1. Het wordt algemeen aanvaard dat de nadruk verschuift naar opkomende markten en dat
dit zal leiden tot tekorten; de reacties van overheden zijn hierbij de grote onzekere factor
Overzicht van macrotrends
Hoofdpunten
Groei houdt aan... • De wereldbevolking blijft groeien en bereikt voor 2050 de 9 miljard
• De groeiende bevolking zal voornamelijk in stedelijke gebieden wonen en de verstedelijking zal de
grootste invloed hebben in Afrika en Azië
...wat leidt tot een • Verschillen in het groeipercentage van het BBP zullen leiden tot een nieuwe machtsverdeling
nieuwe tussen China, de VS en Europa; tegen 2050 is China alleen al groter dan de VS en Europa wat
machtsverdeling... BBP betreft
• Evenals het BBP en de bevolkingsgroei zal het energiegebruik sterker toenemen in Azië; de
verwachting is dat Azië tegen 2035 44% van alle energie ter wereld zal verbruiken, en Europa
20%
...die tekorten zal • Energie zal steeds schaarser worden wat leidt tot energiediversificatie
veroorzaken... • In Noord-Amerika, Azië, Noord-Afrika en West-Europa zullen watertekorten ontstaan
• Terwijl de vraag naar voedsel en de vraag naar biogrondstoffen in de toekomst zal stijgen, zal de
hoeveelheid landbouwgrond waarschijnlijk niet toenemen; dit leidt tot grondschaarste
...wat leidt tot • De meeste macro-invloeden duiden op een tekort aan hulpbronnen; de grote onzekere factor is
onzekerheid over hoe de wereld op deze situatie zal reageren
hoe de wereld • Een andere onbekende factor is de technologische ontwikkeling om deze schaarste aan te pakken
hierop zal reageren
• Twee mogelijke scenario’s zijn betere wereldwijde samenwerking/coördinatie of fragmentatie die
leidt tot lokalisatie van hulpbronnen op nationaal niveau
0 © 2011 Deloitte Touche Tohmatsu

2. De economische macht zal naar verwachting verschuiven naar het oosten;
in 2050 zal Azië bijna 50% van de wereldeconomie vertegenwoordigen
Bevolking in miljard Energieverbruik in biljard Btu Reëel BBP in biljoen US$ (2005)*
3,7 7,0 9,5 473 591 739 12 38 160
4% 4% 4% 2% 4%
10% 5% 3%
15% 6% 6% 3% 3% 4%
21%
8%
6% 9% 22% 20%
26% 24% US
5% 8% 35% 34%
18% 5%
11%
8% 20%
23% 3%
6% 5%
28% 3%
4% 6%
7% 4% JP
7%
11% 6% 10% IN
58% 61% 58%
50% 8%
45%
37% 12%
29% CN
14%
9%
1970 2010 2050 2005 2020 2035 1970** 2009** 2050
Afrika Latijns-Amerika Noord-Amerika Europa Azië-Pacific
* Inclusief G20-landen, exclusief de Europese Unie als geheel
** In 1970/2007 vertegenwoordigde de G20 (excl. EU) respectievelijk 80% en 79% van het totale BBP
Bron: United Nations World Populations Prospects 2009, Worldbank, Carnegie World Order in 2050, EIA
1 © 2011 Deloitte Touche Tohmatsu

