Ծանոթացեք Մուսա լեռան օրվա հետ

1. ՄՈՒՍԱ
ԼԵՌԱՆ
ՕՐ

2. ՆՊԱՏԱԿԸ․
1․ԾԱՆՈԹԱՑՆԵԼ ՄԱՅԻՍՅԱՆ
ՀԵՐՈՍԱՄԱՐՏԻ ՀԵՏ
2․ՆԵՐԿԱՅԱՑՆԵԼ
ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՐԻՆ,
ԻՆՔՆԱԿԱԶՄԱԿԵՐՊՎԵԼՈՒ և
ՓՐԿՎԵԼՈՒ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆԸ
3․ԿԱՐևՈՐԵԼ ՍԵՓԱԿԱՆ ՈՒԺԵՐԸ,
ԱՆԿԱԽՈՒԹՅՈՒՆԸ,ԻՆՔՆԱՎՍԱՀՈՒԹ
ՅՈՒՆԸ

4. ՔՆՆԱՐԿՎՈ
Ղ
ՀԱՐՑԵՐ
1․ Ինչո՞ւ բոլոր տեղերում
չդիմեցին ինքնապաշտպանության
2․ Ի՞նչ դժվարություններ և ռիսկեր
ունեին մուսալեռցիները
3․ Ի՞նչ դասեր կարող ենք քաղել
1915թ․

6. ՄՈՒՍԱ ԼԵՌԱՆ
ՀԵՐՈՍԱՄԱՐՏԻ
ՄԱՍՆԱԿԻՑՆԵՐԻՆ ՈՒ
ԲՆԱԿԻՉՆԵՐԻՆ
ՕԳՆՈՒԹՅԱՆ ՀԱՍԱԾ
«ԺԱՆՆԱ Դ՛ԱՐԿ»
ՖՐԱՆՍԻԱԿԱՆ
ԶՐԱՀԱՊԱՏ ՀԱԾԱՆԱՎԸ

7. ՀՈՒՇԱՀԱՄԱԼԻՐ
• Մուսա լեռան հերոսամարտի հուշարձանը
կառուցվել է 1976 թվականին, բացումը կատարվել
է նույն թվականի սեպտեմբերի 16-ին: Հուշարձանը
գտնվում է Արմավիր մարզի Մուսալեռ գյուղի
բարձունքի վրա: Անառիկ ամրոց հիշեցնող կոթողը
խորհրդանշում է Մուսա լեռան հերոսամարտի
մասնակիցների համառ ու անկոտրում կամքը,
ազատագրական ոգին, առնականությունն ու
արիությունը: Հուշակոթողի կողքին, բլրի
ստորոտում, հանգրվանում են նաև արցախյան
ազատամարտում զոհված մուսալեռցիների
շիրիմները։ Ճարտարապետն է Ռաֆայել
Իսրայելյանը, քանդակագործը՝ Արա
Հարությունյանը:
•

8. ՄՈՒՍԱ ԼԵՌԱՆ ՀԱՐԻՍԱՆ

9. • 1915թ-ի հուլիսին Օսմանյան թուրքիայի ռազմական ղեկավարությունը
մուսալեռցիներին տեղահանելու հրաման արձակեց: Տեղի վեց հայկական գյուղերի
ներկայացուցիչները խորհրդակցություն հրավիրեցին, որի ժամանակ որոշվեց դիմել
ինքնապաշտպանության և այն կազմակերպել Մուսա լեռան վրա։
• Թեև զենքը քիչ էր, փրկության հույսն էլ՝ փոքր, բայց մուսալեռցիները գերադասեցին
զոհվել զենքը ձեռքին, քան հանձնվել թշնամու ողորմածությանը։
• 1915 թ-ի հուլիսի 21-ին Մուսա լեռան շրջակա վեց գյուղի շուրջ 5000 բնակիչ՝ մեծ ու
փոքր, բարձրացան լեռան գագաթը: Լեռան վրա անցկացրած 53 օրերին
ինքնապաշտպանության մասնակիցների միակ սնունդը հարիսան էր, որն այսօր
դարձել է մուսալեռցիների սերունդների ավանդական տոնական ուղեկիցը:

10. «Որպեսզի թե՛ մեծահասակներին, թե՛ երեխաներին ու թե՛ կռվող մարդկանց սննդով
ապահովեն, մտածել են հարիսա պատրաստել, որը վերին աստիճանի սննդարար է, մեկ
անգամ եթե ուտում ես, ուրիշ սննդի կարիք չես զգում, կալորիականությունը շատ բարձր
է»,- հարիսայի պատրաստման մուսալեռյան ավանդույթի ծագումն է մեկնաբանում
Պետրոս Ղարիբյանը՝ հավելելով, որ այն միշտ մուսալեռցիների հետ է. «Ուր գնացել ենք,
մեր ավանդույթը մեզ հետ տարել ենք»:

11. ՍՏԵՂԾԱԳՈՐԾՈԻԹՅՈՒՆՆԵՐ ՄՈՒՍԱ
ԼԵՌԱՆ ՀԵՐՈՍԱՄԱՐՏԻ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ
• Ֆրանց Վերֆել <<Մուսա լեռան 40 օրը>>
• Թատերական ներկայացում Սունդուկյանի անվան թատրոնում
• https://www.youtube.com/watch?v=A9rQV5PFd84 Արա Գևորգյան Մուսալեռ
• Ֆիլմը՝ https://www.youtube.com/watch?v=H3oA8dtPznI

12. Շնորհակալություն