1. ករវិភគែផ្អកេលើសិទ្ឋិមនុស
អំពីសមបទនដីេសដ្ឋកិចច និង
សមបទនេគលេ ដៃទេទៀត
េន្រពះ ជ ច្រកកមពុជ
______________
របយករណ៍ របស់អនក យករណ៍ ពិេសស
ស្តីពី ថ នករណ៍ សិទធិមនុស េនកមពុជ
េ ក សុរិយ ស៊ូែប៊ឌី
សម័យ្របជុំេលើកទី ២១ ៃន្រកុម្របឹក សិទធិមនុស អងគករសហ្របជជតិ
ៃថងទី ២៥ ែខកញញ ឆន ំ២០១២
អងគករសហ្របជជតិ

2. A/HRC/21/63/Add1.Rev.1
1
ម សននិបត
ែចកជូន៖ ទូេទ
ៃថងទី១០ តុ ២០១២
ជភ អង់េគ្លស
្រកុម្របឹក សិទធិមនុស
សម័យ្របជុំេលើកទីៃមភមួយ
រេបៀប រៈចំណុ ចទី ១០
ករជួយឧបតថមភែផនកបេចចកេទស និងករក ងសមតថភព
របយករណ៍ របស់អនក យករណ៍ ពិេសសស្តីពី ថ នករណ៍ សិទធិមនុស
េនកមពុជ េ ក សុរិយ ស៊ូែប៊ឌី
ឧបសមព័នធ
ករវិភគែផ្អកេលើសិទ្ឋិមនុស អំពីសមបទនដីេសដ្ឋកិចច និងសមបទនេគលេ ដៃទេទៀត
េន្រពះ ជ ច្រកកមពុជ
េសចក្តីសេងខប
របយករណ៍ េនះ ្រតូវបនបញជូ ន្រសប មេសចក្តីសេ្រមចចិត្តេលខ១៨/២៥ ចុះៃថងទី២៦ ែខកញញ ឆន ំ២០១១
របស់្រកុម្របឹក សិទធិមនុស ៃនអងគករសហ្របជជតិ គឺជករ យតំៃលអំពីផលប៉ះពល់សិទ្ឋិមនុស េ យសមបទនដី
េសដ្ឋកិចច (ELCs) និងសមបទនដៃទេទៀត និងគេ្រមងអភិវឌ ន៍ធំៗេនកមពុជ (ជទូេទ គឺនិយយសំេ េលើ “សមបទន
ដី” េនកនុងរបយករណ៍ េនះទំងមូល លុះ្រ មនករបញជ ក់េ យែឡក)។ របយករណ៍ េនះ មិន្រតឹមែតជករវិភគ
េទេលើសមបទនទក់ទងនឹងវិស័យកសិ-ឧស ហកមម (មនជ ទិ៍ ចំករេកស៊ូ ចំករអំេព ចំករៃម៉ ក់ និង ចំករ
ដំឡូងមី) ប៉ុេ ្ណ ះេទ ប៉ុែន្តែថមទំងជករវិភគេទេលើសមបទនែរ ៉េ្របងកត និងឧសម័ន ៃ្រពេឈើ និងសមបទនស្រមប់
េគលេ េទសចរណ៍ ករអភិវឌ ន៍អចលន្រទពយ និងគេ្រមងអភិវឌ ន៍្រទង់្រទយធំមួយចំនួន មនដូចជ ទំនប់ រី
អគគីសនីជេដើម។

3. A/HRC/21/63/Add1.Rev.1
2
អំឡុងេបសកកមមរបស់ខញុំកលពីៃថងទី៧ ែខឧសភ ឆន ំ២០១២ េ កនយករដ្ឋម្រន្តី បន្របកសពីកិចចផ្តួចេផ្តើម
របស់រ ្ឋ ភិបល ទក់ទងនឹងសមបទនដីេសដ្ឋកិចច រួមមនទំងករ្រគប់្រគងេលើករផ្អ កករផ្តល់សមបទនដីេសដ្ឋកិចចថមី
និងករ្រតួតពិនិតយេឡើងវិញ េលើករអនុវត្តទក់ទងនឹងកិចចសនយ និងកតព្វកិចច មចបប់របស់សមបទនិកៃនសមបទន
ដីែដលមន្រ ប់។ ជបន្តបនទ ប់ េ កនយករដ្ឋម្រន្តី បន្របកសអំពីកិចចផ្តួចេផ្តើមេធ្វើប័ណ្ណ កមមសិទ្ឋិដី ស្រមប់្របជ
ពលរដ្ឋរស់េនជិតតំបន់សមបទន។ របយករណ៍ េនះ ក៏ពិចរ ផងែដរពីករវិវឌ ន៍ថមីៗទំងអស់េនះ និងស្វះែស្វង
េដើមបីបេងកើតឲយមនទិដ្ឋភពវិជជមនមួយេចញពីកិចចផ្តួចេផ្តើមទំងេនះ។
របយករណ៍ េនះ េធ្វើករវិភគ ល់ព័ត៌មនែដលខញុំបនទទួល ំងពីេដើមដំបូងៃន ណត្តិរបស់ខញុំ កនុងឆន ំ២០០៩
រហូតមកទល់ចុងែខកកក ឆន ំ២០១២ ប់ទំង្រកបខ័ណ្ឌ ចបប់ជតិ្រគប់្រគងេលើសិទធិដីធ្លី (ចបប់ និងេគលនេយបយ
េផ ងៗពក់ព័នធនឹងតំបន់ករពរធមមជតិ) ករវិវឌ ន៍ជអន្តរជតិ ទក់ទងនឹងកតព្វកិចចសិទធិមនុស របស់កមពុជេលើវិស័យ
ដីធ្លី និងផលប៉ះពល់ៃនសមបទនដីេសដ្ឋកិចច និងសមបទនដីដៃទេផ ងេទៀតេទេលើករទទួលបនសិទធិមនុស ។ ករណី
មួយចំនួនែដលបនេ្រជើសស្រមំងេនកនុងរបយករណ៍ េនះ ឆ្លុះបញច ំងពីករបង្ហ ញទំងេនះ។ របយករណ៍ េនះ ែផ្អក
េលើទិនន័យ និងព័ត៌មនផ្លូវកររបស់រ ្ឋ ភិបល ញត្តិជបុគគល និងសកខីកមម ែដលបន ក់ មរយៈបុគគល សហគមន៍
និងអងគករមិនែមនរ ្ឋ ភិបលជតិ និងអន្តរជតិ។ របយករណ៍ េនះ ក៏បនមកពីករសិក ្រ វ្រជវែដល បនេធ្វើេឡើង
េ យករិយល័យឧត្តមសនងករអងគករសហ្របជជតិទទួលបនទុកសិទធិមនុស (OHCHR)េនកមពុជ ែដលបននិងកំពុង
បន្ត មឃ្ល ំេមើល និងេធ្វើករតស៊ូមតិេលើបញ្ហ េនះ។ ខញុំសូមែថ្លងអំណរគុណដល់ករិយល័យOHCHR េនកមពុជ ចំេពះ
ករជួយឧបតថមភគំ្រទដ៏មនតំៃលកនុងបញ្ហ េនះ។ ទនទឹមនឹង្រគប់សកមមភពករងរទំងអស់របស់ខញុំ មនករសហករពី
រ ្ឋ ភិបលក្តី ក៏ជករគួរកត់សំគល់ផងែដរថ ឯក រផ្លូវករែដល្រតូវករចំបច់ស្រមប់េធ្វើករវិភគឲយបនេពញ
េលញទំង្រសុង មិនមន្រគប់្រគន់េទ េហើយព័ត៌មនេទៀតេ ធ ក៏េនមនភពចេន្ល ះ្របេ ងែដរ។
ចប់ ំងពីេពលចប់េផ្តើម គួរកត់សំគល់ថ កលៈេទសៈ្របវត្តិ ្រស្ត ប់ទំងេគលនេយបយៃនរបបែខមរ
្រកហម ករបំផ្លិចបំផ្ល ញ និងករជេន្ល ស្របជជនេចញ្រគប់ទីកែន្លងេនទូទំង្របេទស ែដលបនបន ល់ទុកេ យ
ស្រងគ មសុីវិលរយៈេពលដ៏យូរេនកមពុជ បននំឲយមនករផទុះេឡើងនូវទំនស់ដីធ្លី ែដលរ ្ឋ ភិបលបននិងកំពុងែត
្រគប់្រគងេ ះ្រ យ។ មយ៉ងវិញេទៀត គួរកត់សំគល់ែដរថ កមពុជ គឺជ្របេទសមួយែដលកំពុងអភិវឌ ន៍ ចមន
បំណង្របថន ផ្តល់ ទិភពេលើករេ្របើ្របស់ដីធ្លី និងធនធនធមមជតិរបស់ខ្លួន េដើមបីេធ្វើករអភិវឌ ន៍ និងេធ្វើឲយសមបូរ
រុងេរឿងែថមេទៀត។ ប៉ុែន្តេទះជយ៉ ង ក៏េ យ ខញុំយល់េឃើញថសមបទនដី គួរែត្រតូវបនផ្តល់ និង្រគប់្រគងកនុង
្រកបខ័ណ្ឌ ចបប់ និងេគលនេយបយមួយរឹងមំ ប់ទំងករពិចរ ្រតឹម្រតូវចំេពះ និងករពិេ្រគះេយបល់ជមួយ
អនកទំង យែដលនឹងរងផលប៉ះពល់ និងគិតគូពីករេ្របើ្របស់ធនធនធមមជតិ ្របកបេ យចិរភព។
ភគេ្រចើនៃនបញ្ហ ្របឈមែដលខញុំសំគល់េឃើញែដលមនេនកនុងរបយករណ៍ េនះ (ដូចែដលបនវិភគកនុងែផនក
ទី V ដល់ែផនកទី VIII) េកើតេចញពីករខកខនកនុងករអនុវត្ត្រកបខ័ណ្ឌ គតិយុត្តកនុង្រសុក េនះគឺចបប់ េគលនេយបយ
និង បទ ្ឋ នគតិយុត្ត ែដលរ ្ឋ ភិបលខ្លួនឯងផទ ល់បនបេងកើតេឡើង (ដូចបនពនយល់កនុងែផនកទី III)។ ករផ្តល់ និងករ
្រគប់្រគងសមបទនដីេសដ្ឋកិចច និងសមបទនដីដៃទេទៀតេនះ កមពុជរងេ្រគះេ យករខ្វះតម្ល ភព និងករេគរពខជ ប់
ខជួនចំេពះចបប់ែដលមន្រ ប់។ ភគេ្រចើនេលើសលុបៃន្រកបខ័ណ្ឌ ចបប់ពក់ព័នធនឹងបញ្ហ ទំងេនះ ្រតូវបនេរៀបចំ ក់
ែតងបនល្អេនេលើ្រក ស ប៉ុែន្តបញ្ហ គឺេន្រតង់ករអនុវត្តចបប់ជក់ែស្តង។
មយ៉ងវិញេទៀត បញ្ហ រីក យ លមួយេទៀត ែដលខញុំបនជួប្របទះេនះ គឺលទធភពមិនេសមើគន កនុងទទួលបន
ព័ត៌មន ែដលជចំែណកេធ្វើឲយមនុស ចំនួនភគតិចែតប៉ុេ ្ណ ះ ែដលទទួលអតថ្របេយជន៍ពីសមបទនេនះ ក៏ដូចជករ

