ΚΛΩΣΤΗΡΙΔΙΑ .ppt

1. ΚΛΩΣΤΗΡΙΔΙΑ
Β Α Σ Ι Λ Ι Κ Η Π Ι Τ Υ Ρ Ι Γ Κ Α ,
Ι Α Τ Ρ Ο Σ Β Ι Ο Π Α Θ Ο Λ Ο Γ Ο Σ ,
Α Ν Α Π Λ Η Ρ Ω Τ Ρ Ι Α Κ Α Θ Η Γ Η Τ Ρ Ι Α
Μ Ι Κ Ρ Ο Β Ι Ο Λ Ο Γ Ι Α Σ
Ι Α Τ Ρ Ι Κ Η Σ Σ Χ Ο Λ Η Σ Α Θ Η Ν Ω Ν
Email.:
vpitiriga@med.uoa.gr

2. ΑΝΑΕΡΟΒΙΑ ΜΙΚΡΟΒΙΑ ΕIΝΑΙ…
Τα μικρόβια που αναπτύσσονται σε:
 Ατμόσφαιρα πτωχή σε Ο2 ή χωρίς οξυγόνο
(συστήματα επώασης αναερόβιων καλλιεργειών)
 Σε χαμηλό οξειδοαναγωγικό δυναμικό
(παρουσία αναγωγικών ουσιών στα θρεπτικά υλικά
όπως κυστείνη, θειογλυκολικό οξυ)

3. ΑΝΑΕΡΟΒΙΑ ΒΑΚΤΗΡΙΑ
ΑΡΧΗ:
 Αερόβια βακτήρια → τελικός δέκτης
ηλεκτρονίων το Ο2. Μεταβολίζεται η
γλυκόζη προς co2 και H2O
 Αναερόβια βακτήρια → τελικός δέκτης
ηλεκτρονίων οι ανόργανες ουσίες
(θειϊκά, ανθρακικά, νιτρικά
άλατα).
Μεταβολισμός της γλυκόζης προς
πυροσταφυλικό οξύ
ATP 32
ATP 2

4. w

5. Κατάταξη μικροοργανισμών
1. Υποχρεωτικά αερόβια
2. Υποχρεωτικά αναερόβια
3. Δυνητικά αναερόβια
4. Μικροαερόφιλα

6. Ανάπτυξη σε υγρό θρεπτικό υλικό
1: Υποχρεωτικώς αερόβια αναπτύσσονται στην κορυφή του σωληναρίου.
(Pseudomonas aeruginosa).
2: Υποχρεωτικώς αναερόβια (Clostridium tetani).
3: Δυνητικά αναερόβια κυρίως στην κορυφή (Ο2) αλλά και χωρίς οξυγόνο
(Escherichia coli, Staphylococcus aureus).
4: Μικροαερόφιλα στην κορυφή αλλά όχι επιφανειακά (Ο2 σε συγκεκριμένη
ποσότητα).
5: Αεροανεκτικά (Aerotolerant) αναερόβια δεν χρησιμοποιούν Ο2 αλλά δεν
επηρεάζονται από αυτό.

7. ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΠΑΘΟΓΟΝΩΝ ΑΝΑΕΡΟΒΙΩΝ
ΜΙΚΡΟΒΙΩΝ
 Gram (+) βακτήρια σπορογόνα (Clostridium sp)
 Gram (+) βακτήρια μη σπορογόνα (Actimomyces
sp, Propionibacterium sp, Lactobacillus sp,)
 Gram (+) κόκκοι
(Peptostreptococcus sp, Peptococcus sp.)
 Gram (-) κόκκοι
(Veilonella sp.)
 Μη σπορογόνα Gram (-) βακτήρια
(Bacteroides sp., Fusobacterium sp., Porphyromonas )

8. Clostridium tetani
(Τέτανος)

9. Κλωστηρίδιο του τετάνου
Clostridium Tetani
Βακτηρίδιο
 Gram θετικό,
 Αυστηρά αναερόβιο,
 Σπορογόνο,
 Κινούμενο (βλεφαρίδες)
 Θερμοευαίσθητο
Ενδοσπόριο