3. Verstedelijking en vergrijzing zullen de grootste uitdagingen vormen; de
Europese bevolking zal het eerst vergrijzen
Verstedelijking (%) per regio Bevolking per leeftijdsgroep
80-99 60-79 40-59 20-39 0-19
1970 2010 2050 Afrika Azië
14% 10% 9%
14% 16% 19%
21% 23%
27% 30% 27% 26%
32% 32%
90 26%
89 55% 51% 51%
84 36% 35% 24%
82
80
74 75 1970 2010 2050 1970 2010 2050
73
71 70
Europa Latijns-Amerika
65
62 63 14% 9% 9%
18% 15% 20%
57 23% 25% 21%
29% 26% 27%
28% 24% 32%
28% 22% 25%
42 53%
40 34% 37%
21% 20% 23%
1970 2010 2050 1970 2010 2050
24 23
Noord-Amerika Oceanië
12% 15% 9% 13%
20% 21% 17%
23% 24%
28% 24%
25% 28%
27% 28%
27% 25% 26%
Afrika Azië Europa Latijns- Noord- Oceanië
39% 42% 32%
Amerika Amerika 27% 23% 26%
Bron: United Nations World Populations Prospects 2009 1970 2010 2050 1970 2010 2050
2 © 2011 Deloitte Touche Tohmatsu

4. Door de groei van de bevolking en economieën, zullen grote delen van de
wereld te maken krijgen met tekorten aan water en belangrijke hulpbronnen
Wateronttrekking in % van totaal beschikbaar Hulpbronnen (aantal jaar tot uitputting)
Top 3 Marktaandeel
1995 producenten van top 3 (%)
Soda 180 CN, VS, IN Onbeduidend
Aluminium 161 CN, RU, CA 55%
Kolen 148 CN, VS, IN 69%
Fosfaat 75 CN, VS, MA 75%
2025 IJzererts 64 CN, AU, BR 50% ***
Koper 44 CL, VS, PE 47%
Antimonium 30 CN, BO, SA 95%
Zilver 29 PE, MX, CN 44%
Indium 13 CN, JP, KO 78%
Meer dan 40% 20% - 10%
40% - 20% Minder dan 10% Zeldzame
metalen
Bron: UNEP, VGG group, Deloitte-analyse
3 © 2011 Deloitte Touche Tohmatsu

5. In alle wereldscenario’s wordt de reactie van overheden op de tekorten
beschouwd als de grootste onzekere factor voor 2030 en daarna: coördinatie
of confrontatie?
Wereldscenario’s
Twee scenario’s afhankelijk van overheidsreacties op problemen met hulpbronnen. (1) Scramble voorspelt
een toekomst waarin nationale overheden ervoor proberen te zorgen dat zij toegang houden tot energie en
Shell hun nationale hulpbronnen voor zichzelf proberen vast te houden. (2) Blueprints daarentegen beschrijft een
toekomst met wereldwijde coalities die de economische en milieuproblemen en schaarste van hulpbronnen
samen aanpakken
Vier scenario’s. (1) Decaying national park (aftakelend nationaal park) waarin nationale en internationale
instellingen tegenstrijdige regels stellen (2) The march of the elephants (de mars van de olifanten) waarin
Friedrich
concurrerende regionale blokken ontstaan met betrekking tot regionale ontwikkeling. (3) Law of the jungle
Ebert
(de wet van de jungle) waarin nationale overheden coalities vormen; wereldwijde maatregelen worden
Stiftung
moeilijk. (4) Harmonious nature reserve (evenwichtig natuurreservaat) waarin een multilateraal systeem
ontstaat dankzij krachtige internationale wetsinstrumenten
Vier scenario’s. (1) Leopard (luipaard) voorspelt weinig overheidsbetrokkenheid en een binnenlandse focus.
World (2) Giraffe (giraffe) heeft weinig overheidsbetrokkenheid, maar veel internationale samenwerking, wat leidt
Energy tot een wereldmarkt. (3) Elephant (olifant) heeft veel binnenlandse overheidsbetrokkenheid. (4) Lion
Council (leeuw) heeft veel overheidsbetrokkenheid en internationale samenwerking, wat leidt tot wereldwijde
overeenstemming en infrastructuur
Vier scenario’s. (1) Race (wedstrijd) beschrijft gefragmenteerde en inconsequente internationale
World regelgeving. In (2) Zero-Sum Game (nulsomspel) bestaat er krachtige regionale regelgeving met veel
Economic onzekerheid. (3) Aspirational Communities (ambitieuze gemeenschappen) heeft krachtige en stabiele
Forum regionale regelgeving. (4) Collaborative Leap (samen springen) beschrijft een wereld met krachtige
internationale en eensgezinde regelgeving die leidt tot multilaterale samenwerking.
Bron: Shell, Friedrich Ebert Stiftung, World Energy Council, World Economic Forum, Deloitte-analyse
4 © 2011 Deloitte Touche Tohmatsu

