Prezentacja przedstawiona na konferencji "Metody i narzędzia badań piśmiennictwa cyfrowego i jego czytelników/użytkowników", Wrocław 3–5 grudnia 2014 r.

1. Style cytowań stosowane w naukowych
czasopismach pedagogicznych
Ewa A. Rozkosz
Dolnośląska Szkoła Wyższa
Wrocław, 3–5 grudnia 2014 r.

2. Plan
Tło
Cel i metoda
Wyniki
Dyskusja
style cytowań a komunikacja naukowa
jakie style w pedagogice
inne zasady
o technicznych aspektach komunikacji naukowej

3. Tło style cytowań a komunikacja naukowa

4. zacytuj
odwołaj się
umieść
przypis
zamieść
referencje
przytocz
źródło
powołaj się
odeślij

5. Cytowanie (citing)
Powołanie się na zewnętrzne źródło / utwór (np. artykuł,
fragment książki, rozdział, wpis na blogu).
Zamieszczenie odsyłacza w tekście zasadniczym oraz noty
bibliograficznej pozwalającej na identyfikację wykorzystanego
przez autora źródła.
Styl cytowań (citation style)

6. dosłowne przytaczanie
fragmentu tekstu
(quoting)
Cytowanie
parafrazowanie
(paraphrasing)
podsumowanie /
poddanie analizie
(summarising)
Cytowanie w tradycyjnym ujęciu

7. odwołanie do
tekstu bez
dosłownego
dosłowne przytaczanie przytaczania
fragmentu tekstu
(quoting)
Cytowanie
1
parafrazowanie
2 (paraphrasing)
podsumowanie /
poddanie analizie
3 (summarising)
Cytowanie w komunikacji naukowej

10. Cytowanie w tekście
matryca stylu
BibTeX /
Citation Style
Language
automatyzacja
cytowania
automatyzacja
gromadzenia

12. Parsowanie cytowań (np. WoS, Google Scholar, Altmetrics, POL-index?)
Efekt automatycznego importowania danych z „tradycyjnych dolnych przypisów”.
Czasopismo: Acta Poloniae Historica
Baza: SCOPUS

13. Rozwój stylu
Przykładowe aktualizacje w stylach:
brak podziału na źródła elektroniczne i drukowane
dodanie DOI
Być może w kolejnych latach:
dodanie ORCID?

14. Wspólnota praktyk
np. dla społeczności w naukach medycznych system (styl) Vancouver jest
„oczywistym” schematem pisania tekstów naukowych
styl
Vancouver
medycyna
EN / PL i in.

15. Cel i metoda jakie style w pedagogice

16. Cel
Porównanie polskich naukowych czasopism z zakresu pedagogiki
z czasopismami zagranicznymi pod względem wykorzystywanych
stylów cytowań.

17. względem stopnia wykorzystywania
ustandaryzowanych stylów? ?
1. Jakie style cytowań stosują polskie naukowe
czasopisma pedagogiczne znajdujące się na liście
MNiSW?
2. Jakie style cytowań stosują zagraniczne naukowe
czasopisma pedagogiczne zaindeksowane w JCR?
3. Czy czasopisma polskie i zagraniczne różnią się pod

18. 1. Jakie style cytowań stosują polskie naukowe
czasopisma pedagogiczne znajdujące się na liście
MNiSW?
2. Jakie style cytowań stosują zagraniczne naukowe
czasopisma pedagogiczne zaindeksowane w JCR?
3. Czy czasopisma polskie i zagraniczne różnią się pod
względem stopnia wykorzystywania
ustandaryzowanych stylów?
Cechy ustandaryzowanych stylów:
— międzynarodowe,
— posiadają matryce BibTeX/CSL,
— zaimplementowane w menadżerach bibliografii,
— rozwijane,
— interoperacyjne.

19. Materiał badawczy (populacja generalna) i metoda:
Dane o stylach cytowań zgromadzone na podstawie analizy stron
internetowych z zasadami edytorskimi czasopism pedagogicznych:
polskie czasopisma z Listy MNiSW (2013):
— część B: pedagogika jako dyscyplina naukowa N = 131
— część C: Pedagogical & Educational Research jako dyscyplina N = 8
N = 139 (35,2%)
zagraniczne czasopisma z JCR (wyd. 2014)
— w grupach jednorodnych Education & Educational Research oraz Education, special
N = 255 (64,8%)
Badania całkowite / wyczerpujące.
Analiza preferowanych stylów cytowań (Camacho, 2013; Kratochvil, 2014).

