12.1 Қалдықтарды өңдеу техникасы және технологиясы

1. Қалдықтарды қолдану және
қайта өңдеу технологиясы
Сейдалиева Лейла Камидуллаевна, ст.преподаватель
Дәріс 12.1.
Тақырып: Минералдандырылған ағындарды
залалсыздандырудың термиялық әдістері. Ағынды
сулардың тұнбаларын баптаудың термиялық
әдістері. Газ тәрізді шығарындыларды термиялық
залалсыздандыру.

2. Негізгі сұрақтар және қысқаша мазмұны:
1. Ағынды суларды термиялық залалсыздандыру
(жағу)
2. Минералданған ағындарды
залалсыздандырудың термиялық әдістері
3. Ағынды суларды залалсыздандырудың
термиялық әдістерінің жалпы сипаттамасы
4. Сұйық қалдықтарды термиялық
залалсыздандыру.
5. Ағынды сулар тұнбаларын баптаудың
термиялық әдістері
6. Сұйық фазалық тотығу

3. Ағынды суларды термиялық залалсыздандыру (жағу)
Қоршаған ортаны қорғау мәселесі адамзаттың маңызды
міндеттерінің бірі болып табылады.
Табиғат пайдаланудың құрамдас бөлігі табиғи
ресурстарды қайта өңдеу және молықтыру, оларды қорғау
және жалпы қоршаған ортаны қорғау болып табылады, ол
Инженерлік экология – техникалық және табиғи жүйелердің
өзара іс-қимылы туралы ғылым негізінде жүзеге асырылады.
Қоршаған ортаны қорғаудың теориялық негіздері -
инженерлік экологияның кешенді ғылыми-техникалық пәні,
ресурс үнемдеуші технологияларды, экологиялық қауіпсіз
өнеркәсіптік өндірістерді құру, табиғатты ұтымды пайдалану
және қоршаған ортаны қорғау бойынша инженерлік-
экологиялық шешімдерді жүзеге асыру негіздерін зерттейді.

4. Минералданған ағындарды залалсыздандырудың
термиялық әдістері
Ерітінділерді термиялық шоғырландыруға арналған қондырғыларды жіктеу
Буландыру қондырғыларында ерітіндінің концентрациясы сұйықтықтың
булануы кезінде ерітінді буларын алып тастау салдарынан жоғарылайды. Бұл
қондырғылар ерітінділерді шоғырландыру техникасында кеңінен таралған.
Кристаллгидратты қондырғыларда сарқынды суларды шоғырландыру белгілі бір
жағдайларда кейбір заттардың (фреондар, хлор және т.б.) кристаллогидраттарды құру
қабілетіне негізделген. Бұл ретте су молекулалары кристаллогидраттарға өтеді, ал
ерітінділердің концентрациясы жоғарылайды. Кристалдарды балқытқан кезде гидрат
түзуші агент болып табылатын су қайтадан бөлінеді.

5. Ағынды суларды залалсыздандырудың термиялық
әдістерінің жалпы сипаттамасы
Деструктивтік деп суды ластайтын заттар бұзылатын әдістерді
түсінеді. Түзілетін ыдырау өнімдері Судан газ немесе жауын-шашын
түрінде шығарылады немесе ерітіндіде, бірақ залалсыздандырылған
күйінде қалады. Көбінесе бұл табиғи немесе жасанды тотығу
процестерін қолданғанда орын алады.
Регенеративті әдістер екі мәселені шешеді: Ағынды суларды
тазарту және құнды заттарды кәдеге жарату. Іс жүзінде әдістердің екі
тобын біріктіруге, сондай-ақ алдын ала тазалау және толық тазалау
кезеңдерін жүргізуге тура келеді.
Парофазды каталитикалық тотығу әдісі. Әдістің негізінде ағын
сулардағы ұшатын Органикалық заттардың жоғары температурасы
кезінде ауа оттегімен гетерогенді каталитикалық тотығу болады.
Күйдіру (отты) әдісі. Бұл әдіс ағынды суларды залалсыздандыру ең
тиімді және әмбебап болып табылады. Бұл жағдайда су толығымен
буланады,ал органикалық қоспалар жанады.
суларды залалсыздандыру ең тиімді және
әмбебап болып табылады. Бұл жағдайда су
толығымен буланады,ал органикалық
қоспалар жанады.

