Yoga

1. K.L.E SOCIETY’S
COLLEGE OF EDUCATION VIDYANAGAR, HUBBLLI-31
SEMINAR : UNDERSTANDING SELF PERSONALITY AND
YOGA
TOPIC – THE HISTORY OF DEVELOPMENT OF YOGA
IN INDIA
SUBMITTED BY: submitted to
Bhuvaneshwari Katti Dr LAXMI B JADHAV
1

2. SUBMITTED BY:
I. Smt. Balavva K Ani-06
II. Smt. Jyothi Chikkanavar-12
III. Smt. Nagma Bhatkal -18
IV. Smt. Roopa Katagi-24
V. Smt. Savita Bhajantri-30
VI. Shri. Channabasappa S Meti-60
VII. Shri. Mallikarjun B Kudekar-66
VIII.Smt. Sushma Veerappa Sunkad-78
IX. Smt. Vijayalaxmi V -84
2

3. ¥Àj«r
1. AiÉÆÃUÀzÀ ¦ÃpPÉ 4
2. AiÉÆÃUÀzÀ CxÀð 5
3. ¨sÁgÀvÀPÉÌ AiÉÆÃUÀ ¥ÀjZÀAiÀĪÁzÀ»£Éß¯É 6
4. AiÉÆÃUÀ §¼ÀªÀtÂUÉUÉ ¥ÉÆæÃvÁ컹zÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ
ªÀåQÛUÀ¼ÀÄ 8
5. AiÉÆÃUÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ºÉÆA¢zÀ jÃw 10
6. ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ ªÉÄïÉAiÉÆÃUÀzÀ ¥ÀjuÁªÀÄ 12
7. G¥À¸ÀAºÁg 14
8. DzsÁgÀ UÀæAxÀUÀ¼ÀÄ 15
3

4. AiÉÆÃUÀ JAzÀgÉ ¨sÁgÀvÀzÀ°è DgÀA¨sÀªÁzÀ
¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ zÉÊ»PÀ ºÁUÀÆ ªÀiÁ£À¹PÀ DZÀgÀuÉUÀ¼ À
¨ÉÆÃzsÀ£Á±ÁSÉ. »AzÀÆ zsÀªÀÄð,¨ËzÀÞ zsÀªÀÄð, eÉÊ£À
zsÀªÀÄðUÀ¼À°è F ¥ÀzÀªÀ£ÀÄß zsÁå£ÀzÀ DZÀgÀuÉUÀ¼ÉÆA¢UÉ
§¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
AiÉÆÃUÀzÀ ªÀÄÆ®ªÀÅ ªÉÊ¢PÀ¥ÀƪÀð ¨sÁgÀwÃAiÀÄ,
¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄUÀ½UÉ »A¢£ÀzÀÄ JAzÀÄ w½¸À¯ÁVzÉ EzÀ£ÀÄß
IÄUÉéÃzÀzÀ°è G¯ÉèÃT¸À¯ÁVzÉ.DzÀgÉ §ºÀĪÀÄnÖUÉQæ. ¥ÀÆ 5
ªÀÄvÀÄÛ 6 £Éà ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è, ¥Áæa£À ¨sÁgÀvÀzÀ vÀ¥À¹é
ªÀÄvÀÄÛ DgÁªÀÄÄPÀ ZÀ¼ÀĪÀ½UÀ¼À°è C©üªÀÈ¢üÝUÉÆArªÉ.
AiÉÆÃUÀ J£ÀÄߪÀÅzÀÄ ¸ÀA¸ÀÌçvÀ ¥ÀzÀªÁVzÉ. EzÀgÀ CxÀð
MnÖUÉ ¸ÉÃj¹PÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ, MUÀÆÎr¸ÀĪÀÅzÀÄ. AiÉÆÃUÀzÀ
CUÀåvÀ GzÉݱÀªÉãÉAzÀgÉ zÉúÀ, ªÀÄ£À¸ÀÄì, ªÀÄvÀÄÛ
ZÉÊvÀ£ÀåªÀ£ÀÄß ¸ÁªÀÄgÀ¸Àå¢AzÀ MlÄÖUÀÆr¸ÀĪÀÅzÀÄ.
4

