1. Mgr inż. arch. Msc in Arch ETHZ
Sylwia KŁACZYŃSKA
Zakład Projektowania Architektonicznego
WBiA, ZUT
ERWIN HAUER I SERIA “CONTINUA”. CZY MOŻEMY KONTYNUOWAĆ JAKO ELEMENT
ARCHITEKTURY ZORIENTOWANY NA PERFORMENS?
STRESZCZENIE
Przy poszukiwaniu nowej typologii przegrody, która spełniałaby cechy hetrogeniczności I
dynamicznego balansu pomiędzy wnętrzem I zewnętrzem budynku, jedną z wielu warstw takiej
przegrody jest elment skrinujący. Szukając inspiracji w kontekście kulturowym odnalazłam
twórczość Eriwna Hauera, austriackiego rzeżbiarza , który tworzył ściany skrinujące oparte na
powtarzalnych modułach a konstrukcyjnym motywem była płaszczyzna siodłowa zwana
hiperboloidą paraboliczną I krzywa sferyczna. Wszystkie te ściany łaczyła jedna cecha, miały
charakter nieskończonej kontynuacji, określał te serię sam autor jako “Continua”.Kiedy powstawały
prototypy w latach ’50 I ‘60 były ogromne problemy z wykonaniem tych skomplikowanych
geometrii, stąd niewiele wzorów zostało wykorzystanych w architekturze. Obecnie w erze
dygitalizacji niemożliwe stało sie możliwe, weszły technoloogie cyfrowe, design wspomagany
cyfrowo, przełożnie geometrii bezpośrednio na maszyny produkcyjne takie jak roboty, lasery czy
frezarki, To otworzyło możliwośc powrotu do serii “Continua”, zarówno jako idealne
odzwierciedlenie pierwowzorów jak również stworzyło możliwość wykonania ich w innym materiale.
Jednak co wydaje mi sie najistotniejesze jest to doskonały materiał inspirujący do stworzenia
przesłon perforacyjnych odpowiadających na lokalne i indywidualne czynniki środowiskowe, czy
też problem prywatności i bezpieczeństwa. Po wnikliwej analizie serii ‘Continua” pod względem
konstrukcji, geometrii i efektów jakie daje w/w seria wybrałam kilka wzorów które dają duże
możliwości przetwarzania zarówno pod względem różnorodności materiałów jak i technologii. Jako
zasadnym ze względów środowiskowych i kulturowych wybrałm materiał znany od wieków w
naszej szerokości geograficznej. Jest to sklejka drewniana . Jej właściwości idelanie pasują do
geometrii i zasady konstrukcyjnej serii. Wnioski z tego materiału są wytyczną do produkcji
prototypu paneli inspirowanych serią „Continua” . Jej geometrie można zaprojektować przy pomocy
Rihno i Grasshopera a nakładka Ecotekta umożliwa wprowadzenie czynnika środowiskowego w
proces projektowania geometrii. I byłaby to nowa wartość gdyż obecnie ściany Hauera pełnią rolę
skrinującą bądź światłoprzepuszczalną.

2. 1. WSTĘP
W swoich badaniach zajmuję sie przegrodą architektoniczną, którą można określić jako opartą na
dynamicznym balansie warstw i heterogenicznej przestrzeni. W 2000 roku Andrew Hall, dyrektor
Arup Facades na zebraniu naukowym, jak cytowany w publikacji Michalea Hensena „ Performens
Oriented Architecture” [1] wyróżnił dwa kierunki rozwoju przegród zewnętrznych budynków.
Pierwszy to droga inżynieryjna, która skupia się na optymalizacji jak najcieńszej i wielofunkyjnej
przegrody. Drugi, bliższy mojemu podejściu do tematu kierunek, to droga architektoniczna,
wykorzystująca przegrodę składającą się z wielu warstw różnorodnego materiału, a przestrzeń
pomiędzy warstwami w celach użytkowych, określany jako dynamiczny balans co skutkuje
heterogenicznością przestrzeni. Pod pojęciem heterogeniczności przestrzeni należy rozumieć
wielofunkcyjność, możliwość adaptacji do zmiennych warunków mikroklimatycznych.
Kilka słów wyjaśnienia wymaga również pojęcie performensu. Performens w architekturze
rozpoczyna sie przy okazji programu kosmicznego w NASA w 1961 -72 roku. Było ściśle
powiazane z zimną wojną gdzie performensem stalo sie zaprojektowanie statku kosmicznego.
Przestrzeni która miałaby spełniać wiele wraunków jednocześnie. Inżynieryjnych, czysto
technicznych, jak również musiał zaistnieć swoisty ekosystem gdzie jest to dużo bardziej
kompleksowe myślenie, niż czysta myśl inzynieryjna. “W Sierpniu 1967 roku całe pismo US -
American Pogressive Architecture PA dedykowane było tematowi performensu, tytułujac
“Perforemns Design”. Skupiali sie nad metodami rozwiązywania problemów, które nie są
przystosowane do oceny niepoliczalnych możliwości wariacji, zamiast pytań odnośnie wydajności,
efektywności I optymalizacji. Optymalizacja stopniowo zastępowała systemowe podejście w
architekturze I wiele innych dyscyplin” [1] W ostatniej dekadzie powstało wiele różnych pojęć
performensu w architekturze. Jednak ważnym wydaje mi sie podejście do performensu jako
pojęcie zdarzenia w architekturze czyli relacji pomiędzy architekturą a człowiekiem oraz to co
powiedział David Leatherborrow na początku 21 wieku. Opisywał to jako relację pomiędzy
budynkiem a środowiskiem I topografią.[2].
Architektura rozumiana jako jej fizyczność jest nieadekwatna do potrzeb budynków respektujących
zachowania człowieka. Relacja pomiedzy architekturą I środowiskiem sytuuje się na poziomie
przestrzennym , materiałowym, biorac pod uwagę kontekst , specyficzne warunki uzależnione od
czasu. Relacji wnętrza I zewnętrza. Jest powiązane z pytaniem o rozbudowę strefy przejściowej
zwanej po angilesku “treshold”, warunków I interakcji tej zony z dynamicznym środowiskiem.
Obecnie podejście w zrównoważonym projektowaniu skupia sie na technicznych rozwiazaniach i
optymalizacji. Oddzielając wnętrze od zewnętrznego środowiska. Od lat 1960 klimat wnętrza
sterowany jest mechanicznie-elktrycznie, redefiniując architektoniczną granicę jako quasi
hermetyczną.
Wracając do myśli Andrew Hall’a I jego koncepcji dynamicznego balansu, przy poszukiwaniu
nowego typu przegrody powinny być spełnione następujące warunki:
- wydzielenie przestrzeni bez hermetycznego zamykania pomieszczeń,
- filtrowanie światła i dźwięku,
- modulacja mikroklimatu wewnątrz budynku, wyhamowanie wiatru czy wpływ na
temperaturę wewnętrzną,

