บุคคล (สภาพบุคคล, ความสามารถ, ภูมิลำเนา, สาบสูญ)

1. ~ 1 ~
บุคคล (สภาพบุคคล, ความสามารถ, ภูมิลาเนา, สาบสูญ)
1. บุคคลธรรมดา
1.1 สภาพบุคคล > เริ่มต้นเมื่อคลอดแล้วอยู่รอดเป็นทารกและสิ้นสุดลงเมื่อตาย (มาตรา 15 วรรคหนึ่ง) >
ทารกในครรภ์มารดาก็มีสิทธิต่างๆ ได้ หากว่าภายหลังคลอดแล้วอยู่รอดเป็นทารก (มาตรา 15 วรรคสอง)
1.2 ความสามารถ > เมื่อบุคคลจะกระทาการใดจะต้องมีความสามารถกระทาการนั้น ผู้เยาว์- บุคคลย่อม
พ้นจากภาวะผู้เยาว์และบรรลุนิติภาวะ เมื่ออายุ 20 ปี บริบูรณ์ (มาตรา 19)
- ผู้เยาว์ย่อมบรรลุนิติภาวะ เมื่อทาการสมรส หากการทาการสมรสนั้นได้ทาตามบทบัญญัติมาตรา 1448
มาตรา 1448 การสมรสจะกระทาได้ต่อเมื่อชายและหญิงอายุสิบเจ็ดปีบริบูรณ์ แต่ในกรณีที่มีเหตุอัน
สมควร ศาลจะอนุญาตให้ทาการสมรสก่อนนั้นได้
มาตรา 1454 ผู้เยาว์จะทาการสมรสให้นาความในมาตรา 1436 มาใช้บังคับโดยอนุโลม
มาตรา 1436 สรุปว่า ผู้เยาว์จะสมรสได้ต่อเมื่อได้รับความยินยอมจากบิดามารดา ผู้รับบุตรบุญธรรม หรือ
ผู้ปกครอง (เทียบมาตรา 1458)
- ผู้เยาว์จะทานิติกรรม*ใดๆ จะต้องได้รับความยินยอมของผู้แทนโดยชอบธรรม**ก่อน การใดๆ ที่ผู้เยาว์ได้
ทาลงโดยปราศจากความยินยอมเช่นนั้น เป็นโมฆียะ เว้นแต่จะบัญญัติไว้เป็นอย่างอื่น (มาตรา 21)
*นิติกรรม ความหมาย การใดๆ อันกระทาลงโดยชอบด้วยกฎหมายและใจสมัครมุ่งโดยตรงต่อการผูกนิติ
สัมพันธ์ระหว่างบุคคล เพื่อจะก่อ เปลี่ยนแปลง โอน สงวน ระงับซึ่งสิทธิ (มาตรา 149)
นิติกรรมที่สมบูรณ์จะต้องประกอบด้วย
1) การแสดงเจตนา
2) ต้องมีการกระทาด้วยใจสมัคร (มาตรา 151, 159, 164)
3) ต้องเป็นการกระทาที่ชอบด้วยกฎหมาย (มาตรา 150)
4) มุ่งโดยตรงที่จะให้เกิดผลในทางกฎหมาย (มาตรา 149)
5) เป็นผู้มีความสามารถตามกฎหมาย
**ผู้แทนโดยชอบธรรม
ผู้ที่ใช้อานาจปกครอง > บิดามารดา
ผู้ปกครอง > มีกี่คนก็ได้ แต่มีคราวหนึ่งเพียงคนเดียว (มาตรา 1590)
- เหตุที่ผู้เยาว์อยู่ในความปกครอง (มาตรา 1585)
- วิธีการตั้งผู้ปกครอง (มาตรา 1585, 1586)
- คุณสมบัติของบุคคลที่จะเป็นผู้ปกครอง (มาตรา 1587)
- การเริ่มเป็นผู้ปกครอง (มาตรา 1591, 1592)
โมฆียะกรรม (มาตรา 153) การใดมิได้เป็นไปตามบทบัญญัติของกฎหมายว่าด้วยความสามารถของบุคคล
การนั้นเป็นโมฆียะ

2. ~ 2 ~
ผล สมบูรณ์จนกว่าจะถูกบอกล้าง เมื่อมีการบอกล้างทาให้นิติกรรมนั้นเป็นโมฆะมาแต่เริ่มแรก และให้ผู้ที่