10. Χαρακτηριστική εμφάνιση Clostridium tetani
“ρακέτα του τέννις”

11. Οικολογία
 Οι σπόροι του κλωστηριδίου του τετάνου βρίσκονται παντού στη
φύση, ειδικότερα όμως σε σκουριασμένα μέταλλα και μεταλλικά
αντικείμενα
 Ανευρίσκεται στο 2% με 65% των δειγμάτων του
εδάφους
 Συχνά σε:
 καλλιεργημένα εδάφη,
 σε θερμά και υγρά κλίματα,
 σε πυκνοκατοικημένες περιοχές και
 σε εδάφη πλούσια σε οργανικές ουσίες.
 Μέρος της φυσιολογικής εντερικής χλωρίδας σε
ορισμένα ζώα και στους ανθρώπους.

12. Συνθήκες επιβίωσης
 Βλαστικές μορφές: πολύ ευαίσθητες στη θερμότητα,
την απολύμανση.
 Τα σπόρια επιβιώνουν στο έδαφος για μήνες ή έτη,
είναι πολύ ανθεκτικά στα αντισηπτικά και είναι
μετρίως ανθεκτικά στη θερμότητα.
Για να θανατωθούν τα σπόρια απαιτείται:
 βρασμός για τουλάχιστον 4 ώρες ή
 έκθεση σε κλίβανο αποστείρωσης για 12 λεπτά σε
θερμοκρασία 121 βαθμών C.

13. ΜΕΤΑΔΟΣΗ
 Μέσω ενός μολυσμένου
τραύματος ένα μικρό
κόψιμο ή μια βαθιά πληγή,
χρήση ενέσεων.
 Το μικρόβιο δεν κυκλοφορεί
στο αίμα αλλά παραμένει
στο σημείο εισόδου.
 Στο σημείο ενοφθαλμισμού
παράγεται τοξίνη που
καταλήγει στα γάγγλια των
νεύρων, προκαλώντας
τετανικούς σπασμούς.
 Ο τέτανος δε μεταδίδεται
από άτομο σε άτομο.

14. ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ
 Νευροεξωτοξίνη- ΤΕΤΑΝΟΣΠΑΣΜΙΝΗ
 Μια από τις ισχυρότερες μικροβιακές τοξίνες. (The
strychnine-like toxin)
 Ένα mg τετανοσπασμίνης μπορεί να σκοτώσει 50 με
70 εκατομμύρια ποντίκια.
 Αναστέλλει την οδό που προκαλεί χαλάρωση
 Ταυτόχρονη σύσπαση ανταγωνιστικών ομάδων μυών

15. Κλινική εικόνα
 Ο χρόνος επώασης της νόσου είναι 3-21 ημέρες
(συνήθως 8).
Γενικά συμπτώματα είναι:
 ο πυρετός,
 η ταχυκαρδία,
 η εφίδρωση και
 η αύξηση της αρτηριακής πίεσης
 Ο σπασμός των μυών είναι επαναλαμβανόμενος
και διαρκεί λίγα λεπτά αλλά επιμένει για 3-4 εβδομάδες
και η πλήρης ανάρρωση μπορεί να διαρκέσει μήνες.

16. ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
 Τοπικός τέτανος: Επιμένουσα σύσπαση των μυών
στην τραυματική περιοχή. Είναι ηπιότερος αλλά
μπορεί να καταλήξει σε γενικευμένο τέτανο.
 Κεφαλικός τέτανος: Σπάνια μορφή της νόσου. Μετά
από οξεία ωτίτιδα ή κάκωση στο κεφάλι-προσβολή
των κρανιακών νεύρων και κυρίως του προσωπικού.
 Γενικευμένος τέτανος: Η πιο συχνή μορφή (80% των
περιπτώσεων).