3. - zapewnienie prywatności i bezpieczeństwa.
Powyższe czynniki mają charakter ilościowy, podejście architektoniczne wymaga jednak by wziąć
pod uwagę także aspekt jakościowy. Pojęcie to jest pojemne, jednak w tej pracy poruszam aspekt
ciągłości kulturowej bez której architektura jest niekompletna. Nalży brać pod uwagę materiały jakie
występują w naszej szerokości geograficznej, technologię jak również poczucie estetyki.
Dodatkowo przy poszukiwaniu nowej typologii przegrody posłużyłam sie koncepcją sfromułowaną
przez Michaela Hensela, architekta, teoretyka i profesora AHO - Arkitektur- og
designhøgskolen i Oslo [il.1]. Przedstawia on kompleks organizacji materiałowo-przestrzennej
rozpatrywany w relacji do środowiska, zarówno naturalnego jak i kulturowego.
il. 1. Schematpodejścia do projektu wg Michaela Hensena,diagram zespolu organizacji materiałowo-
przestrzennej, źródło: [1]
2. TEZA
Najbardziej wyeksponowaną warstwą takiej przegrody jest perforowany element przesłaniający,
który powinien spełniać zarówno kryteria ilościowe jak i jakościowe. Szukając inspiracji, która
mogłaby spełnić powższe kryteria odnalazłam tworczość Erwina Hauera, którego ekrany posiadaja
wysokie walory estetyczne oraz posiadają potencjał do wykorzystania w szerszym aspekcie, biorąc

4. pod uwagę czynniki architektoniczne. Geometria ekranów mogłaby zostać zoptymalizowana pod
kątem wyżej wymienionych warunków. Zakładam, że wzory ekranów mogłyby zostać
zdigitalizowane, co otworzyłoby przestrzeń do nowych rozwiązań projektowych, funkcjonalnych,
materiałowo- konstrukcyjnych i produkcyjnych opartych na masowej produkcji
zindywidualizowanych elementów (ang. mass-customization).
3. ANALIZA TWÓRCZOŚCI ERWINA HAUERA
3.1. Założenia ideowe serii „Continua”
Erwin Hauer jest austriackim rzeźbiarzem, który projektuje modularne perforowane struktury.
Pierwsze architektoniczne ekrany Hauera powstały w 1950 roku, od tego czasu były one
realizowane w Austrii, Kanadzie, Włoszech, Meksyku, Antylach Holenderskich, Wenezueli i USA, i
są stosowane do dzisiejszego dnia.
W 1955 roku projekty ścian perforowanych światło-przepuszczalnych były publikowane poraz
pierwszy w magazynie “Interiors”.
W czasie pobytu w Yale w USA w 1956 roku powstały prace “Projekt 4” i “Projekt 5” . Były to
struktury światłoprzepuszczalne. “Projekt 6” i “Projekt 11” były to prace rozwijane, pomyślane jako
ekrany przesłaniające.[3].
W całej twórczości Hauera głównym motywem była płaszczyzna nieskończona (ang. infinite
surface), złożona z elementów powtarzalnych. Najlepiej obrazuje to seria „Continua”, o której
stwierdził iż w centrum jego zainteresowań były rozważania nad problemem ciągłości i potencjalnej
nieskończoności. W „Continuach” autor wyprowadził pojęcie płaszczyzny ciągłej, przede wszystkim
na podstawie swoich studiów nad formą biomorficzną. To stanowisko zostało wzmocnione po
zetknięciu się na swojej drodze z pracą Henry’ego Moore’a, który łączył w swoich pracach
dominującą ciągłość płaszczyzny z niespotykanym kultywowaniem idei współzależnosci
wewnetrznych przestrzeni z jego rzeźbami. [il. 2]
a b
il. 3. hiperboloida parabiczna ,a- z
krzywą krawędzią,b – z prostą
krawędzią, źródło:
www.columbia.edu/cu/wallach/exhibi
tions/Felix-Candela.html
Kombinacja tych dwóch czynników doprowadziła do pojawienia się w twórczości Hauera
płaszczyzny siodłowej [il.3], której nazwa wywodzi się od kształtu siodła końskiego, który łączy
powierzchnię wypukłą z wklęsłą, matematycznie określany jako hiperboloida paraboliczna [4].