เป็นคู่กรณีกลับคืนสู่ฐานะเดิมหรือมีผลสมบูรณ์ เมื่อผู้แทนโดยชอบธรรมให้สัตยาบัน
ระยะเวลา กาหนดเวลาบอกล้าง 1 ปี นับแต่เวลาที่อาจให้สัตยาบันหรือ 10 ปี นับแต่ได้ทานิติกรรมอันเป็น
โมฆียะนั้น (มาตรา 181)
- ผู้เยาว์อาจทาพินัยกรรมได้เมื่อมีอายุ 15 ปี บริบูรณ์ (มาตรา 25)
- ผู้เยาว์ทาพินัยกรรม – พินัยกรรมซึ่งบุคคลที่มีอายุยังไม่ครบ 15 ปี บริบูรณ์ทาขึ้นนั้นเป็นโมฆะ (มาตรา
1703)
- พยานพินัยกรรม – บุคคลดังต่อไปนี้จะเป็นพยานในการทาพินัยกรรมไม่ได้
1) บุคคลที่ยังไม่บรรลุนิติภาวะ (ต้องครบ 20 ปี บริบูรณ์ หรือ มีการสมรส)
- ผู้เยาว์อาจทาการใดๆ ได้ทั้งสิ้นหากเป็นเพียงเพื่อจะได้ไปซึ่งสิทธิอันใดอันหนึ่งหรือเป็นการเพื่อให้หลุดพ้น
จากหน้าที่อันใดอันหนึ่ง (มาตรา 22)
- ผู้เยาว์อาจทาการใดๆ ได้ทั้งสิ้น ซึ่งเป็นการต้องทาเองเฉพาะตัว (มาตรา 22)
- ผู้เยาว์อาจทาการใดๆ ได้ทั้งสิ้น ซึ่งเป็นการต้องทาเองเฉพาะตัว (มาตรา 23)
- ผู้เยาว์อาจทาการใดๆ ได้ทั้งสิ้น ซึ่งเป็นการสมแก่ฐานานุรูปแห่งตนและเป็นการอันจาเป็นในการดารงชีพ
ตามสมควร
- ถ้าผู้แทนโดยชอบธรรมอนุญาตให้ผู้เยาว์จาหน่ายทรัพย์สินเพื่อการอันใดอันหนึ่งอันได้ระบุไว้ ผู้เยาว์จะ
จาหน่ายทรัพย์สินนั้นเป็นประการใดภายในขอบของการที่ระบุไว้นั้นก็ทาได้ตามใจสมัคร อนึ่ง ถ้าได้รับอนุญาต
ให้จาหน่ายทรัพย์สินโดยมิได้ระบุว่าเพื่อการอันใด ผู้เยาว์ก็จาหน่ายได้ตามใจสมัคร (มาตรา 26)
- ผู้แทนโดยชอบธรรมอาจให้ความยินยอมแก่ผู้เยาว์ในการประกอบธุรกิจทางการค้าหรือธุรกิจอื่นๆ หรือใน
การทาสัญญาเป็นลูกจ้างในสัญญาจ้างแรงงานได้ ในกรณีที่ผู้แทนโดยชอบธรรมไม่ให้ความยินยอม โดยไม่มีเหตุ
อันสมควรผู้เยาว์อาจร้องขอต่อศาลให้สั่งอนุญาตได้
ในความเกี่ยวพันกับการประกอบธุรกิจหรือการจ้างแรงงานตามวรรคหนึ่งให้ผู้เยาว์มีฐานะเสมือนดังบุคคล
ซึ่งบรรลุนิติภาวะแล้ว
ถ้าการประกอบธุรกิจหรือการทางานที่ได้รับความยินยอมหรือที่ได้รับอนุญาตตามวรรคหนึ่ง ก่อให้เกิด
ความเสียหายถึงขนาดหรือเสื่อมเสียแก่ผู้เยาว์ ผู้แทนโดยชอบธรรมอาจบอกเลิกความยินยอมที่ได้ให้แก่ผู้เยาว์
เสียได้หรือในกรณีที่ศาลอนุญาต ผู้แทนโดยชอบธรรมอาจร้องขอต่อศาลให้เพิกถอน การอนุญาตที่ได้ให้แก่
ผู้เยาว์นั้นเสียได้
ในกรณีที่ผู้แทนโดยชอบธรรมบอกเลิกความยินยอม โดยไม่มีเหตุอันสมควร ผู้เยาว์อาจร้องขอต่อศาลให้
เพิกถอนการบอกเลิกความยินยอมของผู้แทนโดยชอบธรรมได้
การบอกเลิกความยินยอมโดยผู้แทนโดยชอบธรรมหรือการยินยอม การอนุญาตโดยศาล ย่อมทาให้ฐานะ