4. A/HRC/21/63/Add1.Rev.1
3
រីក យៃនជេម្ល ះទក់ទងនឹងដីធ្លីែដល ចនំឲយមនអសថិរភព។ រ ្ឋ ភិបល គួរមនភពមុឺងម៉ ត់ និងមនតម្ល ភព
កនុងករផ្តល់ និងករ មឃ្ល ំេមើលសមបទនដី (សូមេមើលែផនកទី II និងទី VI) ជពិេសសេនេពលេធ្វើករចរចរគន ឈន
េទករចុះកិចច្រពមេ្រព ងសមបទនជមួយ្រកមហ៊ុនជតិ និង្រកុមហ៊ុនបរេទស េជៀស ងទំនស់ផល្របេយជន៍ េហើយ
្រតូវ ក់ឲយ្រកុមហ៊ុនសមបទនទំងអស់ ទទួលខុស្រតូវកនុងករ្រតួតពិនិតយសកមមភព និងេ ះ្រ យទំនស់ដីធ្លីរបស់
ខ្លួន។ ករគម នតម្ល ភពកនុងបញ្ហ ទំងេនះ បនបេងកើតឲយមនករមនទិលសង ័យពីអំេពើពុករលួយ េន ម ថ ប័នរដ្ឋ ្រគប់
ជន់ថន ក់ េហើយបនេធ្វើឲយ្របជពលរដ្ឋកមពុជជេ្រចើន មនករ ក់អន់្រសពន់ចិត្ត។ េទះជដំេណើ រទស នៈកិចចមកកន់
្របេទសកមពុជចប់ ំងពីឆន ំ ២០០៩ រហូតមក ខញុំបនទទួលកិចចសហករកនុងក្រមិតមួយល្អ ពីសំ ក់រ ្ឋ ភិបល កនុង
វិស័យជេ្រចើនៃន ណត្តិរបស់ខញុំក្តី ខញុំេនមនករពិបកកនុងករទទួលបនព័ត៌មនចំបច់ផ្លូវករ និងករទំនក់ទំនង
ជមួយ្រកុមហ៊ុននន ែដលកន់កប់សមបទនដីេសដ្ឋកិចច និងសមបទនដៃទេទៀត។ កង្វះករទទួលបនព័ត៌មន
សំខន់ៗ េនះ បនេធ្វើឲយមនករពិបកជខ្ល ំងកនុងករសរេសររបយករណ៍ ទូលំទូ យមួយអំពីបញ្ហ ទំងេនះ។
ទនទឹមេពលែដលទីផ កមពុជកំពុងេងើបេឡើង និភ័យ ក៏កំពុងេកើតមនដល់កិត្តិសពទេលើឆកអន្តរជតិស្រមប់
ករវិនិេយគ ែដលមិនមនភព្របកដ្របជកនុងវិស័យដីធ្លី និងវិស័យេផ ងេទៀតជទូេទ។ បរិយកសបចចុបបននៃនករ
អភិវឌ ន៍ បនបង្ហ ញឲយេឃើញពីតម្ល ភពភព េនមនក្រមិតទប និងលទធភពមិនេសមើគន កនុងទទួលបនព័ត៌មន ករ
ពិេ្រគះេយបល់ និងកររួមបញជូ លអនកពក់ព័នធមិនបន្រគប់្រគន់ េហើយេបើ មករយល់េឃើញខញុំ គឺមិនមនចិរភពេនះ
េទ េហើយ ទំនងជនឹងបងកឧបសគគែថមេទៀតដល់កំេណើ នេសដ្ឋកិចចជតិ។ ជករពិត ស់ ករណី សមបទនដីខ្លះ ទំនង
ជមនផលប៉ះពល់វិជជមនស្រមប់្របជជនកមពុជ កនុងលកខខណ្ឌ ៃនករបេងកើតករងរ ករបេងកើនេសដ្ឋកិចចមូល ្ឋ ន ករ
បេងកើតចំណូ លដល់េស ហិរញញវតថុ ធរណៈ និង កររួមចំែណកទូេទដល់ករអភិវឌ ន៍ជតិ។ េទះជយ៉ ង ក៏
េ យ ករខូចខតេទេលើមនុស េ យ រសមបទន ភគេ្រចើនមនក្រមិតខពស់ េហើយសិទធិមនុស គួរែតជេបះដូងៃន
អភិ្រកមឈនេទករផ្តល់ និងករ្រគប់្រគងដីសមបទន េដើមបីឲយសមបទនទំងេនះ ផ្តល់ផលវិជជមន។ មនករចង្រកង
ឯក រយ៉ ងម៉ត់ចត់អំពីកររំេ ភសិទធិមនុស ដ៏ធងន់ធងរ និងដ៏រីក ល លពក់ព័ន្ឋនឹងសមបទនដី ែដល្រតូវករឲយមន
ករេឆ្លើយតបេ យករេ ះ្រ យែកត្រមូវេឡើងវិញ។ ករេចទ្របកន់សកមមជនដីធ្លី និងអនកករពរសិទធិមនុស គឺជ
កង្វល់ដ៏ធំមួយ េ យ រេសរីភពកនុងករបេញចញមតិ និងេសរីភពកនុងករ្របជុំ មន រៈសំខន់ខ្ល ំង ស់ស្រមប់
សងគមមួយែដលមនដំេណើ រករលិទធិ្របជធិបេតយយបនល្អ។
មយ៉ងវិញេទៀត េនទូទំងករវិភគរបស់ខញុំទំងមូល ខញុំបនខិតខំែស្វងយល់ឲយបនេពញេលញអំពីសមបទនដីជ
េ្រចើនែដលរ ្ឋ ភិបលបនផ្តល់។ ជទូេទ មិនមនភពចបស់ ស់េទ អំពីវិ លភពៃនផល្របេយជន៍ពិត្របកដ
ែដល្របជជនកមពុជទទួលបនពីសមបទនដីទំងេនះ េហើយខញុំមនកង្វល់ថ េទះបីជមនករសនយរបស់រ ្ឋ ភិបល
កនុងករ្របយុទធ្របឆំងនឹងអំេពើពុករលួយក្តីក៏មនសមបទនិកជេ្រចើន្របតិបត្តិករេ យភព ក់កំបំង។ អតថ្របេយជន៍
ពីសមបទនដី ្របសិនជមនែមន គួរែតបង្ហ ញឲយេឃើញអំពីបរិមណរបស់ និងេធ្វើឲយេគបនេមើលេឃើញចបស់ផង
េហើយ្របសិនជ គម នភស្តុ ងអំពីអតថ្របេយជន៍េទេនះ េគលនេយបយ និងករអនុវត្តជុំវិញករផ្តល់សមបទនដី
េនះ គួរែតេធ្វើករែកស្រមួលេឡើងវិញ។ ផលប៉ះពល់ៃនសមបទនដី គួរែតបនេធ្វើករវិភគអំពីផលវិបករយៈេពលខ្លី
និងរយៈេពលែវងរបស់ េហើយជករពិត ស់គឺ អតថ្របេយជន៍គួរែតមនពិត្របកដ និងមនេ្រចើនជងភពបត់បង់
ស្រមប់មនុស ភគេ្រចើន េដើមបី ចចត់ទុកថមន រៈ្របេយជន៍េទបន។ ខញុំយល់េឃើញថ ករអភិវឌ ន៍ដីធ្លី និង
ធនធនធមមជតិេនកមពុជ ចនឹងមនផលប៉ះពល់វិជជមនេទេលើជីវិតរស់េនរបស់្របជជនកមពុជ្រគប់រូប ្របសិនជ
្រតូវបនេធ្វើេ យសមធម៌ និង្របកបេ យនិរន្តរភព និងសថិតកនុង្រកបខណ្ឌ ៃនកតព្វកិចចសិទធិមនុស របស់រ ្ឋ ភិបល
េហើយសថិតកនុង ម រតី ថ បន ែដលខញុំបង្ហ ញរបយករណ៍ េនះ។

5. A/HRC/21/63/Add1.Rev.1
4
មតិក
កថខ័ណ្ឌ ទំព័រ
I. េសចក្តីេផ្តើម និង វិ លភព............................................................. ១-៥ ៩
II. ករ មឃ្ល ំេមើលសមបទនដីេនកនុងអំឡុងេពលពីរទសវត រ ៍ចុងេ្រកយ.... ៦-១៣ ១០
III. ្រកបខ័ណ្ឌ ជតិ – ចបប់ និងនីតិវិធីេផ ងៗ ........................................... ១៤-៦៥ ១៣
ក. ករ្រគប់្រគងដីធ្លី៖ ករេធ្វើចំ ត់ថន ក់ដីធ្លី និងករេធ្វើអនុបេយគដី ធរណៈ
របស់រដ្ឋ............................................................................................... ១៥-១៩ ១៣
ខ. ចបប់ និងបទបបញញត្តិែដល្រគប់្រគងេលើសមបទនដី..................................... ២០-២៥ ១៥
គ. បចចុបបននភពៃននីតិវិធីផ្តល់សមបទនដី – តួនទីរបស់តួអងគរដ្ឋ...................... ២៦-៣៤ ១៧
ឃ. អន្តរកមមជមួយចបប់ និងបទបបញញត្តិដៃទេទៀតែដល្រគប់្រគប់េលើសមបទនដី... ៣៥-៤៨ ២២
ង. កមមសិទធិដីធ្លី និងសិទធិេភគៈ..................................................................... ៤៩-៥១ ២៩
ច. សិទធិេលើដីធ្លីរបស់ជនជតិេដើមភគតិច....................................................... ៥២-៥៤ ៣១
ឆ. ករពិនិតយេមើល្រតួសៗេលើយន្តករេ ះ្រ យទំនស់ដីធ្លីែដលមន្រ ប់...... ៥៥-៥៩ ៣២
ជ. ករែ្រប្របួលថមីៗ ៃនចបប់ និងេគលនេយបយ......................................... ៦០-៦៣ ៣៤
ឈ. េសចក្តី្រពងចបប់ និងបទបបញញត្តិែដលកំពុងរង់ចំករអនុម័ត........................ ៦៤-៦៥ ៣៥
IV. ្រកបខ័ណ្ឌ ចបប់អន្តរជតិ................................................................... ៦៦-៨០ ៣៦
ក. ករវិវឌ ន៍េនកនុង្របព័ន្ឋចបប់សិទ្ឋិមនុស អន្តរជតិទក់ទងនឹង
កតព្វកិចចសិទធិមនុស របស់កមពុជ............................................................ ៦៦-៧២ ៣៦
ខ. ករវិវឌ ន៍ជអន្តរជតិទក់ទងនឹងករទទួលខុស្រតូវខងសិទធិមនុស របស់
សហ្រគសពណិ ជជកមម........................................................................... ៧៣-៧៦ ៣៩
គ. បទ ្ឋ នអន្តរជតិ ស្រមប់ករបងក រ និងករេ ះ្រ យផលប៉ះពល់