5. Il.2. Large Reclining Figure,Henry Moore, 1984 -
plexiglas. Zdjęcie zrobione na Bronx, żródło:
//i12bent.tumblr.com/page/1273
il. 4"“Linear Construction #1, Variation”".Fot.
Encyclopedia Britannica Online. Web. 14 Oct. 2013.
<http://www.britannica.com/EBchecked/media/3039/Line
ar-Construction-1-Variation-Perspex-plastic-andnylon-
thread-sculpture>
Tego rodzaju płaszczyzna, którą możemy zaobserwować w naturze nigdy nie była traktowana z
należytą uwagą w sztuce, za wyjątkiem średniowiecznej zbroi oraz prac z początku lat 1940 takich
autorów jak wspomniany Moore czy Naum Gabo, rzeźbiarz, pionier konstruktywizmu, który
używając takich materiałów jak szkło, plastik i metal usiłował oddać istotę ruchu w przestrzeni [5]
[il.4].
Płaszczyzna siodłowa, zwana też antyklastyczną, daje ogromne możliwości w architekturze, gdzie
występuje głównie w postaci dachu siodłowego. Pionierami byli Felix Candela [Fil.5] z jego
cieniutką skorupą z żelbetu i Frei Otto [il.6] z high-tech konstrukcjami namiotowymi.

6. il. 5. Palmira Chapel Quernavaca Meksyk
photo. Nach Lopez Mexican National
Photographer Archive źródło
www.columbia.edu/cu/wallach/exhibitions/Fel
ix-Candela.html
il. 6. Stadion Olimpijski Behnish,Auer, Otto Frei, Munich,
źródło: www.flickr.com/photos/69836715@N00/3362653246/
3.2. Założenia konstrukcyjne
Typ krzywej sferycznej o kształcie tak zwanej „krzywej piłki tenisowej” (ang. the suture curve) był
kluczowy dla storzenia systemu budowy seriii „Continua”. Podczas pracy nad serią Hauer
studiował obrót rzeźb liniowych linearnych na bazie właśnie krzywej sferycznej. Na obrazie [il.7]
pokazane są przykładowe różne osie obrotu w różnych sekwencjacjach.
il. 8. Krzywa sferyczna zaznaczona
na czerwono, na przykładzie
projektu krzesła autorstwa MATSYS
źródło://matsysdesign.com/category/
projects/suture-chair/
il. 7. sekwencje osi obrotu na baize
krzywej sferycznej, źródło: [3]
Krzywe sferyczne [il.8] występują w wielu wzorach serii „Continua”. Najbardziej intrygujących
rzeźbach trójwymiarowych. Jest to pomysłowy sposób podziału powierzchni kuli na dwie
identyczne części, co ma nie tylko znaczenie akademickie, matematyczne ale też posiada
praktyczne zastosowanie. Przy tworzeniu kuli z płaskiego materiału używając krzywych
sferycznych „piłki tenisowej” kształt kulisty jest uzyskiwany poprzez gięcie materiału wokół środka
geometrycznego kuli, tylko w nieznacznycm stopniu rozciągając materiał aby uzyskać
zaokrąglenie. Dodatkowo, kule wytworzone tą metodą, szczególnie kiedy używa się wytrzymałych
materiałów takich jak skóra, uzyskują o wiele większą obłość, niz gdyby połączyć je w
konwencjonalny sposób, wzdłuż koła wielkiego kuli. Pomimo iż metoda ta skutkuje większą
długością szwu, producenci np. piłek tenisowych i basebollowych wybrali ją do produkcji.
Kształt tej linii w przestrzeni jest interesujący również punktu widzenia rzeźbiarskiego. Ciekawe jest
jak Hauer dochodził do rozwiązń końcowych, robiąc model druciany krzywej i badając go poprzez
fotografowanie w postaci sekwencji niektórych z pojawiajjących się kształtów lub tworzących się
układów cieni oglądanych z różnych kierunków. Każda z sekwencji pokazuje stopniową rotacje
wokół różnych osi, dając oglądającemu wgląd w niezwykłe bogactwa tej prostej zasady.[3]