6. De Shell-scenario’s beschrijven twee mogelijke reacties: “grabbelen” naar
hulpbronnen of een gecoördineerde “blauwdruk”-aanpak van tekorten
Shell-scenario’s
Tekorten van natuurlijke hulpbronnen
Scenario Scramble Blueprints
Nationale bescherming om energietoevoer te Coalities pakken samen economische en
Regeerstijl waarborgen en nationale hulpbronnen vast te milieuproblemen en de schaarste van hulpbronnen
houden aan
Nationale gerichtheid; er worden bilaterale Er worden wereldwijde coalities en
verdragen gesloten om de aanvoer van schaarse samenwerkingsverbanden gevormd tussen
Economische hulpbronnen te waarborgen ontwikkelings- en ontwikkelde landen naar
ontwikkeling
Economische groei wordt beperkt door nationaal aanleiding van zorgen over het aanbod,
protectionisme milieubelangen en zakelijke kansen
De aanpak van problemen zoals Er ontstaan markten voor CO2-handel en
Milieu-
klimaatverandering wordt uitgesteld om de huidige vraageconomische efficiëntiemaatregelen worden
bescherming
vraag en aanbod te waarborgen door de markt gestuurd
Bescherming van nationale informatie; innovatie Nieuwe technologieën en innovaties worden over
wordt gericht op nationale voordelen de hele wereld verspreid om al vroeg
energiezuinigheid te verbeteren
Technologieën Nieuwe technologieën worden ontwikkeld,
wanneer het aanbod niet meer in de vraag kan Door middel van de overdracht van technologieën
voorzien worden ontwikkelende economieën gestimuleerd
om duurzame groei te bewerkstelligen
Nationale overheden die de toegang tot schaarse Samenwerkingsverbanden op internationaal en
Internationale
hulpbronnen beheren, stellen de regels vast subnationaal niveau bepalen de regels voor de
samenwerking
wereldhandel
Bron: Shell
5 © 2011 Deloitte Touche Tohmatsu

7. Volgens de Genève-scenario’s zijn de grootste onzekere factoren de mate
van internationale samenwerking en de wereldwijde regeerstijl
Friedrich Ebert Stiftung, Genève-scenario’s
Internationale samenwerking
Decaying March of Harmonious
Scenario Law of the jungle
national park the elephants nature reserve
Geleid door
internationale Sterke regionale samen- Nationale overheden Multilaterale verdragen
instellingen en nationale werkingsverbanden, negeren internationale over bestuur met
Regeerstijl
staten wat leidt tot ongeacht wereldwijde organisaties en krachtige internationale
tegenstrijdige problemen regelgeving wetsinstrumenten
regelgeving
Focus op nationale
Economische Focus op regionale Focus op nationale Focus op mondiale
ontwikkeling op de korte
ontwikkeling ontwikkeling ontwikkeling ontwikkeling
termijn
Milieu-
Niet beschreven Niet beschreven Niet beschreven Niet beschreven
bescherming
Conflicten tussen Technologieën voor
Technologieën worden Landen strijden om
regionale efficiënt energiegebruik
Technologieën uitgewisseld tussen hulpbronnen en om
samenwerkingsverband worden over de hele
partners technologieën
en wereld verspreid
Internationale en
nationale samen- Nationale en regionale
Internationale Nationale overheden Wereldwijde instellingen
werkingsverbanden en instellingen bepalen de
samenwerking bepalen de regels bepalen de regels
overheden bepalen de regels
regels
Bron: Friedrich Ebert Stiftung
6 © 2011 Deloitte Touche Tohmatsu

