1. ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΤΑ ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ
ΑΡΙΑΝΑ ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟΥ
Α2
Τα Ζαγοροχώρια είναι διάσπαρτα χωριά του νομού Ιωαννίνων.
Η λέξη Ζαγόρι σημαίνει «πίσω από τα βουνά» και εμφανίζεται
πρώτη φορά το 1321. Είναι 46 πανέμορφα χωριά χτισμένα
μέσα σε δάση από πεύκα και έλατα στα βουνά της Πίνδου.
Είναι χωριά διάσημα για τη φυσική ομορφιά τους και για την
αρχιτεκτονική τους. Γραφικά λιθόστρωτα καλντερίμια, πέτρινα
σπίτια, πέτρινα γεφύρια, εντυπωσιακές πέτρινες εκκλησίες,
χαγιάτια, σημεία ασύγκριτης ομορφιάς συγκροτούν αυτό το
θαυμάσιο, ξεχωριστό τοπίο. Ολη η αρχιτεκτονική της περιοχής
είναι συνιφασμένη με τη φύση που την αγκαλιάζει.

2. Σε πολλά χωριά οι οικισμοί είναι χτισμένοι από τον 14ο αιώνα.
Τα σπίτια και τα αρχοντικά είναι χτισμένα από γκρίζα πέτρα
που υπάρχει σε αφθονία στην περιοχή, και ξύλα. Οι τεχνίτες
ήταν έμπειροι στο πελέκημα της πέτρας και στο κτίσιμο
δύσκολων τμημάτων και διέθεταν εξαιρετικές γνώσεις
στατικής. Επρεπε να αντιμετωπίσουν το σκληρό κλίμα αλλά και
το άγριο τοπίο.

3. Το κάθε σπίτι αποτελείται από το κυρίως κτίσμα, την αυλή και
τα βοηθητικά κτίσματα, που υπάρχουν μέσα σε αυτή.
Η αυλή περιβάλλεται από ψηλό μαντρότοιχο, είναι
πλακοστρωμένη και έχει μικρά πέτρινα πεζούλια. Τα
βοηθητικά κτίσματα είναι συνήθως μαγειρείο, στο οποίο
υπάρχει οπωσδήποτε τζάκι για τη γάστρα και νεροχύτης,
καθώς και εξωτερική τουαλέτα.

4. Το κυρίως σπίτι είναι διώροφο ή τριώροφο με σχήμα απλό,
τετράγωνο, χωρίς διακόσμηση στις εξωτερικές επιφάνειες και
καταλαμβάνει τρία επίπεδα. Οι τοίχοι είναι λείοι με ελάχιστες
προεξοχές και πολλά παράθυρα. Το κατώτερο επίπεδο είναι το
υπόγειο, αχούρι όπως το λένε, και ακολουθεί πάντα την κλίση
του εδάφους.

5. Στο αμέσως από πάνω επίπεδο βρίσκεται η είσοδος του
σπιτιού και περιλαμβάνει το χαγιάτι, που είναι ένας ο πρώτος
χώρος που βλέπουμε όταν μπαίνουμε στο σπίτι, κάτι σαν
διάδρομος, χτισμένος με λίθινο τοίχο και πολλά συρτά
παράθυρα.
Πολλές φορές σ’ αυτό βρίσκουμε τις μπασιές, δηλαδή
υπερυψωμένα χτιστά καθιστικά, σκεπασμένα με παραδοσιακά
υφαντά.
Σ’ αυτό το επίπεδο βρίσκεται ο οντάς, που είναι φωτεινό
δωμάτιο υποδοχής αλλά και ύπνου τους καλοκαιρινούς μήνες
κι έχει μια μεγάλη περιμετρική μπασιά. Εχει ακόμη
αποθηκευτικούς χώρους και τη σκάλα. Η σκάλα έχει το
χαρακτηριστικό ότι τα πρώτα σκαλοπάτια είναι από πέτρα, ενώ
από τη μέση και πάνω είναι ξύλινα.

6. Ο επάνω όροφος περιλαμβάνει δωμάτια και την κρεβάτα, που
είναι η καλή κρεβατοκάμαρα του σπιτιού. Πολλές φορές οι
τοίχοι της κρεβάτας είναι διακοσμημένοι με τοιχογραφίες.

7. Το κάθε δωμάτιο γύρω από την κρεβάτα λέγεται μαντζάτο και
περιλαμβάνει μπασιές και τζάκι.
Τα δωμάτια είναι χωρισμένα με ξύλινα χωρίσματα και αψίδες.
Τέλος η σκεπή είναι φτιαγμένη από ξύλα και γκρίζες πλάκες.

8. Η εξωτερική εμφάνιση του σπιτιού δεν αφήνει τον επισκέπτη
να μαντέψει την οικονομική κατάσταση του ιδιοκτήτη. Αυτό
φαίνεται μόνο από την εσωτερική διακόσμηση.