7. 3.3. Szczegółowe omówienie wybranych wzorów serii “Continua”
il. 9. Efekt “Design 1” we wnętrzu
Knoll International de Mexico w
Mexico City, 8 cal. Moduły, /20cm/w
technologii wylewanej, źródło
ilustracji [3]
il. 10. Efekt “Design 2” widziany we
wnętrzu w postaci
światłoprzepuszczalnej ścianyw
kościele wiedeńskim w Austrii arch.
R. Kramreitera,moduły
30cm,wylewane,źródło://reformation.
utk.edu/art/erwin-hauer/
il. 11. Światłoprzepuszczalna ściana
w kościele w Austrii arch. R.
Kramreitera moduły30 cm
wylewane,źródło Firmin,E., Light
offence. Damn 8
“Design 1” [il.9,12]
il. 12. Sekwencje powstawania
modułu “design 1”,źródło ilustracji
[3]
Geometria-konstrukcja
“Design 1” to pomysł konstrukcyjny który zrodził sie jako pojedynczy panel w kształcie kwadratu
składajęcy sie z dwóch elementów, potem stworzono ciągłość w postaci 4 itd. Panel składa się z
mostów ułożonych na przeciw siebie[il12a], które częściowo tworzą przestrzeń wewnętrzną. Te
mosty dopasowane są diagonalnie i połączone wzdłóż brzegów tworząc kwadratowy element.
Krawędzie otworów tworzą powyżej opisaną krzywą sferyczną „piłeczki tenisowej”. Krzywe
tworzące mosty to matematycznie opisane parabole hiperboliczne.
il. 12a. poszczególne elementy“design 1” wpostaci
elementów wylewanych,widok perspektywiczny,

8. źródło ilustracji [3]
Produkcja „Design 1” jako trudny do produkcji i montażu nie był lubiany przez autora. Produkcyjnie
element pomyślany był jako prefabrykat wylewany w formie z takich materiałow jak cement, gips
lub cement portlandzki zmieszany z kruszywem z kamienia wapiennego lub marmuru.
Efekt
Efekt oparty jest na relacji pomiędzy przesłanianiem a otwarciem. Jest to szczególnie widoczne w
relacji do źródła światła i pozycji osoby patrzącej.
Wzór ściana zmienia swój wygląd i kształt:
- w zależności od kąta patrzenia
- w zależności od rodzaju światła i dystansu od ekranu.
Możemy zaobserwowac różne koła, albo jako duże nachodzące na siebie, albo zewnętrzne
masywne formy będące wewnątrz lub na zewnątrz planu.
Jest to jedyny wzór który generuje więcej światła niż prosta ściana z otworami przepuszczającymi
światło, stając się obiektem świetlnym, źródłem światła.
Wpływ rodzaju światła na efekt końcowy struktury:
1. Silne światło tworzy frapujący wzór cienia
2. Światło oświetlające z zewnątrz daje efekt, wzór niekończących się swobodnie
przebiegających linii. Pomiędzy tymi trawersującymi liniami a światłem rozproszonym
płaszczyzna jest zacieniowana jednakowym gradientem.
3. Kiedy światło jest zza ściany. Artykułuje indywidualny charakter przestrzeni wraz ze
ścianą
4. Jeśli źródłem światła jest słońce, wzór będzie zmieniał się wraz z czasem I w
zalezności od pory roku.
5. Światło z wielu źródeł nakładające się na przestrzeń ekranu, nie daje sama z siebie
więcej światła niż zwykła ściana z otworami.
Uwagi
Wzór jest popularny i prosty graficznie. Oferuje wiele możliwości przestrzennych znaczeń. Jest to
najlepszy projekt z pierwszych trzech ekranów.
“ DESIGN 2 ” [il.13,10]
il. 13. Sekwencje powstawania
modułu “design 2”, źródło ilustracji
[3]
Geometria-konstrukcja
W tym pomyśle siatka kółek jest najważniejsza. Ten rezultat osiądnięto w czterech płaszczyznach,
ciągną się nieprzerwanie od przodu do tyłu i odwrotnie. Rozwój pomysłu “Design 2” otworzył
możliwość wprowadzenia drugiej warstwy kółek nakłądających się I połączenia z perwszą warstwą,
rezultatetem było zagęszczenie tychże kółek. Problemem było połączenie ze sobą tych płaszczyzn

