Zakon o arhivskoj djelatnosti - Crna Gora

1. ZAKON O ARHIVSKOJ
DJELATNOSTI -Crna Gora
Sandra Marković

2. Kratak osvrt na hronologiju o
Državnom arhivu i promjene Zakona
• Tradicija vezana za arhive i arhivistiku u Crnoj
Gori je dugotrajna. Tu dugu istoriju potvrđuje i
upotreba elemanata autentičnosti akta.
Potvrda tome je i pečat Arhonta Petra iz IX ili X
vijeka, dok je danas zvanično u zaglavlju akta
koji se stvaraju u državnim institucijama,
javnim ustanovama i sl. grb Crne Gore.

3. Državni arhiv Crne Gore
• Osnovan 1951. g.
• Promjene naziva:
• Državni arhiv NRCG 1963. g.
• Arhiv Crne Gore 1978. g.
• Državni arhiv Crne Gore 1992. g.

4. NORMATIVA
• Opšti zakon o državnim arhivima 1950.g.
• Zakon o državnim arhivama Narodne
Republike Crne Gore 1951. g.
• Zakon o arhivama i zaštiti arhivske građe 1965.
• Zakon o arhivskoj djelatnosti Socijalističke
Republike Crne Gore 1978.g.
• Zakon o arhivskoj djelatnosti 1992. g.

5. Važeći Zakon o arhivskoj djelatnosti i
podzakonska akta
• Zakon o arhivskoj djelatnosti Sl. list CG 49/10 i
40/11
• Pravilnik o sadržaju i načinu izrade Liste
kategorija registraturske građe i načinu
odabiranja i predaje arhivske građe Državnom
arhivu Sl.list CG 58/11
• Uredba o načinu i uslovima čuvanja javne
registraturske građe Sl. list CG br. 3/14

6. • Uredba o posebnim troškovima korišćenja
arhivske građe i Usluga Državnog arhiva Sl.list
6/14
• Pravilnik o evidencijama u Arhivima Sl.list CG
41/11
• Pravilnik o sređivanju i obradi arhivske građe
Državni arhiv Crne Gore br.07-573 od 6.06.
1996. g.

7. Normativna akta od posebnog značaja
za oblast arhivskog poslovanja
-Uredba o kancelarijskom poslovanju organa
državne uprave Sl. list CG 47/19
-Uputstvo o načinu vršenja kancelarijskog
poslovanja organa državne uprave Sl.list CG 47/19
-Zakon o zaštiti kulturnih dobara, Zakon o inspekci-
jskom nadzoru, Zakon o elektronskom dokume-
ntu, Zakon o elektronskoj identifikaciji i elektro-
nskom potpisu, Zakon o informacionoj bezbje-
dnosti, Zakon o E-upravi itd.

8. Krivični Zakonik Crne Gore i norme
vezane za arhivsku djelatnost
• Član 256 a) Krivično djelo,, prisvajanje
prikrivanje i uništenje arhivske građe” citat:
,,(1) Ko prisvoji, prikrije u većoj mjeri ošteti,
uništi ili na drugi način učini neupotrebljivim
registraturski materija ili arhivsku građu ili ih
iznese u drugu državu bez prethodnog
odobrenja nadležnog organa ili omogući
drugom da to učini, kazniti će se zatvorom od
tri mjeseca do pet godina.

9. • (2) Ako je djelo iz stava 1. ovog člana izvršeno
u odnosu na registraturski materijal ili arhivsku
građu od velikog značaja, učinilac će se kazniti
zatvorom od jedne do deset godina”

10. Važeći Zakon o arhivskoj djelatnosti
i njegova primjena
• Subjekti koji primjenjuju Zakon o arhivskoj
djelatnosti:
• Službenici zaposleni u ,, spoljnjoj službi”
• Arhivski odsjeci koji se bave sređivanjem i
obradom, konzervacijom
• Registrature

11. Državni arhiv
• Obuhvata 14 Arhivskih odsjeka po Opštinama
FONDOVA 128, 9016 md građe, Lični i porodični
111 količine 43 md, Zbirke 142 količine 210
md
Sređivanje i obrada- po Pravilniku i Metodskom
uputstvu koje se dostavlja za svaku godinu
Kategorizacija redosledom: Institucije od značaja
za državu, lokalne samouprave, pravosuđe,
školstvo itd.

12. SADRŽINA NORMI I PRIMJENA U
PRAKSI
• ČL. 38. Zakona o arhivskoj djelatnosti predviđa
postojanje Inspekcijskog nadzora. Danas Odsjek
za inspekciju za zaštitu kulturnih dobara, kulturnu
baštinu i arhivsku djelatnost radi pri Upravi za
inspekcijske poslove, a aktivnosti se odvijaju u
skladu sa odredbama Zakona o inspekcijskom
nadzoru
• Otvoreno je pitanje detaljnijeg definisanja
nadležnosti, te razlike između de facto i de iure
stanja.