8. De scenario’s van de World Energy Council zien overheidsbetrokkenheid en
internationale samenwerking ook als de grootste onzekere factoren
World Energy Council-scenario’s
Overheidsbetrokkenheid en internationale samenwerking
Scenario Leopard Giraffe Elephant Lion
Weinig overheids- Weinig overheids- Veel overheids- Veel overheids-
betrokkenheid op zowel betrokkenheid op zowel betrokkenheid op zowel betrokkenheid op zowel
Regeerstijl
mondiaal als lokaal mondiaal als lokaal lokaal als nationaal mondiaal als lokaal
niveau niveau niveau niveau
Focus op binnenlandse
Focus op mondiale
Focus op binnenlandse economische Focus op mondiale
Economische economische groei,
economische ontwikkeling, door het duurzame economische
ontwikkeling georganiseerd door de
ontwikkeling waarborgen van de ontwikkeling
markt
energietoevoer
Milieu- Geen regels voor Kleine verdragen over Kleine verdragen over Mondiale verdragen over
bescherming internationale vervuiling internationale vervuiling internationale vervuiling vervuiling
Actieve uitwisseling van
Nationale trots stimuleert
Bescherming van Actieve uitwisseling van kennis en mogelijkheden
technologische
nationale technologieën kennis en mogelijkheden tussen landen en
Technologieën mogelijkheden en
om te voorzien in de door ondernemers over aansporing tot het
schermt deze af voor
nationale energievraag de hele wereld verbeteren van
anderen
energiezuinigheid
Grote mate van Grote mate van
Weinig integratie en Weinig integratie en
internationale integratie internationale integratie
Internationale samenwerking tussen samenwerking tussen
en samenwerking tussen en samenwerking tussen
samenwerking nationale instellingen en nationale instellingen en
instellingen en instellingen en
overheden overheden
overheden overheden
Bron: World Energy Council
7 © 2011 Deloitte Touche Tohmatsu

9. Het World Economic Forum ziet vier onzekere factoren: wereldwijde economische
groei, regelgeving, beleid inzake klimaatverandering en de aard van de vraag
World Economic Forum-scenario’s
Vraaggestuurd en mondialisering van de zakenwereld
The Aspirational The Collaborative
Scenario The Race The Zero-Sum Game
Communities Leap
Gefragmenteerde en Krachtige regionale Krachtige en stabiele Krachtige internationale
inconsequente regelgeving met veel regionale regelgeving en eensgezinde
internationale onzekerheid regelgeving
Samenwerkingsrelaties
Regeerstijl regelgeving
Transactionele relaties in tussen lokale overheden Open
Vijandige en de zakenwereld en lokale bedrijven samenwerkingsrelaties in
transactionele relaties in de zakenwereld
de zakenwereld
Economische Focus op regionale Focus op lokale welvaart Focus op regionale Focus op mondiale
ontwikkeling welvaart en rijkdom en rijkdom welvaart en rijkdom welvaart en rijkdom
Geen mondiaal verdrag Geen mondiaal verdrag Geen mondiaal verdrag Mondiale verdragen
inzake internationale inzake internationale inzake internationale inzake internationale
Technologieën vervuiling; focus op vervuiling en weinig vervuiling; nadruk op vervuiling; focus op het
aanpak van aandacht voor lokale problemen bestrijden van
klimaatverandering klimaatverandering klimaatverandering
Zeer beperkte innovatie Weinig innovatie Regionale innovatie Innovatieve cultuur,
Energie-
en uitwisseling van uitgewisseld tussen alle
technologieën
kennis landen
Bilaterale en regionale Strategische samen- Regionaal bestuur Multilaterale
Internationale
samenwerking werkingsverbanden op samenwerking
samenwerking
basis van angstpolitiek
Bron: World Economic Forum
8 © 2011 Deloitte Touche Tohmatsu