9. i ukształtować tak by stało sie to wykonalne. Aby zachować przestrzeń pomiędzy warstwami kółek
pojawiły się 4 wewnętrzne płaszczyzny, zostawiając regularne otwarte przestrzenie pomiędzy nimi.
Produkcja
Podobnie jak „Design 1” trudny do produkcji i montażu, autor nie lubi tego pomysłu.
Efekt
Ilość przechodzącego światła jest ograniczona masą samej ściany. Jakość tego przepływu jest
niespotykanie świetlista i łagodna.
Masywna konstrukcja ściany i subtelna wewnetrzna gra światłem była bardziej znacząca w
procesie projektowym niż jako efekt przestrzennej eksploracji.
“ DESIGN 3 “[il.14,11]
il. 14. Sekwencje powstawania
modułu “design 3”, źródło ilustracji
[3]
Geometria-konstrukcja
„Design 3”Składa się z dwóch niezależnych, nie stykających sie ze sobą płaszczyzn z perforacją.
Elementy zachowują miedzy sobą dystans ale równocześnie wchodzą w interakcję wzajemnie się
uzupełniając i tworząc wrażnie większych niż są.
W „D3” jest przeniesiony komponent łączeniowy z orginalnego kwadratowego kafla z „D1”, z jedną
róznicą, zostawiając tylko duży okrąg.
Patrząc na wprost przez przejście są 2 rozwinięcia w rotacji skręconej symetrii
Produkcja
Struktura, jako ta podlegającą grawitacji i powiązana z problemami konstrukcyjnymi była ważnym
problemem w procesie projektowym. Nie twierdzono, że się nie da zbudować lecz, że nie ma
procedur, jak to fizycznie policzyć.
Była propozycja zazbrojenia elementow. W związku z dużymi problemami wykonawczymi Hauer
postanowił sam osobiście to wykonstruować.
Efekt
1. Kiedy patrzymy na tą ścianę od strony ciemnej widzimy niektóre części ściany
niedoświetlone co daje wrażenie lekkości i eteryczności
2. To dało konstrukcje o minimalnej masie i maksymalnej interakcji ze światlem.
3. Jest najbardziej rozświetloną strukturą
Uwagi
Ponieważ produkcją zajął sie sam autor powstał tylko jeden egzemplarz instalacji z tym wzorem.
Erwin Hauer nie lubi wzoru „D1” i „D3” ponieważ są to pomysły trudne w produkcji i montażu.

10. Il. 15. Opis ilustracji
źródło ilustracji podać jako numer pozycji
literaturowej np.: [3] lub jeśli jest to
fotografia autoryzowana to fot. Imię
nazwisko autora, data powstania (patrz
obok)
il.16 Dziedziniec biurowca Metropolitan,
Warszawa. Fot. Tomasz Wagner, 2005
il.17. Biurowiec Metropolitan, Warszawa [4]
„Design 04+” 1954 [il.18]
il. 18. Sekwencje powstawania
modułu “design 4+”, źródło ilustracji
[3]
Geometria-konstrukcja
Poszukiwanie dobrych rozwiązań konstrukcyjnych było celem nadrzędnym.
Tutaj wzór koła znajduje się na własnej płaskiej płaszczyźnie. Jedno koło jest przed drugim, a w
widoku elewacyjnym są przesunięte wobec siebie. Dystans pomiędzy płaszczyznami uzależniony
jest od warunków konstrukcyjnych. Zasada konstrukcyjna zblizona do konstrukcji typu „sandwich”,
pierwotnie używanej w przemyśle lotniczym. Tam warstwa zewnętrzna, skóra służyla do
przenoszenia obciażeń rozciągających i ściskających. Lekka konstrukcja głownej części środkowej
działała jako siatka przeciw ścinaniu.
Efekt
Dalsze poszukiwanie znaczeń. Dyfuzja światła nie tak jasna i klarowna, ponieważ wewnętrzna
przestrzeń ma pojedyńczą krzywiznę.
To rozwiązanie generuje tylko proste linie, których ostre krawędzie kształtują formę
Uwagi
Plusy to nieskomplikowany pomysł, bardzo naturalny, prosty w każdym module.
Korzystny stosunek wytrzymałości do wagi. Duża wytrzymałość.
Kilka lat później pokazano rzeźbę, która opierała sie na płaszczyźnie 4+. Alan H. Shoen, fizyk i
matematyk z Southern Illinois University w Carbondaye poinformował, że utwór ten wszedł na
terytorium matematyki. Były podejrzenia , że tego typu płaszczyzną jako pierwszą zajmował sie
matematyk HERMAN SCHWAM w 1860 roku. Jednak po głębszej analizie okazało sie iż jest to
całkiem nowy pomysł.

