Παρουσίαση του Ο.Τ.Ε με έμφαση στις αλλαγές την τελευταία δεκαετία, Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπυχιακών Σπουδών "Οικονομική και Διοίκηση των τηλεπικοινωνικών Δικτύων", Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών, Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, Εθνικό και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών, Ιανουάριος 2005

1. Στρατηγική Διοίκηση των
Επιχειρήσεων και Αλλαγών
Εργασία με Θέμα:
«Παρουσίαση του Ο.Τ.Ε με έμφαση στις
αλλαγές την τελευταία δεκαετία»
Επιβλέπων Εργασίας:
Καθ. Δημήτριος Παπούλιας
Ομάδα Εργασίας:
Σταυρόπουλος Άγγελος Μ.Ο.Π 002
Κάργας Αντώνης Μ.Ο.Π 003
Λελίδης Ανέστης Μ.Ο.Π 014
Γιαννικόπουλος Κων/νος Μ.Ο.Π 026
Κίκιρας. Παναγιώτης Μ.Ο.Π 040

2. Αθήνα, 10 Ιανουαρίου 2005
2

3. Περιεχόμενα
1 Εισαγωγή ............................................................................................................................6
2 Η Εξέλιξη των Ελληνικών Τηλεπικοινωνιών....................................................................9
3 Οικονομικά Στοιχεία.........................................................................................................17
3.1 Κοινωνικό Πρόσωπο του ΟΤΕ ................................................................................20
3.2 Προμήθειες ΟΤΕ την περίοδο 1992-1999................................................................21
3.2.1 Σταθερή τηλεφωνία 1998-1999-2000..................................................................22
4 Στάδια Μετοχοποίησης - Ιδιωτικοποίηση του Ο.Τ.Ε.....................................................22
5 Μετάδοση Δεδομένων και Μισθωμένες Γραμμές...........................................................24
6 Εξελίξεις στον κλάδο του Τηλεπικοινωνιακού Υλικού....................................................25
7 Τιμολογιακή Πολιτική......................................................................................................28
8 Διεθνείς Επενδύσεις Ο.Τ.Ε...............................................................................................29
8.1 Γεωργία......................................................................................................................29
8.2 Αρμενία ......................................................................................................................29
8.3 Βουλγαρία..................................................................................................................30
8.4 Ουκρανία....................................................................................................................30
8.5 Ρουμανία.....................................................................................................................30
8.6 Αλβανία......................................................................................................................31
9 Ο Ο.Τ.Ε στην απελευθερωμένη αγορά Τηλεπικοινωνιών ..............................................31
9.1 Οικονομικά στοιχεία του ΟΟΣΑ για τον Ο.Τ.Ε μετά την απελευθέρωση ..........31
9.2 Επιδράσεις της απελευθέρωσης στον τομέα της απασχόλησης .....................32
9.3 OTE Α.Ε - Αποτελέσματα Ομίλου Ο.Τ.Ε στη διετία 2003-2004 .........................34
9.4 Βασικά οικονομικά μεγέθη για τον Ο.Τ.Ε Α.Ε.......................................................35
9.4.1 Τηλεφωνία Εσωτερικού.......................................................................................36
9.4.2 Διεθνής Τηλεφωνία..............................................................................................36
9.4.3 Λοιπά Τηλεπικοινωνιακά Έσοδα.........................................................................36
9.4.4 Κόστος Υπηρεσιών..............................................................................................36
9.4.5 Αποτελέσματα......................................................................................................37
9.4.6 Θυγατρικές Εταιρίες & Επενδύσεις Εξωτερικού (σε US GAAP)........................37
COSMOTE................................................................................................................37
ΟΤΕnet......................................................................................................................38
AMC (Αλβανία)........................................................................................................38
GLOBUL (Βουλγαρία).............................................................................................38
COSMOFON (ΠΓΔΜ)..............................................................................................39
ROM TELECOM (Ρουμανία)...................................................................................39
ARMENTEL (Αρμενία)............................................................................................39
TELECOM SERBIA (Σερβία)..................................................................................39
10 Επίλογος..........................................................................................................................40
11 Βιβλιογραφία...................................................................................................................41
3

4. 12 Αναφορές - Άρθρα...........................................................................................................42
13 Αναφορές - Δικτυακοί Τόποι..........................................................................................43
Πίνακες
Πίνακας 1 Ποσοστό αύξησης κύριων τηλεφωνικών γραμμών στην Ελλάδα (%)............11
Πίνακας 2: Έσοδα ανά εργαζόμενο (1,000 €)....................................................................16
Πίνακας 3: Ρυθμός αύξησης των εσόδων ανά εργαζόμενο(%).........................................16
Πίνακας 4: Κύκλος εργασιών και κερδών ΟΤΕ την περίοδο 1995-2000 (σε δις δρχ.).....17
Πίνακας 5: Ποσοστό μεταβολής Κερδών προ φόρων του ΟΤΕ .......................................18
Πίνακας 6: Ποσοστό μεταβολής Κερδών προ φόρων του ΟΤΕ........................................18
Πίνακας 7: Ποσοστό μεταβολής των κερδών προς διάθεση.............................................18
Πίνακας 8: Μεταβολή του συνολικού ποσού μερίσματος..................................................19
Πίνακας 9: ΑΕΠ της Ελλάδας την περίοδο 1995-2000 (τρις δρχ.) σε τρέχουσες τιμές. .19
Πίνακας 10: Ποσοστό μεταβολής ΑΕΠ σε σχέση με το προηγούμενο έτος.....................19
Πίνακας 11: Κύκλος εργασιών/ΑΕΠ (%)...........................................................................20
Πίνακας 12: Αριθμός προμηθειών σε τηλεπικοινωνιακό υλικό (σε δις δρχ)....................21
Πίνακας 13: Μεταβολή προμηθειών σε τηλεπικοινωνιακό υλικό.....................................21
Πίνακας 14: Έσοδα από σταθερή τηλεφωνία (σε δις δρχ.)...............................................22
Διαγράμματα
Διάγραμμα 1 ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΣΤΙΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ .................................9
Διάγραμμα 2 ΑΝΙΚΑΝΟΠΟΙΗΤΗ ΖΗΤΗΣΗ......................................................................9
Διάγραμμα 3 ΚΑΛΥΨΗ ΣΤΑΘΕΡΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ.....................................................12
Διάγραμμα 4 ΑΡΙΘΜΟΣ ΚΑΡΤΟΤΗΛΕΦΩΝΩΝ..............................................................15
Διάγραμμα 5 ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ
...............................................................................................................................................27
Διάγραμμα 6 ΧΡΕΩΣΗ ΣΥΝΔΕΣΗΣ..................................................................................28
Γραφήματα
Γράφημα 1 ΜΕΙΩΣΗ ΕΚΚΡΕΜΩΝ ΑΙΤΗΣΕΩΝ ΛΟΓΟ ΨΗΦΙΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ.........10
Γράφημα 2 ΠΟΣΟΣΤΟ ΨΗΦΙΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΟΣΟΣΤΟ ΛΑΘΩΝ.....................10
Γράφημα 3 ΠΟΣΟΣΤΟ ΨΗΦΙΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΟΛΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ.......11
Γράφημα 4 ΕΣΟΔΑ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΕΣΟΔΑ ΣΤΑΘΕΡΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ..........12
Γράφημα 5 ΕΣΟΔΑ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ..................................................................................13
4

5. Γράφημα 6 ΤΗΛΕΦΩΝΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ...............................................................................14
Γράφημα 7 ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΠΑΡΟΧΗΣ ΣΥΝΔΙΑΛΕΞΕΩΝ....................................................14
Γράφημα 8 ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ISDN ............................................................................15
Γράφημα 9 ΜΟΝΙΜΟ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ......................................16
Γράφημα 10 ΚΕΡΔΗ ΑΠΟ ΜΙΣΘΩΜΕΝΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ & ΑΠΟ ΜΕΤΑΔΟΣΗ
ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ....................................................................................................................24
Γράφημα 11 ΕΚΤΙΜΩΜΕΝΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΧΡΗΣΤΩΝ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ..........................25
Γράφημα 12 ΠΩΛΗΣΕΙΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ.........26
Γράφημα 13 ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ & ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ............26
Γράφημα 14 ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ & ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ27
Γράφημα 15 ΤΙΜΟΛΟΓΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ.......................................................................29
5

6. 1 Εισαγωγή
Η μελέτη της αγοράς τηλεπικοινωνιών στην Ελλάδα προ της απελευθέρωσης συμπίπτει με
την μελέτη της λειτουργίας του μοναδικού παρόχου τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών, του
γνωστού μας Ο.Τ.Ε. Θα επικεντρωθούμε λοιπόν στην παρουσίαση του οργανισμού αυτού,
ειδικά κατά την δεκαετία του 1990, αφού μόνο έτσι θα αποκτήσουμε σαφή εικόνα της
ελληνικής αγοράς τηλεπικοινωνιών πριν την 01/01/2001.
Η ανάπτυξη των τηλεπικοινωνιών στην Ελλάδα, άρχισε το 1859 με την εγκαινίαση του
πρώτου τηλέγραφου μεταξύ Αθηνών και Πειραιώς. Το έτος αυτό ιδρύονται τα πρώτα
τηλεγραφεία Αθηνών, Πειραιά, Σύρου, Αιγίου και Πατρών. Η υπηρεσία της τηλεφωνίας
προσφέρθηκε αργότερα το 1885.
Μέχρι το 1941 πραγματοποιήθηκαν αρκετά βήματα προς την κατεύθυνση του οργανωτικού
τομέα και αυτού της εγκατάστασης τηλεπικοινωνιακού υλικού και σύνδεσης με άλλες
γειτονικές χώρες. Το δίκτυο που υπήρχε υπέστη σοβαρές ζημίες κατά την διάρκεια του Β’
Παγκοσμίου Πολέμου.
Η γέννηση του Ο.Τ.Ε. χρονολογείται το 1949 και προήλθε από την συγχώνευση της
Κρατικής Τηλεγραφικής Εταιρείας, της A.E.T.E, της Τηλεφωνικής Εταιρείας Ρόδου και
της Διεθνούς Τηλεγραφικής Εταιρείας Cable and Wireless. Με το Νομοθετικό Διάταγμα
1049/49 ο Ο.Τ.Ε. αποκτούσε το προνόμιο της μονοπωλιακής παροχής τηλεπικοινωνιακών
υπηρεσιών στην Ελλάδα και όλες οι μετοχές του ανήκαν στο κράτος, μέχρι το 1996 όπου
έγιναν τα πρώτα βήματα ιδιωτικοποίησης του. Απολάμβανε έτσι διοικητικής και
οικονομικής αυτονομίας, ενώ υπόκειντο σε Κρατική Εποπτεία και υφίσταντο Κυβερνητικές
παρεμβάσεις, που ασκούνταν από τα Υπουργεία Μεταφορών & Επικοινωνιών και Εθνικής
Οικονομίας.
Τη δεκαετία 1960-1970 άρχισε η αυτοματοποίηση του δικτύου, ενώ ο ΟΤΕ δημιούργησε
ένα μεγάλο δίκτυο αναμεταδοτών σε όλη τη χώρα για να διευκολύνει την είσοδο της
τηλεόρασης. Το 1969 εγκαταστάθηκε το πρώτο διεθνές ραβδεπαφικό τηλεφωνικό κέντρο
προς διευκόλυνση της διεθνούς τηλεφωνικής κίνησης.
Τη δεκαετία 1970-1980 λειτούργησε το Κέντρο Δορυφορικών Επικοινωνιών των
Θερμοπυλών και το δίκτυο VHF. O O.T.E. εκτέλεσε μια σειρά από μεγάλα
κατασκευαστικά έργα για τη δημιουργία διεθνών δικτύων, σε συνεργασία με τις
τηλεφωνικές υπηρεσίες άλλων μεσογειακών χωρών (υποβρύχια καλώδια και
ραδιοηλεκτρικές συνδέσεις).
Το χρονικό διάστημα από το 1980 και μετά χαρακτηρίζεται από την παροχή καινούργιων
υπηρεσιών του Ο.Τ.Ε., καθώς και από σημαντικές αποφάσεις για το μέλλον του. Πρόκειται
για την απαρχή μιας νέας περιόδου που χαρακτηρίστηκε από την έναρξη και την
εξάπλωση της ψηφιακοποίησης των τηλεπικοινωνιών στην Ελλάδα. Η Ελλάδα συνδέθηκε
με το Ευρωπαϊκό τηλεπικοινωνιακό δορυφόρο EUTELSAT και τον IMNARSAT. Άρχισε η
λειτουργία του “HELLASPAC” (Δημόσιο Δίκτυο Μετάδοσης και Μεταγωγής Πακέτων
Δεδομένων), του “HELLASCOM” (Ψηφιακό Δίκτυο Δεδομένων Υψηλών Ταχυτήτων) και
του HELLASTEL (Δημόσιο Δίκτυο Τηλε-εικονογραφίας), καθώς και η παροχή των
υπηρεσιών Τηλεειδοποίησης, Τηλεδιάσκεψης, Κινητής Τηλεφωνίας και TELEFAX.
6