6. A/HRC/21/63/Add1.Rev.1
5
សិទធិមនុស .......................................................................................... ៧៧-៨០ ៤១
V. ទិដ្ឋភពទូេទៃនសមបទនដីេសដ្ឋកិចច (ELC) និងសមបទនដៃទេទៀត
េនកមពុជ...................................................................................... ៨១-៩៥ ៤៣
ក. ចំនួនផ្លូវករៃនសមបទនដីេសដ្ឋកិចច និងសមបទនដីដៃទេទៀត
ែដលបនផ្តល់ (ទិដ្ឋភពទូេទ)................................................................. ៨១-៨៦ ៤៣
ខ. លទធភពទទួលបនព័ត៌មន និងឯក រ................................................... ៨៧-៩២ ៤៦
គ. ចំនួនសមបទនដីេសដ្ឋកិចច និងសមបទនដីេផ ងៗេទៀតែដលបនផ្តល់
េនកនុងតំបន់ករពរ និងេនេលើដីរបស់ជនជតិេដើមភគតិច......................... ៩៣-៩៥ ៥០
VI. ចបប់ និងករអនុវត្តជក់ែស្តង៖ សមបទនដី និងករអនុវត្ត ម
លកខខណ្ឌ ត្រមូវៃនចបប់ និងនីតិវិធី..................................................... ៩៦-១២៦ ៥១
ក. ទំហំៃផទដីសមបទន និងកមមសិទធិ................................................................ ៩៧-១០០ ៥២
ខ. ករពិនិតយេមើលេឡើងវិញ ករ ម ន្រតួតពិនិតយ និង ករលុបេចល
សមបទនដី.......................................................................................... ១០១-១០៥ ៥៤
គ. ករអនុវត្តន៍្រសប ម្រកបខ័ណ្ឌ ៃនករអភិរក ចំេពះតំបន់ករពរ
និងៃ្រពេឈើ.......................................................................................... ១០៦-១១៣ ៥៦
ឃ. ករពិេ្រគះេយបល់ជ ធរណៈ និងករ យតំៃលេហតុប៉ះពល់បរិ ថ ន
និងសងគម............................................................................................. ១១៤-១១៧ ៥៨
ង. ករអនុវត្ត ម្រកបខ័ណ្ឌ ករពរ មផ្លូវចបប់ស្រមប់ដីធ្លីរបស់
ជនជតិេដើមភគតិច.............................................................................. ១១៨-១២៦ ៥៩
VII. ផល្របេយជន៍ និងផលប៉ះពល់អវិជជមនៃនសមបទនដីនន................ ១២៧-១៧៦ ៦២
ក. ផលប៉ះពល់ទូេទេលើសិទធិមនុស ............................................................. ១២៩ ៦៣
ខ. បញ្ហ អសថិរភព និងករ្រគប់្រគងទន់េខ យ................................................ ១៣០-១៣៧ ៦៤
គ. ករបេណ្ត ញេចញេ យបំពន និងករផ្ល ស់ប្តូរទីលំេនថមី............................. ១៣៨-១៤៥ ៦៦

7. A/HRC/21/63/Add1.Rev.1
6
ឃ. ករបំផ្ល ញបរិ ថ ន និងផលប៉ះពល់េលើេលើជីវភពរស់េន........................... ១៤៦-១៥៣ ៧១
ង. បញ្ហ ជុំវិញលទធភពទទួលបនទឹក ្អ តេ្របើ្របស់....................................... ១៥៤-១៥៧ ៧៣
ច. កង្វល់ទក់ទងនឹងសន្តិសុខៈ ករ ក់ព្រងយកងកម្ល ំង្រប ប់ វុធរបស់រដ្ឋ
និងបុគគលិកសន្តិសុខឯកជន........................................................................ ១៥៨-១៦១ ៧៤
ឆ. ផលប៉ះពល់េលើជនជតិេដើមភគតិច........................................................ ១៦២-១៦៤ ៧៥
ជ. ផលប៉ះពល់េលើតំបន់ែដលមន រៈសំខន់ខងែផនកវបបធម៌ និង
ខងករេគរពបូជ.................................................................................. ១៦៥-១៦៧ ៧៦
ឈ. ផលប៉ះពល់េលើ្រស្តី និងេកមង្រសី............................................................... ១៦៨-១៧៣ ៧៧
ញ. ផលប៉ះពល់េលើកុមរ............................................................................. ១៧៤-១៧៦ ៨០
VIII. លទធភពទទួលបនដំេ ះ្រ យ្របកបេ យ្របសិទធភព................... ១៧៧-១៩៥ ៨១
ក. ភពមន និងលទធភពេ្របើ្របស់ៃនយន្តករេ្រក្របព័នធតុ ករ
ែដលមន្រ ប់..................................................................................... ១៧៧-១៨០ ៨១
ខ. ករេ្របើ្របស់្របព័នធតុ ករ និងករេចទ្របកន់បទ្រពហមទណ្ឌ ចំេពះ
បុគគលែដលប្តឹងត ៉ ទមទរដីរបស់ខ្លួន និងសកមមជនខងដីធ្លី......................... ១៨១-១៨៤ ៨២
គ. បរិយកសស្រមប់សងគមសុីវិល និងសកមមភពរបស់សហគមន៍.................... ១៨៥-១៨៧ ៨៤
ឃ. យន្តករេ ះ្រ យវិ ទក្រមិត្របតិបត្តិករ................................................. ១៨៨-១៩០ ៨៥
ង. ភពមន និងលទ្ឋភពេទេ្របើ្របស់ យន្តករេ ះ្រ យ
វិ ទក្រមិតអន្តរជតិ................................................................................. ១៩១-១៩៥ ៨៦
IX. េសចក្តីសននិ ្ឋ ន និងអនុ សន៍........................................................ ១៩៦-២៤២ ៨៩
ក. ករទទួលបនព័ត៌មន និងតម្ល ភព......................................................... ២០១-២០៥ ៩១
ខ. ករផ្តល់សមបទនដី - ករពិេ្រគះេយបល់ និងករ្រតួតពិនិតយ....................... ២០៦-២១១ ៩២
គ. ករផ្តល់សមបទនដី - ករករពរបរិ ថ ន និងសងគម.................................... ២១២-២១៦ ៩៣
ឃ. សកមមភពៃនសមបទនដី........................................................................ ២១៧-២២៤ ៩៣

8. A/HRC/21/63/Add1.Rev.1
7
ង. ករឃ្ល ំេមើល ករ្រ វ្រជវ និងករវិភគ................................................... ២២៥-២៣១ ៩៥
ច. ករេ ះ្រ យទំនស់........................................................................... ២៣២-២៣៥ ៩៥
ឆ. ករពិនិតយេឡើងវិញេ យ ថ ប័នសិទធិមនុស នន និង
យន្តករបណ្តឹ ងអន្តរជតិេផ ងៗ............................................................... ២៣៦-២៣៩ ៩៦
ជ. ករតស៊ូមតិេលើសិទធិដីធ្លី និងករអប់រំ......................................................... ២៤០-២៤២ ៩៧
ឧបសមព័ន្ឋ៖
I. សមបទនដីែដល្រតូវបនផ្តល់េនកនុងតំបន់ករពរធមមជតិែដលបនបេងកើតេឡើងេ យ
្រពះ ជ្រកឹតយ (ចុះៃថងទី ១ ែខវិចឆិក ឆន ំ១៩៩៣)................................................................. ៩៨
II. សមបទនដីែដល្រតូវបនផ្តល់េនកនុងតំបន់ ែដលមនសហគមន៍ជនជតិេដើមភគតិចរស់េន
និង/ឬ េ្របើ្របស់ជ្របៃពណី .............................................................................................. ១៤១
III. ្រកុមហ៊ុន យូេនៀន េដវឺលបបេមន ្រគុប (Union Development Group Co., Ltd)
ឧទយនជតិបុទុម គរ េខត្ត េកះកុង............................................................................... ១៧០
IV. ្រកុមហ៊ុន ជីងហ ុងរីេខមបូ ខូអិលលធីឌី (Jing Zhong Ri) សមបទនដីេសដ្ឋកិចចេនេលើដី
ជនជតិេដើមភគតិចទំពួន កនុង្រសុកលំផត់ េខត្តរតនៈគិរី....................................................... ១៧៨
V. ែផនទីៃនដីសមបទនែដលមនទី ំងជប់ៗគន ឬ ែកបរៗគន .................................................... ១៨២

