Nisur nga objektivi strategjik kombëtar, ku duhet të ndryshohet modeli i rritjes i drejtuar vetëm për konsumin e brendshëm tashmë nevojitet të përshtatet rritja e konkurrencës bazuar te paga e ulët për ta vënë në funksion të novatorizmit duke kërkuar nëpërmjet këtij harmonizimi suksesin në tregjet globale.

1. LAW. TAX. TRANSPARENCY
_____________________________________________________________________
Him Kolli st, P.48, apt.21
altax@consultant.com
www.al-tax.org
Tirana, ALBANIA
Kërkimi shkencor si motorr i ndryshimit social-ekonomik
Çdo kërkim shkencor ofron një bazë të mirë për të formuar dhe për të zhvilluar risi të
tjera, elemente të rëndësishme për ndryshime të tjera në të ardhmen. Vetëm një numër
i kufizuar i kërkimeve shkencore munden të ndikojnë në teknologji, ekonomi e shoqëri,
duke ndikuar ndryshimin dhe revolucionarizimin e jetës dhe mentalitetit. Por, risitë me
ndikime të matshme kërkojnë një infrastrukturë të zhvilluar kërkimore, si dhe investim
dhe kohë.
Politikat e shëndosha makroekonomike dhe reformat strukturore vazhdojnë të jenë një
prioritet. Por, në rastin e një perspektive në afate të gjata kohore sektori publik dhe
privat duhet gjithashtu të promovojnë strategjinë për R&D dhe Inovacionin për të rritur
produktivitetin dhe eksportet. Studimet tregojnë se kompanitë e reja në Ballkanin
Perëndimor kanë rritje 15 për qind më të shpejtë në shitje dhe 8 përqind më të lartë
lidhur me produktivitetin sesa kompanitë jo inovative.
Kapacitetet për të zhvilluar kërkim shkencor bazë dhe të aplikuar;
për të përshtatur dhe zbatuar teknologjitë në struktura ekonomike, si dhe;
për t’i përhapur ato në shoqëri, me qëllim që të zhvillohen produkte dhe shërbime të
reja, (teknologji, përmes marketing e menaxhim) janë themelore për konkurrencën
kombëtare.
Kërkimi shkencor dhe Inovacioni janë në zemër të strategjisë së Bashkimit Europian për
rritje ekonomike dhe punësim, të përmbledhura te Strategjia Europa 2020.
Vëmendja duhet të drejtohet në kryerjen e shpenzimeve më të mëdha dhe në mënyrë
më inteligjente. Shqipëria, ashtu si edhe vendet e Ballkanit synon, që shpenzimet deri në

2. LAW. TAX. TRANSPARENCY
_____________________________________________________________________
Him Kolli st, P.48, apt.21
altax@consultant.com
www.al-tax.org
Tirana, ALBANIA
vitin 2020 për R&D e Inovacionin të arrijnë në 1,5% të PBB. Ky është një qëllim ambicioz,
në të njëjtën linjë me nivelin e shpenzimeve në masën 3%, të parashikuar në Traktatin e
Lisbonës dhe të konfirmuar në strategjinë Europa 2020.
Aktualisht investimet për kërkimin shkencor dhe zhvillimin (R & D) në gjithë rajonin janë
vetëm 495 milion €, që është sa ajo e një universiteti të madh në Shtetet e Bashkuara.
Për shkak të lidhjeve të dobëta mes sektorit akademik dhe atij industrial, shuma e vogël
e parave të shpenzuara për shkencën nuk çon në krijimin e pasurisë dhe nuk është
shpenzuar me zgjuarsi: për shembull, në sektorin publik dhe privat duhet të shpenzohen
mesatarisht, 3.5 herë më shumë burime financiare për R & D sesa shpenzohen
aktualisht.
Por, edhe pse ky standart nuk ka mbërritur ende, nëse arrijmë të vëzhgojmë për një farë
periudhe zhvillimet e biznesit do të konstatojmë se është duke u krijuar një
bashkëpunim i ri novatorësh. Biznese të kujdesshme kanë filluar të ndryshojnë peizazhin
e ekonomisë së vendit, por edhe po tentojnë që ta përhapin frymën e tyre edhe në rajon
e më gjerë.
Kriza ekonomike globale goditi Shqipërinë, por edhe vendet e rajonit, duke zbuluar
problemet që ka konsumi i brendshëm në një treg të vogël. Po kështu, në pikëpyëtje
janë vënë edhe produktiviteti i ekonomisë, i bazuar kryesisht te shërbime dhe tregtim
produktesh me probleme strukturore, identiteti dhe formalizimi.
Niveli i shpenzimeve për studime kërkimore në Shqipëri në vitin 2014 është ende shumë
i ulët (më pak se 0.4% të PBB-së të Shqipërisë, apo 40 milion Euro) nëse bëjmë një
krahasim me Traktatin e Lisbonës në 2010, ku nga BE është vendosur një nivel
shpenzimesh te 3% e PBB (300 milion Euro).