เสมือนดั่งบุคคลที่บรรลุนิติภาวะแล้วของผู้เยาว์สิ้นสุดลง แต่ไม่กระทบกระเทือนการใดๆ ที่ผู้เยาว์ได้กระทาไป
แล้วก่อนมีการบอกเลิกความยินยอมหรือเพิกถอนการอนุญาต
บุคคลวิกลจริต

3. ~ 3 ~
- บุคคลวิกลจริตผู้ใด ถ้าคู่สมรสก็ดี บุพการีกล่าวคือ บิดา มารดา ปู่ย่า ตายาย ทวดก็ดี ผู้สืบสันดาน
กล่าวคือ ลูก หลาน เหลน ลื่อ ก็ดี ผู้ปกครองหรือผู้พิทักษ์ก็ดี ผู้ซึ่งปกครองดูแลบุคคลนั้นอยู่ก็ดี หรือพนักงาน
อัยการก็ดี ร้องขอต่อศาลให้สั่งให้บุคคลวิกลจริตผู้นั้นเป็นคนไร้ความสามารถ ศาลจะสั่งให้บุคคลวิกลจริตผู้นั้น
เป็นคนไร้ความสามารถ (มาตรา 28)
- บุคคลวิกลจริตไม่มีสิทธิร้องขอต่อศาลให้สั่งให้ตนเองเป็นคนไร้ความสามารถได้ เพราะกฎหมายไม่ได้
บัญญัติให้อานาจไว้ต่างกับการขอถอนคาสั่งที่ศาลสั่งให้เป็นคนไร้ความสามารถซึ่งคนไร้ความสามารถร้องขอต่อ
ศาลให้ศาลสั่งเพิกถอนได้ (มาตรา 31)
- การใดๆ อันบุคคลซึ่งศาลสั่งให้เป็นคนไร้ความสามารถได้กระทาลงการนั้นเป็นโมฆียะ (มาตรา 29)
- การใดๆ อันบุคคลวิกลจริตซึ่งศาลมิได้สั่งให้เป็นคนไร้ความสามารถได้กระทาลง ย่อมมีผลสมบูรณ์ไม่เป็น
โมฆียะ การนั้นจะเป็นโมฆียะก็ต่อเมื่อ
1)ได้กระทาในขณะที่บุคคลนั้นวิกลจริตอยู่ และ
2)คู่กรณีอีกฝ่ายได้รู้อยู่แล้วด้วยว่าผู้กระทาเป็นคนวิกลจริต (มาตรา 30)
- ถ้าเหตุที่ทาให้เป็นคนไร้ความสามารถได้สิ้นสุดไปแล้วและเมื่อบุคคลผู้นั้นเองหรือบุคคลใดๆ ดังกล่าวใน
มาตรา 28 ร้องขอต่อศาลก็ให้ศาลสั่งเพิกถอนคาสั่งที่ให้เป็นคนไร้ความสามารถ
- การเพิกถอนคาสั่งให้เป็นคนไร้ความสามารถ ถ้าได้ทานิติกรรมที่มีผลเป็นโมฆียะกรรม เพราะทาขณะที่
เป็นคนไร้ความสามารถนั้นก็อาจจะ
- บอกล้าง คือ การแสดงเจตนาและมีผลทาให้โมฆียะกรรมนั้นตกเป็นโมฆะมาแต่เริ่มแรกและให้ผู้เป็น
คู่กรณีกลับคืนสู่ฐานะเดิม ถ้าเป็นการพ้นวิสัยจะให้กลับคืนเช่นนั้นได้ก็ให้ได้รับค่าเสียหายชดใช้ให้แทน (มาตรา
176)
- ให้สัตยาบัน มีผลทาให้โมฆียะกรรมนั้นสมบูรณ์ขึ้นตามมาตรา 179 วรรคสอง
- ข้อสังเกต ตัวบทมาตรา 176 กับมาตรา 391 คล้ายกัน ระวังจาสับสน
คนเสมือนไร้ความสามารถ (มาตรา 32)
1) เป็นบุคคลผู้ซึ่งไม่สามารถจะจัดทาการงานโดยตนเองได้หรือจัดกิจการไปในทางเสื่อมเสียแก่ทรัพย์สิน
ของตนเองหรือครอบครัว
2) สาเหตุ 1) กายพิการ 2) จิตฟั่นเฟือนไม่สมประกอบ* (จิตไม่ปกติ แต่ไม่ถึงขนาดเป็นคนวิกลจริต)