9. A/HRC/21/63/Add1.Rev.1
8
I. េសចក្តីេផ្តើម និង វិ លភព
១. របយករណ៍ េនះ ្រតូវបនបញជូ ន្រសប មេសចក្តីសំេរចចិត្តេលខ១៨/២៥ ចុះៃថងទី២៦ ែខកញញ ឆន ំ ២០១១
របស់្រកុម្របឹក សិទធិមនុស អងគករសហ្របជជតិ គឺជករ យតំៃលអំពីផលប៉ះពល់សិទ្ឋិមនុស េ យសមបទនដី
េសដ្ឋកិចច (ELCs) និងសមបទនដីដៃទេទៀត និងគេ្រមងអភិវឌ ន៍ធំៗេនកមពុជ (ជទូេទគឺ និយយសំេ េលើ
“សមបទនដី” េនកនុងរបយករណ៍ េនះទំងមូល លុះ្រ មនករបញជ ក់េ យែឡក)។ របយករណ៍ េនះ មិន្រតឹមែតជ
ករវិភគេទេលើសមបទនទក់ទងនឹងវិស័យកសិ-ឧស ហកមម (មនជ ទិ៍ ចំករេកស៊ូ ចំករអំេព ចំករៃម៉ ក់ និង
ចំករដំឡូងមី) ប៉ុេ ្ណ ះេទ ប៉ុែន្តែថមទំងជករវិភគេទេលើ សមបទនែរ ៉ េ្របងកត និងឧសម័ន ៃ្រពេឈើ និងសមបទន
ស្រមប់េគលេ េទសចរណ៍ ករអភិវឌ ន៍ អចលន្រទពយ និងគេ្រមងអភិវឌ ន៍្រទង់្រទយធំមួយចំនួន មនដូចជ ទំនប់
រីអគគីសនី ជេដើម។
២. ចប់ ំងពីេពលខញុំចូលកន់មុខតំែណងជអនក យករណ៍ ពិេសសកនុងឆន ំ២០០៩ មក ខញុំបនទទួលព័ត៌មនជ
ហូរែហរអំពីបញ្ហ សិទធិមនុស ទក់ទងនឹងសមបទនដី ប់ទំងករបេណ្ត ញេចញេ យបំពន ករ ំងទីលំេនថមី និងករ
ផ្ល ស់ប្តូរទីលំេនគម នែផនករចបស់ ស់ ករបំផ្ល ញបរិ ថ ន និងករេធ្វើ ជីវកមមធនធនធមមជតិ ែដលគម ននិរន្តរភព
និងករគំ មកំែហងដល់ករចិញចឹមជីវិតរបស់ជនជតិេដើមភគតិច ្របៃពណី និងវបបធម៌ កនុងចំេ មបញ្ហ ជេ្រចើន
េទៀត។ ចំនួនករណី បណ្តឹ ងមនករេកើនេឡើងែដលខញុំបនដឹងផងែដរ ែដលកនុងេនះ មនបុគគល និងសហគមន៍ជេ្រចើន
កំពុងែតេធ្វើករទមទរសិទធិេលើដីធ្លីរបស់ខ្លួន សកមមជនដីធ្លី និងអនកករពរ សិទធិមនុស ដៃទេទៀត ្រតូវបនេគយយីរំខន
គ្រមមកំែហង ឬ ក់េទស្រពហមទណ្ឌ េ យ រែតពួកេគេធ្វើករ ត ៉ ចំេពះករផ្តល់ និងករ្រគប់្រគងសមបទនដី
េសដ្ឋកិចច និងសមបទនដីដៃទេទៀត។ ខញុំបន មឃ្ល ំេមើលបញ្ហ ទំងេនះេពញ ណត្តិករងររបស់ខញុំ និងបនមន
ឳកសជួបេ យផទ ល់ជមួយ្របជពលរដ្ឋទំង យែដលរងករប៉ះពល់ ឬ អនកបនដឹងឮអំពី សមបទនដីទំងេនះ េន
អំឡុងេពលបំេពញេបសកកមមចំនួន្របំពីរេលើករបស់ខញុំមកកន់្របេទសកមពុជ។ ខញុំបនេលើកេឡើងអំពីបញ្ហ ទំងេនះេន
្រគប់របយករណ៍ របស់ខញុំ ក់ជូន្រកុម្របឹក សិទធិមនុស របស់អងគករសហ្របជជតិ េនកនុងលិខិតរបស់ខញុំេផញើជូន ជ
រ ្ឋ ភិបលកមពុជ និងកនុងកិចចសនទនរបស់ខញុំជមួយតំ ងននរបស់រ ្ឋ ភិបល េនអំឡុងេពលបំេពញេបសកកមម
របស់ខញុំមកកន់្របេទសកមពុជ។
៣. េ យ រភពធងន់ធងរ និងភព្រសួច្រ វៃនបញ្ហ ្របឈមេនះ និងករងរដ៏េ្រចើនែដលបុព្វ ធិករីរបស់ខញុំបន
េធ្វើេលើបញ្ហ សមបទនដីេសដ្ឋកិចច ខញុំបនេផ្ត តេនកនុងដំេណើ រទស នកិចចរបស់ខញុំមកកន់្របេទសកមពុជ កនុង ែខឧសភ ឆន ំ
២០១២ េលើសមបទនដី និងបង្ហ ញរបយករណ៍ េនះជូន្រកុម្របឹក សិទធិមនុស ជឧបសមព័នធៃនរបយករណ៍ េគល
របស់ខញុំស្រមប់ឆន ំ២០១១-២០១២ ែដលបនេផ្ត តេលើកំែណទ្រមង់្របព័នធេបះេឆន ត។ េគលបំណងគឺ េដើមបីពិនិតយ
េមើល ថ នករណ៍ វិវត្តន៍ថមីៗអំពីបញ្ហ ្របឈមខងសិទធិមនុស ែដលេកើតេចញពីសមបទនដី េនចំេពះមុខសនទុះៃនករ
េកើនេឡើងយ៉ ងឆប់រហ័សៃនចំនួនសមបទនដី ែដលបនផ្តល់ឲយ្រកុមហ៊ុនជតិ និង្រកុមហ៊ុនបរេទស និងផលប៉ះពល់
អវិជជមនធងន់ធងររបស់សមបទនដីទំងេនះដល់ជីវភពរស់េនរបស់្របជពលរដ្ឋកមពុជ។ ដូេចនះ របយករណ៍ េនះ ដក
្រសង់ផងែដរ ពីរបយករណ៍ ចំនួនពីរស្តីពីសមបទនដី ែដលបុព្វ ធិករីរបស់ខញុំពីររូប គឺតំ ងពិេសសៃនេ កអគគ
េលខធិករអងគករសហ្របជជតិ (SRSG) ទទួលបនទុកសិទធិមនុស េនកមពុជ បនេធ្វើនេពលកន្លងមកេនកនុងឆន ំ
២០០៤ និងឆន ំ២០០៧។ េទះជយ៉ ង ក៏េ យ េ យ ររបយករណ៍ កន្លងមក បនេផ្ត តជចមបងេលើ
សមបទនដីស្រមប់េគលេ កសិកមម ដូេចនះរបយករណ៍ េនះរបស់ខញុំ ្រគបដណ្ត ប់េលើបញ្ហ សិទធិមនុស ទូេទទក់ទង
នឹងសមបទនដីស្រមប់េគលេ កសិកមម ក៏ដូចជ្របេភទដៃទេទៀតៃនសមបទន េហើយកនុងេនះមនបញ្ហ ខ្លះគឺជបញ្ហ

10. A/HRC/21/63/Add1.Rev.1
9
ថមី។ ខញុំសូមេ របយករណ៍ នីមួយៗ ៃនរបយករណ៍ ទំងពីរកន្លងមកេនះ ថជ “របយករណ៍ តំ ងពិេសសឆន ំ
២០០៤” និង “របយករណ៍ តំ ងពិេសស ឆន ំ២០០៧” េនកនុងរបយករណ៍ េនះទំងមូល។ របយករណ៍ េនះ
មនបញជូ ល ករវិភគអំពីផលប៉ះពល់ទូេទេលើសិទធិមនុស េ យ រែតករផ្តល់ និងករ្រគប់្រគងសមបទនដីេសដ្ឋកិចច
និងសមបទនដីដៃទេទៀត ទំងេនតំបន់ទី្របជុំជន និង េនតំបន់ជនបទ។ េទះជយ៉ ង ក៏េ យ ពីេ្រពះែតកង្វល់
អំពីករបំផ្ល ញធនធនធមមជតិេនកមពុជ េនែតមនជបន្ត ខញុំបនសេ្រមចេផ្ត តករយកចិត្តទុក ក់ជពិេសស េលើ
សមបទនដីេនកនុងតំបន់ករពរធមមជតិ េនកនុងរបយករណ៍ េនះ (សូមេមើលឧបសមព័នធទី I ស្តីពីបញជីសមបទនដី ែដល
បនផ្តល់េនកនុងតំបន់ករពរធមមជតិ)។
៤. កនុងដំេណើ រេបសកមមេនកនុងែខឧសភ ឆន ំ២០១២ ខញុំបនេធ្វើទស នកិចចេទកន់េខត្តរតនគីរី សទឹងែ្រតង និង េខត្ត
្រកេចះ ក៏ដូចជេន ជធនីភនំេពញ។ េនកនុងេខត្តនីមួយៗ ខញុំបនជួបជមួយសហគមន៍មួយចំនួនែដលរងផលប៉ះពល់
ពីសមបទនដី ក៏ដូចជជួបជមួយ ជញ ធរេខត្ត។ ខញុំបនពយយមទក់ទងជមួយ្រកុមហ៊ុនេផ ងៗ ែដល្រតូវបនរ ្ឋ
ភិបលផ្តល់សមបទនពក់ព័នធឲយ េហើយខញុំនឹងខិតខំ្របឹងែ្របងតេទេទៀត េដើមបី្រប្រស័យទក់ទងជមួយ្រកុមហ៊ុនទំង
េនះ ែដលពួកេគគឺជតួអងគសំខន់កនុងករ្របតិបត្តិករសមបទនដី និងជតួអងគសំខន់ែដលទទួលផល្របេយជន៍ពីសមប
ទនដីទំងេនះ។ ខញុំក៏បនជួបផងែដរជមួយតំ ងសងគមសុីវិលជេ្រចើន ជួបជមួយ្រកសួងបរិ ថ ន ្រកសួងេរៀបចំ
ែដនដី នគរូបនីយកមម និងសំណង់ តំ ងទូត និងអនកផ្តល់ជំនួយ និង្រកុមអងគករសហ្របជជតិ្របចំកមពុជ។ ខញុំមន
ករេ ក ្ត យ ែដលខញុំមិនបនជួបជមួយ្រកសួងកសិកមម រុកខ ្របម៉ ញ់ និងេន ទ ជពិេសស ពីេ្រពះែត្រកសួងេនះ
គឺជអងគភពមួយរបស់រ ្ឋ ភិបល ែដលពក់ព័នធខ្ល ំងជងេគកនុងវិស័យសមបទនដីេនះ។ ព័ត៌មនបែនថមមួយចំនួន ្រតូវ
បនផ្តល់ឲយេ យ្រកសួង បរិ ថ ន និង្រកសួងេរៀបចំែដនដី នគរូបនីយកមម និងសំណង់។
៥. អំឡុងេបសកកមមថមីៗបំផុតរបស់ខញុំ កលពីៃថងទី៧ ែខឧសភ ឆន ំ២០១២ េ កនយករដ្ឋម្រន្តី បន្របកសពី
កិចចផ្តួចេផ្តើមរបស់រ ្ឋ ភិបលទក់ទងនឹងសមបទនដីេសដ្ឋកិចច រួមមនទំងករ្រគប់្រគងេលើករផ្អ កករផ្តល់សមបទនដី
េសដ្ឋកិចចថមី និងករ្រតួតពិនិតយេឡើងវិញេលើករអនុវត្តទក់ទងនឹងកិចចសនយ និងកតព្វកិចច មចបប់របស់សមបទនិកៃន
សមបទនដីែដលមន្រ ប់។ ជបន្តបនទ ប់ េ កនយករដ្ឋម្រន្តី បន្របកសអំពីកិចចផ្តួចេផ្តើមេធ្វើប័ណ្ណ កមមសិទ្ឋិដី
ស្រមប់្របជពលរដ្ឋរស់េនកនុងតំបន់ដីសមបទន។ របយករណ៍ េនះក៏េធ្វើករពិចរ ផងែដរពីករវិវឌ ន៍ថមីៗ ទំង
អស់េនះ និងស្វះែស្វងេដើមបីបេងកើតឲយមនទិដ្ឋភពវិជជមនមួយេចញពីកិចចផ្តួចេផ្តើមទំងនះ។ របយករណ៍ េនះ េធ្វើករ
វិភគេលើ ល់ព័ត៌មនែដលខញុំបនទទួល ំងពីេដើមដំបូងៃន ណត្តិរបស់ខញុំ កនុងឆន ំ២០០៩ រហូតមកទល់ចុងែខកកក
ឆន ំ២០១២ ប់ទំង្រកបខ័ណ្ឌ ចបប់ជតិ្រគប់្រគងេលើសិទធិដីធ្លី (ចបប់ និងេគលនេយបយេផ ងៗពក់ព័នធនឹងតំបន់
ករពរធមមជតិ) ករវិវឌ ន៍ជអន្តរជតិទក់ទងនឹងកតព្វកិចចសិទធិមនុស របស់កមពុជេលើវិស័យដីធ្លី និងផលប៉ះពល់ៃន
សមបទនដីេសដ្ឋកិចច និងសមបទនដីដៃទេផ ងេទៀតេទេលើករទទួលបនសិទធិមនុស ។ ករណី មួយចំនួនែដលបន
េ្រជើសស្រមំង េនកនុងរបយករណ៍ េនះឆ្លុះបញច ំងពីករបង្ហ ញជូនទំងេនះ។ របយករណ៍ េនះែផ្អកេលើទិនន័យ និង
ព័ត៌មនផ្លូវកររបស់រ ្ឋ ភិបល ញត្តិជបុគគល និងសកខីកមមែដលបន ក់ មរយៈបុគគល សហគមន៍ និងអងគករមិនែមន
រ ្ឋ ភិបលជតិ និង អន្តរជតិផងែដរ។ របយករណ៍ េនះ ក៏បនមកពីករសិក ្រ វ្រជវែដលបនេធ្វើេឡើងេ យ
ករិយល័យឧត្តមសនងករអងគករសហ្របជជតិទទួលបនទុកសិទធិមនុស (OHCHR) េនកមពុជ ែដលបននិងកំពុងបន្ត
មឃ្ល ំេមើល និងេធ្វើករតស៊ូមតិេលើបញ្ហ េនះ។ ខញុំសូមែថ្លងអំណរគុណដល់ករិយល័យ OHCHR េនកមពុជ ចំេពះ
ករជួយឧបតថមភគំ្រទដ៏ មនតំៃលេនះ។ ទនទឹមនឹង្រគប់សកមមភពករងរទំងអស់របស់ខញុំមនករសហករពីរ ្ឋ ភិបលក្តី
ក៏ជករគួរកត់សំគល់ផងែដរថ ឯក រផ្លូវករែដល្រតូវករចំបច់ស្រមប់ករវិភគឲយបនេពញេលញទំង្រសុង មិន
មន្រគប់្រគន់េទ េហើយព័ត៌មនេទៀតេ ធក៏េនមនភពចេន្ល ះ្របេ ងែដរ។

