SlideShare a Scribd company logo
1 of 17
СУИС-ын Соёлын сургууль<br />                  <br />                   Сэдэв:Номын сангийн каталог<br />               Гүйцэтгэсэн:...........................Наранцэцэг.230lt;br />               Шалгасан:...............................Хайдавlt;br />                                 Улаанбаатар хот 2011<br />                                          Гарчиг <br />Өмнөх үг<br />4. Каталог гэж юу вэ? Хэрхэн яаж үүссэн бэ?<br />5. Манай улсад каталог хэрхэн үүссэн бэ?<br />6. Номын сангийн катлогжуулалт<br />7.  Электрон каталог гэж юу вэ?<br />9. Каталогийн төрөл, түүний бүрдлүүд<br />10. Манай улсад каталог ямар түвшинд <br />11.Номын санг автомажуулах<br />12. Номын сангийн каталогт миний дэвшүүлэх санаа<br />13. Дүгнэлт<br />15. Ном зүй<br />Хавсралт<br />                                                         Өмнөх үг<br />      Өнөөдөр нийгмийг мэдээллээр хангах их шаардлага соёлын байгууллагууд тэр дундаа номын сангийн өмнө урган гарч байгаа билээ.Тийм учраас 1990-д онд батлагдсан “Монгол Улсын Соёлын тухай хууль”-д номын сангийн үүргийг “Соёлын үнэт зүйлийг хадгалж хамгаалах, бүтээх,нийгмийн хүртээл болгоход чиглэгдсэн үрэг бүхий байгууллага” нэмээн соёл урлагийн байгуулага гэж юу вэ? Гэсэн тодорхойлолтод оруулж өгсөн. Ингэж үүргээ хуульчлан тогтоолгосноор номын сангуудын үйл ажилгаанд тодорхой шинэ чиг хандлагыг идэвхтэй үр өгөөжтэй тогтоох шаардлагыг тавьж өгсөн.  Гэхдээ уг шаардлага нь нэг номын сангийн хувьд бус номын сангийн системийн хэмжээнд тавигдаж байгаа юм.Ингэхдээ номын сангийн бүхий л үйл ажилгаанд тусгалаа олох ёстой.<br />    Ялангуяа номын сангийн мэдээлэл лавлагааг ном зүйн ажлын нэгдмэл бааз болох “номын сангийн каталог”-ийн ажилд бүр ч хамаатай. Энэ ч үүднээс “Номын сангийн каталог”-ийн үйл ажилалгааг боловсронгуй болгох, үнэлэлт дүгнэлт өгөх зорилгоор  номын сангийн каталогийн талаар судалгаа явууллаа. Уг судалгаанд:<br />,[object Object]
Нэг магистр номын сангийн мэргэжилтэн
Хоёр магистрант номын санч
Хоёр хөдөө орон нутгийн номын санчид тус тус оролцлоо.        Судалгаанаас үзвэл: Номын сангийн каталогийн хөгжлийн өнөөгийн байдал,цаашдын зорилтод нь эргэн харах зүйл буйг тодорхой харууллаа.Ялангуяа “Номын сангийн каталог”-ийн нөхцөл байдлын шалтгааныг техник орон тоо, арга зүйн удирдлага хангалтгүй байгаагаас болж байна.Хэмээн дүгнэлтэнд хүрлээ.Нөгөөтэйгүүр уг каталогийн талаархи мэдээлэл сурталчилгаа хангалтгүй гэсэн дүгнэлтийг өгч байна.<br />  <br /> Судалгааны асуулгыг хавсаргавал:<br />,[object Object]
Номын сангийн каталогийн бусад улс орнуудад хэрхэн хөгжүүлэв. “Үүнд: улс орнуудын номын сангийн каталогийг харьцуулах  байдлаар судлав.”
Манай улсад номын сангийн каталогийг  зохион байгуулсан нь “Үүнд: номын сангийн каталогийн ажилын явц цаашдын зорилгыг” тодруулсан болно.       Өнөөдрийн түвшинд тэр тусмаа манай оронд “Номын сангийн каталог” нь ямар түвшинд байгаа нь бататтай биш боловч,өнөөдрийн түвшинд Монгол улсад маань миний бодлоор каталог нь эрчимтэй биш юм аа гэхэд тодорхой хэмжээний ахицтай хөгжиж байгаа нь илэрхий юм. <br />        Миний энэхүү “реферат”-нд маань Номын сангийн каталог гэж чухамдаа юуг тэгж нэрийддэг,Монгол төдийгүй бусад улс оронд бүүр цаашлаад дэлхийн орнуудад анх яаж үүсэж, ямар ямар хөгжлийн үе шатыг туулсан зэрэг зүйлийг тусгасан болно. Мөн миний биеийн хувьд каталогийн хичээлийг үзсэнээр шинэлэг зүйл юуг мэдэж авсан мөн шинэ санаа дэвшүүлсэн болно. Номын сангийн каталогийн талаар ном, сонин, сэтгүүл,сонсгох материал зэрэг нь маш хомсдолтой байдаг бөгөөд энэ тал дээр бага ч гэсэн хувь нэмэр оруулахыг хүснэ. <br />Каталог гэж юу вэ? Хэрхэн анх хаана яаж үүссэн бэ?