* บุคคลที่จิตฟั่นเฟือนไม่สมประกอบและศาลยังไม่ได้สั่งให้เป็นคนเสมือนไร้ความสามารถ มีความสามารถ
ทานิติกรรมเหมือนกับบุคคลทั่วไป ต่างกับวิกลจริตซึ่งศาลยังไม่สั่งให้เป็นคนไร้ความสามารถ 3) ประพฤติสุลุ่ยสุ
ร่ายเสเพลเป็นอาจิณ 4) ติดสุรายาเมา 5) มีเหตุอื่นใดทานองเดียวกัน
- บุคคลที่มีสิทธิเรียกร้องต่อศาล ได้แก่ ผู้พิทักษ์ (บุคคลหนึ่งบุคคลใดที่ระบุไว้ในมาตรา 28)
- การสิ้นสุดของการเป็นผู้พิทักษ์
- นาความสิ้นสุดของผู้ปกครองในบรรพ 5 แห่งประมวลกฎหมายนี้มาใช้บังคับแก่การสิ้นสุดของการ
เป็นผู้พิทักษ์โดยอนุโลม
- ข้อจากัดความสามารถในการทานิติกรรมของคนเสมือนไร้ความสามารถ

4. ~ 4 ~
1) นาทรัพย์สินไปลงทุน
2) รับคืนทรัพย์สินที่ไปลงทุน ต้นเงินหรือทุนอย่างอื่น
3) กู้ยืมเงินหรือให้กู้ยืมเงิน ยืมหรือให้ยืมสังหาริมทรัพย์อันมีค่า
4) รับประกันประการใดๆ อันมีผลให้ตนต้องถูกบังคับชาระหนี้
5) เช่า หรือให้เช่าอสังหาริมทรัพย์มีกาหนดระยะเวลาเกิน 6 เดือน หรืออสังหาริมทรัพย์มีกาหนด
ระยะเวลาเกิน 3 ปี (มีกาหนดระยะเวลา 3 ปี ไม่ต้องวาง)
*ผล มีความเห็นว่า ถ้าเกินกาหนดระยะเวลา น่าจะถือว่าสมบูรณ์เพียง 6 เดือน หรือ 3 ปี เพราะคน
เสมือนไร้ความสามารถมีอานาจทาสัญญาเช่าหรือให้เช่าในกาหนดระยะเวลา 6 เดือน หรือ 3 ปี โดยสมบูรณ์อยู่
แล้ว
6) ให้โดยเสน่หา เว้นแต่การให้ที่พอสมควรแก่ฐานานุรูปเพื่อการกุศล การสังคมหรือตามหน้าที่
ธรรมจรรยา
7) รับรองให้โดยเสน่หาที่มีเงื่อนไขหรือลดค่าภาระติดพันหรือไม่รับการให้โดยเสน่หา
8) ทาการอย่างหนึ่งอย่างใดเพื่อจะได้มาหรือปล่อยไปซึ่งสิทธิในอสังหาริมทรัพย์หรือในสังหาริมทรัพย์
อันมีค่า
9) ก่อสร้างหรือดัดแปลงโรงเรือนหรือสิ่งปลูกสร้างอย่างอื่นหรือซ่อมแซมอย่างใหญ่
10) เสนอคดีต่อศาลหรือดาเนินกระบวนพิจารณาใดๆ เว้นแต่การร้องขอตามมาตรา 35 หรือการร้องขอ
ถอนของผู้พิทักษ์ (การที่คนเสมือนไร้ความสามารถเป็นผู้ต้องหาหรือจาเลยในคดีอาญาหรือการไปเป็นพยานใน
ศาลก็ไม่เข้าตามมาตรา 34(10)
11) ประนีประนอมความหรือมอบข้อพิพาทให้อนุญาโตตุลาการวินิจฉัย
- ถ้ามีกรณีอื่นใดนอกจากที่กล่าวในวรรคหนึ่ง ซึ่งคนเสมือนไร้ความสามารถอาจจัดการเองไปในทางเสื่อม
เสียแก่ทรัพย์สินของตนเองหรือครอบครัว ในการสั่งให้บุคคลเป็นคนเสมือนไร้ความสามารถหรือเมื่อผู้พิทักษ์
ร้องขอในภายหลัง ศาลมีอานาจสั่งให้คนเสมือนไร้ความสามารถนั้นต้องได้รับความยินยอมของผู้พิทักษ์ก่อนซึ่ง
จะทาการนั้นได้
