7.1 Қалдықтарды өңдеу техникасы және технологиясы

1. Қалдықтарды қолдану және
қайта өңдеу технологиясы
Сейдалиева Лейла Камидуллаевна, ст.преподаватель
Дәріс 7.1.
Тақырып: Ауылшаруашылық өндірісінде аз және
қалдықсыз технологияларды қолдану. Агроөнеркәсіптік
кешендегі қалдықсыз және аз қалдықты технологиялар.
Биогаз қондырғылары. Биогаз қондырғысының
құрылғысы.

2. Негізгі сұрақтар және қысқаша мазмұны:
1. Ауылшаруашылық өндірісіндегі төмен және
қалдықсыз технологиялар.
2. Этан ілеспе газын этиленге қайта өңдеу (пропан
пропиленге және бутан бутанға). Олефлекс-
процесс.
3. Жеңіл көмірсутектерді бензинге хош иісті
көмірсутектерге қайта өңдеу. Циклдар-
Цеоформинг процесі.

3. 1. Ауылшаруашылық өндірісіндегі төмен және
қалдықсыз технологиялар.
Биогаз қондырғысы - органикалық
қалдықтарды биогазға және органикалық
тыңайтқыштарға қайта өңдеуді жүзеге
асыратын құрылғы. Биогаз станциясы – кең
түсінік, ол шикізатты дайындау, биогаз және
тыңайтқыш өндіру, биогазды тазалау және
сақтау, электр энергиясы мен жылу өндіру
құрылғыларынан тұратын инженерлік
құрылыстар кешенін қамтиды.

4. 2. Этан ілеспе газын этиленге қайта өңдеу (пропан
пропиленге және бутан бутанға). Олефлекс-процесс.
"Олефлекс" процесі UOP фирмасымен
лицензияланған жеңіл парафиндерді дегидрлеу
технологиясы болып табылады. Қазіргі уақытта
сегіз "Олефлекс" қондырғысы пропаннан
полимеризациялау үшін жылына 600 мың.т. астам
пропилен және бутаннан жылына 1,4 млн.т. астам
изобутилен өндіреді. Азық — түлік пропилені
полипропилен және акрилонитрил өндірісі үшін, ал
изобутилен-жылына 2,2 млн.т. метилтретбутил
эфирін (МТБЭ) өндіру үшін қолданылады.

5. 3. Жеңіл көмірсутектерді бензинге хош иісті
көмірсутектерге қайта өңдеу. Циклдар-Цеоформинг
процесі.
С3 - С4 парафинді көмірсутектерін дегидрлеу
процесінің сызбасы (ЮОП фирмасының олефлекс
процесі):
1-Шикізатты жылытуға арналған пештер; 2 -
жиынтық реакторлар; 3 - катализаторды үздіксіз
регенерациялау секциясы; 4 - ауа тоңазытқыш: 5 -
компрессор; 6 - құрғатқыш; 7 - турбоэкспандер; 8 -
сепаратор; 9 - жеңіл фракциялардың буланған бағанасы; I -
жаңа шикізат; II - қайтарылатын шикізат; III - контактілі
газ; IV-қайтарылатын сутегі; V-газ. VІ-жеңіл фракциялар;
VII-бөлуге арналған мақсатты өнімдер.
"Циклдар" процесі сұйылтылған
газдардың қи тікелей сұйық хош иісті
көмірсутектерге бір өту үшін қайта өңдеуге
арналған. Технология салыстырмалы жаңа
болып табылады және мұнай-химия
өнеркәсібінде пайдаланылатын бағалы хош
иісті қосылыстарды (бензол, толуол және
ксилол) өндіру үшін сұйытылған газдарды
пайдалануды кеңейтуге мүмкіндік береді.
"Цеоформинг" - құрамында цеолит
бар катализаторларда жоғары октанды
этилденбеген автобензиндерде төмен
октанды бензинді фракцияларды (мұнай
мен газ конденсаттарының тікелей
айдайтын бензинді фракциялары, газ
бензиндері және 35-200°С температура
аралығында қайнайтын басқа да
фракциялар) каталитикалық өңдеу процесі.