11. A/HRC/21/63/Add1.Rev.1
10
II. ករ មឃ្ល ំេមើលសមបទនដី េនកនុងអំឡុងេពលពីរទសវត រ ៍ចុងេ្រកយ
៦. សមបទនដី គឺជកិចចសនយមួយេធ្វើេឡើងរ ងរ ្ឋ ភិបល និងតួអងគមួយេទៀត ែដលផ្តល់ឲយតួអងគេនះនូវសិទធិ
ជក់ ក់កនុងករ្រគប់្រគងៃផទដីមួយកែន្លង ែដលមនកំណត់រយៈេពល សថិតកនុងកមមវតថុៃនកិចច្រពមេ្រព ង ែដលកំណត់ពី
សកមមភពែដល្រតូវេធ្វើេនេលើៃផទដីេនះ។ ឧទហរណ៍ សមបទនិកមួយរូប ចនឹង្រតូវបនផ្តល់សិទធិពិេសសកនុងករ
្រគប់្រគង ករ ំដុះ និង្របមូលផលេលើៃផទដីេនះ។ េទះបីជសមបទនដី ជេរឿយៗ ្រតូវបនផ្តល់ស្រមប់រយៈេពល
មួយែវង េហើយសមបទនិក ច្រតូវបនផ្តល់សិទធិពិេសសកនុងករេ្របើ្របស់ៃផទដីេនះក្តី ក៏សមបទនិក មិន្រតូវបនផ្តល់ឲយ
នូវសិទធិកមមសិទ្ឋិទំង្រសុងែដរ េហើយដីេនះេទៀតេ ធ ក៏េនែតជដីរបស់រដ្ឋដែដល។ កង្វល់អំពីផលប៉ះពល់ៃន
សមបទនដី ចប់េផ្តើមេកើតមនេឡើង ំងពីទសវត រ ៍ ឆន ំ១៩៩០ េនេពលែដលអងគករសិទធិមនុស ននបនចប់េផ្តើម
ទទួលពកយបណ្តឹ ងអំពីកររំេ ភសិទធិមនុស េនតំបន់ដីសមបទន។ ផលប៉ះពល់េទេលើសិទធិមនុស េ យ រ
សមបទនដីស្រមប់េគលេ កសិ-ឧស ហកមម គឺជកមមវតថុៃនករសិក ្រ វ្រជវ េ យករិយល័យឧត្តមសនងករ
អងគករសហ្របជជតិទទួលបនទុកសិទធិមនុស និងជកមមវតថុៃនរបយករណ៍ េផ ងៗេទៀតរបស់បុព្វ ធិករីរបស់ខញុំមួយ
ចំនួន ែដលជតំ ងពិេសសរបស់អគគេលខធិករអងគករ សហ្របជជតិទទួលបនទុកសិទធិមនុស ្របចំកមពុជ
1
និងដូច
បនកត់សំគល់ របយករណ៍ េនះ មនេគលបំណងយកករវិភគេចញពីរបយករណ៍ មុនៗរបស់បុព្វ ធិករីរបស់ខញុំ
មកពិចរ ផងែដរ ។
៧. តំ ងពិេសស ដំបូងេគបំផុត គឺេ ក ៃមឃឹល ឃឺប៊ី បនេទទស នដីសមបទនមួយកែន្លងកនុងែខ មក
ឆន ំ១៩៩៦ កនុងេខត្តរតនគីរី និងបនសំែដងកង្វល់អំពីផលប៉ះពល់ៃនសមបទនដីកសិកមមេទេលើ សិទធិមនុស និងករ
ចិញចឹមជីវិតរបស់សហគមន៍មូល ្ឋ ន។ េនកនុងរបយករណ៍ បន្តបនទ ប់របស់េ ក ក់ជូនគណៈកមមករសិទធិមនុស (ជ
េឈម ះែដលេគេ នេពលេនះ) េ កបនផ្តល់អនុ សន៍ថ “បណ្តឹ ងរបស់អនកភូមិអំពីករមិនបនពិេ្រគះេយបល់
ករេ្របើឆម ំ្រប ប់ វុធ ករឲយចុះហតថេលខេលើកិចចសនយែដលមិនមនករពនយល់្របប់ ករបញ់សម្ល ប់េគ្រកបី ែដល
េដើរចូលកនុងតំបន់ដីសមបទន និងករភ័យខ្ល ចមនេ្រគះថន ក់ ដល់ យុជីវិតរបស់អនកភូមិ និង សុវតថិភពៃនទីកែន្លងកប់
កសពជ្របៃពណី លេ ម ស្រមប់សត្វពហណៈ និងដីកសិកមម គួរែត្រតូវបនេ ះ្រ យ េ យមិន្រតូវអូស
បន្ល យេពលេវ និង្របកបេ យភព្រតឹម្រតូវ និងយុត្តិធម៌ េហើយនិងអនុេ ម មចបប់។”
2
៨. បុព្វ ធិករីរបស់េ ក ៃមឃឹល ឃឺប៊ី គឺេ ក ថូម៉ ស់ ំម៉ បឺក បនបន្តពិនិតយេមើលេលើផលប៉ះពល់សិទធិជន
ជតិេដើមភគតិច េ យ រសមបទនដីកសិកមម និងសមបទនៃ្រពេឈើ េហើយេ កបនេសនើយ៉ ងទទូចដល់រ ្ឋ ភិបល
ែដលសំេណើ មួយកនុងចំេ មសំេណើ ដៃទេទៀត គឺសូមឲយទទួល គ ល់ជផ្លូវករនូវសិទធិរបស់ពួកេគ កនុងករេ្របើ្របស់ដី
ៃ្រពេឈើ និងធនធនធមមជតិដៃទេទៀត និងអត្តសញញ ណវបបធម៌ និងរេបៀបរបបរស់េនេផ ងពីេគ និងែដលមនែតមួយ
របស់ពួកេគ ក៏ដូចជតួនទីរបស់ជនជតិេដើមភគតិចកនុងករ្រគប់្រគង និងករអភិរក ៃ្រពេឈើ និងជីវច្រមុះ។ េ ក
បនផ្តល់អនុ សន៍ថ “ភូមិ ដីធ្លី និងៃ្រពេឈើែដលជនជតិេដើមភគតិច ែដលបននិងកំពុងេ្របើ្របស់ ្រតូវមនករ
កំណត់ឲយបនចបស់ ស់ េហើយ្រតូវរក ទុក េ យមិនគួរផ្តល់សមបទនលកខណៈពណិ ជជកមម មួយ ទំងេន
េពលបចចុបបនន ទំងេទៃថងអនគត ឬ ករេ្របើ្របស់ មួយែដលមនចរិតលកខណៈ្រសេដៀងគន េនះ។ គេ្រមងៃ្រពេឈើ
សហគមន៍មូល ្ឋ ន គួរែត្រតូវបនទទួល គ ល់ និងគំ្រទ។ គេ្រមង ធរណៈ និងគេ្រមងឯកជននន ចនឹងេធ្វើ
1
ស្រមប់ទិដ្ឋភពទូេទៃនសមបទនដី សូមេមើលរបយករណ៍ តំ ងពិេសស ឆន ំ២០០៤ ទំព័រ ១០-១៤ ។
២
ឯក រអងគករសហ្របជជតិ េលខ E/CN.4/1996/93 ចុះៃថងទី ២៦ ែខកុមភ: ឆន ំ១៩៩៦ កថខ័ណ្ឌ ទី ៨៤ ។

