổi hàng hóa diễn ra trên thị trƣờng gắn liền với quá trình sản
xuất, lƣu thông và phân phối hàng hóa, dịch vụ đến tay ngƣời tiêu dùng thông
qua các chức năng lập kế hoạch, tổ chức, thực hiện và kiểm tra. Qúa trình trao
đổi hàng hóa, dịch vụ phải tuân thủ các quy luật kinh tế khách quan với phƣơng
châm điều tiết các bên đều có lợi (Nguyễn Thị Thanh Hiếu, 2011).
Trên cơ sở khái niệm quản lý nhà nƣớc về kinh tế và khái niệm quản lý nhà
nƣớc về thị trƣờng thì: Quản lý nhà nước về thị trường thuốc bảo vệ thực vật có
thể hiểu là sự tác động có chủ đích của Nhà nước đối với thị trường thuốc bảo vệ
thực vật bằng quyền lực của Nhà nước, thông qua pháp luật, chính sách, công
cụ, lực lượng vật chất và tài chính, lên tất cả các hoạt động sản xuất kinh doanh,
mua bán thuốc bảo vệ thực vật nhằm tăng cường quản lý nhà nước về thị trường
thuốc bảo vệ thực vật để bảo vệ sản xuất, bảo đảm an ninh lương thực, sức khỏe
con người và môi trường.
Nhƣ vậy, quản lý nhà nƣớc về thị trƣờng thuốc BVTV đƣợc hiểu là có hệ
thống bộ máy tổ chức quản lý đủ năng lực, thể hiện tập trung trong việc ban hành
các văn bản quy phạm pháp luật; tổ chức hoạt động thực thi chính sách pháp luật
một cách nghiêm ngặt; công tác kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm pháp luật và
công tác tập huấn, thông tin, tuyên truyền văn bản pháp luật nhằm đạt đƣợc mục
tiêu quản lý nhƣ mong muốn. Tăng cƣờng quản lý nhà nƣớc về thị trƣờng thuốc
BVTV liên quan tới nhiều khâu cơ bản trong chu trình quản lý, gồm: (i) con
ngƣời với tƣ cách nhân vật trọng tâm; (ii) nội dung văn bản, chính sách và quyết
định gắn với thực tiễn; (iii) cơ chế, tài chính, công cụ máy móc hỗ trợ bảo đảm
hoạt động quản lý nhà nƣớc (Vũ Thanh Hải, 2013).
14

2.1.2.2. Cấu trúc quản lý nhà nước về thị trường thuốc bảo vệ thực vật
Thuốc BVTV là hàng hóa hạn chế kinh doanh và kinh doanh có điều kiện,
cấu trúc quản lý nhà nƣớc về thị trƣờng thuốc BVTV đƣợc thể hiện thông qua 5
hợp phần:
Thứ nhất, chủ thể quản lý là các các cơ quan Nhà nƣớc thực hiện quyền
quản lý thị trƣờng thuốc BVTV theo cấp hành chính: Chính phủ, các bộ, ngành
và chính quyền địa phƣơng (UBND các cấp, cơ quan chuyên môn BVTV, cơ
quan Quản lý thị trƣờng...). Sự tham gia của các cơ quan quản lý nhà nƣớc này
nhằm hạn chế những mặt trái của cơ chế thị trƣờng, tự điều tiết phát sinh ra cơ
chế thị trƣờng theo định hƣớng xã hội chủ nghĩa (Nguyễn Hữu Hải, 2014). Các
cơ quan này đƣợc phân công, phân cấp thực thi hoạt động thanh tra kiểm tra,
giám sát việc sản xuất kinh doanh, buôn bán thuốc BVTV theo pháp luật. Thị
trƣờng thuốc BVTV phức tạp phải chịu sự quản lý, kiểm tra và giám sát của
nhiều cơ quan ban ngành khác nhau, đòi hỏi tính chuyên nghiệp và liên tục.
Thứ hai, khách thể quản lý là thị trƣờng thuốc BVTV với hai đối tƣợng
chính gồm sản phẩm thuốc BVTV và các tác nhân tham gia trên thị trƣờng nhƣ:
chủ các cơ sở sản xuất kinh doanh, buôn bán và ngƣời sử dụng thuốc BVTV,
trong quá trình tƣơng tác phải tuân thủ các quy định của Luật BV&KDTV năm
2013 và quy luật kinh tế khách quan. Thuốc BVTV là một mặt hàng kinh doanh
đặc thù không giống loại hàng hóa khác trên, đây là mặt hàng yêu cầu các điều
kiện sản xuất kinh doanh, buôn bán khắt khe hơn các loại hàng hóa thông thƣờng
khác trên thị trƣờng. Quản lý để lƣợng thuốc BVTV đƣợc sử dụng “càng ít càng
tốt”. Thuốc BVTV là một sản phẩm khác biệt không khuyến khích dùng nhiều
mà hƣớng đến dùng đúng, dùng đủ, bảo đảm chất lƣợng, an toàn cho ngƣời và
sản phẩm nông nghiệp. Vì, việc sử dụng nhiều thuốc BVTV có tác động tiêu cực
ảnh hƣởng nguy hại đến sức khỏe con ngƣời và môi trƣờng (Quốc hội, 2013a).
Ngƣời bán lẻ thuốc BVTV, chủ yếu là các cửa hàng bán lẻ, họ xuất phát là
những ngƣời nông dân ít có trình độ hiểu biết sâu về thuốc BVTV, nên việc cấp
phép điều kiện buôn bán cho các đối tƣợng này gặp nhiều khó khăn, nhất là việc
tổ chức tập huấn trƣớc khi cấp chứng chỉ hành nghề (Đào Trọng Ánh, 2001).
Thứ ba, nội dung nghiên cứu quản lý nhà nước xét theo quá trình quản lý
bao gồm: lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra (Nguyễn Thị Thanh Hiếu,
2011). Theo Vũ Xuân Dũng (2006), nội dung nghiên cứu quản lý nhà nƣớc đƣợc
thể hiện trên 4 mặt: thiết lập bộ máy tổ chức; ban hành các văn bản, chính sách;
tổ chức thực thi pháp luật; thanh tra kiểm tra, giám sát các hoạt động và định
15