5. AiÉÆÃUÀzÀCxÀð
AiÉÆÃUÀ±À§ÝªÀŸÀA¸ÀÌøvÀzÀ°è“AiÀÄÄeï”JA§ zsÁvÀÄ«¤AzÀ
§A¢zÀÄÝAiÉÆÃUÀJAzÀgÉ PÀÆr¸ÀÄ,¸ÉÃj¸ÀÄ,eÉÆÃr¸ÀÄ,¸ÀAAiÉÆÃUÀ
ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ½AzÀ PÀÆrgÀĪÀÅzÉAiÉÆÃUÀ.
AiÉÆÃ-AiÉÆÃUÀåªÁzÀÄzÀÝ£ÀÄß
UÀ- UÀªÀÄ£ÀzÀ°èlÄÖªÀiÁqÀĪÀÅzÉÃAiÉÆÃUÀ
AiÉÆÃUÀzÀªÁåSÉåUÀ¼ÀÄ
“AiÉÆÃUÀPÀªÀÄð¸ÀP˱À®A”
EzÀ£ÀÄß²æÃPÀȵÀÚ£ÀÄCdÄð£À¤UɨsÀUÀªÀ¢ÎÃvÉAiÀÄ°èºÉýgÀĪÀAvÉ
PÉ®¸ÀzÀ°èPÀıÀ®vÉ¥ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÉÃAiÉÆÃUÀ.
“¸ÀªÀÄvÀéAAiÉÆÃUÀªÀÄÄZÀÑvÉÔ
EzÀĨsÀUÀªÀ¢ÎÃvÉAiÀĸÁ¯ÉÃfêÀ£ÀzÀ°è £ÉÆêÀÅ£À°ªÀÅ,¹» PÀ»,
PÀvÀۯɨɼÀPÀÄ,EvÁå¢.
5

6. ¨sÁgÀvÀPÉÌ AiÉÆÃUÀ ¥ÀjZÀAiÀĪÁzÀ
»£É߯É:
 Qæ.¥ÀÆ 3000 gÀ ¸ÀĪÀiÁjUÉ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ºÀÄnÖzÀ ¥ÁæaãÀ C¨sÁå¸ÀªÁV
AiÉÆÃUÀ ¥ÁægÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ.
 ªÉÆzÀ® zsÀªÀÄð CxÀªÁ £ÀA©PÉ ªÀåªÀ¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ºÀÄlÄÖªÀÅzÀÄ §ºÀ¼À
»A¢¤AzÀ¯Éà AiÉÆÃUÀzÀ ¹zÁÞAvÀzÀ ¥ÀæPÁgÀ ²ªÀ£ÀÄ ªÉÆzÀ® AiÉÆÃV
ºÀ®ªÁgÀÄ ¸Á«gÀ ªÀµÀðUÀ¼À »AzÉ , »ªÀiÁ®AiÀÄzÀ PÁAn ¸ÀgÉÆêÀgÀzÀ
zÀqÀzÀ°è CrAiÉÆÃV vÀ£Àß D¼ÀªÁzÀ eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß ¸À¥ÀÛ IĶUÀ½UÉ
¸ÀÄjzÀ£ÀÄ.
 »ÃUÉ F ¥À槮 AiÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß CzÀgÀ «eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß KµÁå , GvÀÛgÀ
D¦üæPÁ , zÀQët D¦üæPÁ, CªÉÄÃjPÁ ¸ÉÃjzÀAvÉ «±ÀézÀ ««zsÀ ¨sÁUÀUÀ½UÉ
PÉÆAqÉÆAiÀÄÝgÀÄ. AiÉÆÃUÀªÀÅ CzÀgÀ ¥ÀÆtð C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß
PÀAqÀÄPÉÆArvÀÄ.
 ¹AzsÀÆ ¸ÀgÀ¸Àéw PÀt廃 £ÁUÀjPÀvÉAiÀÄ “ CªÀÄgÀ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ¥sÀ°vÁA±À ”
JAzÀÄ AiÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß ªÁå¥ÀPÀªÁV ¥ÀjUÀt¸À¯Á¬ÄvÀÄ. EzÀÄ Qæ.¥ÀÆ. 2700
gÀ »A¢£ÀzÀÄ. EzÀÄ ªÀiÁ£À«ÃAiÀÄvÉ ºÁUÀÄ DzsÁåwäPÀvÉ G£ÀßwAiÀÄ£ÀÄß
¥ÀÆgÉʸÀ®Ä ¸Á©üvÀªÁVzÉ.
6