12. A/HRC/21/63/Add1.Rev.1
11
េទបន បនទ ប់ពីមនករពិេ្រគះេយបល់្រតឹម្រតូវជមួយ្របជពលរដ្ឋែដលរងផលប៉ះពល់ និងបនទ ប់ពីបនសិក យ
តំៃលអំពីផលប៉ះពល់សងគម បរិ ថ ន និងវបបធម៌រួចេហើយ។
3
កលេនះ ្រកបខ័ណ្ឌ ចបប់ស្រមប់ករផ្តល់ និងករ
អភិវឌ ន៍សមបទនដីកសិកមមេនមនក្រមិតបំផុត និងមនតិចតួចេនេឡើយ កនុងទ្រមង់ជបទបញជ ស្រមប់្របេភទ
សមបទនដីទំងេនះ។
4
ករណី េនះមនករផ្ល ស់ប្តូរ កនុងឆន ំ ២០០១ េនេពលែដលចបប់ភូមិបលថមី កំណត់អំពីលកខខ័ណ្ឌ
ជមូល ្ឋ ន ស្រមប់ករផ្តល់នូវអ្វីែដលបចចុបបននេនះេ ថសមបទនដីេសដ្ឋកិចច (ឬ ELCs) ជករេធ្វើសមបទនស្រមប់
េគលេ កសិ-ឧស ហកមម។
5
បទបបញញត្តិអំពីសមបទនដីកនុងចបប់ភូមិបល ឆន ំ ២០០១ ែដលេ្រកយមក ្រតូវបនែចង
លំអិតេ យអនុ្រកឹតយមួយែដលនិយយែតអំពីសមបទនដីេសដ្ឋកិចច ។
6
៩. គិត្រតឹមទសវត រ ៍ឆន ំ២០០០ បុព្វ ធិករីរបស់េ ក ថូម៉ ស់ ំម៉ បឺក គឺេ ក ភីថឺរ លយែ្របកតិ៍ បនសិក
សុីជេ្រមអំពីផលប៉ះពល់ៃន្របព័នធសមបទនដីេសដ្ឋកិចច េ យែផ្អកេលើទស នៈទនខងសិទធិមនុស ែដលជ្របធនបទ
ៃនរបយករណ៍ ឆន ំ២០០៤។ របយករណ៍ េនះ បនបរិយយលំអិតអំពី ករអនុវត្តបចចុបបនន និងជ្របវត្តិ ្រស្តៃន
ករផ្តល់សមបទនដីេសដ្ឋកិចច ប់ទំងករបេងកើតេឡើង ំងពីដំបូងៃន្របព័នធសមបទន និងបនេផ្ត តករយកចិត្តទុក ក់
េលើសិទធិមនុស និងករចិញចឹមជីវិតរបស់សហគមន៍មូល ្ឋ ន។ េគលបំណងៃនរបយករណ៍ េនះ គឺជួយ ធរណជន
ទូេទឲយបនយល់ដឹងអំពីបញ្ហ េផ ងៗ និងេដើមបីជួយឲយមនករែកែ្របដល់ េគលនេយបយ និង ករអនុវត្ត េដើមបីជួយ
ដល់្របជពលរដ្ឋ្រកី្រកកមពុជ និងមនុស ជំនន់េ្រកយ។ េ ក ភីថឺរ លយែ្របកតិ៍ បនសំែដងករភញ ក់េផ្អើលជខ្ល ំង
េពលបនេឃើញ ថ នភពែបបេនះ និងបនេធ្វើករ យតៃម្លថ “េគលនេយបយេនះខុស... ករផ្តល់សិទធិឲយេទ
្រកុមហ៊ុននូវសិទធិេលើដីធ្លី ែដលមនលកខណៈ្រសេដៀងគន បំផុតេទនឹងសិទធិកមមសិទធិ និងមិនគិតគូទល់ែតេ ះ ឬ គិតគូ
តិចតួចដល់សុខមលភពរបស់្របជពលរដ្ឋ េហើយ្រកុមហ៊ុនទំងេនះរួមចំែណកតិចតួចបំផុតដល់ចំណូ លថវិកជតិ...
េគលនេយបយទំងេនះ មិន្រតឹមែតមិនជួយកត់បនថយភព្រកី្រកប៉ុេ ្ណ ះេទ ប៉ុែន្តែថមទំងបនបេ ្ត យឲយមនករ
បន្តប្លន់យកធនធនធមមជតិរបស់ខ្លួនេទៀតផង។”
7
េ កបនអំពវនវសូមឲយ ត្រត ងទំង្រសុង នូវព័ត៌មនទំង
យ ែដលទក់ទងនឹងសមបទនដីទំងអស់េនកមពុជ ប់ទំងសមបទនដីេសដ្ឋកិចចផងែដរ។
១០. េ្រកយមកេទៀត េ យ រែតផលប៉ះពល់ៃនសមបទនដីេសដ្ឋកិចច និងកររំេ ភសិទធិមនុស ជយថេហតុ
បនបន្តប៉ះពល់ដល់សហគមន៍ជេ្រចើនេទៀត េទើបបុព្វ ធិករីរបស់េ ក េ ក ភីថឺរ លយែ្របកតិ៍ គឺេ ក យ៉ ស
គ យ បនបន្តេធ្វើករពិនិតយបញ្ហ េនះតេទេទៀត េ យេផ្ត តជសំខន់េលើកររំេ ភសិទធិមនុស ែដល្រកុមហ៊ុនទទួល
បនសមបទនដី ជអនក្រប្រពឹត្តេទេលើសហគមន៍ជនបទ ជពិេសស ជនជតិេដើមភគតិច។ លទធផលៃនករងរេនះ គឺ
របយករណ៍ តំ ងពិេសស ឆន ំ២០០៧ ែដលបនេធ្វើបចចុបបននភពេលើករវិវត្តន៍សំខន់ៗចប់ ំងពីរបយករណ៍
តំ ងពិេសសឆន ំ២០០៤ មក ប់ទំង្រកបខ័ណ្ឌ ចបប់ និងបទបញជ េ្រកមចបប់ែដលបនពិនិតយេឡើងវិញ ស្រមប់
ករផ្តល់ និងករ្រគប់្រគងសមបទនដីេសដ្ឋកិចច និងករអនុវត្ត្រកបខ័ណ្ឌ េនះ។ កនុងេសចក្តីេផ្តើមៃនរបយករណ៍ េនះ
៣
ឯក រអងគករសហ្របជជតិ េលខ E/CN.4/1998/95 ចុះៃថងទី ២០ ែខកុមភ: ឆន ំ១៩៩៨ កថខ័ណ្ឌ ទី ១៥៣ ។
៤
សូមេមើលរបយករណ៍ របស់តំ ងពិេសស ឆន ំ២០០៤ កថខ័ណ្ឌ ទី ១២-១៤ ។
៥
ចបប់ភូមិបល ឆន ំ២០០១ ជំពូកទី ៥ ។
៦
អនុ្រកឹតយ េលខ ១៤៦ អន្រក.បក ចុះៃថងទី២៧ ែខធនូ ឆន ំ២០០៥ ស្តីពីសមបទនដីេសដ្ឋកិចច ។
៧
បុព្វកថ ៃនរបយករណ៍ របស់តំ ងពិេសស ឆន ំ២០០៤ ។

13. A/HRC/21/63/Add1.Rev.1
12
េ កតំ ងពិេសស យ៉ ស គ យ បនកត់សំគល់ថ ផលប៉ះពល់ៃនសមបទនដីេសដ្ឋកិចច បនបន្តឆ្លុះបញច ំងពី
លំនំបញ្ហ ទំង យ ែដលបនចង្រកងកនុងរបយករណ៍ តំ ងពិេសស ឆន ំ២០០៤ េហើយែដលរហូតដល់េពលេនះ
សមបទនដី បនេធ្វើឲយមនករខូចខតយ៉ ងដំណំ ដល់ករចិញចឹមជីវិតរបស់សហគមន៍មូល ្ឋ ន។ សហគមន៍នន ទញ
យកអតថ្របយជន៍បនតិចតូចបំផុតពីសមបទនដី េហើយមិនមនករេ ះ្រ យ្របកបេ យ្របសិទធភពេឡើយ េន
េពលែដលសិទធិរបស់ពួកេគ ្រតូវបនរំេ ភបំពនេនះ។ េ កតំ ងពិេសស យ៉ ស គ យ ក៏បនគូសបញជ ក់ផង
ែដរអំពីអនុ សន៍ៃនរបយករណ៍ របស់តំ ងពិេសស ឆន ំ២០០៤ ប់ទំងអនុ សន៍មួយ ែដលេលើកេឡើងថ
្របព័នធសមបទនដីេសដ្ឋកិចចទំងមូល គួរែត្រតូវបនេធ្វើករពិនិតយពិចរ េឡើងវិញ េហើយ គំរូជជេ្រមើសេផ ងស្រមប់
ករអភិវឌ ន៍ខងកសិកមម គួរែតបនយកមកអនុវត្ត ស្រមប់ជអតថ្របេយជន៍របស់្របជពលរដ្ឋកមពុជេនតំបន់ជនបទ។
១១. េទះបីជមនករអំពវនវដូេចនះក្តី និងករអំពវនវជេ្រចើនដៃទេទៀតក្តី ឲយេធ្វើករពិនិតយេមើលេឡើងវិញ និងេធ្វើ
កំែណទ្រមង់ក៏េ យ ក៏រ ្ឋ ភិបលបនបន្តផ្តល់សមបទនដីេសដ្ឋកិចច និងសមបទនដីដៃទេទៀតកនុងអ្រ មួយដ៏គួរឲយ
ភញ ក់េផ្អើល។ កនុងរយៈេពលប៉ុនម នឆន ំកន្លងមកេនះ សមបទនដីែដលបនផ្តល់ឲយ្រកុមហ៊ុនឯកជន មនករេកើនេឡើងទំង
ចំេពះ ្រកុមហ៊ុនជតិ និង្រកុមហ៊ុនបរេទស ស្រមប់េគលេ អភិវឌ ន៍្រទង់្រទយធំៗេលើវិស័យកសិកមម កររុករកែរ ៉
េហ ្ឋ រចនសមព័នធ េទសចរណ៍ ធមមជតិ និងតំបន់េសដ្ឋកិចចពិេសស។
8
ករផ្តល់សមបទនដីទំងេនះ ភគេ្រចើនបនេធ្វើ
េនេលើដី ែដលសហគមន៍ជនជតិេដើមភគតិចបននិងកំពុងែតរស់េន ប់ទំងតំបន់ករពរ និងតំបន់ៃ្រពេឈើផងែដរ។
េទះបីជែផនករអភិវឌ ន៍យុទធ ្រស្តជតិបចចុបបននកមម ២០០៩-២០០១៣ រួមបញចូ លេសចក្តីេយងេលើបញ្ហ ្របឈម
មួយចំនួនទក់ទងនឹងសមបទនដី ប់ទំងត្រមូវករកនុងករេ្របើ្របស់ធនធនឲយមន្របសិទធភពែថមេទៀតក៏េ យ ក៏ខញុំ
មនកង្វល់ជពិេសសថ ខញុំមិនទទួលបនរបយករណ៍ យតៃម្ល្រគប់្រជុងេ្រជយ មួយអំពីផលប៉ះពល់ៃនសមបទន
ដីេទេលើ្របជជន និងធនធនធមមជតិកមពុជ ែដល្រតូវបនេធ្វើេឡើងេ យរ ្ឋ ភិបលេឡើយ។ មយ៉ងវិញេទៀតចំណូ ល
ែដលបនមកពីសមបទនដីទំងេនះ មិន្រតូវបន ត្រត ងឲយដឹងជ ធរណៈ មវិធីមួយែដល ចអនុញញ តឲយ
មនករវិភគ្រគប់្រជុងេ្រជយបន ដូេចនះេហើយ េសទើរែតមិន ចែស្វងរកព័ត៌មនែបបេនះបនែតម្តង។
9
១២. េដើមបីបំេពញចេន្ល ះ្របេ ងៃនករខ្វះទិននន័យលំអិត និង ករវិភគផ្លូវករទំង្រសុងរបស់រ ្ឋ ភិបល េទើប
អងគករមិនែមនរ ្ឋ ភិបលកនុង្រសុកមួយចំនួន បនបេងកើនករេផ្ត តករងរ លរបស់ខ្លួនជបែនថមេទៀតេលើករ មឃ្ល ំ
េមើលសមបទនដីេសដ្ឋកិចច និងសមបទនដីដៃទេទៀត េ្រកមករជួយឧបតថមភគំ្រទធនធនពីអនកផ្តល់ជំនួយអន្តរជតិ។
ជពិេសស អងគករសិទធិមនុស កមពុជចំនួនពីរែដលនំមុខេគគឺ អងគករលីកដូ និងអងគករ ដហុក ែដលបន និងកំពុង
េធ្វើករ្របមូលទិននន័យ ខណៈេពលែដលពួកេគបន មឃ្ល ំេមើលជេម្ល ះដីធ្លី កនុងអំឡុងេពលពីរទសវត រ ៍កន្លងមកេនះ។
អងគករទំងេនះ បន យករណ៍ ថ មនៃផទដីទំហំជងពីរ នហិក នបចចុបបននេនះ ែដល្រតូវបនជួលកនុងរូបភពជ
ករផ្តល់សមបទនឲយេទ្រកុមហ៊ុនឯកជនេ្រចើនជង ២០០ ្រកុមហ៊ុន និងមនៃផទដីទំហំេ្រកមពីរ នហិក បន្តិច ែដល
៨
អងគករលីកដូ និងកែសត Cambodia Daily (ករវិភគរួមគន ), “ករកត់ៃផទដីជចំែនកៗេនកមពុជ៖ ករផ្តល់សមបទនដីេនេពលែតមួយ (ចបប់
េលខ ៧៣០) ចុះៃថងទី១០-១១ ែខមីន ឆន ំ២០១២”, ចរកេមើលបនេនេគហទំព័រ៖ http://licadho-cambodia.org/land2012
៩
កនុងអំឡុងេពលសរេសររបយកណ៍ េនះ មិនមនឯក រេយងសំខន់ មួយ ្រតូវបនរកេឃើញេនេលើេគហទំព័ររបស់្រកសួង េសដ្ឋកិចច និង
ហិរញញ វតថុ និង្រកុម្របឹក អភិវឌ ន៍កមពុជេទ។ ចំណូ លខ្លះ ចមនបង្ហ ញេនកនុង ង្របតិបត្តិករហិរញញ វតថុ និងេសដ្ឋកិចចរបស់រ ្ឋ ភិបល (TOFE)
េនេ្រកម្រកបខណ្ឌ កំែណទ្រមង់ករ្រគប់្រគងហិរញញ វតថុ ធរណ:។ ករេចញផ យព័ត៌មនេនះ គឺជែផនកមួយៃនែផនករករងរ ែដលេរៀបចំ
េ យ្រកុមករងរបេចចកេទសអន្តរ្រកសួងស្តីពី ករេកៀងគរ និងករ្រគប់្រគងចំណូ លពីេ្របង ឧសម័ន និងធនធនែរ ៉ និងមនេរៀបចំជរបយករណ៍
េទៀងទត់មួយេ យ្រកសួងេសដ្ឋកិចច និងហិរញញ វតថុ។ សូមេមើលេគហទំព័រ៖ http://www.mef.gov.kh/tofe.html

