Հանրակրթական դպրոցի «Հասարակագիտություն» առարկայի ուսուցիչների վերապատրաստման համար «Կոնրադ Ադենաուր» հիմնադրամի հայաստանյան մասնաճյուղի կազմակերպած վերապատրաստման դասընթացների շրջանակում Ներառում է թեմատիկ քննարկման և ինքնուրույն–խմբային առաջադրանքի հարցեր 1․ ՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԲՆՈՐՈՇՈՒՄԸ 2․ ՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՀԱՏԿԱՆԻՇՆԵՐԸ 3․ ՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԳՈՐԾԱՌՈՒՅԹՆԵՐԸ 4․ ՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՏԻՊԵՐԸ 5․ ՊԵՏԱԿԱՆ ԻՇԽԱՆՈՒԹՅԱՆ ՃՅՈՒՂԵՐԻ ՏԱՐԱՆՋԱՏՄԱՆ ԵՎ ՓՈԽՀԱՎԱՍԱՐԱԿՇՌՄԱՆ ՍԿԶԲՈՒՆՔՆԵՐԸ

1. Պետությունը՝ քաղաքական
համակարգի ինստիտուտ
Քաղաքական գիտությունների թեկնածու,
դոցենտ Նարեկ Ս․ Գալստյան

2. ՔՆՆԱՐԿԵԼՈՒ ԵՆՔ
1. ՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԲՆՈՐՈՇՈՒՄԸ
2. ՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՀԱՏԿԱՆԻՇՆԵՐԸ
3. ՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԳՈՐԾԱՌՈՒՅԹՆԵՐԸ
4. ՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՏԻՊԵՐԸ
5. ՊԵՏԱԿԱՆ ԻՇԽԱՆՈՒԹՅԱՆ ՃՅՈՒՂԵՐԻ
ՏԱՐԱՆՋԱՏՄԱՆ ԵՎ
ՓՈԽՀԱՎԱՍԱՐԱԿՇՌՄԱՆ ՍԿԶԲՈՒՆՔՆԵՐԸ

3. 1․ ՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԲՆՈՐՈՇՈՒՄԸ
ԿԱՅԾԱԿՆԱՅԻՆ ՀԱՐՑՈՒՊԱՏԱՍԽԱՆ
• Նույնիմա՞ստ են արդյոք «պետությունը»
և «երկիրը»։ Ինչո՞վ են տարբերվում։

4. ՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆ՝
ԻՐԱՎԱՔԱՂԱՔԱԿԱՆ
հասկացություն, որը վերաբերում
երկրի իրավաքաղաքական
կազմակերպմանը՝
կառավարմանը, կառուցվածքին,
ռեժիմին, քաղաքացու եւ
պետական իշխանության
մարմինների
փոխհարաբերություններին։

5. ԵՐԿԻՐ՝
ՄՇԱԿՈՒԹԱԱՇԽԱՐՀԱԳՐԱԿԱՆ
հասկացություն, որը վերաբերում
տվյալ տարածքի
բնաշխարհագրական,
պատմաաշխարհագրական
պայմաններին, բնակեցնող
մշակույթին։

6. 2․ ՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՀԱՏԿԱՆԻՇՆԵՐԸ
ԿԱՅԾԱԿՆԱՅԻՆ ՀԱՐՑՈՒՊԱՏԱՍԽԱՆ
• Ի՞նչ հատկանիշներով է պետությունը
տարբերվում քաղաքական
համակարգի այլ ինստիտուտներից,
օրինակ՝ կուսակցություններից,
արհմիություններից, հասարակական
կազմակերպություններից
(Ուսումնական ձեռնարկ, էջ 297-298)

7. • Իր քաղաքացիների միակ
օրինական ներկայացուցիչն է
արտաքին աշխարհում
• Նրա իշխանությունը տարածվում է
բոլոր քաղաքացիների վրա
• Ունի ներքին ինքնիշխանություն
• Ունի արտաքին
ինքնիշխանություն
ՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԲԱՑԱՌԻԿ
ՀԱՏԿԱՆԻՇՆԵՐԸ

8. 3․ ՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԳՈՐԾԱՌՈՒՅԹՆԵՐԸ
ԿԱՅԾԱԿՆԱՅԻՆ ՀԱՐՑՈՒՊԱՏԱՍԽԱՆ
• Ի՞նչ գործառույթներ ունի պետությունը
քաղաքացու և հասարակության հետ
հարաբերություններում (Ուսումնական
ձեռնարկ, էջեր 298-301)