7.  ¹AzsÀÆ ¸ÀgÀ¸Àéw PÀt廃 £ÁUÀjPÀvÉAiÀÄ “ CªÀÄgÀ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ
¥sÀ°vÁA±À” JAzÀÄ AiÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß ªÁå¥ÀPÀªÁV
¥ÀjUÀt¸À¯Á¬ÄvÀÄ. EzÀÄ Qæ.¥ÀÆ. 2700 gÀ »A¢£ÀzÀÄ. EzÀÄ
ªÀiÁ£À«ÃAiÀÄvÉ ºÁUÀÄ DzsÁåwäPÀvÉ G£ÀßwAiÀÄ£ÀÄß
¥ÀÆgÉʸÀ®Ä ¸Á©üvÀªÁVzÉ.
 ¹AzsÀÆ ¸ÀgÀ¸Àéw PÀt廃 £ÁUÀjPÀvÉAiÀÄÄ ºÀ®ªÁgÀÄ
ªÀÄÄzÉæUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥À¼ÉAiÀÄĽPÉ CªÀ±ÉõÀUÀ¼ÀÄ
AiÉÆÃUÀzÀ ®PÀëtUÀ¼ÀÄ , EªÉ®èªÀÅ¥ÁæaãÀ ¨sÁgÀvÀzÀ
AiÉÆÃUÀzÀ G¥À¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ.
 AiÉÆÃUÁ¨sÁå¸ÀªÀÅ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ ªÀÄÄRå
ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ ªÉÃzÀUÀ¼ÀÄ, G¥À¤µÀvÀÄÛUÀ¼ÀÄ, ¸ÀäøwUÀ¼ÀÄ
¨ËzÀÞ zsÀªÀÄðzÀ ¨sÉÆÃzÀ£É, ªÀĺÁPÁªÀå ¥ÀÄgÁtUÀ¼À°è ®¨sÀå«zÉ.
 Qæ.¥ÀÆ. 500- Qæ.±À. 800 gÀ £ÀqÀÄ«£À CªÀ¢üAiÀÄ£ÀÄß
‘±Á¹ÛçÃAiÀÄ CªÀ¢ü’ JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁVzÉ.
 DzsÀĤPÀ AiÀÄÄUÀzÀ°è ªÀĺÁ£ïAiÉÆÃUÁZÁAiÀÄðgÀÄ
gÁªÀÄPÀȵÀÚ ¥ÀgÀªÀĺÀA¸À, «ªÉÃPÁ£ÀAzÀgÀÄ AiÉÆÃUÀzÀ
¨É¼ÀªÀtÂUÉUɸÀºÀPÀj¹zÁÝgÉ. 7

8. ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ ªÉÄÃ¯É AiÉÆÃUÀzÀ¥ÀjuÁªÀÄ
AiÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß C¨sÁå¸À ªÀiÁqÀĪÀ PÀ¯É ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ
¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ°è DzsÁåwäPÀ, ªÀiÁ£À¹PÀªÁåAiÀiÁªÀÄUÀ¼À NAzÀÄ
¤¢ðµÀÖ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄߺÉÆA¢zÉ.
AiÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß EA¢UÀÆ ¨sÁgÀvÀzÀ ¨ËzÀÞgÀÄ ºÁUÉAiÉÄà ErÃ
dUÀwÛ£À J®è zsÀªÀÄðzÀ C£ÉÃPÀ d£ÀgÀÄ ºÉZÁÑV C¨sÁå¸À
ªÀiÁqÀÄwÛzÁÝgÉ, KPÉAzÀgÉ EzÀÄ d£ÀgÀ MmÁÖgÉ
AiÉÆÃUÀPÉëêÀÄPÉÌ¥ÀæzsÁ£ÀªÁVzÉ.
AiÉÆÃUÀªÀÅ ºÉZÀÄÑ zsÁ«ÄðPÀ ªÀÄvÀÄÛ DzsÁåwäPÀ
GzÉÝñÀUÀ½UÉ ºÉÆgÀvÁV ªÀiÁ£ÀªÀ zÉúÀzÀ ªÉÄÃ¯É C£ÉÃPÀ
aQvÀìPÀ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄߤÃqÀÄvÀÛzÉ.
¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄÄ CzÀgÀ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀPÁj
DzsÁåwäPÀ UÀÄt®PÀëtUÀ¼À ªÉÄÃ¯É «±ÉõÀ UÀªÀÄ£À
¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.
zÉúÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ£À¸Àì£ÀÄß §®¥Àr¸ÀĪÀ AiÉÆÃUÀzÀ8

9. ¥Àæ¥ÀAZÀzÁzÀåAvÀ AiÉÆÃUÀ GvÁì»UÀ¼ÀÄ ºÉZÁÑV
¨sÁgÀvÀPÉÌ ¥ÀæAiÀiÁt¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß D£ÀA¢¸ÀÄvÁÛgÉ KPÉAzÀgÉ
AiÉÆÃUÀªÀÅzÉñÀzÀ¸ÀA¸ÀÌøwUɧºÀ¼ÀªÀÄÄRåªÁVzÉ.
zsÁå£À¢AzÀ, ¥ÁæuÁAiÀiÁªÀÄ¢AzÀ £ÁªÀÅ £ÀªÀÄä J¯Áè
ªÀiÁ£À¹PÀ MvÀÛqÀªÀ£ÀÄß ¤ªÁj¸À§ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
DgÉÆÃUÀåPÀgÀªÁzÀfêÀ£ÀºÉÆAzÀ§ºÀÄzÀÄ.
AiÉÆÃUÀªÀÅ dUÀwÛ£ÉÆA¢UÉ ¸ÀªÀÄgÀ¸ÀUÉƼÀÄîªÀ
QæÃAiÉÄAiÀiÁVzÉ.¥Àæ¥ÀAZÀzÀ J®è ªÀåQÛUÀ¼À£ÀÄß MAzÁV¹
G£ÀßvÀeÁÕ£À¸ÀA¥Á¢¸ÀĪÀÅzÁVzÉ.
AiÉÆÃUÀªÀÅ ¸ÀªÀiÁdzÀ AiÀiÁªÀÅzÉà MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖªÁzÀ
zsÀªÀÄðPÉÌ, «±Áé¸ÀPÉÌ ¸ÉÃjzÀݯÁè EzÀ£ÀÄß DAvÀjPÀ ±ÀÄavÀé
PÁ¥ÁrPÉƼÀÄîªÀvÀAvÀæeÁÕ£ÀªÉAzÀÄ¥ÀjUÀt¸À¯ÁVzÉ.
AiÀiÁgÁzÀgÀÄ AiÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß UÀA©üÃgÀªÁV
C¨sÀ幸ÀÄwÛzÀÝgÉ CzÀgÀ ¯Á¨sÀUÀ¼ÀÄ ¤²ÑvÀªÁV AiÀiÁªÀÅzÉÃ
eÁw,PÀÄ®,zsÀªÀÄðUÀ½zÀÝgÀÆCªÀjUÉ®©ü¸ÀÄvÀÛzÉ.
9