11. „Design 05” 1956 [il.19,15]
il. 19. Sekwencje powstawania
modułu “design 5”, źródło ilustracji
[3]
Geometria-konstrukcja
W tym projekcie autor wyoblił wszystkie wewnętrzne krawędzie projektu D4 aby stworzyć
pojedyńczą ciągłą płaszczynę z pojedyńczych elementów albo płaszczyzn siodłowych. Szew
krzywej jest utrzymany ale w dużo subtelniejszej formie w postaci horyzontalnej linii, widocznej
tylko wtedy gdy patrzymy na wprost. To przekształcone wnętrze znacznie bardziej tworzy siodłową
płaszczyznę i osobliwa dyfuzje światła połączona z siodłem jest znowu w pełni żywa.
Produkcja
Te zmiany , które spowodowały zyski światła , przyczyniły sie jednak do nieznacznego zwiększenia
kosztów produkcji. D5 było produkowane w module 4, 8 i 12 cali.
Efekt
W pomyśle „D 5” interesująca jest wewnętrza dyfuzja światła w stosunku do wcześniejszych
pomysłów. Wystąpił efekt latarni, lampiona.
Uwagi
Porównując do projektu D4+, profil D5 zawiera kilka dodatkowych wzmocnień na potrzeby
instalacyjne ponieważ wymagany jest duży zakres przenoszenia obciążeń. W związku z udaną
kombinacją prostoty konstrukcyjnej z wytrzymałością oraz dobrego efektu świetlnego projekt D5
stał się bardzo popularnym produktem.
“Design 06” 1956 [il.20]
il. 20. Sekwencje powstawania
modułu “design 6”, źródło ilustracji
[3]
Geometria-konstrukcja
Skrzydła są odpowiedzialne za układ falującej sinusoidy pionowych krawędzi.
Projekt jest tak wymyślony że istnieje tylko pojedyncza konfiguracja poszczególnych modułów
względem siebie, kolejno na przemian w pozycji na wprost i w reversie .
Wzór sinusoidy mógł byc ułożny horyzontalnie lub wertykalnie.
Efekt:

12. Projekt ten był jednostkowy, nie miał cech wspólnych z poprzednimi. Miał uniemożliwać
widoczność oraz nie przepuszczać bezpośrednio światła przez projektowaną ścianę, powodując
tylko miękką dyfuzję świetlną. W tym celu światło przedostawało się tylko przez otwarcia
przesłonięte od strony widoku z naprzeciwka przez naprzemiennie wspierając skrzydła
płaszczyzny. Podwójne refleksy świetlne widoczne są tylko w widoku z bliska i z naprzeciwka.
Widoczność poprzez otwarcia jest możliwa tylko z ukośnego kata.
Uwagi:
Poniewaz projekt ten nie przypomina w niczym prac poprzednich był to efekt spontanicznych
działan i do dzisiejszego dnia trudno znaleźć podobne pomysły.
„Design 07” 1959 [il.21]
il. 21. “design7”.źródło ilustracji [3]
Geometria-konstrukcja:
Kontynuacja D6
Produkcja:
Chociaz D7 ma niestandardowy potencjal konstrukcyjny, pomysł nie był rozwijany jako
architektoniczny ekran. Jednym z powodów były koszty, pomysł był za drogi w produkcji na rynek
architektoniczny.
Efekt:
Pomysł nie był rozwijany jako architektoniczna przesłona z przyczyn przepuszczalności światła
oraz wspomnianych kosztów wykonania.
Projekt „D7” jest rozwinięciem „D6”, jest jednak nieco bardziej ograniczony w stosunku do
nieograniczonych możliwości konfiguracji „D6”, pozbawiony jest cech nieskończoności, uczucia
wielopłaszczyznowości.
W projekcie „D7” mozna spostrzec Iż wyprostowane zostały faliste pionowe krawędzie pomysłu
„D6”. Płaszczyzna pomiędzy nimi jest zamykana jakby klamrą nie dając mozliwości płynnej
kontynuacji.
Poszukiwania nowych dróg rozwiazań w nawiazaniu do pomysłu „D6” doprowadziło do powstania
nowej rodziny rozwiązań przestrzennych, później w 1961 roku powstało rozwiązanie zwane
„diamentową płaszczyzną”.
„Design 10” 1958 [il.22,16]

13. il. 22. “Design 10”,źródło ilustracji [3]
Geometria-konstrukcja:
Podstawą konfiguracji pomysłu „D10” i „D11” było całkowite dopasowanie do konstrukcyjnych
zasad które opisane są w pomyśle „D+”.
Produkcja:
Projekt był robiony z myślą o usprawnieniu, przyspieszeniu i zmniejszeniu kosztów procesu
produkcji elementów.
„D10” było kształtowane do zastosowania metody formy wtryskowej żywicznego akrylu.
Poszczególne moduły miały wymiary 4x4 cale, z mozliwościa grupowania w panele o wymiarach
24x24 cale. Panele ze wzgędu na ich stabilność i sztywność były lokowane w narożnikach ścian.
Efekt:
W projekcie pojawiły sie kompromisy pomiędzy możliwościami przepuszczalności światła i nowymi
możliwosciami konstrukcyjnymi, nośnymi. Projekt dawał możliwość zastosowania pomysłu w
pozycji horyzontalnej. Pomysł jest odzwierciedleniem dwóch równoległych siatek z przesunięciem
wzgledem siebie, tworzącymi otwarcia.
W projekcie tym otwarcia nie są już okręgami albo zbliżonymi do tego kształtu pochodnymi okregu
jak we wcześniejszych projektach.
Uwagi:
Pomysł miał zastosowanie przy podwieszanych sufitach, element mocujące byly lokowane w
narożnikach i dodana było plastikowe pokrycie przepuszczające światło mocowane do górnej
płaszczyzny paneli.
„Design 11” 1958 [il.23,17]
il. 23. “Design 11”, źródło ilustracji [3]
Geometria-konstrukcja:
Projekt ten nie tylko jest wizualnie atrakcyjny, ale rónież konstrukcyjnie znacznie bardziej
wytrzymały niż inne tego typu instalacje wykonywane w technologii murowanej. Jest znacznie
bardziej efektywny w montażu niż „D10”
Produkcja:

14. Projekt jest kontynuacją wykorzystania konstrukcyjnych możliwości technologii monolitycznej
wielomodułowych paneli, model ten jest idelanie przystosowany do wielkoskalowych zewnetrznych
zastosowań.
Efekt:
„D11” to modyfikacja „D10” używany do osłony urządzeń obsługujących budynek zamontowanych
na dachu. Kształt otwarć i ulokowanie elementów krzyżujących sie dopasowane były do
optymalnych wizualnych funkcji projektu, gdyż obiekt jz reguły jest obserwowany od dołu.
3.4. Wnioski

15. 4. Kierunek badań nad dostosowaniem przegrody “Continua” – dyskusja
Proponuję przeprowadzenie badań nad dostosowaniem ekranów „Coninua” do zastosowania w
przegrodach zewnętrznych budynków w celu uzyskania heterogeniczności przestrzeni, jak opisane
wyżej. Proponowany kierunek badań wyznacza dodadnie kryteriów opisanych we wstępie dzięki
digitalizacji, co może skutkować:
- lepszym wykorzystaniem materiału,
- łatwiejszym wykonaniem,
- możliwośią wykorzystania większego spektrum materiałów.
Co wpłynie na rozwój tego system?
W ostatnich latach Erwin Hauer wraz z partnerem Enrique Rosado zdigitalizowali część wzorów z
serii „Continuum”, co poskutkowało użyciem innych materiałów i zwiększoną precyzją wykonania.
W ten sposób powstał projekt osłon światłoprzepuszczalnych do projektu “Museum of Fine Art”
zaprojektowanego przez Fostera + Partnerów. Panele wykonane były nie, jak orginalnie, metodą
nakładania poszczególnych elementów. Wykonano formy do odlewania prefabrykowanych
elementów powtarzalnych. Były frezowane z zastosowaniem maszyn sterowanych komputerowo
(ang. CNC) Wykonano je jako średniej gęstości płyty włóknowe, o wymiarach 6x6 stóp, [6].
Drugiej technologii jakiej użyli to niejako wyrzeźbienie elementów z lietgo materiału jakim był MDF
przy pomocy frezarki [7], [Fig 18il.24] Całośc w procesie cyfrowym, czyli model przestrzenny był
przy pomocy generic code przetworzony na wektory, które czytała maszyna. Plusem tej metody
jest precyzja wykonania, minusem duże odpady materiałowe związane z techniką “odejmowania”.
il. 24. Hauer I Rosado w studio Hauera, il. 25. Deformacja wzoru:”Design 3” z zastosowaniem cyfrowych

16. testują panel wykonany w MDF “design
201” wykonany w technologii cyfrowej,
model ten jestwariacją z wcześniejszych
wzorów “continua”.Wersja odlewana
orginalnego projektu Hauera jestwidoczna
za sylwetką Rosado.,źródło A computer
Graphics Annual Conference Series 2008,A
Publication ofACM SIGGRAPH
technik analizy, generowania projektu i produkcji w tym
przypadku drukowanie przestrzenne
źródło: http://tyrertecture.com/post/36834960878/erwin-hauer-
ii-printed-model-second-generation
Oba te przykłady pokazują jak nowoczesne technologie pozwalają na dokładne odwzorowanie idei
autora, z czym miał on dawniej największe problemy podczas powstawania prototypów. Pomysły w
latach 50-tych przerosły możliwości wykonawcze. Erwin Hauer w jednym z wywiadów stwierdził iż
obecnie w erze cyfrowej wielu twórców wyprzedza go w niektórych ścieżkach rozumowania, ale
wciąż jest kontakt między analogowym mysleniem a cyfrowym, jest sporo rzeczy do
przedyskutowania do zbadania. Sam Erwin Hauer przynał iż jest sens dalej kontynuować jego myśl
przy pomocy dygitalizacji.[8]
Ja sugerowałabym pójście o krok dalej. Materiał wyjściowy serii „Continua” jest inspiracją do
stworzenia przesłon perforacyjnych z dodaniem kontroli dostępu światła, zależnego np. od stron
świata, zapewnienia odpowiedniej cyrkulacji powietrza, czy też prywatności i bezpieczeństwa. Przy
użyciu projektowania wspomaganego komputerowo, z zastosowaniem cyfrowych technik analizy,
generowania projektu i produkcji czynninki te mogłyby być wykorzystane do rozwinięcia serii
„Continua” w kierunku odpowiedzi na lokalne i indywidualne czynniki środowiskowe [fig 19il.25].
il. 26. Pokazany jestpotencjał możliwości sklejki.Badania wykonano w Oslo School of Architecture, Wood
Studio. Zdjęcia przedstawiają zachowanie się sklejki pod wpływem wilgoci,nastapiło samoczynne wygiecie
płaszczyzny materiału w efekcie którego powstałydwie krzywe tworząc płaszcyznę wklęsła Iwypukłą. Można
znaleść paralelę do płaszczyzny siodłowej wystepującej w pracach Hauera,fot. Linn Tale Hadgen 2009,