7. Το ζήτημα της απελευθέρωσης της αγοράς τηλεπικοινωνιών στην Ελλάδα τέθηκε πρώτη
φορά το 1987, όταν η Ευρωπαϊκή Ένωση εξέδωσε την Πράσινη Βίβλο για τις
τηλεπικοινωνίες. Σκοπός των συντακτών του κειμένου αυτού ήταν να αναδείξουν τις
απαραίτητες συνθήκες, ώστε η αγορά τηλεπικοινωνιών να προσφέρει στους Ευρωπαίους
χρήστες μεγαλύτερη ποικιλία τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών, υψηλότερης ποιότητας και
χαμηλότερου κόστους, επιτρέποντας στην Ευρώπη να αποκτήσει στρατηγικό πλεονέκτημα
από την ισχυρή τηλεπικοινωνιακή βιομηχανία της, εντός και εκτός των συνόρων της. Η
Ελλάδα ως χώρα-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης έπρεπε να ανταποκριθεί στις εξελίξεις
αυτές ώστε να μπορεί να ακολουθήσει τις παγκόσμιες αλλαγές στην αγορά
τηλεπικοινωνιών.
Κατά την δεκαετία του ’90 οι κύριοι στόχοι της τηλεπικοινωνιακής πολιτικής στην Ελλάδα
ήταν:
Α) Η απελευθέρωση της αγοράς τηλεπικοινωνιών.
Β) Η εγκατάλειψη του μονοπωλίου και η εισαγωγή ανταγωνισμού στην αγορά.
Γ) Η ιδιωτικοποίηση του Ο.Τ.Ε.
Δ) Η δημιουργία του κατάλληλου νομικού πλαισίου που να εναρμονίζεται με τους νόμους
της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι πιο σημαντικοί από αυτούς ήταν:
· Η οδηγία 90/388/ΕΟΚ σχετικά με τον ανταγωνισμό στις αγορές τηλεπικοινωνιών.
· Η οδηγία 90/387/ΕΟΚ για την δημιουργία της εσωτερικής αγοράς στον τομέα των
τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών μέσω της εφαρμογής της παροχής ανοιχτού δικτύου
(ONP), η οποία συνοδεύτηκε από την οδηγία 91/263/ΕΟΚ για τον
Τηλεπικοινωνιακό Τερματικό Εξοπλισμό και την αμοιβαία αναγνώριση της
ποιότητας του από τις χώρες μέλη. Αργότερα, προστέθηκε η οδηγία 93/97/ΕΟΚ για
τον εξοπλισμό των επίγειων δορυφορικών σταθμών, ενώ οι οδηγίες 88/301/ΕΟΚ
και 90/388/ΕΟΚ τροποποιήθηκαν με την οδηγία 94/46/ΕΟΚ που αναφερόταν στις
δορυφορικές επικοινωνίες.
Τα πρώτα βήματα προς την απελευθέρωση έγιναν το 1990, όταν με τον νόμο 1892/90
επιτράπηκε σε ιδιωτικές εταιρίες να παρέχουν υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας. Αργότερα,
με τον νόμο 2075/92 απελευθερωνόταν η αγορά τηλεπικοινωνιών (εκτός της φωνητικής
τηλεφωνίας), ενώ με τον νόμο 2257/94 ο O.T.E. και οι θυγατρικές του έπαυαν να είναι
κρατικές εταιρίες.
Το 1992 ψηφίστηκε ο νόμος για την ¨Οργάνωση και Λειτουργία του Τηλεπικοινωνιακού
Τομέα¨. Ο νόμος 2075/92 προέβλεπε τους βασικούς κανόνες για τη λειτουργία της αγοράς
τηλεπικοινωνιών, καθόριζε τις υποχρεώσεις της πολιτείας και των τηλεπικοινωνιακών
παρόχων και έθετε τους στόχους στη συγκεκριμένη αγορά. Οι στόχοι αυτοί ήταν:
Α) Η προσφορά προηγμένων τεχνολογικά τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών σε μεγάλη
ποικιλία και χαμηλό κόστος.
Β) Η παροχή συνεχών και γρήγορων υπηρεσιών τηλεφωνίας στους χρήστες.
Οι υποχρεώσεις της πολιτείας ήταν:
Α) Η προστασία των δικαιωμάτων των χρηστών.
Β) Η εφαρμογή των κανόνων της αγοράς και η ανάπτυξη του ανταγωνισμού.
Γ) Η ορθολογική και όχι εξαντλητική χρήση του φάσματος ραδιοσυχνοτήτων.
Δ) Η συνεχής αναβάθμιση των τηλεπικοινωνιακών υποδομών και η παροχή νέων
υπηρεσιών
7

8. Παράλληλα, οι υποχρεώσεις των παρόχων ήταν:
Α) Να παρέχουν τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες βάσει της άδειας που τους έχει δοθεί και
τους εντός του προκαθορισμένου από αυτήν γεωγραφικού ορίου.
Β) Να ικανοποιούν τις απαιτήσεις των χρηστών για τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες εντός
ενός λογικού χρονικού διαστήματος.
Γ) Να παρέχουν υπηρεσίες με βάσει την αρχή της ίσης και δίκαιας αντιμετώπισης.
Δ) Να δρουν εντός των ορίων και των κανόνων δίκαιου, ώστε να προασπίζεται ο
ανταγωνισμός.
Τέλος, ο νόμος 2075/92 καθόριζε το ρόλο του Υπουργού Μεταφορών και
Τηλεπικοινωνιών που δεν είναι άλλος από την ανάπτυξη των ελληνικών τηλεπικοινωνιών
σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, σε ένα ανταγωνιστικό και συνεχώς μεταβαλλόμενο
περιβάλλον. Συγκεκριμένα αναλαμβάνει:
Α) Την επίτευξη των στόχων της ελληνικής τηλεπικοινωνιακής πολιτικής.
Β) Την αναπροσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας για τις τηλεπικοινωνίες
Γ) Την εκπροσώπηση της Ελλάδας σε διεθνείς τηλεπικοινωνιακούς οργανισμούς
Δ) Τον διαχωρισμό των ζωνών του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος μεταξύ των διαφόρων
τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών.
Το 1994, ο νόμος 2246/94 εισήγαγε την περαιτέρω απελευθέρωση της αγοράς
τηλεπικοινωνιών και την εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας με τους νόμους της
Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα κυριότερα σημεία ήταν:
· Η παροχή τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών από ιδιωτικές εταιρίες επιτρέπεται, μέσω
κάποιων διαδικασιών και κανόνων δια των οποίων δίδονται οι άδειες. Ο O.T.E. δεν
εξαιρείται της διάταξης.
· Η ίδρυση της Εθνικής Επιτροπής Ταχυδρομείων και Τηλεπικοινωνιών (ΕΕΤΤ), που
είναι ο ρυθμιστής για την αγορά τηλεπικοινωνιών.
· Οι πολιτικές τιμολόγησης των τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών αφήνονταν στην
ευχέρεια των εταιριών αλλά η ΕΕΤΤ διατηρούσε το δικαίωμα να παρέμβει για να
προστατέψει τον ανταγωνισμό και τους χρήστες.
Εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι παρά τις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης που
αναφέρονταν σε πλήρη απελευθέρωση των αγορών τηλεπικοινωνιών μέχρι την 1/1/1998,
στην Ελλάδα (και σε άλλες χώρες-μέλη) δόθηκε χρονική παράταση (για την
ψηφιακοποίηση του δικτύου) μέχρι την 1/1/2001.
Συμπερασματικά, η απελευθέρωση της αγοράς τηλεπικοινωνιών δεν ήταν αποτέλεσμα
κυβερνητικών ενεργειών, αλλά των αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των πιέσεων
των ελληνικών παραγωγικών δυνάμεων, που ασφυκτιούσαν υπό το μονοπώλιο του Ο.Τ.Ε.
8