<br />   Каталог гэдэг нь үгийн утгын хувьд цэс,жагсаалт гэсэн утга санааг илэрхийлдэг. Номын сангийн каталог гэдэг нь тухайн хэрэглэгчдэд мэдээлэх үүрэг бүхий бүртгэлийг хэлнэ.<br />    Номын сангийн каталог нь ном,сонин,сэтгүүл,аудио видео,газрын зураг,гар бичмэл,эх хувь,ховор нандин ном бүтээлүүдийг хаана байгааг “алтан гадас од” мэт газарчилж зааж өгдөг.<br /> Каталог гэдэг нь ”catalogos” жагсаалт гэсэн грек үгнээс гаралтай. Номын сангийн каталогийн хэлбэр нь номын жагсаалтаас эхлээд компьятерийн каталог хүртэл хөгжлийн олон зууны жилийн турү каталогийн зохимжтой хэлбэрийг олох асуудал номын санчдын анхаарлын төвд явсаар иржээ.<br />   Номын сангийн. Каталог нь түүхэн хөгжлийнхөө явцад олон хэлбэр төрлийг дамжиж ирсэн Үүнд:<br />,[object Object]
Кордекс
Микро тээгч дээрх каталог
Электрон каталог 960 оноос гэх мэт үеийг дамжин ирсэн Орчин үед каталогийн хэлбэрийг үндсэн 4 төрөлд хуваан үзэж байгаа. Үүнд:<br />,[object Object]
Ном хэлбэрийн каталог
Микро тээгч дээрх каталог
Машинаар унших хэлбэрийн хэмээн хуваадаг. Олон зуун жилийн турш картын хэлбэр нь номын сангийн хэрэгцээг үнэнч шударгаар хангаж ирсэн.Энэ хэлбэр нь каталогийн бүтцийг эвдэлгүйгээр шинэ бичлэгийг каталогт тусгах бололцоо олгодгоороо онцлогтой.<br />Манай Монгол улсанд каталогийн хөгжил, хэрхэн үе шаттай үүссэн бэ?<br />      Каталог нь тухайн номын санд хадгалагдаж байгаа хэвлэлийн бүтээгдэхүүнийг мэдээлэх үүрэгтэй бүртгэл юм. Каталог нь ном материалыг мэдээлэхдээ тодорхой эрэмбэ дараалалд оруулсан байдаг.Агуулга,Үсэг дараалал,Дугаар дараалал гэх мэт.<br />  Эртний Монголын хаадын өргөө сүм хйидэд олон ном судар хадгалагдаж байсан бөгөөд тэдгээрийг бүртгэсэн бүртгэлтэй байсан. Монголд Төвд номын онцлого нь баринтигтай , нэг баринтигт олон ном хадгалагдаж байсан.<br />   Каталог бол мэдээлэл эрж хайж яваа хүмүүст мэргэжлийн мэдээлэл товч тодорхой өжч чадах энгийн мэдээлэл юм. Манай улсын номын санчид юуны урьд хойт хөршөөс номын сангийн туршлагыг шууд шилжүүлэн авахаар шийдсэн байна.Түүнээс өөр хувилбар авах ч шаардлаггүй байсан. Ийнхүү зөвлөлт улсын номын сангуудад өргөн нэвтэрсэн “аравтын ангилал” гэдгийг шууд хуулан авсан юм. Аравтын ангилал гэдэг бол ном хэвлэлийг Америкийн номын санч Жон Мелвиял Дьюгийн 1876онд боловсруулсан ангилал дээр тулгуурлан дэлгэрч олон улсын чанартай аргачлал болсон учир яг хойт хөршийг дуурайсан гэдэг нь өрөөсгөл ойлголт юм.<br />   1895 онд олон улсын ном зүйн институт Дьюгийн ангиллыг олон улсын номын сангийн шинэ ангиллын үндэс болгон хэрэлэхээр зөвлөмж гаргаснаас хойш өрнөдийн номын сангууд аравтын ангиллыг номын сангууддаа нэвтрүүлжээ. Ингэж үргэлжилснээр 1959 оны сүүлчээр Зөвлөлтийн номын сангийн өргө барил,туршилгаар ном,хэвлэлийг катлагжуулах ажилалгаа итвэгтэй өрнүүлсэн байна.Ингээд Монгол улс маань цаасан каталогтой он удаан жил болж электрон каталогруу шилжсэн. Өдөр ирэх тусам хөгжсөөр байна.<br />Номын сангийн катлогжуулалт гэж юу вэ?