Nota sains - Tingkatan 1 (bab 5) Udara di sekeliling kita

1. T I N G K ATA N 1 – B A B 5
UDARA DI SEKELILING
KITA

2. KOMPOSISI UDARA
• Udara ialah satu campuran jirim dalam keadan gas.
• Udara mempunyai jisim dan memenuhi ruang.
• Atmosfera ialah lapisan udara yang meliputi bumi.
• Udara merupakan satu campuran pelbagai jenis gas (nitrogen, oksigen,
karbon dioksida dan gas nadir).
• Komponen dalam udara dapat diasingkan secara fizik, melalui
pemanasan dan penyulingan berperingkat terhadap udara yang
disejukkan dan dipadatkan.
• Udara juga mempunyai komponen lain seperti wap air, habuk dan
mikroorganisma.
• Kuantiti komponen ini adalah kecil dan sering berubah, ia bergantung
kepada masa dan tempat.
• Mikroorganisma dalam udara adalah terlalu seni, sesetangahnya mungkin
berbahaya dan boleh menyebabkan jangkitan.
• Habuk dalam udara berpunca daripada tanah dan pembakaran bahan
api fosil.

3. CIRI-CIRI GAS OKSIGEN DAN KARBON
DIOKSIDA
Oksigen Ciri-ciri Karbon dioksida
Gas Keadaan pada suhu bilik Gas
Tidak berwarna Warna Tidak berwarna
Tidak berbau Bau Tidak berbau
Larut sedikit Keterlaruran dalam air Larut lebih banyak berbanding
dengan oksigen
Ketumpatan sama seperti udara Ketumpatan Lebih tumoat daripada udara
Tidak larut Tindak balas dengan larutan
natrium hidroksida
Sangat larut
Menyalakan semula kayu uji
berbara
Kesan terhadap kayu uji berbara Memadamkan kayu uji berbara
Kayu uji menyala dengan lebih
terang (oksigen membantu
pembakaran)
Kesan terhadap kayu uji
menyala
Memadamkan kayu uji menyala
(bukan membantu pembakaran)
Tiada perubahan (oksigen adalah
gas nutreul)
Kesan terhadap kertas litmus
lembap
Bertukar ke warna merah (gas yang
berasid)
Tiada perubahan Kesan terhadap air kapur Bertukar menjadi keruh
Tiada perubahan (oksigen adalah
gas nutreul)
Kesan terhadap penunjuk
hidrogen karbonat
Bertukar warna dari merah ke
kuning (gas yang berasid)

4. OKSIGEN DIPERLUKAN UNTUK
RESPIRASI
• Benda hidup memerlukan oksigen untuk respirasi.
• Respirasi ialah proses pada badan memperolehi dan menggunakan oksigen untuk
mengoksidakan makanan untuk menghasilkan tenaga. Karbon dioksida dan wap air
dibebaskan daripada badan.
• Mekanisma pernafasan adalah pernafasan yang melibatkan pertukaran gas oksigen
dan karbon dioksida melalui penyedutan dan penghembusan udara.
Udara sedutan dan udara hembusan
• Udara yang disedut dipanggil udara sedutan manakala udara yang dihembus
dipanggil udara hembusan.
• Semasa respirasi, oksigen digunakan dan tenaga, wap air dan karbon dioksida
dibebaskan.
• Tenaga yang dibebaskan digunakan untuk kehidupan organisma.
• Udara hembusan mempunyai shu yang lebih tinggi daripada udara sedutan kerana
tenaga haba dibebaskan semasa respirasi.
• Organ utama respirasi ialah peparu. Pertukaran gas berlaku melalui alveolus di dalam
peparu.
• Melalui alveolus, oksigen akan melarut ke dalam badan melalui darah.
• Proses respirasi : makanan + oksigen è tenaga + karbon dioksida + wap air

5. OKSIGEN DIPERLUKAN UNTUK
PEMBAKARAN
• Pembakaran ialah satu proses kimia, bahan api terbakar dalam oksigen untuk
membentuk bahan baharu dan membebaskan tenaga haba dan cahaya.
• Oksigen, haba dan bahan api diperlukan di dalam proses pembakaran.
Hasil pembakaran
• Bahan api ialah bahan yang dibakar untuk menghasilkan tenaga. Jenis
bahan api; bahan api karbon dan bahan api hidrokarbon.
• Bahan api karbon mengandungi atom karbon sahaja. Contoh; arang batu,
arang dan kayu api.
• Karbon + oksigen è karbon dioksida + tenaga haba + tenaga cahaya
• Bahan api hidrokarbon ialah sebatian yang mengandungi hidrogen dan
karbon. Contoh; lilin, kerosin dan petrol.
• Hidrokarbon + oksigen è karbon dioksida + wap air + tenaga haba + tenaga
cahaya