9. 2 Η Εξέλιξη των Ελληνικών Τηλεπικοινωνιών
Παρακάτω θα προχωρήσουνε στην εξέταση ποικίλων τηλεπικοινωνιακών και μη μεγεθών
ώστε να εξάγουμε συμπεράσματα για την τηλεπικοινωνιακή αγορά. Δύο από αυτά τα
μεγέθη που θεωρούνται και αντιπροσωπευτικά για τη χώρα μας είναι:
α) ο αριθμός των κύριων τηλεφωνικών γραμμών σε λειτουργία και
β) οι εκκρεμείς αιτήσεις για κύρια τηλεφωνική γραμμή.
Τα δύο αυτά μεγέθη θα μας δώσουν εικόνα για την προσφορά στον κλάδο των
τηλεπικοινωνιών και για την ανικανοποίητη ζήτηση και θεωρούνται ενδεικτικά τόσο για τις
παρεχόμενες και υφιστάμενες δυνατότητες του τηλεπικοινωνιακού φορέα που στην
προκειμένη περίπτωση είναι ο Ο.Τ.Ε., όσο και της συμπεριφοράς του καταναλωτή–χρήστη
τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών, λόγω καταναλωτικών προτύπων σε σχέση με το χρόνο.
4497 4744 4976 5163 5329 5431 5536 5611 5659 5608
1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001
Κύριες τηλεφωνικές συνδέσεις(σε χιλιάδες)
Διάγραμμα 1 ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΣΤΙΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ
Τα ανωτέρω μεγέθη μας δείχνουν την αυξητική τάση προσφοράς τηλεφωνικών συνδέσεων.
Ο φθίνων ρυθμός τους μας προτρέπει να εξετάσουμε αν αυτό είναι αποτέλεσμα αδυναμίας
του οργανισμού να παρέχει επιπλέον τηλεφωνικές γραμμές ή αν απλά στα μεγέθη αυτά
ικανοποιείται πλήρως η ζήτηση.
Εξετάζοντας την ανικανοποίητη ζήτηση εκφρασμένη σε εκκρεμείς αιτήσεις παρατηρούμε
ότι αυτές μειώνονται δραστικά, σε βαθμό να εξαλείφονται σχεδόν πλήρως, με την πάροδο
των ετών. Αυτό σημαίνει ότι μόλις στα τέλη της δεκαετίας ο Ο.Τ.Ε. εκπλήρωσε έναν από
τους βασικούς του στόχους, να παρέχει δηλαδή τηλέφωνο σε κάθε ενδιαφερόμενο.
659
407
218
135
79 48 31 22 14 8
1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001
Εκκρεμείς αιτήσεις (σε χιλιάδες)
Διάγραμμα 2 ΑΝΙΚΑΝΟΠΟΙΗΤΗ ΖΗΤΗΣΗ
9

10. Τι όμως ήταν αυτό που περιόριζε τον Ο.Τ.Ε. στις αρχές της δεκαετίας και τον εμπόδιζε από
το να καλύψει πλήρως την ζήτηση; Ο λόγος δεν είναι άλλος από την καθυστέρηση του
προγράμματος της ψηφιακοποίησης που ίσως να είναι και ο λόγος ύπαρξης χαμηλής
ποιότητας των τηλεπικοινωνιών και καθυστέρησης της ανάπτυξης νέων προηγμένων
τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών. Το παρακάτω γράφημα είναι ενδεικτικό.
659
407
79 48 135
11,5 21,8 31,4 37,1
90,6 93,4 95,6
74,5
31
42,8 47,1 22 14 8
218
700
600
500
400
300
200
100
0
1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001
Ποσοστό ψηφιακ/σης Εκκρεμείς αιτήσεις (σε χιλιάδες)
Γράφημα 1 ΜΕΙΩΣΗ ΕΚΚΡΕΜΩΝ ΑΙΤΗΣΕΩΝ ΛΟΓΟ ΨΗΦΙΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ
Παρατηρούμε την αντιστρόφως αναλογική σχέση μεταξύ των δύο αυτών μεγεθών. Η
αδυναμία λοιπόν του κύριου τηλεφωνικού παρόχου να καλύψει τις χιλιάδες εκκρεμείς
αιτήσεις στην αρχή της δεκαετίας ήταν αποτέλεσμα του πολύ μικρού ποσοστού
ψηφιακοποίησης των ελληνικών τηλεπικοινωνιακών δικτύων.
Με την αύξηση του ποσοστού ψηφιακοποίησης το πρόβλημα των εκκρεμών αιτήσεων
ελαχιστοποιείται ενώ παράλληλα παρατηρείται και μια αισθητή βελτίωση της παρεχόμενης
ποιότητας τηλεφωνικών υπηρεσιών, όπως αυτή εκφράζεται από το ποσοστό των λαθών
στις τηλεφωνικές συνδέσεις. Μπορούμε να πούμε λοιπόν ότι η καθυστέρηση της
ψηφιακοποίησης του δικτύου περιόριζε την λειτουργικότητα και υποβάθμιζε την ποιότητα
των παρεχόμενων υπηρεσιών, αφού από την αρχή της ψηφιακοποίησης τα αποτελέσματα
και η αποδοτικότητα της επένδυσης αυτής είναι ορατά.
11,5
21,8
31,4
37,1
42,8 47,1
93,4 95,6 90,6
74,5
17 10
31 27 35,7
53,7 51,3 50,9 43,4
120
100
80
60
40
20
0
1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001
Ποσοστό ψηφιακ/σης Ποσοστό Λαθών
Γράφημα 2 ΠΟΣΟΣΤΟ ΨΗΦΙΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΟΣΟΣΤΟ ΛΑΘΩΝ
10

11. Κατανοούμε λοιπόν πλήρως την σημαντικότητα της ψηφιακοποίησης ως επένδυση από
πλευράς του Ο.Τ.Ε. για την επέκταση και βελτίωση του τηλεφωνικού του δικτύου. Για να
ελένξουμε τη σημαντικότητα της επένδυσης αυτής θα μελετήσουμε από την μία πλευρά
την εξέλιξη της επένδυσης της ψηφιακοποίησης στα πλαίσια του συνόλου των επενδύσεων
του Ο.Τ.Ε. και τα αποτελέσματα της από την κάλυψη της σταθερής τηλεφωνίας ως
ποσοστό του πληθυσμού.
234,777
463,42
443,316
226,101 207,306
153,752 156,187 177,994
182,807
135,421
90,6 93,4 95,6 74,5
31,4 37,1 42,8 47,1 11,5 21,8
500
450
400
350
300
250
200
150
100
50
0
1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001
Επενδύσεις Ποσοστό ψηφιακ/σης
Γράφημα 3 ΠΟΣΟΣΤΟ ΨΗΦΙΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΟΛΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ
Παρατηρούμε ότι στις αρχές τις δεκαετίας οι επενδύσεις είναι κατά κύριο λόγο αποτέλεσμα
της προσπάθειας του Ο.Τ.Ε. να ψηφιακοποιήσει το δίκτυο του. Οι ραγδαία αύξηση των
επενδύσεων στο τέλος της δεκαετίας πρέπει να εξηγηθεί ως αποτέλεσμα των διεθνών
επενδύσεων που πραγματοποιήθηκαν μιας και το μεγαλύτερο κομμάτι του δικτύου ήταν
πλέον ψηφιακό.
Το ποσοστό αύξησης των κυρίων τηλεφωνικών γραμμών, ως αποτέλεσμα των επενδύσεων
όλα αυτά τα χρόνια όπως φαίνεται και από το παραπάνω πίνακα έχει ως εξής:
Πίνακας 1 Ποσοστό αύξησης κύριων τηλεφωνικών γραμμών στην Ελλάδα (%)
1996 1997 1998 1999
Ρυθμός μεταβολής 3% 1% 1% 1%
Η αύξηση αυτή των συνδέσεων σημαίνει και αύξηση του αριθμού των σταθερών εσόδων
από τα πάγια, καθώς και των εσόδων από τα τηλεπικοινωνιακά τέλη. Παράλληλα, η
μεταβολή της τιμολογιακής πολιτικής του ΟΤΕ, ακολουθώντας τη χρονοχρέωση και
μπαίνοντας έτσι δυναμικά στο χώρο του ανταγωνισμού, οδήγησε στην όλο και μεγαλύτερη
αύξηση των τηλεπικοινωνιακών μονάδων αυξάνοντας ταυτόχρονα και τα έσοδα του
ομίλου.
Στο σχήμα που ακολουθεί παρατηρούμε την εξέλιξη της κάλυψης της σταθερής
τηλεφωνίας στο ποσοστό του πληθυσμού. Τα παρακάτω ποσοστά κρίνονται ικανοποιητικά
σε σύγκριση με τα αντίστοιχα ποσοστά κάλυψης τόσο των χωρών της Ε.Ε., όσο και της
Ευρώπης γενικότερα.
11

12. 52,22 53,57 47,71 50,87 45,7
49,4 51,61 52,81 52,92
43,57
1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001
Κάλυψη σταθερής τηλεφωνίας
Διάγραμμα 3 ΚΑΛΥΨΗ ΣΤΑΘΕΡΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ
Από όλα τα παραπάνω μπορούμε να συμπεράνουμε ότι στις αρχές τις δεκαετίας σε μια
προσπάθεια να καλύψει το χαμένο έδαφος στην ψηφιακοποίηση, ο Ο.Τ.Ε. προχώρησε σε
μια σειρά επενδύσεων. Τα επόμενα έτη ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής των επενδύσεων
μειώθηκε αλλά ήδη οι επενδύσεις είχαν αρχίσει να αποδίδουν, καθώς η ανικανοποίητη
ζήτηση μειωνόταν συνεχώς και η ποιότητα παρεχόμενων υπηρεσιών αυξανόταν. Στο τέλος
της δεκαετίας οι μεγάλες διεθνείς επενδύσεις στις οποίες προέβη ο Ο.Τ.Ε. θα αποτελέσουν
αντικείμενο μετέπειτα μελέτης μας.
Πως μπορούμε να κρίνουμε τις επενδύσεις αυτές; Εκτός της βελτίωσης της ποιότητας και
την κάλυψη της ανικανοποίητης ζήτησης απέδωσαν οι επενδύσεις ψηφιακοποίησης στον
Ο.Τ.Ε.; Θα εξετάσουμε τα συνολικά έσοδα του Ο.Τ.Ε. και τα έσοδα του από την σταθερή
τηλεφωνία.
1849931
1703409
1528604
1271986
1036479
824968
597124 677518
380090 432201
804617 849830 808599 867890
711559
532795 574632
350164 436202 273242
1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001
Συνολικά Σταθερής
Γράφημα 4 ΕΣΟΔΑ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΕΣΟΔΑ ΣΤΑΘΕΡΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ
12

