მოსწავლის ნიმუში

1. საქართველოს წითელ წიგნში შეტანილი
ცხოველები და მცენარეები
სსიპ გორის მე-10 საჯარო სკოლა
მე-10 კლასი
ხელმძღვანელი: ნინო წიკლაური

2. პრობლემა
• არ იცის იმ ცხოველებისა და მცენარეების შესახებ, რომლებიც გადსაზოგადოებამ
აშენების პირას არიან
• სამწუხაროდ, საქართველოს, ისევე როგორც მთლიანად კავკასიის, ბიომრვალ–
ფეროვნება უკიდურესი საფრთხის წინაშე იმყოფება. ტყეების უმეტესი ნაწილი
სახეცვლილია ადამიანის ზემოქმედების შედეგად. მაღალ მთაში გადაჭარბებუ
ლი ძოვების გამო, თითქმის განადგურებულია ბუნებრივი მცენარეული საფარი
და მიმდინარეობს ეროზიის პროცესი.ბუნებრივი მცენარეული საფარი შემორ
ჩენილია თავისი ისტორიული არეალის მხოლოდ მცირეოდენ ნაწილში. სა
ქართველოში ბიომრავალფეროვნებაზე მოქმედი საფრთხეებიდან აღსანიშნავია: ბ
რაკონიერობა, ტყის მასივების გაჩეხვა, გადაჭარბებული ძოვება, მცენარეთა და
ცხოველთა სახეობებით უკანონო ვაჭრობა, თევზის რესურსების გადამეტებულ
ი მოპოვება, მდინარეებისა და წყალჭარბი სავარგულების დაბინძურება. შედეგა
დ, ადგილი აქვს ცოცხალი ორგანიზმების საცხოვრებელი გარემოს დეგრადირებ
ას, სახეობათა რიცხოვნობის კლებასა და ეკოლოგიური პროცესების რღვევას
–ყველაფერს ერთად კი მივყავართ ბიომრავალფეროვნების განადგურებისკენ.
•

3. მიზანი
• საქართველოს წითელ წიგნში შეტანილი ცხოველების და მცენარეების
მოძიება.
• მათი რაოდენობების ცვლილების განსაზღვრა.
• მიზეზების გამოკვლევა , თუ რატომ ხდება ამ ცხოველების და
მცენარეების რაოდენობების შემცირება თუ ზრდა.
სხვადასხვა დიაგრამების აგება ერთი და იგივე
თვისობრივი ან რაოდენობრივი მონაცემებისთვის

4. კვლევის მიმდინარეობა
ზოლებიანი აფთარი–მტაცებელი
ცხოველი.
გავრცელებულია მთელს აფთრისებრთა
ოჯახის ძუძუმწოვარი რიკასა და
აზიაში. XIX საუკუნის ბოლომდე
თბილისის მიდამოებამდე აღწევდა.
ბინადრობდა მახათას მთაზე,
მარტყოფში, ახმეტაში(ბახტრიონთან),
ასევე შირაქშიც. მცირე რაოდენობით
შემორჩენილია ალაზნის სანაპიროზე—
შავი მთის ბოლოსა და სარქლისყურის
მიდამოებში. მისი რაოდენობა
საგრძნობლად შემცირდა. შეტანილია
ყველა წითელ წიგნში. სიცოცხლის
ხანგრძლიობა-ტყვეობაში 13 წელი.

5. ნიამორი-შინაური თხის ერთ-
ერთი წინაპარი საქართველოში.
გავრცელებულია თუშეთში,
ხევსურეთში. ბინადრობს ძნელად
მისადგომ, კლდიან ფერდობებზე,
ზღვის დონიდან 4 200 მ-მდე.
იკვებება ბალახეულობითა და
ბუჩქებით. ცოცოხლობს 12-15
წელი. მასობრივი განადგურების
გამო ის გადაშენების პირასაა
მისული.

6. საქართველოს ველებზე ერთ
დროს გავრცელებული ლამაზი
ჩლიქოსანი - ქურციკი (ჯეირანი)
ახლა გადაშენების პირასაა.
გავრცელებულია მცირე აზიის,
ამიერკავკასიის, შუა აზიის,
ცენტრალური აზიის უდაბნოებსა
და ნახევარუდაბნოებში.
წარსულში საქართველოში ის
გვხვდებოდა შირაქის ველის
აღმოსავლეთ ნაწილში,
გარდაბნისა და სამგორის
ველებზე. არის მომთაბარე
ცხოველი. იკვებება ძირითადად
ბალახეულით.

7. ჯიხვი - კავკასიის ენდემი,
რომელიც მსოფლიოს სხვა
კუთხეში არ მოიპოვება და
ბინადრობს მხოლოდ კავკასიონზე,
წითელ წიგნშია შეტანილი და
აკრძალულია მასზე ნადირობა. ეს
არის დიდი ზომის თხა, რომელიც
უმეტესად იკვებება ალპური
ბალახეულით. ცნობილია მისი
ორი სახეობა:
დასავლეთკავკასიური და
აღმოსავლეთკავკასიური.
ჯიხვი გვხვდება ლაგოდეხის,
ყვარლის, ახმეტის, თელავის,
ლენტეხის, მესტიის, ონის
რაიონებში და აფხაზეთის მთიან
კავკასიონზე.

8. კავკასიური,
ანუ კეთილშობილი ირემი–
ირმისებრთა ოჯახის
წვრილჩლიქოსანი, ჯოგური,
პოლიგამიური ცხოველი.
არსებობს მისი რამდენიმე
ქვესახეობა. ჩვენთან უმეტესად
ნაკრძალებში ჰყავთ(ბორჯომი,
ლაგოდეხი). იკვებება
უმეტესად მცენარეულობით,
ცოცხლობს 20 წლამდე.

9. ცხოველები
54 54
43 43
0
20
40
60
80
100
120
ჯიხვი ნიამორი ქურციკი ზოლ.აფთარი
1995 წ.
2005 წ.
2015 წ.

10. • იულიას ფერისულა –
ვიწრო ლოკალური ენდემი
(ლაგოდეხი - ზაქათალა)- 1
ლოკაცია დაღესტანშიც ნახეს,
უყვარ ტენიანი ადგილები,
იზრდება ჩანჩქერების
კლდიან კედლებზე. ლუდვიგ
მლოკოსევიჩმა აღმოაჩინა და
თავისი ქალიშვილის -
იულიას სახელი უწოდა.

11. დეკა ლაგოდეხის თეთრყვავილა

12. მლოკოსევიჩის იორდასალამი ხემარწყვა

13. პრობლემის გადაჭრის გზები
• საზოგადოების ინფორმირება იმ მცენარეებისა და
ცხოველების შესახებ, რომლებიც გადაშენების პირას
არიან
• მეტი ყურადღება მიექცეს ხე–ტყის უკანონო ჭრას
• კანონის გამკაცრება ბრაკონიერთა და მცენარეეებითა
და ცხოველებით უკანონო მოვაჭრეთა წინააღმდეგ

14. გამოყენებული ლიტერატურა
• https://animalsblogblog.wordpress.com
• http://saunje.ge/index.php?id=563&lang=ka
• http://ochopintre.ge/forum/index.php?showtopic=9