6. PENCEMARAN UDARA
• Pencemaran udara ialah keadaan jumlah bahan berbahaya di dalam udara berada pada
tahap yang tinggi.
• Bahan berbahaya yang dihasilkan oleh aktiviti manusia; zarah pepejal yang berbahaya dan gas
beracun.
• Pencemaran udara akan merosakkan kualiti udara dan mengancam kesihatan benda hidup.
• Contoh bahan pencemaran udara;
Bahan pencemar udara Sumber
Zarah pepejal; zarah logam, asbestos, jelaga, habuk dan
asap
Pembakaran secara terbuka, kebakaran hutan, aktiviti
kilang dang penyahhutanan
Nikotina, tar, tembakau dan bahan karsinogen Asap rokok
Karbon dioksida, karbon monoksida dan hidrokarbon Pembakaran bahan api daripada kilang, kenderaan dan
stesen jana kuasa
Sulfur dioksida dan nitrogen dioksida Pembakaran bahan yang mengandungi sulfur dan
nitrogen, pembakaran plastik
Sisa racun serangga Aktiviti pertanian
Sinaran radioaktif Bahan buangan radioaktif yang dibuang daripada
stesen jana kuasa yang menggunakan tenaga nuklear
Klorofluorokarbon (CFC) Penyaman udara, peti sejuk dan penyembur aerosol
Plumbum Pembakaran bahan bercat dan pembakaran petrol
berplumbum oleh enjin motor

7. PENCEMARAN UDARA
Punca dan kesan Langkah keselematan
Plumbum
• Kecacatan mental pada bayi dan kanak-kanak
Undang-undang
1. Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974
2. Peraturan-peraturan Kenderaan Bermotor (Kawalan
Pelepasan Asap) 1977
3. Peraturan-peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Kawalan
Kepekatan Plumbum dalam Gasolin Motor) 1985
4. Peraturan-peraturan Kuliti Alam Sekeliling (Udara Bersih)
1987
5. Akta Undang-undang Kerajaan Tempatan (Pungutan
Pembuangan dan Pembakaran Sampah) (Seksyen 9)
Kempen kesedaran
1. Tidak menggunakan produk yang mengandungi CFC
2. Menggunakan pengankutan awam
3. Menggunakan produk mesra alam
4. Menggunakan diesel atau petrol tanpa plumbum
5. Kitar semula kertas, tin dan botol
Sains dan teknologi
1. Penggunaan petrol tanpa plumbum dan penukar
pemangkin
2. Cerobong kilang yang menapis zarah pepejal dengan gas
beracun
3. Penggunaan insinerator
Karbon monoksida
• Menghalang darah daripada membawa oksigen
Sinaran radioaktif
• Menyebabkan penyakit barah
Sulfur dioksida
• Kesukaran bernafas
• Bronkitis
Nitrogen dioksida
• Mata menjadi gatal dan merah
• Mengganggu sistem respirasi
Hujan asid
• Mengakis bangunan konkrit
• Menyebabkan tanah berasid
Klorofluorokarbon
• Penipisan lapisan ozon
• Risiko kanser kulit, mutasi gen dan katarak

8. KEPENTINGAN MENGEKALKAN
UDARA BERSIH
• Kehidupan tanpa udara yang bersih menyebabkan manusia hidup di dalam persekitaran yang
mempunyai udara yang dipenuhi gas yang beracun dan busuk.
• Kesihatan akan terjejas dan mendatangkan pelbagai penyakit seperti penyakit sistem respirasi,
penyakit kulit, mata, kerengsaan peparu dan kanser.
• Contoh dalam menjaga kebersihan udara:
• Menjimatkan tenaga elektrik dapat mengurangkan pembakaran bahan api fosil di stesen
janakuasa.
• Berjalan kaki atau berkongsi kereta untuk mengurangkan penggunaan kenderaan.
• Tidak merokok
• Menghentikan pembakaran terbuka
• Bahan pencemar dalam asap rokok;
• Asap rokok mengandungi lebih daripada 4000 jenis bahan kimia.
• Bahan pencemar utama; nikotina, tar dan karbon monoksida.
• Nikotina adalah sejenis dadah yang merosakkan fungsi otak dan sistem saraf. Perokok akan
menjadi ketagih terhadap nikotina.
• Tar akan merosakkan silia pada laluan udara dan menutup laluan udara ke alveolus. Tar juga
boleh menyebabkan risiko mendapat barah peparu.
• Karbon monoksida ialah gas yang memudaratkan. Gas ini cenderung bergabung dengan
hemoglobin dalam sel darah merah dan ini akan mengurangkan kuantiti kemasukan oksigen ke
dalam badan.

9. THANK YOU J
NEXT : SUMBER TENAGA