5. Sınıf Fen Bilimleri 4. Ünite Işığın ve Sesin Yayılması
Zaman
1.
2.
3. Zaman içinde olduğumuz 3 mekân ve 1 zaman
boyutlu uzay-zamanın soyut olan boyutu olarak
da kabul edilir. Zaman olgusu fizikte 't' (Latince
zaman anlamına gelen tempus kelimesinin baş
harfi) harfiyle tanımlanır.
Zamanın objektif olarak var olup olmadığı,
fiziğin en önemli ve çözülemeyen konularının
başında gelir. Planck zamanı denilen saniyenin
10−43'te birinden daha kısa olan süre, fizikçilerce
içinde bulunduğumuz 3+1 boyutlu uzayın sınırı
ve kara delik ortamının başlangıcı olarak kabul
edilir. Tıpkı ışık gibi bükülebileceği
varsayılmaktadır.
4. Zaman yolculuğun mümkün olup olmadığı
birçok bilim adamı tarafından
düşünülmektedir. Zamanın akıp akmadığı
veya hangi yönde aktığı da aynı şekilde
fiziğin en tartışmalı konulardandır.
Uzay-zaman'da olan her gelişmenin içindedir.
Sebep-sonuç ilişkisi zaman akış oku ile ilgili
olup, tersine zaman oku da teorik olarak
mümkündür.
5.
6. Zaman, ışık hızı ile de dolaysız ilişki içinde
olup, maddenin ışık hızına yaklaşması
durumunda zamanının yavaş akması, ışık
hızında durması ve ışık hızı ötesinde de
tersine akması; takyonlar denilen atom altı
parçacıkların ışıktan hızlı hareket ettiği ve
zamanlarının gelecekten geçmişe doğru aktığı
veya içinde bulunduğumuz uzay-zamandan
başka sonsuz sayıda da ihtimalin olabileceği
hipotezleri de modern fiziğin ve rölativite
teorisinin temelini oluşturan konulardandır.
7.
8. 1971 yılında bir atom saati jet uçağa bindirilmiştir.
Ve dünyanın çevresinde harekete başlamıştır. Ve
yeryüzünde bırakılan atom saatiyle
karşılaştırılmıştır. Arada saniyenin birkaç milyarda
biri kadar fark bulunmuştur.
Ancak bu fark yadsınamayacak kadar büyüktür.
9. Ya ışıktan daha hızlı şeyler de
varsa? Çünkü ışık bir yere ulaşana
kadar belirli bir zaman geçiyor.
Eğer ışık hızında zaman dursaydı,
ışık kaynağından hedefine hiç
zaman geçmeden ulaşırdı. Gökçe
Hoca bana bir fikir vermişti sizinle
onu paylaşmak istiyorum.
10.
11. Eğer bir insan ışık hızına ulaşırsa ve zaman
onun için durursa, tekrar geri döndüğünde
tüm zaman bitmiş olur. –Tabii eğer ışık
hızında zaman duruyorsa-
Eğer ışık hızına çok yaklaşırsa onun için
saniyeler, bizim için milyarlarca yıl geçmiş
olur. Ancak tamamıyla ışık hızına ulaştığında
burada milyonlar, yüz milyarlarca yıl geçer ve
zaman biter, ancak onun için zaman hiç
geçmez. Ve arada sıkışıp kalır.
12. Yerçekimi zamanı çekebilir. Zaman akışını yavaşlatabilir.
Çekim kuvveti ne kadar güçlüyse zaman da o kadar
yavaşlar. Dünyada bu etki fark edemeyeceğimiz kadar
küçüktür ancak varlığı yadsınamaz. Yani bir gökdelenin
en üst katında yaşayan insan en alt kattaki insana göre
zamanı daha yavaş geçiyormuş gibi algılar. Ancak bu
fark 97 yıllık bir ömürde saniyenin 90 milyarda biri
kadardır.
13. Yani bir gökdelenin en üst
katında yaşayan insan en alt
kattaki insana göre zamanı daha
yavaş geçiyormuş gibi algılar.
Ancak bu fark 97 yıllık bir
ömürde saniyenin 90 milyarda
biri kadardır.
14. Eğer bir karadeliğe yolculuk edebilseydik
yerçekiminin zaman üzerinde büyük etkisi olurdu.
Karadelikler çok büyük bir çekim gücüne sahiptir.
Bizim karadeliğe doğru gittiğimizi gören kişi
zamanın bizim için yavaşladığını görür. Bizim
dakikalar olarak algıladığımız zaman diliminde
onlar için yıllar geçer.
15.
16. Solucandeliği Einstein tarafından ileri sürülmüştür.
Aslında uzayzamanın temelde uzay ve zamanda bir
kısayol olan kuramsal topolojik bir vasfıdır. Genel
olarak beyaz delikler ve kara delikler arasındaki
bağlantıya solucan deliği denmektedir. Bir
solucandeliğinin bir boğaza bağlı en az iki ağzı vardır.
Eğer solucandeliği geçilebilir ise madde
solucandeliğinde bir ağızdan diğerine boğazdan
geçerek ulaşabilir.
Ve solucan deliğinin merkezi durak noktadır, yani
oraya geçerken spagettileşme denen bir olaydan sonra
takılırsınız ve yıldızların bir ömrü bitirmesini 10 saniye
içinde görebilirsiniz. Oradan çıkmak için ışıktan hızlı
yani düşünce dalgaları hızında olmalısınız.
Çıkamazsanız karadelik yok olurken enerji veya gaz
kütlesine dönüşürsünüz.
17. Eğer bir solucan bir elmanın üzerinde seyahat
ediyorsa, tüm elmanın etrafını dolaşmak
yerine içinden geçerek bir kestirme yol
bulmuş olur.
18. Diyelim ki geçmişe gittiniz ve büyükbabanızı
öldürdünüz. Peki o zaman nasıl doğup zaman
yolculuğuyla büyükbabanızı öldüreceksiniz?
Aslında bu paradoksu Einstein’in paralel evren
teorisiyle çözebiliriz. Bizim geçmişte yaptığımız
en küçük değişiklikte yeni bir parelel evren
oluşur ve biz kendi zamanımıza döndüğümüzde
büyükbaba hala yaşıyor olur. Ancak yeni oluşan
paralel evrende büyükbabanız; dolayısıyla da siz
yaşamıyor olursunuz.
Bir başka teoriye göre ise geçmişte meydana
geldiğini bildiğimiz şeyleri değiştiremeyiz. Yani
dedemizi öldürürsek bizim dedemiz bir başkası
olur ve her şey tutarlı ancak çarpık bir şekilde
yeniden meydana gelir.