17. źródło; Michael U. Hensel Performance-oriented Architecture and the Spatial and Material Organisation
Complex.Rethinking the Definition,Role and Performative Capacity of the Spatial and Material Boundaries of
the Built Environment , 2011©FORM akademisk, Vol.4 Nr.1 2011, 3-23
Przy doborze strategii produkcji proponuję jako decydujące wziąć pod uwagę kryterium
oszczędności materiału. Dzięki swej wszechstronności i elastyczności cyfrowe techniki produkcji
stwarzają takie możliwości. Techniki te dzielą się na obróbkę skrawaniem i drukowanie
przestrzenne [il.25] (ang. subtracting and additive manufacturing). Do pierwszej grupy zaliczają się
m.in. operacje dwuwymiarowe, oparte na dwuosiowych urządzeniach, jak wycinarki laserowe,
plazmowe, waterjet, czy frezarki o większej liczbie osi. Cyfrowe metody stosowane przez Hauera
oparte są na frezowaniu, obróbce bloku materiału w celu otrzymania formy do odlewania
elementów, przy której to metodzie produkowane są duże ilości odpadów w stosunku do
otrzymanego produktu. Podczas gdy straty spowodowane ilością odpadów amortyzują się przy
zatosowaniu uzyskanej formy do prefabrykacji serii jednakowych elementów, w sytuacji gdy
elementy te byłyby zindywidualizowane w celu odpowiedzi na wyżej wymienione czynninki
środowiskowe, stanowiłyby one poważny czynnik podważający sensowność takiej produkcji.
Możliwą alternatywną ścieżką rozwoju przy produkcji elementów o krzywiznach kolistych jest
zastosowanie elastyczności materiału w procesie produkcji. Możliwym materiałem do zastosowania
jest sklejka,[il26] łatwa do cięcia z zastosowaniem np. wycinarki laserowej oraz dająca się
formować trójwymiarowo.[il.27] Jest materiałem który przy dalszym pracowaniu nad krzywą
sferyczną i jej właściwościami wydaje się być idealny Jest to jednocześnie materiał znany od
tysięcy lat, oparty na drewnie, materiale odnawialnym, organicznym, kojarzonym z ciepłem,
przytulnością, komfortem. Głównym wyzwaniem pozostaje zaprojektowanie systemu
materiałowego i odpowiednich detali połączeniowych przy jednoczesnym umożliwieniu
zróżnicowania poszczególnych elementów.
il. 27. Pawilon Badawczy wykonany ze sklejki, zaprojketowany przez Achima Mengesa w Stuttgart Uniwercity w
2010 r. Pokazanie rysunku warsztatowego,procesu produkcji sterowanj cyfrowo, w roli maszyny frezującej
robot 6 osiowyI ostatnie zdjęcie to montaż gotowych elementów
Kolejny etap wydaje się być oczywisty. Należy wykonać model cyfrowy jednej z 4 wybranych typów
ścian „D1”, „D3”, „D4+”lub „D5” na podstawie anlizy, patrz tabela wyżej. Model wykonam w
programie Rihno i ułoże konfigurator czynnikow optymalizując je w programie Grasshoper przy
wspomaganiu się Ecotectem.Idealnie byłoby wykonać model prototypowy kilku paneli i
skonfrontować jak zchowuje się skleja przy tego typu geometrii.

18. MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE
1. Hensel, M., Performance-Oriented Architecture: Rethinking Architectural Design and the
Built Environment. 2013: Wiley.
2. Leatherbarrow, D., Architecture Oriented Otherwise. 2009: Princeton Architectural Press.
3. Hauer, E. and J.T. Hill, Erwin Hauer: Continua-Architectural Screen and Walls. 2007:
Princeton Architectural Press.
4. //mcis2.princeton.edu/candela/paraboloid.html.
5. Hauer, E., Screens to infinity. ArchitectureWeek, 2004: p. p. C1.1.
6. Collins-Hughes, L., Sculpting the shape, seeing the light. The Boston Globe, 2010.
7. Currey, M., Sculpting Infinity. Metropolis, 2006: p. pp. 119-121.
8. Phillip G. Bernstein AEC Vice President of Industry Strategy and Relations Autodesk, I.,
Lecturer in practice Yale School of Architecture, Orgin and Ends: Craftmanship in the Work
of Hauer and Rosado, in A computer Graphics Annual Conference Series2008, A
Publication of ACM SIGGRAPH.