<br />      Каталогжуулалт гэдэг нь номын сангийн заталогуудыг буй болгох үйл ажиллагааны цогц юм. Каталогийн ажиллагаанд номын сангийн тодорхой дүрэм,стандартын дагуу номзүйн бичилтийг хийх,каталогт картыг байрлуулах,фондын бүтэц ба ажуулгыг нээн илрүлж өгөх ажлууд ордог.<br />   Номын сангийн фонд төрөд бүрийн хэвлэмэл болон хэвлэмэл бусахим,бичилхэлбэрийн ном хэвлэлээс бүрддэг тул каталогуудыг уламжлалт картын хэлбэрээр болон машинээр унших буяу электрон хэлбэрээр зохион байгуулдаг.<br />   Каталогжуулалт нь каталогжуулах техник үйл ажиллагаагаар, каталогийн тогтолцооны дагуу баримтыг задлан шинжилж,нэгтгэн дүгнэж боловсруулах каталогуудыг зохион байгуулах,хөтлөх,редакц хийх ажлуудыг агуулна.<br />   Баримтыг болоьсруулах ажлыг номын сангуудын сүлжээ,мэдээллийн төвүүдэд ашиглахад зориулан төвлөрсөн аргазүйн төвд ба өргөзүйн төвийн удирдлагын дор номын сан дээр хийдэг. Төвлөрсөн каталогжуулалтын бүтээгэдхүүн нь каталогийн картын цогц бүрдэл бөгөөд баримтыг хэвлэх явцдаа уг баримтын шифр болон баримтын товч агуулгыг тусгаж, тодорхой төрлийн фонд, каталогийн төрлүүд номын санамж өгөх жагсаалтуудыг тусгасан картыг хавсаргасан байдаг. Төвлөрсөн каталогжуулалт нь уламжилалт аасанхэлбэрээр, машинаар унших иск,соронзон тууз,CD болон бусад мэдээлэл түгээгчбайж болно.<br />   Каталогжуулалтын үндсэн үйл ажиллагаанд баримтыг задлан шинжилж,нэгтгэн дүгнэж боловсруулах үйл ажил болох номзүйн бичилт хийх, төрөлжүүлэх, зүйлчлэх ажлууд хамрагдана.<br />,[object Object]
Төрөлжүүлэх: Ном зүйн бичилт хийсний дараа номоо төрөлжүүлж ангилхыг хэлнэ.
Зүйлчлэх: Хэвлэлийн бүтээгдэхүүний агуулгыг харгалзахгүйгээр түүний зүйл үгийн үсэгийн дарааллаар нь бүлэглэх аргаар зохион байгуулсан каталогийг хэлнэ.Электрон каталог гэж юу вэ?<br />   Энэ каталог нь online горимоор ажиллладаг,машинаар унших хэлбэрийн номын сангийн каталог юм. Гадаадын номын сангуудад үүнийг OPACnline public catalogгэж нэрлэдэг. Электрон каталог нь бүх төрлийн каталогийн үүргийг гүйцэтгэхүйц каталог юм. Электрон каталогтой терминалын тусламжтайгаар ажиллана. <br />    Ямарваа номын сангийн заавал байх ёстой бөгөөд үйлчилгээний уулзвар зангилаа болсон зүйл бол каталог юм.Хорьдугаар зууны сүүлчээс компьютерчлэх үйл явц дэлхийн хэмжээнд хүчтэй өрнөж  мэдээлэл, холбооны үйл ажиллагаанд хувьсгал гарсан тул Монголын ном зүйчид уул шинэчлэлээс хоцрохгүйг хичээдэг болсон. Электрон каталог нь хуучин каталогийг бодохноо илүү дэвшилттэй юм.<br />   Номын сангийн үйл ажиллагаа бүхэлдээ автоматчилагдаагүй нөхцөлд электрон каталогийг дангаар нь нэвтрүүлэхэд багагүй бэрхшээлтэй юм.<br />  Уламжилагдаж ирсэн каталогийг машинаар унших боломжтой хэлбэрт оруулан шинэчлэх ажил бол тийм ч их хүнд хэцүү биш боловч  нэлээд нарийн мэргэжил, няхуур ажиллагаа шаардах болно. Нэгмөсөн бүгдийг хийж амжихгүй  тохиолдолд уламжлалт болон электрон каталогийг хослуулах юм уу зэрэгцүүлэн хөтөлсөн байх  боломж бий. Номын сангийн каталогийг цахим журамд шилжүүлснээр:<br />,[object Object]
Лавлагаа, мэдээлэлийн үйлчилгээ түргэсч, чанар нь эрс дээшлэн, ажил хөнгөвчлөгддөг.
Номын сангийн ном зүйн ажиллагаа нарийсч,төрөлжүүлэлт боловсронгуй болж,тооцоо бүртгэл сайжран фонд цэгцэрнэ.
Номын сан хоорондын ном солилцооны ажил өргөн хүрээтэй шуурхай,мэдээлэл сайтай болно.

