Presentatie van Tineke van Gassen (Universiteit Gent) tijdens symposium 'Van scriptorium naar charterbank. Trends in het ontsluiten van oorkonden', op 14 december 2017 in Regionaal Archief Tilburg.
Tineke van Gassen werkt als onderwijsbegeleider historische vaardigheden aan de vakgroep Geschiedenis van de Universiteit Gent. In 2017 verdedigde zij haar doctoraatsstudie over het middeleeuwse archief van de stad Gent. Daarin onderzocht ze het documentaire geheugen van de stad met oog voor inventarisatiepraktijken, de aanleg en het gebruik van cartularia en registers, maar eveneens hoe documenten zowel inzet als instrument vormden tijdens politiek conflicten in het woelige laatmiddeleeuwse tijdperk.
Mark Vermeer: Van scriptor naar transcriptor. De totstandkoming van de Charte...Regionaal Archief Tilburg
Presentatie van Mark Vermeer (Universiteit Utrecht) tijdens symposium 'Van scriptorium naar charterbank. Trends in het ontsluiten van oorkonden', op 14 december 2017 in Regionaal Archief Tilburg.De totstandkoming van de Charterbank Regionaal Archief Tilburg.
Mark Vermeer rondde in 2015 de Researchmaster Medieval Studies af aan de Universiteit Utrecht met een paleografisch onderzoek naar de middeleeuwse dorpssecretarie van Oisterwijk. Sinds 2016 is hij bij dezelfde universiteit als promovendus aangesteld en schrijft hij zijn proefschrift over de ontwikkeling van plattelandsgeletterdheid in de laatmiddeleeuwse Meierij van ’s-Hertogenbosch, binnen het kader van het onderzoeksproject Communication and the Exploitation of Knowledge in the Middle Ages, van de Onderzoeksschool Mediëvistiek. Daarnaast zit hij in de redactie van het Noordbrabants Historisch Jaarboek en in het bestuur van de Stichting Genealogisch Archief Vermeer.
Mark Vermeer: Van scriptor naar transcriptor. De totstandkoming van de Charte...Regionaal Archief Tilburg
Presentatie van Mark Vermeer (Universiteit Utrecht) tijdens symposium 'Van scriptorium naar charterbank. Trends in het ontsluiten van oorkonden', op 14 december 2017 in Regionaal Archief Tilburg.De totstandkoming van de Charterbank Regionaal Archief Tilburg.
Mark Vermeer rondde in 2015 de Researchmaster Medieval Studies af aan de Universiteit Utrecht met een paleografisch onderzoek naar de middeleeuwse dorpssecretarie van Oisterwijk. Sinds 2016 is hij bij dezelfde universiteit als promovendus aangesteld en schrijft hij zijn proefschrift over de ontwikkeling van plattelandsgeletterdheid in de laatmiddeleeuwse Meierij van ’s-Hertogenbosch, binnen het kader van het onderzoeksproject Communication and the Exploitation of Knowledge in the Middle Ages, van de Onderzoeksschool Mediëvistiek. Daarnaast zit hij in de redactie van het Noordbrabants Historisch Jaarboek en in het bestuur van de Stichting Genealogisch Archief Vermeer.
Jan Sanders: Three of a kind. Charters in de archieven van drie Brabantse nor...Regionaal Archief Tilburg
Presentatie van Jan Sanders (BHIC) tijdens symposium 'Van scriptorium naar charterbank. Trends in het ontsluiten van oorkonden', op 14 december 2017 in Regionaal Archief Tilburg.
Jan Sanders is rijksarchivaris in Noord-Brabant, provinciearchivaris en archivaris van de bij het BHIC aangesloten gemeenten en waterschappen. Hij studeerde geschiedenis in Leiden, hoofdvak middeleeuwen en houdt zich als historicus vooral bezig met Brabantse kerkelijke en stedelijke geschiedenis.
Jeroen Deploige: Twintig jaar Narrative Sources en Diplomata Belgica. Beschou...Regionaal Archief Tilburg
Presentatie van Jeroen Deploige (Universiteit Gent) tijdens symposium 'Van scriptorium naar charterbank. Trends in het ontsluiten van oorkonden', op 14 december 2017 in Regionaal Archief Tilburg.