6. Ағынды суларды залалсыздандырудың термиялық
әдістерінің жалпы сипаттамасы
Отты әдіс жанбайтын ағынды суларды жағу үшін қолданылады. Әдістің мәні
жоғары температурасы бар (900-1000°С) оттық газдарға Ағынды суларды
тозаңдаудан тұрады. Бұл ретте су толығымен буланады, органикалық қоспалар газ
өнімдерінің пайда болуымен жанады, ал минералды заттар қатты немесе
балқытылған бөлшектер түзеді, олар содан кейін ұсталады.
Өнеркәсіптік кәсіпорындардың сарқынды суларын термиялық
залалсыздандыру және термиялық тазарту әдістерінің соңғыларын
қолдануды одан әрі кеңейтуге кедергі келтіретін негізгі кемшіліктері болып
табылады.:
1) өнеркәсіптік кәсіпорындардың ағынды суларын термиялық
залалсыздандыру және термиялық тазалау процесінің жоғары құны, ең алдымен,
қолданыстағы өнеркәсіптік қондырғыларда залалсыздандыру процесінде отынның
үлкен үлестік шығынына негізделген;
2) конструктивтік күрделілігі және қондырғылардың үлкен өлшемдері;
3) қондырғылардың жоғары бастапқы құны;
4) қондырғылардың жеткіліксіз сенімділігі;
5) қондырғыларды пайдалану күрделілігі;
6) қондырғыларды толық және жоғары сенімді автоматтандыруды жүзеге
асырудың қиындығы.

7. Сұйық қалдықтарды термиялық залалсыздандыру.
1 - газ бен мазутқа арналған жанарғы; 2-шамотты кірпіштен жасалған футерлеу; 3-қарау
терезесі; 4-қаптау; 5-қайталама ауаны тангенциалды енгізуге арналған шүмектер; 6-Ағынды суларды
тозаңдатуға арналған форсунка; 7-жару клапаны; 8-сұйық күлді кетіруге арналған қақпағы бар камера;
9-аспаптарға арналған люк; 10-хромомагнезитті кірпіштен футерлеу.
Ағынды суларды жағуға
арналған циклонды пеш.
Сұйық, газ тәрізді және қатты
қалдықтарды жағуға арналған пеш.

8. Ағынды сулар тұнбаларын баптаудың термиялық
әдістері
Портеус әдісі бойынша жылумен өңдеудің технологиялық схемасы
1 - Бастапқы тұнбаны беру; 2-резервуар - жинақтағыш; 3 - жоғары қысымды сорғы; 4 - жылу
алмастырғыш; 5 - бу беру; 6 - реактор; 7 - бу - газ қоспасын шығару; 8 - қысымды төмендетуге арналған
құрылғы: 9 - тығыздағыш; 10 - сорғы; 11-сусыздандырғыш аппарат; 12-бөлінген су (тазарту үшін)

9. Ағынды сулар тұнбаларын баптаудың термиялық
әдістері
Сұйық фазалық тотығу процесінің технологиялық сұлбасы
1-Бастапқы тұнбаны беру; 2-қабылдау резервуары; 3-қоректік сорғы; 4-жоғары қысымды
сорғы;5, 6-жылу алмастырғыштар; 7-реактор; 8-сепаратор; 9-турбина; 10-компрессор

10. Бақылау сұрақтары
1. Ағынды суларды термиялық залалсыздандыру (жағу)?
2. Минералданған ағындарды залалсыздандырудың термиялық
әдістері?
3. Тұщыту және концентрациялаудың мұздататын және
кристаллогидратты қондырғыларының қасиеттерін атаңыз?
4. Ағынды суларды залалсыздандырудың термиялық әдістерінің жалпы
сипаттамасы.
5. Регенеративті әдістер қандай есептерді орындайды?
6. Сұйық фазалық тотығу әдісі неде?
7. Парофазды каталитикалық тотығу әдісі неде? Оның
артықшылықтары мен кемшіліктері?
8. Атыс әдісі қандай мақсаттар үшін қолданылады?
9. Ағынды суларды термиялық залалсыздандыру және термиялық
тазарту әдістерінің негізгі кемшіліктері қандай?
10. Сұйық қалдықтарды термиялық залалсыздандыру?
11. Ағын суларды тазартудың термиялық әдістері?

11. НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!!!