More Related Content

What's hot

слагаемые успешной деятельности сельской библиотеки
слагаемые успешной деятельности сельской библиотекислагаемые успешной деятельности сельской библиотеки
слагаемые успешной деятельности сельской библиотеки
Library Franko
 
Современные инструменты продвижения информационных ресурсов и услуг Центральн...
Современные инструменты продвижения информационных ресурсов и услуг Центральн...Современные инструменты продвижения информационных ресурсов и услуг Центральн...
Современные инструменты продвижения информационных ресурсов и услуг Центральн...
Инна Юрик
 
Библиотека - общественный центр
Библиотека - общественный центрБиблиотека - общественный центр
Библиотека - общественный центр
Dmitry Sizenko
 
облачные библиотекари
облачные библиотекариоблачные библиотекари
облачные библиотекари
Lana Nazarieva
 
доклад на итоговом 2014
доклад на итоговом 2014доклад на итоговом 2014
доклад на итоговом 2014
Elena Timoshuk
 
публичная библиотека на современном этапе»
публичная библиотека на современном этапе»публичная библиотека на современном этапе»
публичная библиотека на современном этапе»
amaliy1848
 
Bibl kollegiya
Bibl kollegiyaBibl kollegiya
Bibl kollegiya
margoyak
 

What's hot (16)

Информационно-библиографическое обслуживание юношества: анализ опыта - выпуск 2
Информационно-библиографическое обслуживание юношества: анализ опыта - выпуск 2Информационно-библиографическое обслуживание юношества: анализ опыта - выпуск 2
Информационно-библиографическое обслуживание юношества: анализ опыта - выпуск 2
 
Т.Ю. Бурлак
Т.Ю. БурлакТ.Ю. Бурлак
Т.Ю. Бурлак
 
Part123
Part123Part123
Part123
 
слагаемые успешной деятельности сельской библиотеки
слагаемые успешной деятельности сельской библиотекислагаемые успешной деятельности сельской библиотеки
слагаемые успешной деятельности сельской библиотеки
 
Современные инструменты продвижения информационных ресурсов и услуг Центральн...
Современные инструменты продвижения информационных ресурсов и услуг Центральн...Современные инструменты продвижения информационных ресурсов и услуг Центральн...
Современные инструменты продвижения информационных ресурсов и услуг Центральн...
 
Национальная электронная библиотека
Национальная электронная библиотека Национальная электронная библиотека
Национальная электронная библиотека
 
Библиотека - общественный центр
Библиотека - общественный центрБиблиотека - общественный центр
Библиотека - общественный центр
 
облачные библиотекари
облачные библиотекариоблачные библиотекари
облачные библиотекари
 
Itogi 2014
Itogi 2014Itogi 2014
Itogi 2014
 
доклад на итоговом 2014
доклад на итоговом 2014доклад на итоговом 2014
доклад на итоговом 2014
 
публичная библиотека на современном этапе»
публичная библиотека на современном этапе»публичная библиотека на современном этапе»
публичная библиотека на современном этапе»
 
Bibl kollegiya
Bibl kollegiyaBibl kollegiya
Bibl kollegiya
 
Работа №2. Интернет для историков - важнейшие информационные порталы.
Работа №2. Интернет для историков - важнейшие информационные порталы. Работа №2. Интернет для историков - важнейшие информационные порталы.
Работа №2. Интернет для историков - важнейшие информационные порталы.
 
ЭБС в системе электронных образовательных ресурсов. Понятия и определения.
ЭБС в системе электронных образовательных ресурсов. Понятия и определения. ЭБС в системе электронных образовательных ресурсов. Понятия и определения.
ЭБС в системе электронных образовательных ресурсов. Понятия и определения.
 