9. ԲԱՑԱՌԻԿ ԵՎ ՈՉ ԲԱՑԱՌԻԿ
ԳՈՐԾԱՌՈՒՅԹՆԵՐ
Պետության բացառիկ գործառույթները՝
• Մարդու անվտանգության և
իրավակարգի պահպանություն
• Ազգային–պետական շահերի
պաշտպանություն
• Ազգային–պետական անվտանգության
ապահովում
• Հանրային բարիքի բաշխում
Պետության ոչ բացառիկ գործառույթները՝
• Տնտեսական, սոցիալական,
մշակութային և այլն

10. ՆԵՐՔԻՆ ԵՎ ԱՐՏԱՔԻՆ
ԳՈՐԾԱՌՈՒՅԹՆԵՐ
Ներքին գործառույթներ՝ իրավական,
տնտեսական, սոցիալական,
կրթամշակութային,
բնապահպանական
Արտաքին գործառույթներ՝ ազգային–
պետական անվտանգություն,
արտաքին–քաղաքական, արտաքին–
տնտեսական, արտաքին–իրավական

11. ՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԳՈՐԾԱՌՈՒՅԹՆԵՐԸ
Իրավապահ
Տնտեսական
Սոցիալական
Կրթամշակութային
Պաշտպանության
Արտաքին
տնտեսական
Միջազգային
համագործակցության
Ներքին Արտաքին

12. ԱՇԽԱՏԱՆՔ ՄԵԹՈԴԱԲԱՆԻ
ՀԵՏ

13. • Քաղաքացիական հասարակության
կազմակերպություններն ի՞նչ
մասնակցություն կարող են ունենալ
պետության գործառույթների
իրականաման մեջ (Ուսումնական
ձեռնարկ, էջ 299, առաջադրանք 3)
ԽՄԲԱՅԻՆ ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ

14. ԸՆԴՄԻՋՈՒՄ

15. 4․ ՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՏԻՊԵՐԸ
Ինչո՞ւ, ի՞նչ սկզբունքներով և ինչպե՞ս են
տիպավորում պետությունները
(Ուսումնական ձեռնարկ, էջեր 304-307)

16. ՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՏԻՊԱՎՈՐՄԱՆ
ՍԿԶԲՈՒՆՔՆԵՐԸ
1․ Ըստ քաղաքական ռեժիմի
տեսակի՝ ժողովրդավարական և ոչ
ժողովրդավարական
2․ Ըստ կառուցվածքի
(վարչատարածքային բաժանման
ձևի)՝
3․ Ըստ կառավարման ձևի և կարգի

17. ՏԻՊԱՎՈՐՈՒՄ՝ ԸՍՏ
ԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔԻ
• ՈՒՆԻՏԱՐ ՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆ՝ պարզ եւ բարդ,
կենտրոնացված եւ ապակենտրոնացված
• ԴԱՇՆԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆ՝ ազգային,
տարածքային եւ խառը
• ՀԱՄԱԴԱՇՆՈՒԹՅՈՒՆ

18. ԿԱՅԾԱԿՆԱՅԻՆ ՀԱՐՑՈՒՊԱՏԱՍԽԱՆ
• Ո՞րն է պետությունների կառուցվածքային
տարբերությունների սկզբունքը։
ՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՏԻՊԻ ԸՆՏՐՈՒԹՅՈՒՆԸ

19. ՏԻՊԱՎՈՐՈՒՄ՝ ԸՍՏ ԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ
ՁԵՎԻ ԵՒ ԿԱՐԳԻ
• ՄԻԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆ՝ բացարձակ եւ
սահմանադրական
• ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆ՝ նախագահական,
կիսանախագահական եւ խորհրդարանական

20. ԿԱՅԾԱԿՆԱՅԻՆ ՀԱՐՑՈՒՊԱՏԱՍԽԱՆ
• Ո՞րն է պետությունների՝ ըստ կառավարման
ձևի և կարգի տարբերության սկզբունքը։
2․2 ՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՏԻՊԻ ԸՆՏՐՈՒԹՅՈՒՆԸ