hƣớng phát triển. Nhƣ vậy, nội dung nghiên cứu quản lý nhà nƣớc về thị trƣờng
thuốc BVTV bao gồm: i) Tổ chức bộ máy quản lý nhà nƣớc; ii) Ban hành hệ thống
văn bản quy phạm pháp luật; iii) Tổ chức hoạt động thực thi pháp luật; iv) Công tác
thanh tra kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm pháp luật và v) Công tác tập huấn,
thông tin và tuyên truyền văn bản pháp luật cho các tác nhân tham gia thị trƣờng
thuốc BVTV. Nội dung quản lý nhà nƣớc về thị trƣờng thuốc BVTV là việc các cơ
quan quản lý nhà nƣớc tiến hành hoạt động thanh tra kiểm tra, giám sát việc thực thi
pháp luật của chủ các cơ sở sản xuất kinh doanh, buôn bán và ngƣời sử dụng thuốc
BVTV về: điều kiện sản xuất, buôn bán, sử dụng; số lƣợng, chất lƣợng, chủng loại;
giá bán và tình trạng đầu cơ độc quyền thuốc BVTV.
Thứ tư, công cụ quản lý là hệ thống văn bản quy phạm pháp luật. Nhà nƣớc
dùng pháp luật tác động vào ý chí con ngƣời để điều chỉnh hành vi của các tác
nhân tham gia thị trƣờng thuốc BVTV (Đào Trọng Ánh, 2002). Sự phức tạp
trong quản lý còn do yếu tố thị trƣờng thuốc BVTV mang những đặc điểm khác
biệt: thị trƣờng hàng hóa đặc biệt phụ thuộc vào điều kiện thời tiết tự nhiên phát
sinh sâu bệnh; thị trƣờng thuốc BVTV chủ yếu là do nhập khẩu; thị trƣờng thuốc
BVTV đa dạng mẫu mã, chủng loại và luôn luôn thay đổi; thị trƣờng thuốc
BVTV hoạt động chủ yếu ở khu vực tƣ nhân và thị trƣờng thuốc BVTV ngày
một tăng là do thuốc BVTV là một mặt hàng siêu lợi nhuận. Nhƣ vậy, để làm tốt
công tác quản lý nhà nƣớc về thị trƣờng thuốc BVTV liên quan rất nhiều đến các
quy định của pháp luật thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau nhƣ: quản lý chuyên môn
thuốc BVTV, quản lý thị trƣờng, phòng chống cháy nổ, bảo vệ môi trƣờng... Bên
cạnh đó, hoạt động của thị trƣờng thuốc BVTV việc thực hiện liên tục một, một
số hoặc tất cả các công đoạn của quá trình từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm trên
thị trƣờng. Cho nên, đòi hỏi tính chuyên nghiệp của cán bộ chuyên ngành
BVTV, cán bộ quản lý thị trƣờng không chỉ cần có kiến thức chuyên môn BVTV
mà còn phải vững vàng về mặt pháp lý, hiểu biết về bộ máy nhà nƣớc, có kinh
nghiệm thực tiễn và hoạt động quản lý thị trƣờng thuốc BVTV phải tiến hành
thƣờng xuyên liên tục không bị gián đoạn (Đỗ Kim Chung, 2012).
Thứ năm, phương pháp quản lý là tổng thể những cách thức tác động có chủ
đích của Nhà nƣớc lên thị trƣờng thuốc BVTV nhằm đạt đƣợc mục tiêu đề ra
trong điều kiện cụ thể về không gian và thời gian. Phƣơng pháp quản lý thể hiện
mối quan hệ giữa Nhà nƣớc với đối tƣợng quản lý và khách thể quản lý rất đa
dạng và phức tạp, vì vậy phƣơng pháp quản lý phải thƣờng xuyên thay đổi tùy
theo tình huống cụ thể và tùy theo đối tƣợng quản lý (Phan Huy Đƣờng, 2015).
16

