2. Na czym skończyliśmy …
Przygotowaliśmy scenariusz badania
Przeprowadziliśmy badanie pilotażowe, w którym korzystaliśmy z pytań
otwartych (Ile byłby/byłaby Pan/Pani w stanie zapłacić…)
Co dalej?
3. Procedura badania
Badanie CVM składa się z dwóch kluczowych etapów:
• Realizujemy badanie pilotażowe – aby zebrać informacje, na
podstawie których sformułujemy pytania w badaniu właściwym; tutaj
stosujemy pytania otwarte (respondent może podać kwotę jakoś
chce)
• Realizujemy badanie właściwe – w którym respondenta pytamy czy
zgadza się na zapłacenie konkretnej kwoty, respondent odpowiada tak
lub nie (kwota ustalana na podstawie badania pilotażowego)
4. Etapy
1. Analiza wyników badania pilotażowego:
1. Analiza odpowiedzi WTP=0
2. Analiza odpowiedzi skrajnych
5. WTP=0
• Jak tłumaczyliśmy na ostatnich zajęciach WTP=0 może wynikać z:
• Faktu, że respondent rzeczywiście przypisuje dobru zerową wartość -
wówczas należy pozostawić jego WTP jako 0
• Postawy protestującej – wówczas takiego respondenta należy całkowicie
wykluczyć z badania (na temat postawy protestującej „mówiliśmy” w zeszłym
tygodniu)
• UWAGA: najpierw należy usunąć odpowiedzi osób protestujących, a
dopiero następnie przejść do analizy wyników skrajnych (nie
odwrotnie)
6. Odpowiedzi skrajne
• W badaniu CVM istotne jest przyjęcie postępowania wobec wartości
znacznie wykraczających poza typowe obszary zmienności
• Są one znacznie częstszym i mającym gorsze skutki problemem na
etapie badania pilotażowego (niż w badaniu właściwym)
• W praktyce jest wiele metod podejścia do tego problemu
• My skupiamy się na jednym z nich, który rekomendujemy
• W przyszłości możecie spotkać się z bardziej zaawansowanymi
metodami ich analizy (w praktyce elementem raportu z badania jest
Metodyka badania, w której autorzy opisują jaki sposób
postępowania m. in. wobec wartości skrajnych przyjęli)
7. Odpowiedzi skrajne
• Za odpowiedzi skrajne uznamy te wykraczające poza typowy obszar
zmienności:
𝑥 𝑡𝑦𝑝 ∈ 𝑥 − 𝑠; 𝑥 + 𝑠;
Oznacza to, że poza obszarem zmienności będą odpowiedzi:
• Niższe niż wartość średnia pomniejszona o wartość odchylenia
standardowego
• Wyższe niż wartość średnia powiększona o wartość odchylenia
standardowego
8. Odpowiedzi skrajne
• Obliczamy więc:
• Wartość średniej arytmetycznej
• Wartość odchylenia standardowego (z pewnością znany ze szkoły średniej, w
razie problemów - google)
• Obliczamy krańcowe wartości obszaru typowego (średnia – odchylenie
standardowe ; średnia + odchylenie standardowe)
• Wyszukujemy wartości znajdujące się poza wskazanym obszarem
• Eliminujemy je z dalszej analizy
9. Etapy
1. Analiza wyników badania pilotażowego
2. Ustalenie kwot w badaniu kroczącym
1. Wybór punktu referencyjnego
2. Wybór poziomów modyfikacji
3. Budowa właściwego kwestionariusza ankiety
10. Czym jest punkt referencyjny?
• W badaniu pilotażowym zadawaliśmy respondentom pytanie:
• Ile byłby/byłaby Pan/Pani w stanie zapłacić…?
• W badaniu właściwym ta część kwestionariusza przyjmie formę
kroczącą, co oznacza że będziemy pytać:
• Czy byłby Pan w stanie zapłacić ….? (tu wstawimy konkretną kwotę, którą
nazwiemy PUNKTEM REFERENCYJNYM
• Punkt referencyjny jest więc punktem od którego zaczynamy badanie
11. Po przeprowadzonej analizie:
• Usunęliśmy osoby protestujące oraz odpowiedzi wykraczające poza obszar
typowy
• Z pozostałych wartości wyliczamy średnia arytmetyczną
• Zaokrąglamy średnią arytmetyczną do wartości, którą respondent mógłby
uznać za neutralną, przypadkową – chodzi o to aby ta wartość nie
sugerowała, że została wyznaczona na podstawie przeprowadzanych
obliczeń
• Przykładowo, jeżeli średnia wyniesie:
• 23 – proponuję jako punkt referencyjny wybrać wartość 20 (nie 25)
• 109 – oczywiście 100
• 72 – 70
• 83 – 80 lub 100
• Dobór tego punktu jest dość arbitralny
12. Badanie kroczące – modyfikacja w dół
• Załóżmy, że pytamy respondenta:
• Czy byłby/byłaby Pan/Pani w stanie zapłacić na ten cel 100 zł?