14. A/HRC/21/63/Add1.Rev.1
13
្រតូវបនផ្តល់ឲយ្រកុមហ៊ុនរុករកែរ ៉េដើមបីរុករកែរ ៉មស ែរ ៉ែដក ែរ ៉ ព ន់ និងែរ ៉មនតំៃលដៃទេទៀត ។
10
១៣. កង្វះករ យតំៃលជ ធរណៈេ យរ ្ឋ ភិបលអំពីផលប៉ះពល់ៃន្របព័នធសមបទនេទេលើសិទធិមនុស និង
ករចិញចឹមជីវិតរបស់សហគមន៍មូល ្ឋ ន បរិ ថ ន និងករខូតខតេផ ងៗេទៀតេទេលើមនុស និងេសដ្ឋកិចចៃន្របព័នធ
សមបទន គួបផ ំជមួយករខ្វះតម្ល ភពជទូេទជុំវិញសកមមភពសមបទន គឺជ្របភពនំឲយមនករមិនេពញចិត្ត និង
ករត ៉ ។ ផលវិបកេនះ េកើតេចញពីកង្វះករេជឿទុកចិត្តពីសំ ក់សហគមន៍េទេលើ ជញ ធរែដលទទួលខុស្រតូវកនុង
ករផ្តល់សមបទនដី េទេលើ ជញ ធរមូល ្ឋ ន និងកងកម្ល ំង្រប ប់ វុធ ែដលទទួលបនទុកកនុងករស្រមួលដល់ករ
អនុវត្តន៍ៃនសមបទនដី និងេទេលើ្រកុមហ៊ុន ជីវកមមែដល្របតិបត្តិករសមបទនដី ែដលជេរឿយៗ ្រតូវបនេគេមើល
េឃើញថ េធ្វើសកមមភពេដើមបីគិតែតពីេកងយកផលចំេណញ និង េ យផត់េចញនូវសហគមន៍ែដលរងករប៉ះពល់។
III. ្រកបខ័ណ្ឌ ជតិ – ចបប់ និងនីតិវិធីេផ ងៗ
១៤. មនករបេងកើតេគលនេយបយ និងចបប់ជេ្រចើន ចប់ ំងពីរបយករណ៍ តំ ងពិេសស ឆន ំ២០០៧ មក
ែដលជករក ងបែនថមេលើ្រកបខ័ណ្ឌ ចបប់ជតិរឹងមំ ែដលមន្រ ប់ស្រមប់ករ្រគប់្រគងដីធ្លី។ ខងេ្រកមេនះ គឺជ
េសចក្តីសងខបអំពីបញញត្តិចបប់សំខន់ៗទក់ទងនឹងករផ្តល់សមបទនដី ក៏ដូចជ ថ នករណ៍ វិវត្តន៍ថមីៗ។
ក. ករ្រគប់្រគងដីធ្លី៖ ករេធ្វើចំ ត់ថន ក់ដីធ្លី និងករេធ្វើអនុបេយគដី ធរណៈរបស់រដ្ឋ
១៥. េ្រកមចបប់ភូមិបលឆន ំ២០០១ ដីរដ្ឋែចកេចញជពីរ្របេភទ គឺ ដី ធរណៈរបស់រដ្ឋ និងដីឯកជនរបស់រដ្ឋ។
ករ ក់ឲយេឃើញពីភពខុសគន េនះ មន រៈសំខន់ ស់ េ យ រថ ករេធ្វើចំ ត់ថន ក់ដីរដ្ឋេនះមនជប់ទក់
ទងេទនឹងរេបៀបេ្របើ្របស់ដី និងអំពីករអភិវឌ ន៍ែបប ខ្លះ ែដល ចអនុម័តយល់្រពមឲយេធ្វើបនេនេលើតំបន់ជក់
ក់នីមួយៗេនះ។ េបើ មចបប់ភូមិបល ម្រ ១៥ និងអនុ្រកឹតយឆន ំ២០០៦ ស្តីពីករ្រគប់្រគងដីរដ្ឋ ដី ធរណៈ
របស់រដ្ឋ គឺជដីែដលេ្របើ្របស់ស្រមប់ផល្របេយជន៍ទូេទ និង ប់បញជូ លទំងធនធនធមមជតិផងែដរ ដូចជ ៃ្រពេឈើ
ទេន្ល បឹងធមមជតិ ែដនប្រមុងធមមជតិករពរេ យចបប់ េបតិកភណ្ឌ បុ ណវិទយ វបបធម៌ និង្របវត្តិ ្រស្ត។ ដី
ធរណៈរបស់រដ្ឋ មិន ចលក់ដូរ ឬេផទរសិទធិបនេឡើយ និងមិន ចសថិតេ្រកមកមមវតថុៃនករផ្តល់សមបទនដីេសដ្ឋកិចច
ឬ សមបទនដីសងគមកិចចេឡើយ (ែដលមនពិភក េ្រចើនែថមេទៀតេនែផនកខងេ្រកម)។
11
ចបប់េនះែចងមិនសូវចបស់
អំពីថ េតើសមបទន្របេភទេផ ងពីេនះ ចផ្តល់បនឬេទ េនេលើដី ធរណៈរបស់រដ្ឋ េហើយែដល ជធមម គេ្រមង
រុករកែរ ៉ និងគេ្រមង រីអគគីសនី ទំនងជសថិតេនេលើដី ធរណៈរបស់រដ្ឋ ដូចជ ភនំ និងទេន្ល ជេដើម។ េទះជយ៉ ង
ក៏េ យ ចបប់េនះែចងចបស់ថ កិចចសនយជួលដី ធរណៈរបស់រដ្ឋ មិន ចមនរយៈេពលេលើសពី ១៥ (ដប់
្របំ) ឆន ំេឡើយ េហើយ ល់សកមមភពេនេលើដីេនះេទៀតេ ធ មិន្រតូវមនករប៉ះពល់ ឬ េធ្វើឲយផ្ល ស់ប្តូរដល់មុខងរ
១០
សូមេមើលរបយករណ៍ របស់សមគម ដហុកស្តីពី សិទ្ឋិដីធ្លី និងសិទធិលំេន ្ឋ ន ឆន ំ២០១១ ែដលកត់សំគល់ថ េនឆន ំ២០១១ ជរ ្ឋ ភិបល
បនផ្តល់សមបទនដីេសដ្ឋកិចច្របមណជ ២.២៧៦.៣៤៩ហិក េទឲយ្រកុមហ៊ុនចំនួន ២២៥។ ែតេនកនុងឆន ំ២០០១ ជរ ្ឋ ភិបល បន
ផ្តល់ៃផទដីចំនួន ៧៥១.៨៨២ហិក េទឲយ្រកុមហ៊ុនឯកជនស្រមប់សមបទនដីេសដ្ឋកិចច និង្រកុមហ៊ុនរុករកែរ ៉បនទទួលសមបទនដីទំហំ ១,៩
នហិក ។ េយង មែផនទីរបស់អងគករលីកដូ មនៃផទដីចំនួន ៣.៩៣៦.៤៨១ហិក ្រតូវបនផ្តល់ជសមបទនែរ ៉ និងសមបទនដី
េសដ្ឋកិចច ែដល្រគបដណ្ត ប់េលើៃផទដី ២២ភគរយៃនៃផទដីសរុប។ សមបទនដីស្រមប់ដំ ំកសិ-ឧស ហកមមសរុបទំងអស់មន ២.០៣៦.១៧០
ហិក ។
១១
ចបប់ភូមិបល ឆន ំ២០០១ ម្រ ១៥ ។

