biy daalt altka_shutis

1. Домайн нэрний ашиглалт
M.PP13D023 А.Алтанпүрэв
3. Домайн нэрний ашиглалт
Интернэтэд холбогдсон компьютер бүр IP гэж нэрлэгдэх дугаартай байна. Энэ
дугаар нь хэзээ ч давтагдашгүй байдгаараа онцлог. IP хаяг нь 9-10н оронтой
тооноос бүрддэг учраас тогтоох, бичих, хэлэхэд хэцүү тохиромжгүй байдаг. IP
хаягийг энгийн нэр лүү шилжүүлсэн хэлбрийг домайн нэр гэнэ. Товчоор хэлбэл
домайн нэр нь интернэтийн сүлжээнд холбогдсон компьютерт оноон өгсөн хаяг нэр
буюу латин үсгээр бичигдсэн ердийн нэг үг юм. Сайн домайн нэр нь интернэтийн
ертөнцдөх бизнесийн амжилтын эхлэл нууц нь байдаг тул домайн нэрийг зөв
сонгох шаардлагатай. Домайн нэр олгох үйлчилгээг интернэт provider-үүд
үзүүлдэг. Домайн нэрийн сангууд өөр хоорондоо бүртгэлээ автоматаар солилцдог
бөгөөд үйл ажиллагааны бүрэн бүтэн найдвартай байдал нь дээд зэргээр
хангагддагсан байдаг. Интернэт үйлчилгээ үзүүлэгч компанид тодорхой хэмжээний
төлбөр төлж домайн нэрийг авах бөгөөд уг нэрийн дор вэб хуудсаа байршуулна.
Вэбийн үндсэн нэр томьёо
www – интернэтийн эх үүсвэрүүд рүү хандах хайлт хийхэд зориулагдсан
гипертекст дээр суурилсан систем юм.
URL – интернэтэд байрлаж буй баримт болон програмын хаяг юм.
http – вэб мэдээллийг олон нийтэд тараахад буюу компьютеруудын хооронд вэб
хуудсыг дамжуулахад хэрэглэдэг.
HTML – вэб хуудсыг html хэлний тусламжтай хийдэг.
Вэб хуудас – ердийн текст файл бөгөөд html хэлний комманд болох html тагуудыг
агуулдаг. Үүнийг эх файл буюу html source code гэж нэрлэх ба .html, .htm
өргөтгэлтэй байна.
Вэб дизайнер – вэб сайтын зохиомжлогч
Вэб мастер – вэб сайтыг хөгжүүлэгч Домэйн нэр
Домэйн нэр
Аливаа нэг зүйл, хүн нэртэй, хаягтай байдагийн адилаар таны вэб ч мөн адил
нэртэй, хаягтай байх ёстой. /Жш: www.yahoo.com/
Та манай компаниар дамжуулан mn, com, net, org, cc, tv, biz, bz, us болон бусад
өртгөтгөлтэй домэйнийг захиалан авч болно.
Домэйн нэр нь хүний нэр давхцдагтай адилгүй. Хэн түрүүлж авна тэр хүн хождог
учир та яарагтун. Бусдаас урьтаж хүссэн домэйноо авахыг бид таньд зөвлөж
байна.
Та сонгосон домэйн нэрээ 1 - 10 жилийн хугацаагаар захиалан авч болно.
Yнэ: 19.99 т.н - 39.99 т.н
Танынэр.MN
Улс болгон интернэтэд өөрсдийн гэсэн нэртэй байдаг бөгөөд Монгол улсын хувьд
тэр нь *.mn юм. (жш: http://www.mol.mn/, http://www.az.mn/ ,..)
MN домэйний хэрэглэгч одоогоор цөөхөн байдаг тул нэрний сонголт ихтэй байдаг.
НӨАТ : 0 т.н
Жилийн төлбөр : 40.25 т.н

2. Домайн нэрний ашиглалт
M.PP13D023 А.Алтанпүрэв
Танынэр.COM, NET, ORG
Хэрэв таньд MN өргөтгөлтэй домэйн үнэтэй санагдаж байгаа бол эсвэл танайх
COM (commercial), NET(network), ORG (organization) харяалагдаж байвал та дээрх
хэлбэрийн домэйн нэрнүүдээс сонгох боломжтой.