Các phƣơng pháp quản lý bao gồm phƣơng pháp hành chính, phƣơng pháp kinh
tế và phƣơng pháp giáo dục. Trong đó, phƣơng pháp hành chính đƣợc đề cao thể
hiện thông qua cơ chế vận hành dựa vào hệ thống văn bản quy phạm pháp luật
quản lý thuốc BVTV, quản lý thị trƣờng, quản lý môi trƣờng, quản lý chất
lƣợng... Luật pháp thì giống nhau nhƣng thực trạng thực thi pháp luật, công tác
thanh tra kiểm tra và thông tin tuyên truyền ở mỗi tỉnh thành lại khác nhau tùy
thuộc vào điều kiện vận hành của từng tỉnh và đƣợc ban hành nhằm đạt đƣợc các
mục tiêu cụ thể về ngành BVTV. Phƣơng pháp kinh tế không những áp dụng đối
với khách thể quản lý mà ngay cả đối với cán bộ thuộc chủ thể quản lý, trong đó
các điều kiện vật chất và chế độ đãi ngộ để thực hiện hoạt động quản lý nhà nƣớc
về thị trƣờng thuốc BVTV cần phải đƣợc chú trọng (Đào Trọng Ánh, 2002).
Nhƣ vậy, từ các đặc điểm trên để làm tốt công tác quản lý nhà nƣớc về thị
trƣờng thuốc BVTV, cần phải xem xét một cách tổng thể các mối quan hệ và tác
động qua lại giữa các tác nhân để hiểu rõ cơ chế vận động và vận hành của thị
trƣờng thuốc BVTV một cách toàn diện và đồng bộ (Phạm Văn Hội, 2010). Mối
liên hệ lý thuyết giữa các tác nhân này đƣợc thể hiện thông qua sơ đồ 2.1.
NHÀ NƢỚC
(Quản lý điều kiện sản xuất, buôn bán; chất
lƣợng, số lƣợng, chủng loại; giá thuốc BVTV
và tình trạng đầu cơ độc quyền lũng đoạn thị
trƣờng thuốc BVTV)
NGƢỜI NÔNG DÂN
(Ngƣời sử dụng thuốc
bảo vệ thực vật)
NHÀ CUNG CẤP
(Cơ sở sản xuất, sang chai,
đóng gói thuốc BVTV)
NHÀ KINH DOANH
(Các cơ sở kinh doanh,
buôn bán thuốc BVTV)
Ghi chú: Quan hệ quản lý
Quan hệ mua - bán
Sơ đồ 2.1. Mối liên hệ giữa cơ quan quản lý nhà nước và các tác nhân
tham gia thị trường thuốc bảo vệ thực vật
Nguồn: Phạm Văn Hội (2010)
17