15. A/HRC/21/63/Add1.Rev.1
14
េដើមរបស់ េឡើយ ឬ ទុកដីេនះេចលកនុង ថ នភពមួយ ែដលមិនបេ្រមើ្របេយជន៍ ធរណៈេឡើយ។
12
េទះជយ៉ ង
ក៏េ យ ដីឯកជនរបស់រដ្ឋ ចជកមមវតថុៃនករលក់ ករដូរ ឬ ករេផទរសិទធិបន។
13
១៦. ដី ធរណៈរបស់រដ្ឋ េនេពលបត់បង់្របេយជន៍ ធរណៈ ច្រតូវចត់បញចូ លជដីឯកជនរបស់រដ្ឋ ែដល
ចេ្របើ្របស់កនុងេគលេ េផ ងេទៀត ប់ទំងេគលេ សមបទនដីេសដ្ឋកិចច និងសមបទនដីសងគមកិចច េហើយក៏ ច
ជកមមវតថុៃនករជួលរយៈេពលែវងផងែដរ។ ដី ធរណៈរបស់រដ្ឋ ចក្ល យេទជដីឯកជនរបស់រដ្ឋបន ែត មរយៈ
ករេធ្វើអនុបេយគផ្លូវករ្រសប ម “ចបប់ស្តីពីករេធ្វើអនុបេយគ្រទពយសមបត្តិរបស់រដ្ឋ េទជ្រទពយសមបត្តិឯកជនរបស់
រដ្ឋ”។
14
េទះបីជចបប់ភូមិបល ក់ត្រមូវឲយមនករអនុម័តចបប់មួយ េដើមបី្រគប់្រគងេលើករេធ្វើអនុបបេយគដី
ធរណៈរបស់រដ្ឋក្តី ក៏បចចុបបននេនះ ករេធ្វើអនុបេយគ កំពុង្រតូវបនអនុវត្ត មនីតិវិធីែដលបនកំណត់កនុង្រពះ ជ
្រកឹតយ និងអនុ្រកឹតយែដលលិខិតបទ ្ឋ នទំងពីរេនះបនេចញេនកនុងឆន ំ២០០៦។
15
១៧. េនកនុងឆន ំ២០០៥ អនុ្រកឹតយស្តីពីករ្រគប់្រគងដីរដ្ឋ ្រតូវបនអនុម័ត ែដល កំណត់្រកបខ័ណ្ឌ ស្រមប់ករេធ្វើអត្ត
សញញ ណកមម និងករេធ្វើែផនទីដីរដ្ឋ ករចុះបញជី និងករេធ្វើចំ ត់ថន ក់ដីរដ្ឋ និងបញចូ លបទបបញញត្តិមួយចំនួន ស្រមប់
ករបេងកើត និងករែថរក ្របព័ន្ឋទិននន័យដីរដ្ឋ។
16
អនុ្រកឹតយ ក៏បនកំណត់អំពីនីតិវិធីៃនករេធ្វើចំ ត់ថន ក់ដីរដ្ឋជដី
ធរណៈរបស់រដ្ឋ ឬ ដីឯកជនរបស់រដ្ឋនូវដីរដ្ឋែដលបនចុះបញជីរួចេហើយ។ ដំេណើ រករេនះត្រមូវថ ល់សំេណើ សុំេធ្វើ
ចំ ត់ថន ក់ដីរដ្ឋ ្រតូវែតបនពិនិតយពិចរ េ យ ថ ប័នរដ្ឋទំង យែដលពក់ព័នធ និង្រតូវេធ្វើករបិទផ យជ
ធរណៈ េដើមបី្របមូលមតិេយបល់ពី្របជពលរដ្ឋែដលរងផលប៉ះពល់ និងសងគមសុីវិល។ ល់ករេធ្វើចំ ត់ថន ក់ដី
រដ្ឋេឡើងវិញ ្រតូវេធ្វើេឡើង មរយៈអនុ្រកឹតយជក់ ក់មួយ។
17
១៨. មិនដល់មួយឆន ំេ្រកយមក េនកនុងែខសី ឆន ំ២០០៦ ្រពះ ជ្រកឹតយមួយ្រតូវបនេចញេ យ្រពះម ក ្រត
18
ែដល្រពះ ជ្រកឹតយេនះ បញជ ក់អំពីេគលបំណងចបស់ ស់គឺ “កំណត់េគលករណ៍ និងបញញត្តិអន្តរកលៃនករេធ្វើ
អនុបេយគ្រទពយសមបត្តិ ធរណៈរបស់រដ្ឋ និងរបស់នីតិបុគគល ធរណៈ”។
19
្រពះ ជ្រកឹតយេនះែចងថដី ធរណៈ
របស់រដ្ឋ ចេធ្វើអនុបេយគបន លុះ្រ ែតបំេពញលកខខ័ណ្ឌ ត្រមូវមួយចំនួន ជពិេសស គឺដីេនះែលងបេ្រមើ្របេយជន៍
១២
អនុ្រកឹតយេលខ ១២៩ អន្រក.បក ចុះៃថងទី ២៧ ែខវិចឆិក ឆន ំ២០០៦ ស្តីពីវិធននិងនីតិវិធីៃនករេធ្វើអនុបេយគ្រទពយសមបត្តិ ធរណ:របស់រដ្ឋ និង
របស់នីតិបុគគល ធរណ: ម្រ ១៨ និង ម្រ ១៦។
១៣
ចបប់ភូមិបល ឆន ំ២០០១ ម្រ ១៧។
១៤
ដូចគន ខងេលើ ម្រ ១៦។
១៥
អនុ្រកឹតយ ្រតូវបនអនុម័តេ យទីស្តីករគណ:រដ្ឋម្រន្តី និងចុះហតថេលខេ យនយករដ្ឋម្រន្តី។ ជទូេទ អនុ្រកឹតយ ពនយល់អធិបបយ ឬ ស្រមប់
អនុវត្តដំេណើ រករផ្លូវចបប់មួយែដលមនែចងេនកនុងចបប់្រ ប់។ អនុ្រកឹតយ ្រតូវែត្រសបេទ មរដ្ឋធមមនុញញ និងអនុេ ម មចបប់ ែដល
អនុ្រកឹតយេនះបនេយង ។
១៦
អនុ្រកឹតយេលខ ១១៨ អន្រក.បក ចុះៃថងទី ០៧ ែខតុ ឆន ំ២០០៥ ស្តីពីករ្រគប់្រគងដីរដ្ឋ។
១៧
ដូចគន ខងេលើ ជំពូកទី ៥។
១៨
្រពះ ជ្រកឹតយេលខ នស/រកត/០៨០៦/៣៣៩ ចុះៃថងទី០៨ ែខសី ឆន ំ២០០៦ ស្តីពីេគលករណ៍ និងបញញត្តិអន្តរកលៃនករេធ្វើអនុបេយគ្រទពយ
សមបត្តិ ធរណៈរបស់រដ្ឋ និងរបស់នីតិបុគគល ធរណៈ។
១៩
ដូចគន ខងេលើ ម្រ ១។

16. A/HRC/21/63/Add1.Rev.1
15
ធរណៈេទៀត បនបត់បង់មុខងរេដើមរបស់ ឬ ដីេនះ មិន្រតូវបន ធរណៈជនេ្របើ្របស់េ យផទ ល់តេទ
េទៀត។
20
បនទ ប់ពីបនេចញ្រពះ ជ្រកឹតយេនះរួចមក មនអនុ្រកឹតយ ច់េ យែឡកមួយ ្រតូវបនចុះហតថេលខេ យ
នយករដ្ឋម្រន្តីែដលែចងថ ករេធ្វើអនុបេយគ មួយេលើដី ធរណៈរបស់រដ្ឋ ្រតូវែតអនុវត្ត្រសប ម្រពះ ជ្រកឹតយ
េនះប៉ុែន្តមិនមនែចងលំអិតអំពីនីតិវិធីេឡើយ។
21
មិនចបស់េទថមកដល់្រតង់ចំណុ ចេនះ េតើ្រពះ ជ្រកឹតយ និងអនុ្រកឹតយ
ឆន ំ ២០០៦េនះ មនឧត្តមនុភពេលើបទបបញញត្តិស្តីពីករេធ្វើចំ ត់ថន ក់ដីរដ្ឋ ែដលមនែចងកនុងអនុ្រកឹតយពីេពលមុន គឺ
អនុ្រកឹតយឆន ំ ២០០៥ ស្តីពីករ្រគប់្រគងដីរដ្ឋ ឬយ៉ ង ប៉ុែន្តគួរកត់សំគល់ថ ចបប់េ្រកយេនះ ែចងមិនសូវ លំអិតេទ
និងមិនមនបទបបញញត្តិែដលនិយយពីករបិទផ យ ឬ ករ្របមូលមតិេយបល់េឡើយ។
១៩. េនកនុងប៉ុនម នឆន ំថមីៗេនះ មនឧទហរណ៍ ជេ្រចើនៃនដី ធរណៈរបស់រដ្ឋ ្រតូវបនបែង្វរឲយេទជដីឯកជន
របស់រដ្ឋ េហើយបនទ ប់មក ្រតូវបនផ្តល់ឲយ្រកុមហ៊ុនឯកជនននស្រមប់េគលេ អភិឌ ន៍ ែដលបញ្ហ េនះមនវិភគ
បែនថមេទៀតេនែផនកទី VI ខងេ្រកម។
ខ. ចបប់ និងបទបបញញត្តិែដល្រគប់្រគងេលើសមបទនដី
២០. ចបប់ភូមិបលឆន ំ២០០១ អនុញញ តនូវករផ្តល់សមបទនដីស្រមប់េគលេ េសដ្ឋកិចច ឬេគលេ សងគមកិចច។
ចបប់ភូមិបល ក៏ែចងអំពី “សមបទន្របេភទេផ ងេទៀត” ែដល ចអនុញញ តឲយផ្តល់ស្រមប់ករេ្របើ្របស់ដី ឬ ករេធ្វើ
ជីវកមម។ េនះ ប់ទំងវិស័យែរ ៉
22
ករេន ទ
23
ករអភិវឌ ន៍វិស័យឧស ហកមម
24
និង សមបទនកំពង់ែផ ប៉ុែន្ត
សមបទន្របេភទទំងេនះ មិនសថិតកនុងវិ លភពៃនចបប់ភូមិបលេឡើយ។
25
២១. សមបទនដី មិន ចេកើតេចញពី ថ នភពកន់កប់ដីជក់ែស្តងបនេទ ផទុយេទវិញ សមបទនដី្រតូវសំ ង
េលើលិខិតគតិយុត្តជក់ ក់ ែដលេចញេ យ ជញ ធរមនសមតថកិចច មុនករកន់កប់ដីេនះ េហើយសមបទនដី្រតូវែត
ចុះបញជីេន្រកសួងេរៀបចំែដនដី នគរូបនីយកមម និងសំណង់ ែដល្រកសួងេនះជអនកផ្តល់ “វិញញ បនប្រតសមគ ល់សិទ្ឋិជួល
២០
ដូចគន ខងេលើ ម្រ ៣ ។
២១
អនុ្រកឹតយេលខ ១២៩ អន្រក.បក ចុះៃថងទី២៧ ែខវិចឆិក ឆន ំ២០០៦ ស្តីពីវិធននិងនីតិវិធីៃនករេធ្វើអនុបេយគ្រទពយសមបត្តិ ធរណ:របស់រដ្ឋ និង
របស់នីតិបុគគល ធរណ: ម្រ ៤០ និង ម្រ ៤១ ។
២២
្រគបដណ្ដ ប់េ យចបប់ស្តីពី ករ្រគប់្រគង និងករេធ្វើ ជីវកមមធនធនែរ ៉ឆន ំ២០០១ ។
២៣
្រគបដណ្ដ ប់េ យចបប់ស្តីពី ជលផល ឆន ំ២០០៦។
២៤
ចបប់ស្តីពីសមបទន ឆន ំ២០០៧ ្រគប់្រគង កិចចសនយសមបទន ទក់ទងនឹងគេ្រមងេហ ្ឋ រចនសមព័នធេនកនុងវិស័យដូចតេទ៖ (ក)-ករផលិត ករ
បញជូ ន និងករែចកចយ ថមពលអគគីសនី (ខ)-េហ ្ឋ រចនសមព័នធ និង្របព័នធ ដឹកជញជូ ន មនជ ទិ៍ ផ្លូវថនល់ ព ន ្រព នយន្តេ ះ កំពង់ែផ
ផ្លូវែដក ែ្រពកជីក (គ)-ករផគត់ផគង់ទឹក ្អ ត និងអនម័យ (ឃ)-េហ ្ឋ រចនសមព័នធបំេរើឲយទូរគមនគមន៍ និងបេចចកវិទយព័ត៌មន (ង)-េហ ្ឋ រចន
សមព័នធមូល ្ឋ នសមភ រ:បេ្រមើឲយគំេ ងែផនកេទសចរណ៍ មនជ ទិ៍ រមមណី យ ្ឋ នេទសចរណ៍ រមនទីរ (ច)-េហ ្ឋ រចនសមព័នធ បេ្រមើឲយវិស័យ
ឧសម័ន និងេ្របង មនជ ទិ៍ បំពង់បង្ហូរេ្របង និងឧសម័ន (ឆ)-្របព័នធលូ ្របព័នធបង្ហូរទឹក និង្របព័នធបូម ្ត រ (ជ)-្រប្រពឹត្តិកមម និង្រគប់្រគងសំណល់
(ឈ)-េហ ្ឋ រចនសមព័នធ ធរណ:ពក់ព័នធនឹងវិស័យសុខភិបល វិស័យអប់រំ និងវិស័យកី (ញ)-េហ ្ឋ រចនសមព័នធ បេ្រមើឲយតំបន់េសដ្ឋកិចច
ពិេសស និងលំេន ្ឋ នសងគម (ដ)-េហ ្ឋ រចនសមព័នធបំេរើឲយ្របព័នធធ ្រស្ត និងករងរកសិកមម (ឋ)-វិស័យេផ ងៗេទៀត ែដលចបប់េ យ
ែឡក មួយ អនុញញ តិឲយមនករផ្តល់នូវសមបទន ។
២៥
ចបប់ភូមិបល ឆន ំ២០០១ ម្រ ៥០ ។