НӨАТ : 0 т.н
Жилийн төлбөр : 19.99 т.н
Жишээлбэл манай байгууллагын цахим хуудас руу хандахын
тулд www.datacenter.gov.mn гэдэг хаягаар хандана. Үүнийг вэб хөтчийнхөө
хаягийн хэсэгт бичихэд веб хөтөч тань таньд ҮДТ УТҮГ-ын цахим хуудсыг нээж
харуулдаг. Домэйн нэр нь тодотгол+цэг+нэр+өргөтгөл гэсэн бүтэцтэй байдаг.
нэр+цэг+өргөтгөл гэсэн бүтэц нь үндсэн домэйн нэр болох ба түүн дотор sub буюу
дэд домэйн нэрүүд нь орлуулалт+цэг+нэр+цэг+өргөтгөл гэсэн хэлбэртэй байна.
Жишээлбэлdatacenter.gov.mn гэсэн домэйн нэр нь үндсэн сайт руу оруулдаг бол.
Information.datacenter.gov.mn нь уг цахим хуудсын мэдээлэл гэсэн булан руу
ханддаг. Харин нэр бол тухайн цахим хуудсыг илэрхийлэх, цахим хуудсын эзний
сонгосон үг, үсгүүдийн нийлбэр байна. Өргөтгөл нь тухайн цахим хуудсын агуулгыг
илэрхийлэх ба мөн ямар улсынх гэдгийг илэрхийлж болно. Жишээлбэл: .com -
commercial, .net - network, .biz - бизнес, .org - organization г.м. илүү... mn -
mongolia (Монгол), jp - japan (Япон), ru - russia (Орос) г.м Мөн энэ 2 хэлбэр
хавсарсан 3-р шатлалын домэйн нэр байж болдог. Жишээ нь: .com + .jp = .co.jp ,
.net + uk = .ne.uk г.м. өөрөөр хэлбэл хэрэглэгч таны цахим хуудас, цахим дата
мэдээллийн бааз, сервер системийг зааж өгсөн нэг төрлийн оноосон нэр юм.
Интернэтээс мэдээлэл хайн олж авах үйл ажиллагааг хялбаршуулах төдийгүй, энэ
нь цахим ертөнц дэх таны цахим төлөөлөл, нэр болно гэсэн үг юм. Домэйн нэртэй
холбоотойгоор ҮДТ УТҮГ нь 2012 оны 12 сарын 10-ны МТШХХГ-ын №83дугаар
тушаалын дагуу батлагдсан “Төрийн байгууллагад үйлчилгээ үзүүлэх” журмын
дагуу төрийн байгууллагуудад gov.mn –ийг албан ёсоор олгож эхлээд байна. Уг
ажлын хүрээнд төрийн 300 гаруй байгууллагад нийт 500 домэйн нэр ашиглагдаж
байна. Хэрвээ танай байгууллага төрийн байгууллага, уг үйлчилгээнд хараахан
хамрагдаж чадаагүй бол манай байгууллагад албан хүсэлтээ гаргах хэрэгтэй.
Жишээлбэл Дусал сайт руу орохын тулдwww.dusal.net гэдэг хаягаар хандана.
Үүнийг веб хөтчийнхөө хаягийн хэсэгт бичихэд веб хөтөч тань таньд Дусал веб
сайтыг нээж харуулдаг.
Домэйн нэр нь тодотгол+цэг+нэр+өргөтгөл гэсэн бүтэцтэй байдаг.
нэр+цэг+өргөтгөл гэсэн бүтэц нь үндсэн домэйн нэр болох ба түүн дотор суб
домэйн нэрнүүд нь орлуулалт+цэг+нэр+цэг+өргөтгөл гэсэн хэлбэртэй байна.