13. Τα συνολικά έσοδα του οργανισμού αλλά και τα έσοδα από την σταθερή τηλεφωνία
αυξάνονται συνεχώς. Προφανώς η κάλυψη της ανικανοποίητης ζήτησης οδήγησε σε
αύξηση των εσόδων. Τι αποτέλεσμα είχε η βελτίωση της ποιότητας όμως στα συνολικά
έσοδα; Πριν προσπαθήσουμε να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα θα εξετάσουμε την
μεγάλη απόκλιση των συνολικών εσόδων από τα έσοδα σταθερής τηλεφωνίας, ειδικά μετά
το 1998.
Όπως παρατηρούμε στα πρώτα έτη τα συνολικά έσοδα, που δίνονται σε εκατομμύρια
δραχμές (10x6) του Ο.Τ.Ε. είναι προϊόν σχεδόν αποκλειστικά της σταθερής τηλεφωνίας.
Με την είσοδο της κινητής τηλεφωνίας το σκηνικό αλλάζει καθώς δυναμικά πλέον η
κινητή τηλεφωνία αποσπά συνεχώς μεγαλύτερα μερίδια στην αγορά και πλησιάζει σε
κέρδη την σταθερή τηλεφωνία. Τα λοιπά έσοδα ενώ αρχικά παρουσιάζουν κάμψη,
επανακάμπτουν προφανώς λόγο της αυξανόμενης χρήσης του διαδικτύου. Οι διακυμάνσεις
των επιμέρους κατηγοριών εσόδων, καθώς και των συνολικών εσόδων, δίνονται στο
διάγραμμα που ακολουθεί.
2000000
1800000
1600000
1400000
1200000
1000000
800000
600000
400000
200000
0
1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001
Συνολικά Σταθερής Κινητής Λοιπά
Γράφημα 5 ΕΣΟΔΑ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ
Η αύξηση των εσόδων συνδυασμένη με την αύξηση των επενδύσεων μας οδηγεί να
συμπεράνουμε για την αποτελεσματικότητα των επενδύσεων ότι είναι αυξημένη και
προσφέρει επιπλέον κέρδη στον οργανισμό από την βελτίωση της ποιότητας του δικτύου.
Αυτό μπορεί να ελεγχθεί από δύο βασικά μεγέθη:
1) Τις τηλεφωνικές κλήσεις και
2) Την διάρκεια παροχής συνδιαλέξεων
13

14. 37162
83786
74166
31074 30797 32608 34947 26519 28309
1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001
Τηλεφωνικές κλήσεις (σε εκατομμύρια)
Γράφημα 6 ΤΗΛΕΦΩΝΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ
Από το γράφημα παρατηρούμε αύξηση του αριθμού των κλήσεων διαχρονικά, με
εντυπωσιακή αύξηση το 1999 (βλέπε κινητή τηλεφωνία). Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό
με την αύξηση της διάρκειας των κλήσεων, όπως παρατηρούμε στο παρακάτω διάγραμμα
μας επιτρέπει να συμπεράνουμε ότι οι επενδύσεις που πραγματοποιήθηκαν, απέδωσαν με
αποτέλεσμα να αυξηθούν και τα έσοδα του οργανισμού. Πολύ απλοϊκά μπορούμε να πούμε
ότι οι Έλληνες μιλούν πλέον περισσότερο, προφανώς λόγο της βελτίωσης της ποιότητας
παρεχόμενων υπηρεσιών, την ευκολία εύρεσης αλλά και χρήσης κάποιου τηλεφώνου
σταθερού ή κινητού.
1683 1716
1523
1395
1076 1232
875 969
765
1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001
Διάρκεια Παροχής Συνδιαλέξεων (σε εκατομμύρια λεπτά)
Γράφημα 7 ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΠΑΡΟΧΗΣ ΣΥΝΔΙΑΛΕΞΕΩΝ
Πέραν της σταθερής τηλεφωνίας που εξετάσαμε και της κινητής που θα εξετάσουμε
παρακάτω, είναι ενδεικτικό να δούμε την διακύμανση του αριθμού καρτοτηλεφώνων που
είχα εγκαταστήσει ο Ο.Τ.Ε. στο σύνολο της επικράτειας προκειμένου να καλυφθούν οι
ανάγκες του κοινού αλλά και να συμμορφωθεί με την υπάρχουσα νομοθεσία. Θα ήταν
ενδιαφέρον να εξετάσουμε και την χρήση, όπως και τον χρόνο ομιλίας από τα
14

15. καρτοτηλέφωνα πριν και μετά την επέκταση της κινητής τηλεφωνίας αλλά δυστυχώς δεν
υπήρχαν μετρήσιμα στοιχεία για τα καρτοτηλέφωνα.
55
61
36
41 42
51
62 65 64
69
1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001
Αριθμός Καρτοτηλεφώνων (σε χιλιάδες)
Διάγραμμα 4 ΑΡΙΘΜΟΣ ΚΑΡΤΟΤΗΛΕΦΩΝΩΝ
Παράλληλα πρέπει να εξετάσουμε την ζήτηση για υπηρεσίες πέραν του απλού δικτύου του
Ο.Τ.Ε. Η μόνη τέτοια εναλλακτική τεχνολογία είναι οι γραμμές ISDN. Από την εισαγωγή
της το 1996, το κοινό έσπευσε να την υιοθετήσει επιτρέποντας μας να συμπεράνουμε την
ανάγκη της ελληνικής αγοράς τηλεπικοινωνιών για νέες προηγμένες υπηρεσίες, υψηλής
ποιότητας.
204418
100918
29020
981 1926 3706
250000
200000
150000
100000
50000
0
1996 1997 1998 1999 2000 2001
ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ISDN
Γράφημα 8 ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ISDN
Τελειώνοντας την παρούσα ανάλυση θεωρούμε σκόπιμο να μελετήσουμε την εξέλιξη ενός
ακόμα μεγέθους που μπορεί να αποδειχτεί καθοριστικό για την κερδοφορία αλλά και την
αποτελεσματικότητα ενός οργανισμού. Μελετώντας τον Ο.Τ.Ε. και γνωρίζοντας την
διασύνδεση του με το κράτος και τις πολιτικές αρχές μπορούμε να κατανοήσουμε τους
λόγους που ενδεχομένως χρησιμοποιήθηκε ο οργανισμός για τον διορισμό προσωπικού.
Στην δεκαετία του 1990 παρατηρούμε μια συνεχής μείωση του μόνιμου προσωπικού παρά
την απελευθέρωση της αγοράς κινητής τηλεφωνίας και την είσοδο νέων επιχειρήσεων σε
15

16. αυτόν τον κλάδο. Στα πλαίσια της ιδιωτικοποίησης του και της επερχόμενης
απελευθέρωσης της αγοράς ο Ο.Τ.Ε. έκανε προσπάθειες να γίνει ανταγωνιστικός και
σίγουρα ένας τρόπος ήταν η περικοπή προσωπικού.
19604 18545
22741 21925 21588
24581 23808
26716 26349 26140
1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001
ΜΟΝΙΜΟ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ
Γράφημα 9 ΜΟΝΙΜΟ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ
Παράλληλα με την μείωση του αριθμού των εργαζομένων στο σύνολό τους στη διάρκεια
όλων αυτών των ετών, παρατηρείται και μια συνολική αύξηση στα έσοδα των
εργαζομένων στα έτη αυτά. Η αύξηση αυτή παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα:
Πίνακας 2: Έσοδα ανά εργαζόμενο (1,000 €)1
1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000
Έσοδα ανά
εργαζόμενο 54 71 84 105 127 141 166
Το ποσοστό αύξησης τα έτη αυτά φαίνεται στον Πίνακα 12 από τον οποίο προκύπτει ότι η
μέση αύξηση όλα αυτά τα έτη ήταν της τάξης του 19,5%.
Πίνακας 3: Ρυθμός αύξησης των εσόδων ανά εργαζόμενο(%)
1995 1996 1997 1998 1999 2000
Ρυθμός αύξησης +31% +13% +25% +20% +11% +17%
Ο ΟΤΕ όλη αυτή την περίοδο βρέθηκε σε μια διαδικασία αναδιάρθρωσης του προσωπικού
του. Αυτή βασίστηκε πάνω σε δύο άξονες: τόσο στη μείωση του αριθμού των
εργαζομένων, όσο και στη πρόσληψη έμπειρων στελεχών με υψηλή εξειδίκευση.
Ταυτόχρονα έδωσε μεγάλη σημασία στην εκπαίδευση του ήδη υπάρχοντος προσωπικού με
τη φιλοσοφία να ενισχύσει την «πελατοκεντρική» νοοτροπία και με σκοπό την
περισσότερο ουσιαστική και ποιοτική εξυπηρέτηση του καταναλωτή. Για να επιτύχει το
σκοπό αυτό πραγματοποίησε δεκάδες επιμορφωτικά σεμινάρια. Ειδικά το 2000 έγιναν 750
σεμινάρια σε 10,000 περίπου εργαζομένους κυρίως σε θέματα εμπορικά και νέων
1 Πηγή: Ανάλυση Morgan Stanley, Οκτώβριος 2001
16

17. τεχνολογιών. Το 1999 η εταιρεία έδωσε έμφαση στη πρόσληψη ατόμων τριτοβάθμιας
εκπαίδευσης, προσλαμβάνοντας 267 άτομα. Όλα αυτά σε συνδυασμό με τα κίνητρα
αποχώρησης υπαλλήλων μεγάλης ηλικίας οδήγησαν στην αλλαγή της σύνθεσης του
προσωπικού. Η αλλαγή αυτή αφορούσε και το σύστημα μισθοδοσίας, το οποίο
αναδιοργανώθηκε ώστε να μπορούν να γίνονται προσλήψεις εξειδικευμένου προσωπικού
σύμφωνα με τις απαιτήσεις της σύγχρονης αγοράς, αλλά και να το διατηρεί με τη παροχή
κατάλληλων κινήτρων. Ιδιαίτερα στο τμήμα πωλήσεων εφαρμόζεται ένα πρόγραμμα
παροχής κινήτρων με τη μορφή ποσοστών επί των πραγματοποιηθέντων πωλήσεων, σε
σχέση με κάποιους στόχους που έχουν τεθεί.
Όλα αυτά έχουν ως στόχο την σύνθεση ενός προσωπικού σύγχρονου, ευέλικτου και
παραγωγικού που να έχει τη δυνατότητα να ανταποκριθεί στις σύγχρονες ανάγκες και
απαιτήσεις, ενισχύοντας έτσι τη θέση και τη κερδοφορία της εταιρίας τόσο στο εσωτερικό
της χώρας όσο και στο εξωτερικό.
3 Οικονομικά Στοιχεία
Στη προσπάθειά μας να εξετάσουμε διαχρονικά την επίπτωση του κλάδου των
τηλεπικοινωνιών στην οικονομία, θα εξετάσουμε τους ισολογισμούς της τελευταίας
εξαετίας και πάνω σε αυτούς θα κάνουμε κάποιες παρατηρήσεις. Πιο αναλυτικά θα
επικεντρωθούμε:
 στον κύκλο εργασιών του κάθε έτους (τηλεπικοινωνιακά τέλη),
 στα καθαρά κέρδη προ φόρων,
 στα κέρδη τα οποία διατίθενται προς διάθεση καθώς και
 στα μερίσματα που δίδονται στους μετόχους.
Θα πρέπει εδώ να τονίσουμε ξανά ότι αρχικά εξετάζουμε τον ΟΤΕ στα διάφορα έτη σαν
όμιλο και ύστερα από το 1998 και μέχρι το 2000 μόνο τη σταθερή τηλεφωνία. Δεν θα
θέσουμε σαν έτος βάσης κάποιο συγκεκριμένο έτος διότι κάτι τέτοιο θα απαιτούσε
περαιτέρω ανάλυση, κάτι το οποίο ξεπερνά τον σκοπό της παρουσίασης, που είναι απλά η
καταγραφή κάποιων οικονομικών στοιχείων. Πιο αναλυτικά:
Πίνακας 4: Κύκλος εργασιών και κερδών ΟΤΕ την περίοδο 1995-2000 (σε δις δρχ.)2
Κύκλος Εργασιών Καθαρά Κέρδη
χρήσεως προ φόρων
Κέρδη προς
διάθεση
Μέρισμα
199
5 593.032.866.951 203.668.563.265 122.132.544.952 54.859.852.320
199
6 679.483.882.477 250.126.460.167 147.940.856.476 75.959.795.520
199
7 810.598.672.851 300.149.136.812 178.323.952.898 99.802.731.380
199
8 931.602.249.732 278.744.189.386 161.913.087.665 100.810.839.800
199
1.022.367.070.17
9
6 268.654.969.056. 150.734.894.340 110.234.341.580
200 1.094.870.275.08 276.758.719.633 267.332.537.697 117.902.231.760
2 Annual report 1995-2000
17