17. Γενικευμένος τέτανος
 Σπαστική παράλυση
 Σπασμοί των μυών και ειδικά των σκελετικών
μυών.
 Πρώιμη προσβολή των μυών της γνάθου
 Σαρδώνειος γέλωτας
 Σε βαριές περιπτώσεις: οπισθότονος, έκταση
κεφαλής και πτέρνας προς τα πίσω
 Θάνατος: από σπασμό των αναπνευστικών μυών

18. Σαρδόνιος γέλωτας

20. ΟΠΙΣΘΟΤΟΝΟΣ

22. ΝΕΟΓΝΙΚΟΣ ΤΕΤΑΝΟΣ
 Παρατηρείται σε νεογνά που στερούνται παθητικής
ανοσίας από την μητέρα τους (λόγω μη εμβολιασμού
της).
 Αποκοπή του ομφάλιου λώρου υπο μη άσηπτες
συνθήκες.
 14% των νεογνικών θανάτων
 Πολύ σπάνιος σε αναπτυγμένες χώρες.

25. O Έλληνας Άγνωστος Στρατιώτης

26. Πρόληψη
 Καθαρισμός της πληγής με αντισηπτικό και αποστείρωση.
 Ο εμβολιασμός
 Τριπλό εμβόλιο -τετάνου, διφθερίτιδας, κοκκύτη- DTaP).
 Η πρώτη δόση γίνεται σε ηλικία 2 μηνών και χορηγούνται συνολικά 5 δόσεις.
 Αναμνηστική δόση γίνεται με το Td τύπου ενήλικα στην εφηβεία και στη
συνέχεια μια δόση ανά δεκαετία.
 Ανατοξίνη ή τοξοειδές (αδρανοποιημένη τοξίνη) (διάρκεια 10 χρόνια)
 Για επείγουσα χρήση: αντιτετανική σφαιρίνη
(αντιτετανικός ορός) + εμβολιασμός
 Ο τέτανος δεν εγκαταλείπει μόνιμη ανοσία.

27. Θεραπεία
 Χειρουργικός καθαρισμός του τραύματος.
 Υποστηρικτική αγωγή: απομόνωση σε σκοτεινό
δωμάτιο, i. v σίτιση, αντισπασμωδική αγωγή.
 Χορήγηση μετρονιδαζόλης ή πενικιλλίνης G.
 Χορήγηση υπεράνοσης αντιτετανικής σφαιρίνης
(TIG).
 Ταυτόχρονη χορήγηση εμβολίου (σε διαφορετικό
τόπο)

28. Clostridium botulinum
(Αλλαντίαση)

29. Clostridium botulinum
 Βακτήριο Gram-θετικό
 Ραβδόμορφο
 Αναερόβιο
 Σπορογόνο
 Ωοειδή υποτελικά ενδοσπόρια
 Βρίσκεται στο έδαφος και τα
ιζήματα λιμνών.

30. Blood sausages

31. Clostridium botulinum
 Παράγει 7 τοξίνες(A-G) με διαφορετικές
αντιγονικές ιδιότητες (A, B, E, και F
στον άνθρωπο). Ο Α τύπος ο πιο
παθογόνος.
Προκαλεί διαφορετικά σύνδρομα:
 Τροφιμογενή αλλαντίαση των ενηλίκων
από προσχηματισμένη τοξίνη
(τοξίκωση)
 Βρεφική αλλαντίαση από την κατάποση
σπόρων
 Τραυματική αλλαντίαση
 Εισπνοή αλλαντικής τοξίνης υπό μορφή
αερολύματος (βιοτρομοκρατία,
προσωπικό εργαστηρίου)
(Nelson Essentials of Pediatrics, 2002 by W. B. Saunders Company,
Eλλην. εκδ. Σελ. 424 Manual of Clinical Microbiology ASM 8th, ed.,
2003, p. 841-2)

32. Αλλαντίαση-παθογένεια
 Η κατάποση σπόρων δεν
προκαλεί λοίμωξη.
 Προκαλείται απο τη δράση της
αλλαντικής τοξίνης
 Δράση: Παρεμπόδιση της
απελευθέρωσης των
απαραίτητων
νευροδιαβιβαστών
(ακετυλοχολινης).
 1 gr τοξίνης μπορεί να
σκοτώσει 1.000.000 άτομα
 Όχι μετάδοση της αλλαντίασης
από άνθρωπο σε άνθρωπο.