10. AiÉÆÃUÀzÀ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ ¥ÉÆæÃvÁ컹zÀ
¨sÁgÀwÃAiÀÄ ªÀåQÛUÀ¼ÀÄ
¸Áé«Ä PÀĪÀÅ®AiÀiÁ£ÀAzÀ
©.PÉ.J¸ïCAiÀÄåAUÁgÀ
10

11. ¨Á¨Á
gÁªÀÄzÉêÀ
£ÀgÉÃAzÀæ ªÉÆâ
11

12. AiÉÆÃUÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ºÉÆA¢zÀ jÃw
 ¥ÀvÀAd°AiÀÄ AiÉÆÃUÀ ¸ÀÆvÀæUÀ¼À°è ¥Àæ¸ÁÛ¥ÀªÁVgÀĪÀ
ºÁUÀÆ »AzÀÆ vÀvÀé±Á¸ÀÛçzÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è ¸ÀgÀ¼ÀªÁV AiÉÆÃUÀ
JAzɤ¹PÉƼÀÄîªÀ gÁdAiÉÆÃUÀªÀÅ ¸ÁARå ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄPÉÌ
¸ÉjzÀÄÝ.
 C£ÉÃPÀ EvÀgÀ »AzÀÆ UÀæAxÀUÀ¼ÀÄ G¥À¤±ÀÑvÀÄÛUÀ¼ÀÄ,
¨sÀUÀªÀ¢ÎÃvÉ, ºÀoÀAiÉÆÃUÀ ¥Àæ¢Ã¦PÁ, ²ªÀ¸ÀA»vÉ ªÀÄvÀÄÛ
C£ÉÃPÀ vÀAvÀæUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃjzÀAvÉ AiÉÆÃUÀzÀ ««zsÀ
ªÀÄÄRUÀ¼À£ÀÄß ZÀað¸ÀÄvÀÛªÉ.
 ¥ÁQ¸ÁÛ£ÀzÀ°è£À ¸ÀܼÀUÀ¼À°è ¥ÀvÉÛAiÀiÁzÀ ªÉƺÀgÀÄUÀ¼À°è
¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV AiÉÆÃUÀ CxÀªÁ zsÁå£ÀzÀ ¨sÀAVAiÀÄ£ÀÄß
ºÉÆîĪÀ avÀæUÀ½zÀݪÀÅ.
 ªÉƺÀgÀÄUÀ½UÀÆ ºÁUÀÄ ¹AzsÀÆ AiÉÆÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ
zsÁå£ÀUÀ¼À DZÀgÀuÉUÀ½UÀÆAiÀiÁªÀÅzÉà «zsÀzÀ ¸ÀA§AzsÀ«zÉ
JA§ÄªÀÅzÀ£ÀÄß C£ÉÃPÀ vÀdÕgÀÄ H»¹gÀÄvÁÛgÉ. 12