18. 0 5
1E+12
9E+11
8E+11
7E+11
6E+11
5E+11
4E+11
3E+11
2E+11
1E+11
0
1995 1996 1997 1998
κύκλος
εργασιών
καθαρά
κέρδη
χρήσεως
προ φόρων
κέρδη προς
διάθεση
μέρισμα
Από τον παραπάνω πίνακα, παρατηρούμε ότι όλα αυτά τα χρόνια ο κύκλος εργασιών
παρουσίασε αυξητική πορεία σε σχέση με τα προηγούμενα έτη καθώς και σε σχέση με το
έτος 1995 αν το παρουσιάζαμε σαν έτος βάσης. Για όλα αυτά τα χρόνια, το ποσοστό
αύξησης μεταξύ των ετών ήταν αντίστοιχα από 15% το 1996, σε 19% το 1997, σε 15% το
1998, σε 10% το 1999 και σε 7% το 2000 (βλ. πίνακα 2).
Πίνακας 5: Ποσοστό μεταβολής Κερδών προ φόρων του ΟΤΕ
(Εξετάζουμε το ρυθμό μεταβολής από έτος σε έτος )
1996 1997 1998 1999 2000
Αύξηση κύκλου
εργασιών 15% 19% 15% 10% 7%
Από τον παραπάνω πίνακα, παρατηρούμε ότι τα καθαρά κέρδη προ φόρων μέχρι και το
1997 παρουσίαζαν άνοδο ενώ το 1998 και το 1999 μειώθηκαν και κατέληξαν το 2000 να
έχουν αυξηθεί σε σχέση με το προηγούμενο έτος.
Πίνακας 6: Ποσοστό μεταβολής Κερδών προ φόρων του ΟΤΕ
1996 1997 1998 1999 2000
% μεταβολή των κερδών
προ φόρων +22% +19% -8% -4% +3%
Ανάλογη πορεία ακολούθησαν και τα κέρδη προς διάθεση. Στον παρακάτω πίνακα
βλέπουμε ότι η μεγαλύτερη αύξηση πραγματοποιήθηκε το 1996 και η μεγαλύτερη μείωση
το 1999. Πιο αναλυτικά:
Πίνακας 7: Ποσοστό μεταβολής των κερδών προς διάθεση
1996 1997 1998 1999 2000
% μεταβολή των κερδών
προς διάθεση 21% 20% -10% -7% +77%
Ο πίνακας 4 δείχνει ότι η μεγαλύτερη αύξηση σε σχέση με το προηγούμενο έτος έγινε το
2000 και η μέγιστη μείωση το 1998.
18

19. Τα μερίσματα τα οποία δόθηκαν είχαν μια συνεχώς αυξητική πορεία σε δραχμές. Στον
παρακάτω πίνακα παρουσιάζεται η πορεία σε ποσοστά σε σχέση με το προηγούμενο έτος
του συνολικού ποσού του μερίσματος.
Πίνακας 8: Μεταβολή του συνολικού ποσού μερίσματος
1996 1997 1998 1999 2000
Ποσοστιαία αύξηση του
συνόλου του μερίσματος 38% 31% 1% 9% 6%
Αν προσπαθήσουμε να δούμε διαχρονικά το μέγεθος του Α.Ε.Π της Ελλάδος και
προσπαθήσουμε να το συγκρίνουμε με τον κύκλο εργασιών, που σχετίζεται με τις
τηλεπικοινωνίες, θα βγάλουμε χρήσιμα συμπεράσματα σχετικά με τι ποσοστό αυτές
αντιπροσωπεύουν στο συνολικό Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν. Με άλλα λόγια, τι ποσοστό
αποτελούν οι τηλεπικοινωνίες στο σύνολο των αγαθών και υπηρεσιών που παράγει μια
οικονομία σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Πιο αναλυτικά:
Πίνακας 9: ΑΕΠ της Ελλάδας την περίοδο 1995-2000 (τρις δρχ.) σε τρέχουσες τιμές3
1995 1996 1997 1998 1999 2000
Α.Ε.Π 27.235.125,2 29.935.228,2 33.132.826,2 36.042.149,8 38.464.200 41.444.741
ΑΕΠ (τρις δρχ)
45.000,00
40.000,00
35.000,00
30.000,00
25.000,00
20.000,00
15.000,00
10.000,00
5.000,00
0,00
1995 1996 1997 1998 1999 2000
Από τα παραπάνω στοιχεία συμπεραίνουμε ότι το 1996 το ΑΕΠ αυξάνεται κατά 9% σε
σχέση με το προηγούμενο έτος. Το 1997 η αύξηση είναι κατά 10%, ενώ το 1998 κατά
8.7%. Τέλος το 1999 κατά 6.7% και το 2000 7.7%. Δηλαδή:
Πίνακας 10: Ποσοστό μεταβολής ΑΕΠ σε σχέση με το προηγούμενο έτος
1996 1997 1998 1999 2000
Ποσοστιαία αύξηση ΑΕΠ +9% +10% +8.7% +6.7% +7.7%
3 Πηγή: Ε.Ε.Τ.Τ
19

20. Αν διαιρέσουμε τώρα τον κύκλο εργασιών κάθε έτους προς το αντίστοιχο ετήσιο μέγεθος
του Α.Ε.Π σε τρέχουσες τιμές, έχουμε για κάθε έτος τα αποτελέσματα που παρουσιάζονται
στον παρακάτω πίνακα.
Πίνακας 11: Κύκλος εργασιών/ΑΕΠ (%)
1995 1996 1997 1998 1999 2000
Κύκλος εργασιών /ΑΕΠ 2,1% 2,2% 2,4% 2,5% 2,6% 2,5%
Κύκλος εργασιών/ΑΕΠ
3,00%
2,50%
2,00%
1,50%
1,00%
0,50%
0,00%
1995 1996 1997 1998 1999 2000
Από τον παραπάνω πίνακα παρατηρείται μια σταθερή αύξηση την τελευταία εξαετία του
κύκλου εργασιών ως ποσοστό του ΑΕΠ. Αυτό οφείλεται κυρίως στην μεγάλη ανάπτυξη
που έχει πραγματοποιηθεί στον κλάδο. Οι αυξημένες ανάγκες για όλο και περισσότερες
υπηρεσίες πιο γρήγορες, πιο αποτελεσματικές, καθώς και η συνεχώς αναπτυσσόμενη
τεχνολογία που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του καθημερινού βίου βελτιώνοντας την
ζωή των ανθρώπων, οδήγησε σε όλο και μεγαλύτερες επενδύσεις σε τέτοια προϊόντα και
υπηρεσίες.
Στη νέα οικονομία οι επενδύσεις και η αναφορά στις τηλεπικοινωνίες είναι ένα
αναπόφευκτο γεγονός. Ο κυριότερος όγκος των επενδύσεων είναι σε επενδύσεις
αναβάθμισης και επέκτασης του τηλεπικοινωνιακού δικτύου, προκείμενου να
προσφερθούν στους χρήστες μια ποικιλία τεχνολογικά προηγμένων υπηρεσιών. Ο ΟΤΕ
έχει ήδη προβεί σε επενδύσεις για την ψηφιοποίηση του δικτύου και για την εγκατάσταση
ενός ευρυζωνικού δικτύου και συνδέσεων υψηλής ταχύτητας και χωρητικότητας σε
κατοικίες και επιχειρήσεις προκειμένου να είναι δυνατή η παροχή ενοποιημένων
υπηρεσιών στους πελάτες.
3.1 Κοινωνικό Πρόσωπο του ΟΤΕ
Ο ΟΤΕ όλα αυτά τα χρόνια ακολούθησε μια χορηγική δραστηριότητα θέλοντας έτσι να
δείξει και το κοινωνικό του πρόσωπο. Αποκορύφωμα της επικοινωνιακής αυτής πολιτικής
ήταν και η ανάδειξή του ως Μέγα Χορηγό των Ολυμπιακών Αγώνων. Αυτό από
οικονομική άποψη σημαίνει ότι θα καταβάλλει το ποσό των 20 δις σε μετρητά και είδος και
θα κατασκευάσει με δικές του δαπάνες όλη την αναγκαία για τους Αγώνες εξωτερική
υποδομή, η οποία θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί και μετά από αυτούς. Όλα αυτά
20