- ในกรณีที่คนเสมือนไร้ความสามารถไม่สามารถจะกระทาการอย่างหนึ่งอย่างใดที่กล่าวมาในวรรคหนึ่งหรือ
วรรคสองได้ด้วยตนเอง เพราะเหตุมีกายพิการหรือมีจิตฟั่นเฟือนไม่สมประกอบ ศาลจะสั่งให้ผู้พิทักษ์เป็นผู้มี
อานาจกระทาการนั้นแทนคนเสมือนไร้ความสามารถก็ได้ ในกรณีเช่นนี้ให้นาบทบัญญัติที่เกี่ยวกับผู้อนุบาลมาใช้
บังคับแก่ผู้พิทักษ์โดยอนุโลม
- คาสั่งของศาลตามมาตรานี้ ให้ประกาศในราชกิจจานุเบกษา
- การใดกระทาลงโดยฝ่าฝืนบทบัญญัติมาตรานี้ การนั้นเป็นโมฆียะ -ในกรณีที่ผู้พิทักษ์ไม่ยินยอมให้คน
เสมือนไร้ความสามารถกระทาการอย่างหนึ่งอย่างใดตามมาตรา 34 โดยปราศจากเหตุอันสมควร เมื่อคนเสมือน
ไร้ความสามารถร้องขอ ศาลจะมีคาสั่งอนุญาตให้กระทาการนั้นโดยไม่ต้องรับความยินยอมจากผู้พิทักษ์ก็ได้ ถ้า
การนั้นจะเป็นคุณประโยชน์แก่คนเสมือนไร้ความสามารถ (มาตรา 35)

5. ~ 5 ~
- ถ้าเหตุที่ศาลได้สั่งให้เป็นคนเสมือนไร้ความสามารถได้สิ้นสุดไปแล้วให้นาบทบัญญัติ มาตรา 31 มาใช้
บังคับโดยอนุโลม (มาตรา 36)
ที่มา
https://www.facebook.com/notes/deka-law-
%E0%B9%80%E0%B8%A7%E0%B9%87%E0%B8%9A%E0%B9%84%E0%B8%8B%E0%B8%95%
E0%B9%8C%E0%B8%8E%E0%B8%B5%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B9%88%E0
%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B9%83%E0%B8%88/%E0%B8%AA%E0%B8%B4%E0
%B9%88%E0%B8%87%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%
B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%B9%E0%B9%89%E0%B9%80%E0%B8%9A%E0%B8%B7%E0%B
9%89%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%95%E0%B9%89%E0%B8%99%E0%B8%AA%E0%B8
%B3%E0%B8%AB%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%9A%E0%B8%AA%E0%B8%AD%E0%B8
%9A%E0%B8%9C%E0%B8%B9%E0%B9%89%E0%B8%9E%E0%B8%B4%E0%B8%9E%E0%B8%
B2%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%A
1%E0%B9%83%E0%B8%AB%E0%B8%8D%E0%B9%88-
%E0%B8%9B%E0%B8%9E%E0%B8%9E-
%E0%B8%99%E0%B8%B0%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%9A-
%E0%B8%88%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%97%
E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%81%E0
%B8%95%E0%B9%83%E0%B8%99%E0%B8%82%E0%B9%89/432307756799434
นามาเผยแพร่โดย
http://valrom.igetweb.com