Jeroen Deploige is hoogleraar middeleeuwse geschiedenis aan de Universiteit Gent. Hij is gespecialiseerd in de historische antropologie en de religieuze geschiedenis, voornamelijk met focus op de volle middeleeuwen. Daarnaast is hij ook verantwoordelijk voor de databanken Narrative Sources en Diplomata Belgica, die onder de auspiciën de Koninklijke Commissie voor Geschiedenis van België zijn uitgegeven.
Els de Paermentier: De historicus als ‘stakeholder’: kwaliteit en meerwaarde ...Regionaal Archief Tilburg
Presentatie van Els de Parmentier (Universiteit Gent) tijdens symposium 'Van scriptorium naar charterbank. Trends in het ontsluiten van oorkonden', op 14 december 2017 in Regionaal Archief Tilburg.
Els De Paermentier is als docente verbonden aan de vakgroep Geschiedenis van de Universiteit Gent. In 2010 behaalde zij haar doctoraat met een studie van de oorkondenproductie en organisatie van de grafelijke kanselarij in Vlaanderen en Henegouwen tijdens de periode 1191-1244. De kern van haar onderzoek concentreert zich rond documentaire schrift- en schrijfpraktijken in wereldlijke en kerkelijke entourages tijdens de 12de en 13de eeuw, met bijzondere aandacht voor processen van onderlinge beïnvloeding, imitatie en differentiatie. Een groot deel van haar bronnenanalyses werd verricht op basis van het digitale bronnencorpus Diplomata Belgica
Geertrui van Synghel: Digitale ontsluiting van oorkonden en protocollen. Meth...Regionaal Archief Tilburg
Presentatie van Geertrui van Synghel (Huygens ING) tijdens symposium 'Van scriptorium naar charterbank. Trends in het ontsluiten van oorkonden', op 14 december 2017 in Regionaal Archief Tilburg.
Geertrui Van Synghel is senior onderzoeker aan het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis (KNAW) te Amsterdam. Zij is gespecialiseerd in de editie van middeleeuwse bronnen en uitgever van het Digitaal Oorkondenboek van Noord-Brabant. Momenteel doet zij onderzoek naar de middeleeuwse schriftcultuur in Limburg en begeleidt de uitgave van de oorkonden van het archief van het klooster van Sint-Gerlach te Houthem. Zij was lid van het Wetenschappelijk comité van het BoschDoc en projectmedewerker, en is voorzitter van de Commissie van Toezicht en Advies van de Charterbank Regionaal Archief Tilburg.
Op 12 juni 2017 presenteerden we onze ontwikkelingen rondom het e-Depot tijdens de KVAN-dagen. Aan het woord kwamen Gert-Jan de Graaf (hoofd Regionaal Archief Tilburg), William Verhagen (van de gemeente Geetruidenberg), Robert Tiessen (van Picturae) en Jan Kuijpers (projectmedewerker e-Depot van Regionaal Archief Tilburg)
12 Medewerkers van het Regionaal Archief Tilburg wilden meer weten over de betekenis van web 2.0 in het algemeen en die van de cursus 23 Archiefdingen in het bijzonder
Zaterdag 13 februari heeft dr. jan Sanders (rijksarchivaris in Noord-Brabant en voormalig chartermeester) een lezing gehouden over charters en kartuizers in het Regionaal Archief Tilburg
Op 14 november 2009 werd in samenwerking met de NGV bij het Regionaal Archief Tilburg een archiefcafé gehouden. Tijdens deze dag werd er een lezing gehouden door Frans Renaerts over onderzoek bij archieven in Vlaanderen.
Op 14 november werd er bij het Regionaal Archief Tilburg samen met de NGV een archiefcafé gehouden. Thema van het café was onderzoek bij de Zuiderburen. Een van de lezingen werd gegeven door Bas Verheijen.
Jan Sanders: Three of a kind. Charters in de archieven van drie Brabantse nor...Regionaal Archief Tilburg
Presentatie van Jan Sanders (BHIC) tijdens symposium 'Van scriptorium naar charterbank. Trends in het ontsluiten van oorkonden', op 14 december 2017 in Regionaal Archief Tilburg.