21. ՉԱՓԱՆԻՇԸ ՆԱԽԱԳԱՀԱԿԱՆ ԽԱՌԸ ԽՈՐՀՐԴԱՐԱՆԱԿԱՆ
Նախագահի
ընտրություն
Համաժողովրդական ընտրություն Խորհրդարանի
կողմից
Կառավարության
ձեւավորվում
Նախագահի
կողմից՝ միանձնյա
Նախագահի
կողմից՝
խորհրդարանի
հաստատմամբ
Խորհրդարանի
կողմից
Կառավարության
պատասխանատվո
ւթյուն
Նախագահի
առջեւ
Նախագահի եւ
խորհրդարանի
առջեւ
Խորհրդարանի առջեւ
Խորհրդարանը
ցրելու՝
նախագահի
իրավունքը
Բացակայում է Առկա է Առկա է
Վարչապետի
պաշտոն
Բացակայում է Առկա է Առկա է

22. ԱՇԽԱՏԱՆՔ ՄԵԹՈԴԱԲԱՆԻ
ՀԵՏ

23. • Ինչո՞վ, ի՞նչ գործոններով է
պայմանավորված պետության այս կամ
այն տիպի ընտրությունը (Ուսումնական
ձեռնարկ, էջ 305)
ԽՄԲԱՅԻՆ ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ

24. ԸՆԴՄԻՋՈՒՄ

25. 5․ ՊԵՏԱԿԱՆ ԻՇԽԱՆՈՒԹՅԱՆ
ՃՅՈՒՂԵՐԻ ՏԱՐԱՆՋԱՏՄԱՆ ԵՎ
ՓՈԽՀԱՎԱՍԱՐԱԿՇՌՄԱՆ
ՍԿԶԲՈՒՆՔՆԵՐԸ

26. ԿԱՅԾԱԿՆԱՅԻՆ ՀԱՐՑՈՒՊԱՏԱՍԽԱՆ
• Ի՞նչ է նշանակում «պետական
իշխանության ճյուղերի
տարանջատում» և ի՞նչ կապ ունի դա
քաղաքական ռեժիմի հետ

27. ԿԱՅԾԱԿՆԱՅԻՆ ՀԱՐՑՈՒՊԱՏԱՍԽԱՆ
• Ի՞նչ է նշանակում «պետական
իշխանության ճյուղերի
փոխհավասարակշռում» և ի՞նչ կապ
ունի դա ժողովրդավարական ռեժիմի
հետ

28. ԻՇԽԱՆՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ
ՏԱՐԱՆՋԱՏՄԱՆ ՍԿԶԲՈՒՆՔ
Պետական իշխանությունը պետք է
բաժանված լինի միմյանցից անկախ
և միմյանց հավասարակշռող ու
հակակշռող երեք ճյուղի՝ օրենսդիր,
գործադիր և դատական։
Բաժանման նպատակը մեկ անձի
կամ մարմնի կողմից պետական
իշխանության հափշտակումը կամ
գերկենտրոնացումը բացառելն է։

29. ՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՏԻՊԸ ԵՎ
ԱՐԴՅՈՒՆԱՎԵՏՈՒԹՅՈՒՆԸ
Կապ ունի՞ արդյոք պետության տիպը
դրա արդյունավետության հետ

30. ԱՇԽԱՏԱՆՔ ՄԵԹՈԴԱԲԱՆԻ
ՀԵՏ

31. • Ինչո՞ւ է պետությունը համարվում
քաղաքական համակարգի
կարևորագույն ինստիտուտը
(Ուսումնական ձեռնարկ, էջ 298)
ԽՄԲԱՅԻՆ ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ

32. ՊԱՏԱՍԽԱՆԻ ՕՐԻՆԱԿ
Պետությունը քաղաքական համակարգի
կարևորագույն ինստիտուտն է, քանի որ այն
քաղաքական համակարգի առանցքն է և
ղեկավարման կենտրոնը
• Առանցք՝ դրա շուրջ ձևավորվում են
քաղաքական համակարգի ներքին
միջավայրը, մյուս ինստիտուտները
• Ղեկավարման կենտրոն՝ այն սահմանում է
խաղի հիմնական կանոնները և
վերահսկում դրանց պահպանումը,
անհրաժեշտության դեպքում՝ կիրառում
օրինական հարկադրանք

33. ՇՆՈՐՀԱԿԱԼՈՒԹՅՈՒՆ