21. αναγκάζουν τον ΟΤΕ να προβεί στην δημιουργία μίας υποδομής προηγμένης τεχνολογίας,
αυξάνοντας έτσι τις επενδύσεις, το μέγεθος των προμηθειών, και κατά συνέπεια και την
συνεισφορά του στην οικονομία4.
3.2 Προμήθειες ΟΤΕ την περίοδο 1992-1999
Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζεται συνοπτικά το μέγεθος των προμηθειών σε
τηλεπικοινωνιακό υλικό μεταξύ των ετών 1992 και 1996. Οι προμήθειες αυτές
επικεντρώνονται κυρίως στα εξής υλικά: τηλεκάρτες, καλώδια, συνδρομητικά Φ/Σ σχετικά
με εγκαταστάσεις νέων ψηφιακών παροχών καθώς και για ψηφιακά Ρ/Η δίκτυα,
διαφημίσεις, τυπογραφικό χαρτί κ.α.. Πιο αναλυτικά:
Πίνακας 12: Αριθμός προμηθειών σε τηλεπικοινωνιακό υλικό (σε δις δρχ)
1992 1993 1994 1995 1996
Προμήθειες 92932 99812 67277 50237 66397
Προμήθειες (σε δις δρχ)
120000
100000
80000
60000
40000
20000
0
1992 1993 1994 1995 1996
Η μεταβολή σε ποσοστά, που παρατηρήθηκε τα χρόνια αυτά στις προμήθειες σε
τηλεπικοινωνιακό υλικό σε σύγκριση πάντα με το προηγούμενο έτος, παρουσιάζεται στον
παρακάτω πίνακα. Στην ανάλυση αυτή δεν έχει επιλεγεί ως έτος βάσης κάποιο
συγκεκριμένο έτος αλλά η μεταβολή εξετάζεται πάντα σε σύγκριση με το προηγούμενο
έτος.
Πίνακας 13: Μεταβολή προμηθειών σε τηλεπικοινωνιακό υλικό5
1993 1994 1995 1996
Μεταβολή προμηθειών σε
τηλεπικοινωνιακό υλικό +7% -40% -26% +32%
4 Πηγή: ΟΤΕ Annual report 2000
5 Πηγή: Annual report OTE 1996
21

22. 3.2.1 Σταθερή τηλεφωνία 1998-1999-2000
Κατά το 2000 το 70,9% του κύκλου εργασιών του ΟΤΕ προήλθαν από τη παροχή των
υπηρεσιών της σταθερής τηλεφωνίας. Τα έσοδα της τηλεφωνίας αυξήθηκαν κατά 2,4% σε
σχέση με τον προηγούμενο χρόνο. Ο συνολικός αριθμός των τιμολογιακών μονάδων που
πραγματοποιήθηκαν από τους συνδρομητές στη διάρκεια του έτους 2000 έφθασε τις 83.768
εκατομμύρια (69.752 εκατ. αστικές και υπεραστικές και 14.034 εκατ. διεθνείς). Ο αριθμός
των καρτοτηλεφώνων στα τέλη του 2000 ανέρχονταν σε 57.926. Συνεπώς, από τα
παραπάνω στοιχεία μπορούμε με ευκολία να βγάλουμε το συμπέρασμα ότι για το 2000 ο
κύκλος των εργασιών από την σταθερή τηλεφωνία ανέρχεται στο ποσό των
776.263.025.000 δρχ. πράγμα που σημαίνει ότι αποτελεί το 1,18% του Ακαθάριστου
Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ).
Για το έτος 1999, τα έσοδα από την σταθερή τηλεφωνία ήταν της τάξεως των
758.069.360.000 δρχ, ποσό που αντιπροσωπεύει το 74,2% του συνολικού κύκλου
εργασιών. Εύκολα από τα παραπάνω βγάζουμε το συμπέρασμα ότι τα έσοδα από την
σταθερή τηλεφωνία αποτελούν το 2,2% του ΑΕΠ. Ο συνολικός αριθμός των τιμολογιακών
μονάδων που πραγματοποιήθηκαν από τους συνδρομητές έφθασε στις 92.867 εκατ.
(74.166 αστικές-υπεραστικές και 18.701 διεθνείς).
Το 1998 το 78,4% του κύκλου εργασιών του ΟΤΕ προήλθε από την σταθερή τηλεφωνία.
Το ποσό αυτό ανέρχεται στα 730.376.163.200 δρχ πράγμα που σημαίνει ότι αποτελεί το
2,03% του ΑΕΠ. Τα έσοδα κατά το ίδιο έτος αυξήθηκαν κατά 11,1% σε σχέση με το
προηγούμενο έτος. Από την πώληση 40 εκατομμυρίων τηλεκαρτών η εταιρεία εισέπραξε
59,6 δις, ενώ ο συνολικός αριθμός των τιμολογιακών μονάδων ανήλθε στο ποσό των
46.260 εκατ.
Πίνακας 14: Έσοδα από σταθερή τηλεφωνία (σε δις δρχ.)6
Έσοδα από σταθερή τηλεφωνία % ΑΕΠ
1998 730.376.163.200 2,03%
1999 758.069.360.000 2.2%
2001 776.263.025.000 1.18%
4 Στάδια Μετοχοποίησης - Ιδιωτικοποίηση του Ο.Τ.Ε.
Το θέμα της ιδιωτικοποίησης του Ο.Τ.Ε., αντίστοιχο της απελευθέρωσης της
τηλεπικοινωνιακής αγοράς και των ραγδαίων εξελίξεων στον τομέα της τηλεπικοινωνιακής
τεχνολογίας, απασχόλησε την ελληνική πολιτεία και συνδέθηκε άμεσα, με την εισαγωγή
της ψηφιακής τεχνολογίας.
Για την ιδιωτικοποίηση του Ο.Τ.Ε. υποστηρίχθηκαν βασικά δύο θέσεις: Η μία συνίστατο
στην πώληση μέρους της περιουσίας του Ο.Τ.Ε. (35%), με ταυτόχρονη παραχώρηση σε
στρατηγικό επενδυτή του “management” του Οργανισμού, ενώ η δεύτερη επέμενε ότι ο
Ο.Τ.Ε. έπρεπε να παραμείνει κρατικός φορέας (100%).
6 Πηγή: Annual report 2000
22

23. Τέλος επικράτησε μια τρίτη λύση, η οποία επεδίωξε και πέτυχε την μετοχοποίηση του
Ο.Τ.Ε. μέσω του ελληνικού αλλά και ξένων χρηματιστηρίων. Έτσι, τον Μάρτιο του 1996
εισήχθη ο Ο.Τ.Ε. στο χρηματιστήριο. Διατέθηκαν συνολικά 31,6 εκατομμύρια μετοχές, ή
ποσοστό 7,5% του μετοχικού κεφαλαίου της εταιρείας, εκ των οποίων τα 24 εκατομμύρια
προέκυψαν από την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου που προηγήθηκε και τα υπόλοιπα
7,6 εκατομμύρια από τις ήδη υπάρχουσες μετοχές. Η τιμή διάθεσης ορίστηκε στις 4.000
δρχ. και μονάδα διαπραγμάτευσης αποτελούσαν οι 10 μετοχές. Κάθε μέτοχος εξασφάλισε
δωρεάν μια νέα μετοχή για κάθε δέκα παλαιές μετοχές και μέχρι συνόλου 100 δωρεάν
μετοχών, εφόσον τις είχε στην κατοχή του για χρονική περίοδο τουλάχιστον 18 μηνών.
Τον Νοέμβριο του 1998 πραγματοποιήθηκε με επιτυχία η δεύτερη φάση διάθεσης μετοχών
του Ο.Τ.Ε. Οι υφιστάμενες μετοχές κυριότητας του ελληνικού Δημοσίου, που διατέθηκαν
τόσο στο εσωτερικό με δημόσια εγγραφή και ιδιωτική τοποθέτηση, όσο και στο εξωτερικό
(Η.Π.Α., Καναδάς, Ευρώπη), ανήλθαν σε 50,4 εκατομμύρια. Η συνδυασμένη αυτή
προσφορά περιελάμβανε την πώληση του 10% του συνόλου των μετοχών και είχε ως
αποτέλεσμα τη μείωση του ποσοστού που κατέχει το δημόσιο σε 65%. Η τιμή διάθεσης
ανήλθε στις 6.100 δρχ. ανά μετοχή και καθορίστηκε με τη διαδικασία της υποβολής
ανταγωνιστικών προσφορών (book building). Τα έσοδα της έκδοσης ξεπέρασαν τα 300
δισεκατομμύρια δραχμές.
Όπως και στην πρώτη δημόσια προσφορά (Απρίλιος 1996), κάθε μέτοχος που διακρατήσει
τις μετοχές που απέκτησε μέσω της δημόσιας εγγραφής για διάστημα μεγαλύτερο των 6
μηνών, δικαιούται 1 νέα δωρεάν μετοχή για κάθε 10 παλαιές μετοχές και μέχρι συνόλου
100 δωρεάν μετοχών.
Επίσης, την 1η Νοεμβρίου 1998 υποβλήθηκε στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ
(SEC) το Ενημερωτικό Δελτίο του Ο.Τ.Ε. και στις 2 Νοεμβρίου ξεκίνησε η
διαπραγμάτευση των μετοχών του στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης (NYSE) με τη
μορφή Αμερικανικών Αποθετηρίων Τίτλων (ADS). Πρέπει να σημειωθεί ότι ήταν η πρώτη
φορά που ελληνική εταιρεία εισέρχεται στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης.
Τον Ιούλιο του 1999, πραγματοποιήθηκε με επιτυχία η τρίτη φάση διάθεσης μετοχών του
Ο.Τ.Ε. Οι μετοχές που διατέθηκαν υφιστάμενης κυριότητας του Ελληνικού Δημοσίου, με
δημόσια εγγραφή και ιδιωτική τοποθέτηση, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό
(Η.Π.Α, Καναδάς, Ευρώπη) ήταν 67,8 εκατ. μετοχές.
Επιπλέον διατέθηκαν στο προσωπικό του Ο.Τ.Ε. μέσω ιδιωτικής τοποθέτησης 2 εκατ.
μετοχές. Η προσφορά περιλάμβανε την πώληση του 13,7% του συνόλου των μετοχών του
οργανισμού και είχε ως συνέπεια την μείωση του ποσοστού που κατείχε το Ελληνικό
Δημόσιο από 65%, σε 51% περίπου. Πλέον η τιμή διάθεσης των μετοχών είχε διαμορφωθεί
στις 6.500 δραχμές [καθορίστηκε με τη διαδικασία της υποβολής ανταγωνιστικών
προσφορών (book building)], ενώ η τιμή διάθεσης στο προσωπικό του ΟΤΕ ήταν 5.800
δραχμές. Δηλαδή με έκπτωση 10% περίπου έναντι της τιμής διάθεσης των μετοχών της
ενδιάμεσης προσφοράς. Πλέον, ο συνολικός αριθμός των μετοχών ανήλθε στις
504.054.199.
Ο οργανισμός μετά από απόφαση των Γενικών Συνελεύσεων των μετόχων επί δύο συνεχή
έτη το 1999 και 2000 προχώρησε στην εξαγορά ιδίων μετοχών μέσω του Χρηματιστηρίου
της Νέας Υόρκης για να στηρίξει την τιμή της μετοχής. Έτσι μέσα στη χρήση του 1999
23

