ենթաստամոքսային գեղձ

1. ԵՆԹԱՍՏԱՄՈՔՍԱՅԻՆ
ԳԵՂՁ
Նարե Մամիկոնյան

2. ◦ Ենթաստամոքսային գեղձը նկած է ստամոքսի հետևը՝ որովայնի խոռոչի հետին
պատին մոտ իր ձախ մասով մտած է ձախ ենթակողի մեջ։ Հետևից նա հպվում է
ստորին սիներակին, իսկ ձախից՝ երիկամային երակին և որովայնային
աորտային:Ենթաստամոքսային գեղձը բաժանվում է հետևյալ մասերի՝ գլխիկ,
մարմին և պոչ:Գեղձի գլխիկը ընդգրկված է տասներկումատնյա աղիով և գտնվում
է գոտկային I և II ողների վերին մասերի մակարդակին։ Նա տափակած է առաջ-
հետին ուղղությամբ:

3. ◦ Պրիզմայաձև մարմինը ունի երեք երես՝ առաջային, հետին և ստորին։Գեղձը աջից ձախ մի
փոքր բարձրանում է, այնպես որ նրա պոչը ընկած է ավելի բարձր, քան գլխիկը, և մոտենում
է փայծաղի ստորին մասին։ Ենթաստամոքսային գեղձը պատյան չունի, որի պատճառով
աչքի է ընկնում նրա բլթակավոր կազմությունը։ Գեղձի ընդհանուր երկարությունը 12-15 սմ
է։ Որովայնամիզը ծածկում է ենթաստամոքսային գեղձը առաջային և ստորին երեսները, իսկ
նրա հետին երեսը բոլորովին զուրկ է նրանից։ Շճամզային ծածկը անցնում է
ենթաստամոքսային գեղձի վրա 2 թերթիկների ձևով, ընդ որում շճային թերթիկները կպչում
են ենթաստամոքսային գեղձի առաջային եզրին և նորից բաժանվում են 2 թերթիկների՝ մեկը
ծածկում է գեղձի առաջային երեսը և անցնում է ստոծանու վրա, իսկ մյուս ստորին երեսը և
դառնում է լայնական աղիքի միջընդերքը։

4. ◦ Ենթաստամոքսային գեղձի արտատար ծորանը անցնում է գեղձի հաստության միջով
ձախից դեպի աջ, իր ճանապարհին նա ընդունում է բազմաթիվ ճյուղեր, որոնք բացվում են
նրա մեջ, գրեթե ուղիղ անկյունով։ Բացի գլխավոր ծորանից, գրեթե միշտ լինում է
ենթաստամոքսային գեղձի հավելյալ ծորան,որը գեղձի գլխիկի մոտ առանձնանում է
գլխավոր ծորանից և բացվում է տասներկումատնյա աղիի փոքր պտկիկի վրա, մոտ 2 սմ մեծ
պտկիկից բարձր։ Երբեմն նկատվում են հավելյալ ենթաստամոքսային գեղձի գոյության
դեպքեր:

5. Կազմություն
◦ Ենթաստամոքսային գեղձը իր կազմությամբ նման է բշտային կամ բշտա-խողովակավոր
թքագեղձի կազմությանը։ Նա բաղկացած է 2 մասից՝ գլխավոր զանգվածը ունի արտազատիչ
ֆունկցիա՝ իր արտազատուկը արտատար ծորաններով տանելով սկզբնաղիքի մեջ։ Գեղձի
փոքր մասը, այսպես կոչված, Լանգերհանսի կղզյակների ձևով, պատկանում է ներզատիչ
գոյացություններին, որոնք արյան մեջ են լցնում ինսուլին կոչվող հորմոնը, որը
կարգավորում է շաքարի պարունակությունը արյան մեջ։

6. Նյութը պատրաստեց Նարե
Մամիկոնյանը