Jan Sanders is rijksarchivaris in Noord-Brabant, provinciearchivaris en archivaris van de bij het BHIC aangesloten gemeenten en waterschappen. Hij studeerde geschiedenis in Leiden, hoofdvak middeleeuwen en houdt zich als historicus vooral bezig met Brabantse kerkelijke en stedelijke geschiedenis.
Jeroen Deploige: Twintig jaar Narrative Sources en Diplomata Belgica. Beschou...Regionaal Archief Tilburg
Presentatie van Jeroen Deploige (Universiteit Gent) tijdens symposium 'Van scriptorium naar charterbank. Trends in het ontsluiten van oorkonden', op 14 december 2017 in Regionaal Archief Tilburg.
Jeroen Deploige is hoogleraar middeleeuwse geschiedenis aan de Universiteit Gent. Hij is gespecialiseerd in de historische antropologie en de religieuze geschiedenis, voornamelijk met focus op de volle middeleeuwen. Daarnaast is hij ook verantwoordelijk voor de databanken Narrative Sources en Diplomata Belgica, die onder de auspiciën de Koninklijke Commissie voor Geschiedenis van België zijn uitgegeven.
Els de Paermentier: De historicus als ‘stakeholder’: kwaliteit en meerwaarde ...Regionaal Archief Tilburg
Presentatie van Els de Parmentier (Universiteit Gent) tijdens symposium 'Van scriptorium naar charterbank. Trends in het ontsluiten van oorkonden', op 14 december 2017 in Regionaal Archief Tilburg.
Els De Paermentier is als docente verbonden aan de vakgroep Geschiedenis van de Universiteit Gent. In 2010 behaalde zij haar doctoraat met een studie van de oorkondenproductie en organisatie van de grafelijke kanselarij in Vlaanderen en Henegouwen tijdens de periode 1191-1244. De kern van haar onderzoek concentreert zich rond documentaire schrift- en schrijfpraktijken in wereldlijke en kerkelijke entourages tijdens de 12de en 13de eeuw, met bijzondere aandacht voor processen van onderlinge beïnvloeding, imitatie en differentiatie. Een groot deel van haar bronnenanalyses werd verricht op basis van het digitale bronnencorpus Diplomata Belgica
Geertrui van Synghel: Digitale ontsluiting van oorkonden en protocollen. Meth...Regionaal Archief Tilburg
Presentatie van Geertrui van Synghel (Huygens ING) tijdens symposium 'Van scriptorium naar charterbank. Trends in het ontsluiten van oorkonden', op 14 december 2017 in Regionaal Archief Tilburg.
Geertrui Van Synghel is senior onderzoeker aan het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis (KNAW) te Amsterdam. Zij is gespecialiseerd in de editie van middeleeuwse bronnen en uitgever van het Digitaal Oorkondenboek van Noord-Brabant. Momenteel doet zij onderzoek naar de middeleeuwse schriftcultuur in Limburg en begeleidt de uitgave van de oorkonden van het archief van het klooster van Sint-Gerlach te Houthem. Zij was lid van het Wetenschappelijk comité van het BoschDoc en projectmedewerker, en is voorzitter van de Commissie van Toezicht en Advies van de Charterbank Regionaal Archief Tilburg.
Op 12 juni 2017 presenteerden we onze ontwikkelingen rondom het e-Depot tijdens de KVAN-dagen. Aan het woord kwamen Gert-Jan de Graaf (hoofd Regionaal Archief Tilburg), William Verhagen (van de gemeente Geetruidenberg), Robert Tiessen (van Picturae) en Jan Kuijpers (projectmedewerker e-Depot van Regionaal Archief Tilburg)
12 Medewerkers van het Regionaal Archief Tilburg wilden meer weten over de betekenis van web 2.0 in het algemeen en die van de cursus 23 Archiefdingen in het bijzonder
Zaterdag 13 februari heeft dr. jan Sanders (rijksarchivaris in Noord-Brabant en voormalig chartermeester) een lezing gehouden over charters en kartuizers in het Regionaal Archief Tilburg
Op 14 november 2009 werd in samenwerking met de NGV bij het Regionaal Archief Tilburg een archiefcafé gehouden. Tijdens deze dag werd er een lezing gehouden door Frans Renaerts over onderzoek bij archieven in Vlaanderen.