13. • Uticaj van Državnog arhiva ustavnovljene
inspekcije na autoritet Državnog arhiva
naravno u odnosu na registrature (eventualni
umanjeni autoritet i pojava ,, praznog hoda” u
radu spoljnje službe)
• Terminološke (ne)preciznosti: ,,praćenje
opšteg stanja i kontrola rada i primjene”
Zakona
• Preciziranje nadležnosti i ovlašćenja

14. • Statistika
• Od 2018-2021.g. tri službenika Inspekcije za
arhivsku djelatnost su realizovali ukupno 702
pregleda izrekli 49 prekršajnih naloga od čega je
naplaćeno ukupno 14. 260 eura. Nije dostupan
podatak u koliko slučajeva je inicijator vršenja
inspekcijskog nadzora Državni arhiv, a taj podatak
bi bio dobar indikator efikasnosti i profesionalog
rada Državnog arhiva.

15. Efekti postojanja inspekcijskog nadzora
• 1- Pozitivni efekti postojanja i djelovanja
inspekcije za arhivsku djelatnost su
djelotvorni i jaki, u smislu obaveznosti primjene
normi usled prijetnje sankcijom
( pereventivno/represivne) aktivnosti.
2-Negativni- umanjenje autoriteta DA, nedovoljno
se vodi računa da je arhivska građa i registraturski
materijal tzv. ,, živa materija” čiji status zavisi od
pravno-dokazne svrhe, značaja za nauku, istoriju,
kulturu i dr.

16. • Stvaranje situacije u kojoj se ,,odgovornost i
teret realizacije obaveza” prenosi na Arhivske
odsjeke- Državni arhiv, uz eventualne proble-
me u praksi

17. Komparacija sa drugim Zakonima iz
okruženja
• Srbija- posebno pozitivni efekti člana 20. (Zakon o
arhivskoj građi i arhivskoj djelatnosti –Srbija) po kome
u slučaju kada se ne bi realizovala obaveza predaje
arhivske građe od strane nadležne registrature, građa
će se preuzeti nepopisana uz ,,prethodnu nadoknadu
troškova sređivanja, eidentiranja i saniranja”.
• Hrvatska-predviđa i struči nadzor i donošenje rješenja,
a ukoliko se ne bi predala građa preuzimanje se
realizuje od strane Arhiva dok ,, trošak snosi onaj ko
posjeduje gradivo”(čl. 34 i 35. Zakona o arhivskom
gradivu i arhivima Republike Hrvatske)

18. • Bosna i Hercegovina- uočavaju se posebno
pozitivni efekti sadržine normi člana 31. Zakona o
arhivskoj građi i Arhivu Bosne i Hercegovine
,, stručni nadzor i neposredan nadzor, obaveza
inspekcije” koje bi trebale da pojačaju autoritet
institucije koja primjenjuje navedeni Zakon.
• Republika Sjeverna Makedonija-Postoji
Odjeljenje za inspekcijski nadzor ,, Оделението
за инспекциски надзор”( izvor:https://arhiv.mk)
,a inspektori imaju licence

19. Preporuke za unapređenje rada
-Neophodnost postojanja nadzora sa više instance
-Osigurati samostalnost u radu službenika koji rade
na poslovima praćenja opšteg stanja arhivske i
registraturske građe
-Strogo razgraničenje nadležnosti
-Riješiti pitanje nedostatka smještajnih kapaciteta,
-Ojačati kadrovske kapacitete, eliminisati
eventualnu negativnu selekciju kadra,
uvažavanje kreativnosti i inovativnosti službenika

20. • Unaprađenju rada bi doprinijelo i postojanje
• ,,Strategija” ili ,,Nacionalnog plana razvoja
arhiva”, zatim postojanje supraarhivskog tijela
,, Arhivskog savjeta”
• Inoviranje propisa putem izrade Pravilnika i
Internih pravila, uputstava i sl.

21. Rezime
• Unapređenje normativnog okvira
• Unapređenje kadrovskih kapaciteta
• Unapređenje prostornih i tehničkih uslova
• Usklađivanje aktivnosti Državnog arhiva i nadležne
Inspekcije
• Unapređenje preventivne zaštite arhivske građe i
realizacije odredbi Zakona putem edukacije, seminara,
obuka, poznavanja tehnologija, inteziviranje rada u
informativnoj oblasti, objavljivanje arhivske građe,
publikacija, izlaganje, predavanja i sl. što sve utiče na
povećanje svijesti o njenom začaju i našoj dužnosti da
je sačuvamo za buduće generacije.

22. HVALA NA PAŽNJI
Izvor slike
Zastava: sr.wikipedia.org
Mapa: sh.wikipwsi.org