24. αγόρασε 2.989.010 και το 2000, 9.654.440 ίδιες μετοχές. Συνολικά ο οργανισμός μέχρι την
31/12/2000 κατείχε 12.634.450 ίδιες μετοχές ή ποσοστό 2,5% επί του συνόλου του
Μετοχικού Κεφαλαίου. Για τη χρήση 2000, τα κέρδη ανά μετοχή ανήλθαν στις 554.75δρχ.
και 425.57δρχ. πριν και μετά από φόρους αντίστοιχα. Ενώ για το 1999 τα κέρδη ανά
μετοχή (ΕPS) ανήλθαν στις 533.65 δρχ.
5 Μετάδοση Δεδομένων και Μισθωμένες Γραμμές
Ένα τελείως ξεχωριστό κομμάτι στην εικόνα του κλάδου των τηλεπικοινωνιών κάθε χώρας
δίνουν τα στοιχεία μετάδοσης δεδομένων και μισθωμένων γραμμών. Μελετώντας τα έσοδα
του κλάδου, τα στοιχεία αυτά τα είχαμε κατατάξει στα λοιπά έσοδα και είχαμε
παρατηρήσει ότι από μια πτωτική τάση στα μέσα της δεκαετίας του ’90, είχαν αρχίσει τα
έσοδα από τις λοιπές υπηρεσίες να αυξάνονται αργά αλλά σταθερά.
Στο προηγούμενο κεφάλαιο μελετώντας τη σχέση του Ο.Τ.Ε. με τις εταιρίες κινητής
τηλεφωνίας αναφέραμε στοιχεία κέρδους από μισθωμένες γραμμές. Το παρακάτω
διάγραμμα μας δίνει τα κέρδη που αποκομήθηκαν συνολικά στον τηλεπικοινωνιακό τομέα
από τις συγκεκριμένες υπηρεσίες.
52424
37593
28241
20428
13154
6299 9265
2556
1996 1997 1998 1999
ΜΙΣΘΩΜΕΝΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
Γράφημα 10 ΚΕΡΔΗ ΑΠΟ ΜΙΣΘΩΜΕΝΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ & ΑΠΟ ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
(σε εκατομμύρια δραχμές)
Όσον αφορά τη μετάδοση δεδομένων, αυτή πρέπει να εξεταστεί σε σχέση με τον αριθμό
των χρηστών του διαδικτύου. Η αύξηση του αριθμού των χρηστών ήταν ραγδαία με
αποτέλεσμα τα κέρδη των εταιριών από τον συγκεκριμένο τομέα να είναι αυξημένα και με
προοπτικές περαιτέρω εξέλιξης.
24

25. 1400000
1000000
750000
80000 150000 200000 350000 5000 20000 40000
1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001
Γράφημα 11 ΕΚΤΙΜΩΜΕΝΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΧΡΗΣΤΩΝ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ
6 Εξελίξεις στον κλάδο του Τηλεπικοινωνιακού Υλικού
Βασική επιδίωξη των τηλεπικοινωνιών σήμερα είναι η παροχή συγκεκριμένων υπηρεσιών
στο ευρύ κοινό. Οι τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες είναι στην ουσία διάδοση πληροφοριών,
οι οποίες είναι δυνατόν να παρέχονται με τη μορφή ήχου, εικόνας, γραπτών κειμένων,
φωνής, γραφικών, δεδομένων, κλπ. μέσω ειδικών τηλεπικοινωνιακών δικτύων.
Η εισαγωγή της ψηφιακής τεχνολογίας, καθώς και η ραγδαία ανάπτυξη των Η/Υ, άλλαξαν
τις δυνατότητες της τότε τηλεπικοινωνιακής υποδομής, αλλά και τις απαιτήσεις των
χρηστών. Την τελευταία δεκαετία, κυρίως χάρις στην εξέλιξη της τεχνολογίας των
συστημάτων πληροφορικής, αναπτύχθηκαν ειδικά δίκτυα για την εξυπηρέτηση των νέων
αναγκών, όπως τα δίκτυα δεδομένων τηλεματικής και τηλεπληροφορικής, αλλά και νέες
τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες, ενώ παράλληλα, η ραγδαία ανάπτυξη των κυψελοειδών
δικτύων κινητής τηλεφωνίας δεν άφησε ανεπηρέαστο τον τομέα των κινητών
τηλεπικοινωνιών, ο οποίος τα τελευταία χρόνια αναπτύσσεται με ταχείς ρυθμούς.
Η σύγκλιση των τεχνολογιών πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών είχε σαν αποτέλεσμα την
αλλαγή, του οικονομικού ρόλου της βιομηχανίας τηλεπικοινωνιακού υλικού, της δομής της
βιομηχανίας τηλεπικοινωνιακού υλικού, ενώ διεύρυνε την προοπτική ανάπτυξης της
παγκόσμιας αγοράς τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού και έθεσε τις βάσεις για την
διεθνοποίηση της βιομηχανίας και τη χάραξη νέας στρατηγικής από τις εταιρείες και τη
δημιουργία προϋποθέσεων για αλλαγή του κανονιστικού πλαισίου λειτουργίας των
τηλεπικοινωνιακών Οργανισμών, αλλά και των κανόνων ανταγωνισμού στην αγορά
τηλεπικοινωνιακού υλικού. Την ελληνική αγορά τηλεπικοινωνιών συνθέτουν οι
επιχειρήσεις οι οποίες παράγουν τηλεπικοινωνιακό υλικό, οι οποίες διακρίνονται στις
επιχειρήσεις παραγωγής τηλεπικοινωνιακού υλικού υποδομής και τηλεπικοινωνιακών
καλωδίων, ενώ το Ελληνικό τηλεπικοινωνιακό δίκτυο είναι δυνατόν να διακριθεί σε δύο
βασικές ενότητες: α)Το τηλεπικοινωνιακό δίκτυο του Ο.Τ.Ε. (Αστικό και Υπεραστικό),
δηλαδή τηλεπικοινωνιακό δίκτυο Υποδομής και β) το τηλεπικοινωνιακό δίκτυο για κάλυψη
αναγκών Iδιωτικής χρήσης.
Οι δύο παραπάνω κατηγορίες είναι συμπληρωματικές μεταξύ τους. Το δίκτυο Υποδομής
του Ο.Τ.Ε. είναι απαραίτητο για να στηριχθούν και να πραγματοποιηθούν οι ιδιωτικής
χρήσεως τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες.
25

26. Θα προχωρήσουμε τώρα στην εξέταση κάποιων βασικών μεγεθών στην αγορά
τηλεπικοινωνιακού υλικού. Αρχικά θα εξετάσουμε τις πωλήσεις στον κλάδο καθώς και τις
πραγματοποιηθείσες επενδύσεις σε αυτόν. Παρατηρούμε μια εκτόξευση των πωλήσεων το
1993 ως αποτέλεσμα της έντονης δραστηριότητας για ολοκλήρωση της ψηφιακοποίησης
του δικτύου και μια σχετικά μεγάλη αύξηση των επενδύσεων στον τομέα αυτό ως
αποτέλεσμα των προσδοκιών για συνέχιση των επενδυτικών προγραμμάτων από πλευράς
Ο.Τ.Ε. Διαγραμματικά έχουμε:
4.895,84 5.289,56 5.523,39
8.175,77 4.276,13 4.044,30
3.112,42 3.491,26 2.984,23
59.987
67.349
91.065
1990 1991 1992 1993 1994 1995
ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΠΩΛΗΣΕΙΣ
Γράφημα 12 ΠΩΛΗΣΕΙΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ
Για να καλυφθούν οι εγχώριες ανάγκες σε τηλεπικοινωνιακό υλικό τη χρονιά αυτή
πραγματοποιήθηκε αύξηση των εισαγωγών αλλά και μια πιο περιορισμένη αύξηση των
εξαγωγών, κυρίως σε βαλκανικές χώρες.
27.580
39.789
49.982
105.127 112.424 105.850
3.698
15.808 15.227
5.557 7.907
13.681
1990 1991 1992 1993 1994 1995
ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ
Γράφημα 13 ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ & ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ
26

27. Για να κατανοήσει κανείς την μεγάλη σημασία των μεγεθών αυτών πρέπει να ελέγξουμε
την αξία των εισαγωγών και εξαγωγών τηλεπικοινωνιακού υλικού. Μόνο έτσι θα
καταλάβουμε τις τεράστιες απώλειες σε κέρδη και διαφυγών συνάλλαγμα στο εξωτερικό
από την καθυστέρηση απελευθέρωσης της αγοράς και ανάπτυξης προηγμένης
τηλεπικοινωνιακής βιομηχανίας.
686
929 822
813
452
375
334 314 320
153
61 60 75
95 132
154
302
215
1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001
ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ
Γράφημα 14 ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ & ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ
(σε εκατομμύρια δολλάρια)
Τέλος για να εξετάσουμε και την διακύμανση στην απασχόληση θα ελέγξουμε τον αριθμό
των απασχολουμένων στην παραγωγή τηλεπικοινωνιακού υλικού. Όπως είναι φυσικό οι
μεταβολές στον αριθμό εργαζομένων οφείλεται στις προσδοκίες για μελλοντικές
επενδύσεις στον τομέα του υλικού των τηλεπικοινωνιών και τις παραγγελίες από μεγάλα
αναπτυξιακά προγράμματα.
2.013
2.243
2.461
2.051 2.032 2.032
1990 1991 1992 1993 1994 1995
Διάγραμμα 5 ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ
27