Op 14 november werd er bij het Regionaal Archief Tilburg samen met de NGV een archiefcafé gehouden. Thema van het café was onderzoek bij de Zuiderburen. Een van de lezingen werd gegeven door Bas Verheijen.
Tineke van Gassen: Te vindene tghuent dat men gheerne ghevonden hadde. Inventarisatiepraktijken in laatmiddeleeuws Gent en Brugge
1. Te vindene tghuent dat men
gheerne ghevonden hadde
Inventarisatiepraktijken in
laatmiddeleeuws Gent en Brugge
Tineke Van Gassen
Universiteit Gent
Van scriptorium naar charterbank.
Trends in het ontsluiten van oorkonden
Tilburg, 14 december 2017
2. Probleemstelling
Wat was de functie en betekenis
van een inventaris van de
oorkondeschat in Gent en Brugge
in de late middeleeuwen?
Wat leren middeleeuwse
inventarisatiepraktijken ons
over de samenstelling van
chartercollecties vandaag?
Oorkonde uit 1300 voor Gent
(SAG, R94, 224)
3. Middeleeuwse stedelijke archieven
• Middeleeuwse versus moderne
terminologie en invullingen
• Het archief
• Een collectie documenten
• Een plaats
• Een instelling
• Tweedeling
• Schatkamer-archief
• Administratief-archief
Oorkonde van graaf Ferrand van
Vlaanderen en gravin Johanna van
Constantinopel uit 1213 (SAG, R94, 33)
4. 1432: de oudste Gentse inventaris
omme dat men voortan zonder groote moeyte ofte aerbeyt zoude
moghen vinden ghereedelic alle poynten van privilegen ende
andre ghescryften die eenichsins dienen moghen ter vrijheid ofte
voordeele van der voorseide stede van Ghendt.
So stelden zij bij voormen van memorien een ghedeel van der
substantien en inhoudende van elker lettere zonderlinghe die zij
visiteerden ende deelden dese letteren in diversche laden rustende
in de vorseide tresorye
5. Archivalische waarde van deze inventaris?
Fragment inhoudstafel Witteboek betreffende de oudste inventaris van 1432
(SAG, R93bis, 1, fol. 223v-224r)
6. Item in de lade gheteekent metten
naervolghende lettere te wetene
metter H, I, K, O, P ende metter Q
zijn gheleyt vele diversch
ghescryften te wetene, oude
mandementen, saufconduiten,
sauvegaerden, quitancien ende
andre diversche munimenten in
parkemyne ende papiere van sobre
ofte gheender weerdden naer dat de
voorseide ghedeputeerde hebben
gecommen beseffen bij den
overziene van ende visiteerne van
dien.
SAG, R94, 917, fol. 25v
7. Inventariseren als politieke actie
• Aard van de inventaris en inhoudelijke selectie
• Zeldzame raadpleging originelen
• Ontstaanscontext: het turbulente jaar 1432
Doordacht archiefbeheer of eerder ad hoc
crisismanagement?
8. Overleveringsgeschiedenis
15de eeuws afschrift in het
Witteboek, SAG, R93bis, 1.
Cartularium vermoedelijk in privaat bezit
Vroeg 16de eeuws afschrift in het
Oude Wettenboek, SAG, R93bis, 2.
Cartularium van de stadsadministratie
11. Brugge in 1503
• 13 laden waarin 389
documenten beschreven staan
• 4 mei 1503: Hoe men
procedeirde ter upbrake van de
tresorie up de halle als verloren
hadden den schiltdraghere van
den vleeschambochte zijn slotele
SAB, R94, 1, nr. 30
12. Gent versus Brugge
• Gelijkenissen
• Politieke crisismomenten als katalysator
• Ladensysteem met letters en thematische ordening
• Selectief karakter
• Verschillen
• Omschrijvingen oorkonden
• Materiële kenmerken
• Overleveringsgeschiedenis
13. Besluit
• Inventariseren als politieke actie
• Ontstaansmomenten
• Inhoudelijke selectie
• Symbolisch geladen
• Relevantie voor onderzoek vandaag?
• Unieke inkijk in middeleeuwse archiefkoffers
• Selectiviteit i.p.v. exhaustiviteit