6. 3. Жеңіл көмірсутектерді бензинге хош иісті
көмірсутектерге қайта өңдеу. Циклдар-Цеоформинг
процесі.
Аз тоннажды қондырғыларда қолданған жағдайда "Цеоформинг" процессінің дәстүрлі
процестер алдында бірқатар елеулі артықшылықтары бар:
* Катализаторлар қымбат бағалы және ауыр металдар жоқ экологиялық таза жүйе
негізінде жасалған;
* Катализатор күкірттің жоғары құрамына сезімтал емес, шикізатты күкірттен және
құрамында азот бар қоспалардан гидротазалау қажет емес;
* Шикізаттың күкіртті қосылыстарының түрленуінің, оның ішінде демеркаптанизация
реакцияларының нәтижесінде (сұйылтылған көмірсутекті газдарды тұзсыздандыру және
жоғары қайнайтын көмірсутекті бензинді, керосинді, дизельді фракциялар мен мұнайдарды
дезодорациялау процесі), сұйық өнімдердегі жалпы күкірттің мөлшері 0,02-0,05% аспайды;
* "Цеоформинг" процесі көмірсутек шикізатының кең спектрін өңдеуге мүмкіндік
береді Тк.к.=120-250°С);
* "Цеоформинг" процесінде сутегі және онымен байланысты компрессорлық жабдықтар
пайдаланылмайды;
* Процесс салыстырмалы төмен температурада (340-450°С) және қысымда (0,5-1,5
МПа) жүргізіледі, бұл оның энергия сыйымдылығын 20-30% - ға азайтады;
* Алынған бензиндер хош иісті көмірсутектердің аз мөлшері мен бензолдың аз мөлшері
арқасында экологиялық талаптарға бейімделіп, қазіргі заманғы стандарттарға сай келеді;
* Алынатын бензиндер компаундирлеуді қажет етпейді;
* Шикізат бойынша 5.000 т/жыл қондырғысының қуаты кезінде рентабелен процесі

7. 2. Этан ілеспе газын этиленге қайта өңдеу (пропан
пропиленге және бутан бутанға). Олефлекс-процесс.
Несепнәр. Биологиялық ыдырайтын полимерлер.
CO2+2NH3→(NH2)2CO (мочевина)
Аммиак пен көміртегі диоксиді аммоний карбаматы
арқылы карбамидке шамамен 140 бар қысымда және 180-
185°C температурада айналады. Аммиак пен көміртегі
диоксиді типперге түседі, бұл ретте СО2 стиппер-агент
рөлінде болады. СО2 және NH3 конденсацияланғаннан кейін
рециклге барады және синтездеу процесіне қайтарылады.
Конденсация жылуы СО2 компрессорына түсетін буды
өндіру үшін қолданылады.

8. 2. Этан ілеспе газын этиленге қайта өңдеу (пропан
пропиленге және бутан бутанға). Олефлекс-процесс.
Көміртегінің қос тотығын өңдеу.

9. Бақылау сұрақтары
1. Этан ілеспе газын этиленге қайта өңдеу (пропан пропиленге және
бутанға бутеленге)?
2. «Олефлекс» процесі дегеніміз не?
3. Жеңіл көмірсутектерді бензинге хош иісті көмірсутектерге қайта
өңдеу?
4. «Циклар» процесі не үшін арналған?
5. "Циклар" процесі сұйылтылған газдарды тікелей сұйық хош иісті
көмірсутектерге бір өту үшін қайта өңдеуге арналған?
6. Бензинді фракциялардың қанша пайызы тауарлық бензиндердің
шығымын құрайды?
7. Көміртегінің қос тотығын өңдеу. Несепнәр. Биологиялық ыдырайтын
полимерлер?

10. НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!!!