28. 7 Τιμολογιακή Πολιτική
Ένα μέγεθος που πρέπει να εξεταστεί ξεχωριστά και προσεκτικά είναι η τιμολογιακή
πολιτική που επέδειξε ο Ο.Τ.Ε. στην πορεία του προς την απελευθέρωση. Ως τώρα είδαμε
ότι η ιδιωτικοποίηση του οργανισμού, η ανάγκη ψηφιακοποίησης του δικτύου (ανάγκη που
προέκυψε υπό την πίεση των παραγωγικών δυνάμεων του τόπου) και η επερχόμενη
απελευθέρωση της αγοράς είχαν σαν αποτέλεσμα την βελτίωση της ποιότητας των
παρεχόμενων υπηρεσιών από πλευράς Ο.Τ.Ε. και την απαρχή της λειτουργίας του σε
ανταγωνιστικά πλαίσια. Θα εξετάσουμε αν το ίδιο συμβαίνει και με τα τιμολόγια του.
Θα αρχίσουμε την μελέτη μας εξετάζοντας την χρέωση σύνδεσης στο δίκτυο του Ο.Τ.Ε.
Παρατηρούμε ότι στην αρχή της δεκαετίας οι τιμές ήταν υπερβολικά υψηλές ως
αποτέλεσμα της μειωμένης ψηφιακοποίησης του δικτύου και της ανικανοποίητης ζήτησης.
Με την πρόοδο τις ψηφιακοποίησης του δικτύου οι χρεώσεις πέφτουν, οπότε και
μειώνονται δραστικά το 1999 όπου αρχίζει η χρήση των κινητών τηλεφώνων να γίνεται
ευρεία και να μπορεί να υποκαταστήσει την σταθερή τηλεφωνία. Διαγραμματικά έχουμε:
72000
84960 84960
9881 9881 9881
30000
40000
50000
72000
1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001
Διάγραμμα 6 ΧΡΕΩΣΗ ΣΥΝΔΕΣΗΣ
Το μηνιαίο πάγιο σε αντίθεση ακολουθεί ανοδική πορεία κατά την διάρκεια της δεκαετίας,
ως αποτέλεσμα των συνεχώς αυξανόμενων βελτιώσεων στην ποιότητα υπηρεσιών αλλά και
λόγο των συνεχώς αυξανόμενων φορολογικών χρεώσεων στο κοινό από το κράτος.
Θα προσπαθήσουμε τώρα να δούμε την τιμολογιακή πολιτική του Ο.Τ.Ε. από τον Μάρτιο
του 1999 έως τον Μάριο του 2001. Στο χρονικό αυτό διάστημα και στα πλαίσια της
ανάπτυξης της ανταγωνιστικότητας του οργανισμού ενόψει της απελευθέρωσης της αγοράς
ακολουθήθηκε πολιτική μείωσης τον τιμών για τις διεθνείς και υπεραστικές κλήσεις, με
παράλληλη όμως αύξηση των τιμών στις αστικές κλήσεις. Γενικά συμπεράσματα είναι
δύσκολο να βγάλουμε με μέθοδο που να εμπίπτει στο επίπεδο ανάλυσης της παρούσας
μελέτης αλλά μπορούμε να πούμε ότι το γεγονός ότι ο Ο.Τ.Ε. προσπαθεί να κάνει
ελκυστικότερα τα τιμολόγια του είναι δείγμα της προσπάθειας του να ετοιμαστεί για τον
ερχόμενο ανταγωνισμό. Διαγραμματικά έχουμε:
28

29. 38% 17% 0%
29% 17%
143%
-7% -10% -35% -5% -8%
-67%
-12% -22% -11% -24% -30%
200%
150%
100%
50%
0%
-50%
-100%
ΤΙΜΟΛΟΓΙΑ ΑΣΤΙΚΑ ΤΙΜΟΛΟΓΙΑ ΥΠΕΡΑΣΤΙΚΑ ΤΙΜΟΛΟΓΙΑ ΔΙΕΘΝΗ
Γράφημα 15 ΤΙΜΟΛΟΓΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Συνολικά ο Ο.Τ.Ε. αύξησε τα τιμολόγια στις αστικές κλήσεις κατά 143% μέσα σε αυτά τα
δύο έτη ενώ οι αντίστοιχες μειώσεις στα τιμολόγια περαστικών και διεθνών κλήσεων ήταν
67% και 35%. Το γεγονός της ευρείας διάδοσης των αστικών κλήσεων μας επιτρέπει να
υποθέσουμε την συνολική επιβάρυνση μιας μερίδας καταναλωτών και να θεωρήσουμε την
συνολική αύξηση των εσόδων του οργανισμού αποτέλεσμα των μεταβολών αυτών στα
τιμολόγια.
8 Διεθνείς Επενδύσεις Ο.Τ.Ε.
Ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της επενδυτικής δραστηριότητας του Ο.Τ.Ε., όπως είδαμε
και παραπάνω αφορά επενδύσεις σε διεθνές επίπεδο. Αν και ξεφεύγει τις παρούσας
ανάλυσης να κριθούν και να αξιολογηθούν ως προς την αποτελεσματικότητα τους οι
επενδύσεις αυτές, κρίνεται σκόπιμο να δοθεί μια σύντομη περιγραφή τους ώστε να
αποκομίσουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα για τις διεθνείς προεκτάσεις της ελληνικής
τηλεπικοινωνιακής αγοράς. Ακολουθούν οι χώρες στις οποίες πραγματοποιήθηκαν
επενδύσεις.
8.1 Γεωργία
Ο Ο.Τ.Ε. ανέλαβε να κατασκευάσει με δική του χρηματοδότηση το έργο GOPH που αφορά
την εγκατάσταση καλωδίου οπτικών ινών και την υπέρθεση σε αυτό συστημάτων SDH στη
Γεωργία. Το έργο ολοκληρώθηκε το 2000, έχει τεθεί σε εμπορική λειτουργία και θεωρείται
επιτυχία από πλευράς υπευθύνων του έργου
8.2 Αρμενία
Tο Mάρτιο του 1998, ο O.T.E. απέκτησε το 90% του μετοχικού κεφαλαίου της ArmenTel,
του δημόσιου οργανισμού παροχής τηλεπικοινωνιών της Aρμενίας. H ArmenTel είχε το
αποκλειστικό δικαίωμα παροχής όλων των τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών,
συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιών δημόσιας σταθερής τηλεφωνίας και κινητής
τηλεφωνίας. Στις 31/12/2000, η Εταιρεία είχε σε λειτουργία 533.387 συνδέσεις και
ποσοστό ψηφιακοποίησης 19,8%, ενώ οι συνδρομητές της κινητής τηλεφωνίας τον
Αύγουστο του 2001 ήταν περίπου 25.000. Ο αριθμός καρτοτηλεφώνων στις 31/12/2000
έφθασε τα 540 ενώ ο αριθμός των εργαζομένων στις 31/12/2000 ανερχόταν σε 7.729.
29

30. Στόχος της εταιρίας ήταν η ψηφιακοποίηση να φθάσει στο 43,8% για το σύνολο της χώρας
και στο Ερεβάν να ξεπεράσει το 75%, ενώ για την κινητή προβλεπόταν η προσφορά
καρτοκινητών με στόχο την αύξηση των συνδρομητών κατά 60%.
8.3 Βουλγαρία
Αν και η επένδυση αυτή αφορά κυρίως τον Ο.Τ.Ε. μετά την απελευθέρωση κρίνεται
σκόπιμη η αναφορά της, καθώς όλο ο σχεδιασμός της έγινε πριν την απελευθέρωση. Το
Δεκέμβριο του 2000 ο Ο.Τ.Ε. αναδείχτηκε πλειοδότης για τη δεύτερη άδεια κινητής
τηλεφωνίας GSM στη Βουλγαρία συμμετέχοντας στη διαδικασία της δημοπρασίας. Τον
Ιανουάριο του 2001 ο Ο.Τ.Ε. πήρε την άδεια για την εγκατάσταση, συντήρηση και
λειτουργία του Δικτύου καταβάλλοντας το ποσό των 135 εκατ. δολαρίων. Για τον σκοπό
αυτό ίδρυσε την εταιρία Gosmo Bulgaria Mobile (εμπορική ονομασία Globul). Τον Ιούλιο
του 2001 έγινε με επιτυχία η έναρξη της πιλοτικής λειτουργίας της Globul καλύπτοντας
αρχικά ποσοστό 20% του συνολικού πληθυσμού και από τον Σεπτέμβριο του 2001 το
Δίκτυο είναι σε εμπορική εκμετάλλευση. Ήδη η Globul, η οποία αποτελεί το δεύτερο GSM
δίκτυο της χώρας, καλύπτει τη Σόφια, τη Plovdiv, την Βάρνα, το Μπουργκάς καθώς και
σημαντικό αριθμό από άλλες μικρότερες πόλεις της χώρας και προχωρεί με πολύ
γρήγορους ρυθμούς στην ανάπτυξη του Δικτύου. Οι συνδρομητές της Globul έχουν ήδη
ξεπεράσει στα μέσα Δεκεμβρίου του 2001 τις 100.000 και αυξάνονται ταχύτατα.
Το βραβείο για την καλύτερη επένδυση της χρονιάς απένειμε στον Ο.Τ.Ε. για την
θυγατρική του εταιρεία Globul, η Κρατική Τηλεόραση της Βουλγαρίας.
8.4 Ουκρανία
Ο Ο.Τ.Ε. μέσω της κυπριακής υπεράκτιας εταιρίας Hatwave συμμετέχει με ποσοστό 25,7%
στην κοινοπραξία Ukrainian Wave, η οποία συστήθηκε στην Ουκρανία. Σκοπός της
κοινοπραξίας είναι η εγκατάσταση και εμπορική εκμετάλλευση σταθερού-ασυρματικού
τηλεπικοινωνιακού δικτύου στη διοικητική περιφέρεια L'viv. Το Δεκέμβριο του 1999 η
κοινοπραξία άρχισε την εμπορική της λειτουργία με καθυστέρηση έξι μηνών λόγω τοπικών
γραφειοκρατικών προβλημάτων. Σαν αποτέλεσμα αυτού το έτος 2000 η κοινοπραξία
αντιμετώπισε σοβαρά προβλήματα ρευστότητας. Η επαναχρηματοδότησή της δεν έγινε
δυνατή λόγω της άρνησης των λοιπών εταίρων να συνεισφέρουν εκ νέου ανάλογα με τη
συμμετοχή τους στο μετοχικό κεφάλαιο της κοινοπραξίας. Κατόπιν των ανωτέρω
αρνητικών εξελίξεων, ο Ο.Τ.Ε. επανεξετάζει τη συμμετοχή του στην εν λόγω κοινοπραξία.
8.5 Ρουμανία
Τον Δεκέμβριο του 1998 ο O.T.E. απέκτησε το 35% της ROMTELECOM, του Ρουμανικού
Οργανισμού παροχής τηλεφωνίας, καθώς και τον έλεγχο του management. Στις 31/12/2001
η ROMTELECOM είχε 4.000.000 περίπου συνδρομητές, ενώ ο αριθμός των
καρτοτηλεφώνων έφτασε τα 46.838. Στην διάρκεια των ετών 1999-2001 εγκαταστάθηκαν
συνολικά 1.548.242 ψηφιακές παροχές, από τις οποίες οι 496.932 αφορούσαν
αντικατάσταση χειροκίνητων και αναλογικών γραμμών, με την συνολική ψηφιακοποίηση
να φτάνει το 63,6% στα τέλη του 2001. Τον Μάιο του 2000 ξεκίνησε στην Ρουμανία η
λειτουργία της εταιρίας κινητής τηλεφωνίας COSMOROM, θυγατρικής της
ROMTELECOM, με το σύστημα DCS 1800. Στα τέλη Δεκεμβρίου του 2001, ο αριθμός
συνδρομητών της COSMOROM ξεπέρασε τους 205.000, ενώ το ποσοστό μεριδίου της
αγοράς έφτασε στο 5,6%
30