2.1.2.3. Vai trò của quản lý nhà nước đối với thị trường thuốc bảo vệ thực vật
Vai trò chung của quản lý nhà nƣớc đối với thị trƣờng thuốc BVTV, bao
gồm: Thứ nhất, Nhà nƣớc đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong việc định
hƣớng, kiểm soát thị trƣờng, ngăn chặn tình trạng đầu cơ độc quyền tích trữ
thuốc BVTV gây lũng đoạn thị trƣờng. Thứ hai, nhà nƣớc có vai trò quan trọng
trong việc phổ biến kiến thức chuyên môn, kiến thức pháp luật về bảo vệ và kiểm
dịch thực vật cho các cơ sở sản xuất kinh doanh, buôn bán và ngƣời sử dụng
thuốc BVTV nhằm hạn chế những tác động xấu của thuốc BVTV tới sức khỏe
con ngƣời và môi trƣờng. Thứ ba, các văn bản quy phạm pháp luật và chính sách
của Nhà nƣớc nhằm tạo lập cơ sở pháp lý đầy đủ, giúp quá trình thanh tra kiểm
tra, giám sát và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật đƣợc dễ dàng và phân định
rõ trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nƣớc trong quá trình thực hiện, tránh
đƣợc tình trạng đổ lỗi cho nhau (Quốc hội - Viện Nghiên cứu Lập pháp, 2013).
Vai trò của quản lý của Nhà nƣớc đối với thị trƣờng thuốc BVTV đƣợc cụ
thể với các tác nhân trên thị trƣờng nhƣ sau:
a. Vai trò của quản lý nhà nước đối với các cơ sở sản xuất kinh doanh, buôn bán
thuốc bảo vệ thực vật
Thứ nhất, bảo đảm tính công bằng, sự bình đẳng giữa các tác nhân tham gia
thị trường thuốc bảo vệ thực vật. Tính mâu thuẫn về quyền lợi và sự cạnh tranh giữa
các tác nhân trên thị trƣờng thuốc BVTV có thể dẫn đến những hoạt động cạnh
tranh thiếu lành mạnh. Điều này đƣợc biểu hiện qua việc Nhà nƣớc bình đẳng giữa
các tác nhân tham gia thị trƣờng thuốc BVTV, đƣợc tự do tham gia và rút khỏi thị
trƣờng, bình đẳng trong việc cung cấp thông tin, bình đẳng giữa các doanh nghiệp
lớn và nhỏ... Sự bình đẳng này phải nằm trong khuân khổ của pháp luật và hƣớng
tới lợi ích chung của nền kinh tế (Nguyễn Phƣợng Lê, 2013).
Thông qua hoạt động quản lý nhà nƣớc nhằm bảo vệ các cơ sở sản xuất
kinh doanh, buôn bán thuốc BVTV. Thị trƣờng thuốc BVTV chỉ có thể hoạt
động ổn định và phát triển lâu dài khi các thông tin cung cấp trên thị trƣờng bảo
đảm tính công khai, chính xác, trung thực và minh bạch. Bởi lẽ, điều này cho
phép các cơ sở sản xuất kinh doanh, buôn bán và ngƣời sử dụng thuốc BVTV có
đƣợc các thông tin tin cậy là điều kiện cần thiết để xác định loại thuốc BVTV
thích hợp khi đƣa ra các quyết định mua và bán thuốc BVTV. Việc đáp ứng yêu
cầu này có tác dụng ngăn chặn, hạn chế các hành vi tiêu cực nhƣ gian lận, lừa
đảo, lũng đoạn thị trƣờng, mua bán nội gián... gây tác động xấu đến sự ổn định
và phát triển lành mạnh của thị trƣờng thuốc BVTV (Trƣơng Quốc Tùng, 2015).
18

Luận Văn Nghiên Cứu Quản Lý Nhà Nước Về Thị Trường Thuốc Bảo Vệ Thực Vật Ở Tỉnh Thái Bình.doc

Luận Văn Nghiên Cứu Quản Lý Nhà Nước Về Thị Trường Thuốc Bảo Vệ Thực Vật Ở Tỉnh Thái Bình.doc

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Luận Văn Nghiên Cứu Quản Lý Nhà Nước Về Thị Trường Thuốc Bảo Vệ Thực Vật Ở Tỉnh Thái Bình.doc

Similar to Luận Văn Nghiên Cứu Quản Lý Nhà Nước Về Thị Trường Thuốc Bảo Vệ Thực Vật Ở Tỉnh Thái Bình.doc (19)

More from tcoco3199

More from tcoco3199 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (12)

Luận Văn Nghiên Cứu Quản Lý Nhà Nước Về Thị Trường Thuốc Bảo Vệ Thực Vật Ở Tỉnh Thái Bình.doc