Жишээлбэл dusal.net гэсэн домэйн нэр нь үндсэн сайт руу оруулдаг бол.
forum.dusal.net нэт суб домэйн нэр (subdomain name) нь Дусал сайтын хэлэлцүүлэг
рүү хөтөлдөг.
Харин нэр бол тухайн веб сайтыг илэрхийлэх, веб сайтын эзний сонгосон үг,

3. Домайн нэрний ашиглалт
M.PP13D023 А.Алтанпүрэв
үсгүүдийн нийлбэр байна.
Өргөтгөл нь тухайн веб сайтын агуулгыг илэрхийлэх ба мөн ямар улсынх гэдгийг
илэрхийлж болно.
Жишээлбэл: .com - commercial, .net - network, .biz - бизнес, .org - organization
г.м.илүү...
mn - mongolia (Монгол), jp - japan (Япон), ru - russia (Орос) г.м Мөн энэ 2 хэлбэр
хавсарсан 3-р шатлалын домэйн нэр байж болдог. Жишээ нь: .com
+ .jp = .co.jp , .net + uk = .ne.uk г.м.
Web server - Веб сервер - Веб сайт нь ямар нэгэн тусгай серверийн програмуудыг
суулгасан байнгын асаалттай компьютер дээр байрлах бөгөөд тухайн компьютер
нь IP хаягтай байх ба (Internet Protocol Address) түүнийг нь домэйн нэртэй
холбосноор тухайн веб сайтыг үзэх боломжтой болдог юм. Үүнийг ямар ч
компьютер дээр тохируулан хийх боломжтой боловч найдвартай ажиллагаа,
аюулгүй байдал, 24 цаг 365 хоног асаалттай байлгаж веб сайтдаа зочдоо хүлээж
авч байхын тулд найдвартай ажиллагаа бүхий веб сервер хэрэгтэй байдаг.
DNS (Domain Name System) & NS (name server) - Интернетэд ямар нэг
компьютер, төхөөрөмжийг IP хаягаар нь олдог. Серверийг ч мөн адил. Харин
нэрийг бичихэд түүний IP хаяг руу холбож өгдөг системийг Домэйн нэрийн систем
гэх ба үүнийг Нэрийн серверүүд гэгдэх серверүүд гүйцэтгэдэг. Та домэйн нэр
худалдан авсан өөрийн веб сайтад холбохдоо энэхүү нэрийн серверт тохиргоо
хийж холбох хэрэгтэй байдаг.
Web hosting - Веб хостинг, Hosting server - Хостинг сервер гэдэг нь вебийг
интернетэд байрлуулах веб серверээр хангах үйлчилгээ юм. Та веб хостинг
үзүүлэгч компаниас сервер дээр нь тодорхой хэмжээний зайг худалдаж аван, веб
сайтыг байрлуулж, домэйн нэр холбон тохируулснаар веб сайт нь бусдад харагдах
боломжтой болдог.
Хостинг серверүүд нь дотроо
 Free (үнэгүй) - Олон үнэгүй хостинг серверүүд байдаг. Зарим нь хүмүүсийн
хуудсууд дээр сурталчилгаа харуулдаг бол, зарим нь хязгаарлалт тавиад
түүнээс нь хэтэрвэл нэмэлт төлбөр төлөх замаар шийдсэн байдаг. Жишээ
нь:http://www.000webhost.com/
 Shared (хуваасан) - Нэг веб сервер дээр олон үйлчлүүлэгчийн веб сайтуудыг
байрлуулдаг. Сул тал нь аюулгүй байдал болон хамт байрлаж байгаа веб
сайтуудын хэт ачааллаас болж бусад сайтуудын ажиллагаа доголдож болно.
Жишээлбэл 2000мб RAM-тай сервер бол тэнд байрлаж буй бүх сайтууд энэ
хэмжээг хуваан хэрэглэнэ гэсэн үг. Shared server-т ихэвчлэн маш олон тооны
веб сайтуудыг хамт байрлуулдаг. Ойролцоогоор 200-300 веб сайт нэг
компьютер дээр байрлах нь элбэг.