13.  ¨ËzÀÞ zsÀªÀÄðPÉÌ ªÀÄÄAa£À ¨ÁæºÀät UÀæAxÀUÀ¼À°è zsÁå£ÀzÀ
§UÉÎ AiÀiÁªÀÅzÉ ¸ÀàµÀÖ ¥ÀÄgÁªÉUÀ½®èªÁzÀgÀÆ
G¥À¤µÀvÀÄÛUÀ¼À°è£À §æºÁäAqÀzÀ §UÉV£À ºÉýPÉUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæaãÀ ¨ËzÀÞ zsÀ«ÄðAiÀÄ UÀæAxÀUÀ¼À°è
zÁR¯ÁVgÀĪÀ ¥ÀæPÁgÀ §ÄzÀÞ£À E§âgÀÄ UÀÄgÀÄUÀ¼À zsÁå£À¢Az
¸Á¢ü¸ÀĪÀ UÀÄjUÀ¼À §UÉV£À G¯ÉèÃRUÀ¼À ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ
¥Àæ¸ÁÛ¥ÀªÀ£ÀÄß DzsÁgÀªÁVlÄÖPÉÆAqÀÄ ¨ÁæºÀät
¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄ¢AzÀ¯Éà ¤¢ðµÀÖ ¸ÀégÀÆ¥À«gÀzÀ zsÁå£ÀzÀ
¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄÄ GzÀAiÀĪÁ¬ÄvÉAzÀÄ ªÁ¢¸ÀÄvÁÛgÉ.
 ¥ÀvÀAd°AiÀĪÀjUÉ O¥ÀZÁjPÀ AiÉÆÃUÀ vÀvÀéeÁÕ£ÀzÀ
¸ÁÜ¥ÀPÀgÉAzÀÄ ªÁå¥ÀPÀªÁVªÀÄ£ÀßuÉ ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.
 AiÉÆÃUÀªÉA§ºÉ¸Àj£À vÁwéPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀĸÁÜ¥ÀPÀgÁV
¥ÀvÀAd°AiÀĪÀgÀÄ ªÀÄ£À¸Àì£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀĪÀ
AiÉÆÃUÀªÀ£ÀÄßgÁdAiÉÆÃUÀªÉAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ.
13

14. G¥À¸ÀAºÁgÀ
AiÉÆÃUÁ¨sÁå¸ÀªÀÅ fêÀ£ÀzÀ°è ªÀĺÀvÀézÀ ¸ÁÜ£À ¥ÀqÉ¢zÉ.
AiÉÆÃUÀªÀÅ GvÀÛªÀĪÁzÀ DgÉÆÃUÀåªÀ£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ
¥Àr¸ÀĪÀ°è ªÀĺÀvÀéªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. J¯Áè zsÀªÀÄðPÁAiÀÄðUÀ¼À
¸ÁzsÀ£ÉUÉ ±ÀjÃgÀªÉà ªÀÄÆ® PÁgÀt. ªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄ vÀ£Àß ¨Á½£À
UÀÄj ªÀÄÄlÖ®Ä DgÉÆÃUÀåªÀAvÀ ±ÀjÃgÀ ªÀÄÄRå. ‘DgÉÆÃUÀåªÉÃ
¨sÁUÀå’ J£ÀÄߪÀ ªÀiÁw£ÀAvÉ gÉÆÃVAiÀiÁV £ÀÆgÀÄ ªÀµÀð
§zÀÄPÀĪÀÅzÀQAvÀ ¤gÉÆÃVAiÀiÁV ªÀÄÆgÀÄ ªÀµÀð
§zÀÄPÀĪÀÅzÀÄ ¯ÉøÀÄ. ªÀÄ£ÀĵÀå£ÁV ¨É¼ÉAiÀĨÉÃPÁzÀgÉ
PÉêÀ® «zÉå¬ÄAzÀ ¸ÁzsÀå«®è. E°è §Ä¢ÞAiÀÄ CªÀ±ÀåPÀvÉ «zÉåVAvÀ
JgÀqÀgÀµÀÄÖ ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ.
14

15. DzsÁgÀUÀæAxÀUÀ¼ÀÄ
• ZÀAzÀæ±ÉÃRgÀ.f , AiÉÆÃUÀzsÁå£À ¥ÁæuÁAiÀiÁªÀÄ,2016,«¸ÀäAiÀÄ
¥ÀæPÁ±À£À, ªÉÄʸÀÆgÀ.
• eÁ®vÁt
• https;//www.yoga.com
• Wiki pedia
15

16. 16