3. Osmanlıcılık, bütün Osmanlı tebaasının din ve
mezhepten bağımsız olarak eşit yurttaşlık haklarına
sahip olmasına savunan siyasi görüşün adıdır.
1839’da ilan edilen Tanzimat Fermanından itibaren
Osmanlı Devleti’nin resmi görüşü olmuş ve 1876
Kanun-ı Esası’nın ana düşüncesini oluşturmustur.
20. yüzyılın ilk çeğreğinde yaygınlasan milliyetçilik
akımlarına karşı direnemeyerek etkisini yitirmiştir.
Osmanlıcılık düşüncesi kendi döneminde daha çok
ittihad-ı Anasır (unsurların birliği) adıyla
savunulmuştur.
4. Osmanlıcılık adı Yusuf Akçura’nın 1903’te
yayımlanan Üç Tarz-ı Siyaset adlı kitabının etkisiyle
yaygınlık kazamış ve daha cok Osmanlıcı
düşüncenin karşıtları tarafından kullanılmıştır.
Osmanlıcılığın amacı ise Osmanlı Devleti altında
yaşayan azınlıkları ve müslümanları bir araya
getirmekti. Ve böylece Osmanlının içinde bulunduğu
durumdan kurtarılmasını sağlamaktı. 1836’da
benimsenen ‘’modern’’ Osmanlı başlığı fes; İttihad-i
Anasır düşüncesinin ve Müslim-Gayrimüslim
eşitliğinin en önemli simgesidir. Osmanlı Devleti’nin
son yıllarda fesekarşı; İslamiyet’in simgesi olan sarık;
Türk milliyetçiliğinin simgesi olan kalpak ve
Batıcılığın simgesi olan şapka üstünlük kazanmiştır.
5.
6.
7. Osmanlıcılık, milliyetçilik akımının Osmanlı Devleti
üzerindeki yıkıcı etkilerine karşı ortaya atılmış bir fikir
akımıdır.II. Mahmut’un ‘’Ben tebamdaki din farkını
camilerine, havralarına ve kiliselerine girdikleri
zaman görmek isterim!’’ sözleri bu fikrin pratikteki en
önemli göstergesidir. Osmanlı toplumunu
kaynaştırmayı hedefleyen Osmanlıcılık akımı,
fertlerin sosyal, siyasi ve hukuki eşitliklerini sağlamak
için faaliyet göstermiştir. Bu amaçla iki önemli
çalışma yapıldı:
8. Meclis-i Mabusan’ın açılması
Kanun-u Esası’nın ilanı
Böylece meşrutiyet fikri ve programı yürürlüğe girmiş
oldu. Osmanlıcılık fikrine taraftar olanlar, bütün
Osmanlıların siyasi birliğini gerekli görüyorlar ve
ortak yurt gereğini savunuyorlardı. İlk anayasanın
yürürlüğe girmesiyle Osmanlı toplumunda hukuki bir
eşitlik, ilk meclisin açılmasıylada siyasi eşitlik
sağlanmıştır.
9. Osmanlıcılık fikrini zayıflatan ilk büyük etki 1877-1878
Osmanlı-Rus savaşı ve bu savaşın sonuçları oldu. Bu
savaş sırasında Balkanlarda Osmanlı egemenliğinde
yaşayan Hristiyanların müslümanlara kötü davranmaları,
Ruslar’ın Rum ve Ermenileri kışkırtmaları, Müslğman
halkta Hristiyanlara karşı sert bir tepki doğurmuştu.II.
Abdülhamit’in maştrutiyet yönetimine son vermesinde bu
gelişmelerin büyük etkisi olmuştur.I. Dünya savaşı
Osmanlıcılık akımına kesin darbe vuran en önemli olay
olmuştur. Milliyet duygusunun ve milliyetçilik akımının çok
etkili olduğunu bu dönemlerde Osmanlıcılık akımının
başarılı olması beklenemezd.i