20. Wyniki inne zasady

21. Preferowany styl cytowań
70
60
50
40
30
20
10
0
Polska
brak własny inny Oxford Harvard Chicago APA Springer SocPsych
[%]
60
45
30
15
0
Inny kraj
brak własny inny Oxford Harvard Chicago APA Springer SocPsych

22. Preferowany styl cytowań
Najczęściej wykorzystywany jest styl
American Psychological Association
(APA).
Z APA korzysta:
— 58,8 % (160) czasopism zagranicznych,
— 7,9% (11) czasopism polskich.
Pozostałe style to: Springer SocPsych
(oparty na APA), Chicago, Harvard,
Oxford, American Medical Association,
Vancouver, American Anthropological
Association, BioMed Central, Harvard
Law Review Association, American
Sociological Association.

23. Preferowany system (przypisy / numeryczny / nazwa-data)
40
20
0
Polska
brak reguł przypisy dolne numeryczny nazwa-data
[%]
100
80
60
40
20
0
Inny kraj
brak reguł przypisy dolne numeryczny nazwa-data

24. Preferowany system
Najczęściej wykorzystywanym na
świecie jest system nazwa-data,
a w Polsce przypisy dolne.
System nazwa-data wykorzystuje:
— 93,3% (238) czasopism zagranicznych,
— 32,4% (45) czasopism polskich.
Przypisy dolne wykorzystuje:
— 1,2% (3) czasopism zagranicznych,
— 39,6% (55) czasopism polskich.
nazwa-data
vs.
przypisy dolne

25. Preferowany styl cytowań (zredukowany wynik)
90
67,5
45
22,5
0
Polska
brak lub własny ustandaryzowany
[%]
90
67,5
45
22,5
0
Inny kraj
brak lub własny ustandaryzowany

26. Wyniki
Większość polskich czasopism – 87,1% (N = 121) nie korzysta
z ustandaryzowanego stylu lub nie dostarcza jednoznacznych reguł
cytowania, np.
„Odmienne zasady (nazwa-data, numeryczny, przypisy dolne) dla
artykułów z innych dziedzin. Czasopismo wielodziedzinowe”.
Źródło: http://www.gwsa.pl/artykul/zeszyty-naukowe-gdanskiej-szkoly-wyzszej
„Bibliografia podana wg kolejności alfabetycznej lub kolejności
cytowania (w tekście w nawiasach kwadratowych) wg norm
obowiązujących w kraju autora (min. 5, max. 25 pozycji
literaturowych)”.
Źródło: http://pl.genproedu.com

27. Dyskusja o technicznych aspektach komunikacji naukowej

28. Dyskusja
1. Praktyczna aplikacja wyników:
— profesjonalizacja schematu prezentacji treści w czasopismach
naukowych,
— zachęta do prac nad pełną adaptacją językową reguł APA,
— zmiana zasad edytorskich w pracach dyplomowych na kierunkach
pedagogicznych (zwiększenie zastosowania systemu nazwa-data).
2. Otwarte obszary badawcze:
— ocena sposobu prezentacji treści (human/machine readable)
na stronach internetowych polskich czasopism,
— stopień wykorzystania systemów wspomagających przepływ pracy
przez polskie czasopisma,
— porównanie preferowanych stylów w innych dyscyplinach,
— badania eksploracyjne (analiza skupień w oparciu
o wielowymiarową charakterystykę czasopisma naukowego).

29. Bibliografia
Camacho, L. (2013). Clarity and Chaos: Is There a Preferred Citation Style in Business
Academic Literature? Journal of Business & Finance Librarianship, 18(1), 49–56. doi:
10.1080/08963568.2013.736314
Kratochvil, J. (2014). Analýza užívaných citačních stylů v publikacích autoru ̊z lékarǩých,
sportovních a prí̌rodoveďných oboru ̊na Masarykove ̌univerzite.̌ IT Lib, 18(2), 36–40.

30. ewa@rozkosz.info