Ю.А. Гриханов "Буккроссинг – инструмент продвижения книги и чтения"
Ю.А. Гриханов "Буккроссинг – инструмент продвижения  книги и чтения"Ю.А. Гриханов "Буккроссинг – инструмент продвижения  книги и чтения"
Ю.А. Гриханов "Буккроссинг – инструмент продвижения книги и чтения"
 
Издательство «Директ-Медиа» для Вузов и не только
Издательство «Директ-Медиа» для Вузов и не толькоИздательство «Директ-Медиа» для Вузов и не только
Издательство «Директ-Медиа» для Вузов и не только
 

Similar to нараа бие даалт каталог

номын сан
номын санномын сан
номын сан
tserenpurev
 
catalogy
catalogycatalogy
catalogy
turoo
 
каталог
каталогкаталог
каталог
turoo
 
каталог
каталогкаталог
каталог
turoo
 
Azbuka biblioteki
Azbuka bibliotekiAzbuka biblioteki
Azbuka biblioteki
Tymcbs
 
Профессиональный бестселлер
Профессиональный бестселлерПрофессиональный бестселлер
Профессиональный бестселлер
Noressa
 
Презентация библиотеки им. А.С. Пушкина
Презентация библиотеки им. А.С. ПушкинаПрезентация библиотеки им. А.С. Пушкина
Презентация библиотеки им. А.С. Пушкина
Editor123
 
Informacionnaya sreda biblioteki
Informacionnaya sreda bibliotekiInformacionnaya sreda biblioteki
Informacionnaya sreda biblioteki
Arfenia Sarkissian
 
конкурс библиотек
конкурс библиотекконкурс библиотек
конкурс библиотек
Anna_Remizova
 
Люцко Н.М. Формирование независимого библиотечного пользователя в условиях шк...
Люцко Н.М. Формирование независимого библиотечного пользователя в условиях шк...Люцко Н.М. Формирование независимого библиотечного пользователя в условиях шк...
Люцко Н.М. Формирование независимого библиотечного пользователя в условиях шк...
Natallia Liutsko
 
Presentation
PresentationPresentation
Presentation
turoo
 

Similar to нараа бие даалт каталог (20)

номын сан
номын санномын сан
номын сан
 
catalogy
catalogycatalogy
catalogy
 
каталог
каталогкаталог
каталог
 
каталог
каталогкаталог
каталог
 
Cgb2013
Cgb2013Cgb2013
Cgb2013
 
Azbuka biblioteki
Azbuka bibliotekiAzbuka biblioteki
Azbuka biblioteki
 
Библиотеки - как часть мировой культуры
Библиотеки - как часть мировой культурыБиблиотеки - как часть мировой культуры
Библиотеки - как часть мировой культуры
 
Профессиональный бестселлер
Профессиональный бестселлерПрофессиональный бестселлер
Профессиональный бестселлер
 
Презентация библиотеки им. А.С. Пушкина
Презентация библиотеки им. А.С. ПушкинаПрезентация библиотеки им. А.С. Пушкина
Презентация библиотеки им. А.С. Пушкина
 
Informacionnaya sreda biblioteki
Informacionnaya sreda bibliotekiInformacionnaya sreda biblioteki
Informacionnaya sreda biblioteki
 
каталоги
каталогикаталоги
каталоги
 
сба
сбасба
сба
 
сба
сбасба
сба
 
конкурс библиотек
конкурс библиотекконкурс библиотек
конкурс библиотек
 
православная культура в формате единого информационного пространства библиоте...
православная культура в формате единого информационного пространства библиоте...православная культура в формате единого информационного пространства библиоте...
православная культура в формате единого информационного пространства библиоте...
 
отчет 2017
отчет 2017отчет 2017
отчет 2017
 
library
librarylibrary
library
 
Люцко Н.М. Формирование независимого библиотечного пользователя в условиях шк...
Люцко Н.М. Формирование независимого библиотечного пользователя в условиях шк...Люцко Н.М. Формирование независимого библиотечного пользователя в условиях шк...
Люцко Н.М. Формирование независимого библиотечного пользователя в условиях шк...
 
Отчет ИФПР КН МОН РК за 2015 год.ppt
Отчет ИФПР КН МОН РК за 2015 год.pptОтчет ИФПР КН МОН РК за 2015 год.ppt
Отчет ИФПР КН МОН РК за 2015 год.ppt
 
Presentation
PresentationPresentation
Presentation
 

нараа бие даалт каталог