33. Επιδημιολογία
 Σήμερα 1,000/έτος παγκοσμίως.
 25% τροφιμογενής,
 72% νεογνική,
 3% τραυματική,
 Η επίπτωση της τραυματικής αλλαντίασης έχει
αυξηθεί, από τη χρήση της ηρωίνης.

34. Τραυματική αλλαντίαση

35. Τροφική αλλαντίαση: Συνθήκες επιβίωσης
Αναπτύσσεται σε:
 Χαμηλή οξύτητα,
 Χαμηλή αναλογία σακχάρων,
 Χαμηλά επίπεδα οξυγόνου,
 Υψηλά επίπεδα υγρασίας και
 Αποθήκευση στις θερμοκρασίες >3°C για τον τύπο
A.

36. Ύποπτα τρόφιμα
 Κονσερβοποιημένα λαχανικά και φρούτα όπως πράσινα
φασόλια
 Όχι οι πίκλες (όξινο περιβάλλον)
 Μέλι, σιρόπι καλαμποκιού, αν περιέχουν σπόρους δεν
επιτρέπουν ανάπτυξη λόγω παρουσίας σακχάρων
 Στα βρέφη οι σπόροι βλαστάνουν στο γαστρικό
περιβάλλον (χαμηλό Ο2 και υποχλωρυδρία)
 Μόλις τα νήπια αρχίζουν τη στερεά τροφή, το όξινο
περιβάλλον δεν επιτρέπει την ανάπτυξη του βακτηριδίου.
 Πρόληψη: μαγείρεμα σε θερμοκρασία βρασμού.

37. Τροφιμογενής αλλαντίαση

38. Muktuk (ακατέργαστo δέρμα φαλαινών maktaaq)

39. Συμπτώματα-κλινική εικόνα
Τα πρώτα συμπτώματα της αλλαντίασης είναι:
 Ναυτία
 Πυρετός (-)
 Έμετος
 Διπλωπία
 Κεφαλαλγία ή ζάλη
Στη συνέχεια
 Προιούσα χαλαρή παράλυση
 Παράλυση των αναπνευστικών μυών
 Θάνατος σε 10% αν δεν νοσηλευτεί σε Μ.Ε.Θ.

40. Αντιμετώπιση
 Τα συμπτώματα παρουσιάζονται όταν η τοξίνη έχει ήδη
προσβάλλει το νευρικό σύστημα.
Υποστηρικτική θεραπεία
 Έγκαιρη τραχειοστομία
 Άμεση χρήση μηχανικής υποστήριξης
Η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να
σώσει τη ζωή του ατόμου
ΑΝ ΚΑΙ...

41. Βρεφική αλλαντίαση
Μόλυνση:
 στον ομφάλιο λώρο ή
 από το μέλι ή
 από το χώμα
Η τοξίνη προκαλεί σοβαρή
παράλυση και μπορεί να χρειαστεί
αναπνευστική υποστήριξη

42. Οξεία χαλαρή παράλυση από αλλαντίαση

43. Χρήσεις αλλαντικής τοξίνης
 Η αλλαντική τοξίνη
έχει και ευεργετικές
χρήσεις.
 Χρησιμοποιείται:
 για θεραπεία ασθένειων
των μυών , όπως ο στραβισμός,
βλεφαρόσπασμος, ραιβόκρανο
κλπ.
 για να αποβάλλει τις ρυτίδες
του προσώπου.

44. CLOSTRIDIUM
DIFFICILE

45.  Αυστηρά αναερόβιο βακτήριο
 Περίτριχο, κινητό
 Gram (+)
 Σπορογόνο
 Ωοειδείς υποπολικοί σπόροι
 Εξωτοξίνες Α και Β + δυαδική
τοξίνη
(Bartlett 2002)
Τοξινογόνα
Μη
τοξινογόνα
Toxin-negative C. difficile strains
are considered nonpathogenic.