• Jeżeli respondent odpowie NIE zmniejszamy tę kwotę (modyfikacja w
dół)
• Jeżeli ponownie odpowie NIE – pytamy: A więc ile maksymalnie
byłby/byłaby Pan/Pani w stanie przeznaczyć na ten cel?
13. Badanie kroczące – modyfikacja w górę
• Załóżmy, że pytamy respondenta:
• Czy byłby/byłaby Pan/Pani w stanie zapłacić na ten cel 100 zł?
• Jeżeli respondent odpowie TAK zwiększamy tę kwotę (modyfikacja w
górę)
• Jeżeli ponownie odpowie TAK – pytamy: A więc ile maksymalnie
byłby/byłaby Pan/Pani w stanie przeznaczyć na ten cel?
14. Jakie poziomy modyfikacji?
• Tutaj ponownie jest wiele podejść do ustanowienia poziomów
modyfikacji – niektóre są bardzo zaawansowanie statystycznie
• wysokość poziomów modyfikacji uzależniona jest od rozkładu
zmiennych w badaniu pilotażowym
• Przyjmijmy zasadę, że kwotę bazową modyfikuje się o około 50% w
dół i około 100% w górę (zachowując zasady jak w przypadku punkty
referencyjnego aby była to kwota okrągła)
• Przykładowo jeśli punkt referencyjny wynosi 100:
• Modyfikacja w dół: 50
• Modyfikacja w górę: 200
15. Moje badanie właściwe (kroczące)
wyglądałoby wówczas:
• Czy byłby/byłaby Pan/Pani w stanie zapłacić na ten cel 100 zł?
• Respondent odpowiada NIE: Zatem, czy byłby/byłaby Pan/Pani w
stanie zapłacić na ten cel 50 zł?
• Respondent odpowiada NIE: Zatem, jaką maksymalnie kwotę
byłby/byłaby Pan/Pani w stanie zapłacić na ten cel?
• Respondent odpowiada TAK: A czy byłby/byłaby Pan/Pani w stanie
zapłacić na ten cel 200 zł?
• Respondent odpowiada TAK: Zatem, jaką maksymalnie kwotę
byłby/byłaby Pan/Pani w stanie zapłacić na ten cel?
16. Etapy
1. Analiza wyników badania pilotażowego
2. Ustalenie kwot w badaniu kroczącym
3. Dobór próby do badania właściwego
17. Reprezentatywny dobór próby
• Przypominamy kogo określiliśmy jako populację generalną na etapie projektowania
badania (Załóżmy, że są to mieszkańcy Białegostoku)
• UWAGA: choć kwestia ta jest sporna należy skłonić się do opinii, że osoba deklarująca ile
mogłaby zapłacić na jakiś cel określa WTP dla całego budżetu domowego, nie dla każdej
osoby w gospodarstwie domowym; stąd zaleca się stosowanie nie liczby osób lecz LICZBĘ
GOSPODARSTW DOMOWYCH
• Wyznaczamy liczebność populacji generalnej (załóżmy około 122 000)
• Wyznaczamy wskaźnik minimalnej liczebności próby (możemy skorzystać z kalkulatora
online np. https://www.naukowiec.org/dobor.html wpisując poziom ufności 95%,
maksymalny błąd 5% oraz wielkość frakcji 0,5) – wynik 372
• Wyznaczamy sposób docierania do respondentów np. z listy mieszkańców miasta
losujemy 384 osoby
• W przypadku małych grup badanych do około 100 osób (mieszkańcy osiedla, mieszkańcy
określonej ulicy) do badania należy włączyć 100% (nie stosujemy losowania, po prostu
badamy wszystkie osoby)
18. Etapy
1. Analiza wyników badania pilotażowego
2. Ustalenie kwot w badaniu kroczącym
3. Dobór próby do badania właściwego
4. Realizacja badania właściwego
19. Etapy
1. Analiza wyników badania pilotażowego
2. Ustalenie kwot w badaniu kroczącym
3. Dobór próby do badania właściwego
4. Realizacja badania właściwego
5. Analiza wyników badania właściwego
1. Analiza WTP=0
2. Analiza wartości skrajnych
3. Obliczenie wartości średniej
20. Analiza
• Dla WTP=0 postępujemy jak na etapie pilotażu
• Dla odpowiedzi odstających zazwyczaj przyjmuje się znacznie większe
obszary typowe
• Np. +/- 3 odchyleń standardowych (na etapie pilotażu stosowaliśmy 1)
• Po usunięciu odpowiedzi respondentów protestujących oraz wartości
silnie odstających – z pozostałych wyników obliczamy średnią
arytmetyczną
• Jest to średnia wartość dobra przypisywana mu przez jednego
użytkownika
21. Etapy
1. Analiza wyników badania pilotażowego
2. Ustalenie kwot w badaniu kroczącym
3. Dobór próby do badania właściwego
4. Realizacja badania właściwego
5. Analiza wyników badania właściwego
6. Wycena dobra środowiskowego
22. • Znamy średnią wartość dobra dla jednego użytkownika
• Znamy również liczebność populacji generalnej
• Obliczamy wartość dobra:
Średnia wartość dobra dla jednego użytkownika x liczebność populacji
generalnej