 Virtual Private Server (VPC) - Хийсвэр хувийн сервер - Shared серверийн адил
нэг компьютер дээр хэд хэдэн сайт байрлах боловч хийсвэрээр тус тусд нь

4. Домайн нэрний ашиглалт
M.PP13D023 А.Алтанпүрэв
сервер мэт зохицуулдаг бөгөөд сайтууд нь хоорондоо хамааралгүй ажиллана.
Жишээлбэл 2000мб RAM-тай серверт 4 VPS серверийг 500мб RAM-тайгаар
үүсгэнэ гэсэн үг. Тэгэхээр энэ нэг серверийг 4 хүн л эзэмшинэ. Таны хувьд
ганцаараа эзэмшиж байгаа учир Dedicated сервертэй ерөнхийдөө төстэй болно.
 Dedicated Server - Зориулсан сервер. Энэ нь хамгийн үнэтэй бөгөөд маш том,
эсвэл олон сайтуудыг байрлуулахад зориулагдсан. Та нэг сервер
компьютерийг дан ганцаар эзэмшинэ гэсэн үг юм.
гэсэн олон хэлбэртэй байдаг. Үүнээс веб сайт байрлуулагч нь өөрийн сайтын
ачаалал, эдийн засгийн боломждоо тааруулан сонголтоо хийдэг.
Мөн сүүлийн үед хостингийн өөр нэг хэлбэр болох блог үйлчилгээнүүд нь домэйн
нэр холбон веб сайт болгон ашиглах боломжуудыг олгодог болсон.
Та өөрийн вэб хуудсандаа юун түрүүнд нэртэй болсон байх ёстой. Домайн нэр
давтагддаггүй болохоор таны сонирхож буй нэрийг хэн нэгэн танаас түрүүлээд
авчихсан байвал та тэр нэрээ хэзээ ч авч чадахгүй. Сайн нэр бол амжилтын эхлэл
гэдгийг та хэнээр ч хэлүүлэлтгүй мэдэх байх, нэрээ зөв сонгосноор хэрэглэгчид
таныг олоход хялбар болно. Домайн нэрийг тань хараад л хаана байдаг, ямар
ажил эрхэлдэг болохыг чинь ойлгодог байх ёстой.
Тусгаар тогтносон улс болгонд өөрийн гэсэн домайн нэр байдаг бөгөөд Монгол
улсын хувьд бол .mn юм. Зарим улсын домайныг Top Level Domain маягаар
ашиглах тохиолдол байдаг.
Таны сонголтод туслах үүднээс домайн нэрийн зориулалтыг доор тайлбарлалаа.
Өөртөө хэрэгтэйг сонгоно уу!
.com нь commercial буюу худалдаа арилжааны зориулалттай.
.net нь network буюу сүлжээ.
.org нь organization буюу байгууллага, ашгийн бус байгууллага.
.edu нь education буюу боловсролын салбарыг илэрхийлнэ.
.gov нь government буюу төр засаг.
.info нь information буюу мэдээлэл.
.biz нь business буюу бизнесийн үйл ажиллагаа.
.ac нь academic жинхэнэ нь бол country code TLD буюу Ascension Islands-н домайн.
.am .fm .tv нь мөн адил ccTLD юм.
.sc нь sport club, school гэж хэрэглэдэг боловч Seychelles-н домайн юм.
.ws нь web site гэх мэтээр ашигладаг. Та бусад Country Code Top Level Domain
тухай сонирхож байвал www.iana.org сайтаас нэмэлт мэдээлэл авч болно.

5. Домайн нэрний ашиглалт
M.PP13D023 А.Алтанпүрэв
Бие даалт №30
1. MS Access програмын table tools нэмэлт цэсний Design цэсний командууд:
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Зураг 1.1 Design харилцах цонх
1. Ажлын хуудас харах
2. T
3. D
4. D
5. D
6. D
7. D
8. D
9. d
2. MS Power Point програмын View цэсний Zoom цэсний командууд:
Зураг 1.2 zoom цэс
A B
A. Дэлэгцийг томосгох буюу багасгаж харах.
B. Цонхондоо багтааж харах.