46. CLOSTRIDIUM DIFFICILE
• Το κύριο αίτιο λοιμώδους διάρροιας σε νοσηλευόμενους
παγκοσμίως.
• Η λοίμωξη clostridium difficile (CDI): δαπανηρή για την υγειονομική
περίθαλψη
• Αυξημένη επίπτωση
• Αυξημένη λοιμογονικότητα
• Σχετική αντοχή στη metronidazole θεραπεία
ΗΠΙΑ
ΔΙΑΡΡΟΙΑ
ΨΕΥΔΟΜΕΜΒΡΑΝΩΔΗΣ
ΚΟΛΙΤΙΔΑ
ΤΟΞΙΚΟ ΜΕΓΑΚΟΛΟ
ΣΗΨΗ

47. ΑΠΟΙΚΙΣΜΟΣ-ΜΕΤΑΔΟΣΗ
ΕΝΔΟΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΟΣ
ΑΠΟΙΚΙΣΜΟΣ
– Ασθενείς -προσωπικό
– Επιφάνειες
– Εργαλεία/ εξοπλισμός
ΕΞΩΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΟΣ
Περιβάλλον
– Τρόφιμα
ΜΕΤΑΔΟΣΗ:
ΚΑΤΑΠΟΣΗ ΣΠΟΡΩΝ
SOS
5-70% βρέφη <=1 έτους-φυσ. χλωρίδα

48. ΚΥΡΙΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ CDAD
 Παρατεταμένη
νοσηλεία
 Ηλικία >65
 Σοβαρή υποκείμενη
νόσος
 Καταστολή έκκρισης
γαστρικού οξέος
XΡΗΣΗ
ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΩΝ

49. Τοξίνες Clostridium difficile
BINARY TOXIN
• Τοξίνη Α:
Εντεροτοξίνη
• Τοξίνη Β:
Κυτταροτοξίνη
• Δυαδική τοξίνη
(binary toxin):
• 20% των στελεχών
 Στελέχη A- B- CDT+ σε
συμπτωματικούς ασθενείς
 Πειράματα σε ζώα –
επιβεβαίωση της
λοιμογόνου δράσης (Geric
et al., 2006)
 Στελέχη A+B+CDT+
ισχυρότερη συσχέτιση με
σοβαρή νόσο από ότι
A+B+CDT- (Barbut t al.,
JMM, 2005; Terhes et al., JCM,
2004)

50. • IgG προστατευτική
αντιτοξίνη A
ΣΥΧΝΕΣ ΟΙ
ΥΠΟΤΡΟΠΕΣ

51. ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ
ΚΥΤΤΑΡΟΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑΣ
ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ
PCR-LAMP
ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ γλουταμινικής
δευδρογενάσης immunoassay
ΑΝΟΣΟΕΝΖΥΜΙΚΕΣ
ΜΕΘΟΔΟΙ
ΤΟΞΙΝΕΣ
ΑΠΟΜΟΝΩ
ΣΗ
ΓΟΝΙΔΙ
Α
ΕΝΖΥΜΑ
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ
ΔΙΑΓΝΩΣΗ

52. ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΕΛΕΓΧΟΥ??
• Σε ασυμπτωματικούς ασθενείς ΔΕΝ
γίνεται έλεγχος
• Ο έλεγχος περιορίζεται σε ασθενείς:
– Ασθενείς >1έτος
– Κλινικά συμπτώματα CDI, (υδαρή ή
διαρροϊκά κόπρανα)
– >=3 διαρροϊκές κενώσεις /24 h
– Ιστορικό λήψης αντιμικροβιακών
Η Sens Spec των μεθόδων
δεν έχουν μελετηθεί-
ΚΛΙΝΙΚΗ ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ?

53. ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ
 Αποικίες μεγάλες κιτρινωπές χαμηλές
κυκλικές ριζοειδείς προσεκβολές
 Sensitivity 2000 bacteria/g of stool
CCFA agar (cycloserine cefoxitine fructose agar)
Gold standard

54. ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ
– Υψηλή ευαισθησία
– Επιδημιολογικές μελέτες, τεστ ευαισθησίας –
τυποποίηση
–Χαμηλή σχετικά ειδικότητα (μη τοξινογόνα
στελέχη)
–Χρονοβόρα (<5 ημ.)
-
+

55. Πλεονεκτήματα
• Ταχείες
• Οικονομικές
• Ευκολη διαδικασία
• Φτηνός εξοπλισμός
Μειονεκτήματα
Επηρεάζονται από:
 Παρεκκλίσεις από διαδικασίες
πρωτοκόλλου
 Λανθασμένες τεχνικές εκτέλεσης
 Λάθος χειρισμός δείγματος
Χρήζουν επιβεβαιωτικά
τεστ
ΑΝΟΣΟΕΝΖΥΜΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ
• Παρουσία τοξίνης C. diff A και B ή/και GDH
στα κόπρανα
Ευαισθησία-ειδικότητα:
Μεγάλες διακυμάνσεις

56. ΜΟΡΙΑΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ-
ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ
Ψευδώς (+)
 Ασυμπτωματικοί φορείς
 Σε επιτυχής θεραπεία,
αποικισμός για αρκετές
εβδομάδες.
Ψευδώς (-)
 Κόπρανα: δείγματα με
αναστολείς
 Πιθανή μετάλλαξη των
γενετικών περιοχών ελέγχου
 Παρουσία ατύπων στελεχών
molecular
methods may not
be appropriate
for distinguishing
a true case of
CDI from an
asymptomatic
carriage
–Αυξημένο
κόστος

57. Κλωστηριδιακή μυονέκρωση
(Αεριογόνος γάγγραινα)
Νεκρωτική λοίμωξη μυός και μαλακών μορίων
με σημαντική παραγωγή αερίου και δύσοσμου
λεπτόρρευστου εκκρίματος που συνοδεύεται από
σημεία τοξιναιμίας και υπόταση
 50% μονομικροβιακή
 15% θετική αιμοκαλλιέργεια
Αίτια:
 C. perfringens (80%)
 C. novyi
 C. septicum
 C. fallax
 C. tertium
 C. histolyticum
 C. bifermentans
 C. sporogenes

58. Αεριογόνος γάγγραινα
(κλωστηριδιακή μυονέκρωση)
Υποδιαιρείται σε τρεις διαφορετικούς
υποτύπους:
 Την τραυματική ή μετεγχειρητική αεριογόνο γάγγραινα (ο πιο
συχνός υπoτύπος),
 Την αυτόματη ή μη τραυματική αεριογόνο γάγγραινα και
 Την υποτροπιάζουσα αεριογόνο γάγγραινα (αίτιο: C.
perfringens)

59. Τραυματική αεριογόνος γάγγραινα
 70% των περιστατικών
 Το C. perfringens στο 80% περίπου των ασθενών
και ακολουθούν τα:
 C. septicum,
 C. novyi,
 C. histolyticum,
 C. bifermentans,
 C. tertium και
 C. fallax

60. Παθογένεια
 H ταχεία νέκρωση των ιστών προκαλείται από τις
κλωστηριδιακές τοξίνες.
 Τα διάφορα είδη κλωστηριδίων παράγουν
διάφορες τοξίνες που έχουν τον δικό τους τρόπο
δράσεως.
 Το C. perfringens παράγει τουλάχιστον 12
διαφορετικές εξωκυτταρικές τοξίνες.
 Η πιο κοινή είναι μια λεκιθινάση που καλείται α-
τοξίνη
 Θνητότητα: 15-30%

63. Gram χρώση
 Μεγάλα πλατειά
ορθογώνια
 Gram(+) ή Gram ποικίλα
βακτηρίδια
 Σε νεκρωτικό έδαφος, με
λίγα ή καθόλου
λευκοκύτταρα.
 Σπάνια βρίσκονται
σπόροι.

64. Clostridium perfringens
1. Gram χρώση ιστού μυονέκρωσης
2. Σπόρια στον ίδιο ιστό (ηλεκτρονικό μικροσκόπιο)

65. Clostridium tetani

66. Clostridium tetani