3. LAW. TAX. TRANSPARENCY
_____________________________________________________________________
Him Kolli st, P.48, apt.21
altax@consultant.com
www.al-tax.org
Tirana, ALBANIA
Agjencia e Kërkimit, Teknologjisë dhe Inovacionit (AKTI), në përgjithësi nuk i ka mjetet
për të qenë më aktive në nxitjen e bashkëpunimit në kërkim dhe zhvillim.
Megjithatë, krahasuar me vitin 2010 niveli i shpenzimeve është rritur në 4 vite me 0,2%
të PBB-së. Për shkak të mungesës së statistikave të besueshme është e vështirë që të
matet niveli i saktë, në veçanti shpenzimet për kërkimin nga sektori privat.
Shqipëria ka aktualisht rreth 1.000 biznese të mëdha, afër 35.000 biznese të mesme dhe
rreth 85 mijë biznese të vogla.
Përbërja sektorale anon më tepër drejt veprimtarive me teknologji të ulët (punësimi në
bujqësi mbetet relativisht i lartë) dhe eksportet janë të ulëta në terma absolute e
relative. Për të mundësuar një rregullim strukturor drejt veprimtarive me më tepër dije
dhe vlerë të shtuar është e domosdoshme një politikë efektive, për të plotësuar masat e
tjera që mbështetin modernizimin e ekonomisë. Ndërsa ka një progres të dukshëm në
rimodelimin e ekonomisë dhe rritjen e produktivitetit, konkurenca është ende e ulët dhe
e bazuar më tepër në koston e faktorëve (puna), sesa në vlerën e shtuar. Këtë e tregon
edhe struktura e të ardhurave fiskale për vitin e fundit dhe për fillimin e vitit 2015.
Edhe pse u ndërmor që nga viti 2006, nga qeveria një reformë të sistemit të kërkimit
shkencor, produkti i prejardhur në ditët e sotme, gati një dekadë mbrapa janë vetëm
institucionet që njihen nga anëtarët që marrin pagën dhe nga disa aktivitete që kërkimin
shkencor e njohin pak.
Përfundimi i reformës strukturore në 2008, nuk arriti të plotësojë qëllimet e tij, pasi nuk
kemi produkte që kanë ndikuar në rritjen e konkurueshmërisë së ekonomisë apo të

4. LAW. TAX. TRANSPARENCY
_____________________________________________________________________
Him Kolli st, P.48, apt.21
altax@consultant.com
www.al-tax.org
Tirana, ALBANIA
krijonin premisat për të patur ekselencë dhe shkencëtarë që të jenë partner me sektorin
privat për të krijuar një sistem modern shkencor në fushat e ndryshme të ekonomisë.
Kërkimet akademike dhe shkencore janë esenciale për progresin dhe zhvillimin e
shoqërisë sonë. Vecanërisht, për mentalitetin tonë të izoluar dhe konservuar në shekuj
në drejtime që nuk kanë patur lidhje me kërkimin shkencor dhe përdorimin e tij në
funksion të ekonomisë dhe shoqërisë.
Dallimi nga kjo tendencë negative ka ndodhur vetëm për mbi dy dekada në shekullin e
kaluar. Puna kërkimore shkencore, që në fillimet e ndërtimit dhe të organizimit të
Universiteti Shtetëror të Tiranës ka qenë në qendër të vëmendjes së qeverisjes. Plani i
punës shkencore të universitetit ishte pjesë përbërëse e planit tematik pesëvjeçar të
vendit, dhe ai përmbante 13 probleme kryesore me 233 tema, nga të cilat 168
përfshiheshin në planin tematik qeveritar.
Nisur nga objektivi strategjik kombëtar, ku duhet të ndryshohet modeli i rritjes i drejtuar
vetëm për konsumin e brendshëm tashmë nevojitet të përshtatet rritja e konkurrencës
bazuar te paga e ulët për ta vënë në funksion të novatorizmit duke kërkuar nëpërmjet
këtij harmonizimi suksesin në tregjet globale.
Rezultati final është rritja e kontributit të Kërkimit Shkencor, Zhvillimit dhe Inovacionit
në rritjen ekonomike dhe krijimin e vendeve të punës cilësi të mirë sidomos për moshën
e re, që aktualisht pataqitet me tregues të lartë papunësie.
AL Tax Center, Maj 2015