Այս պրեզենտացիան տրամադրում է հիմնարար գիտելիք գենդերի վերաբերյալ: Նյութը սպառիչ ձևով չէ, որ ներկայացված է: Թույլատրում եմ օգտագործել կրթական (ոչ շահութաբեր նպատակներով), առանց որևիցե փոփոխության:

1. ԳԵՆԴԵՐ
ԳԵՆԴԵՐԱՅԻՆ ԻՆՔՆՈՒԹՅՈՒՆ
ԳԵՆԴԵՐԱՅԻՆ ԴԵՐ
Սևակ Կիրակոսյան

2. Գենդերը բնորոշում է այն վերաբերմունքը,
զգացմունքներն ու վարքագիծը, որը տվյալ
մշակույթն ասոցացնում է անհատի
կենսաբանական սեռի հետ (APA):
«Գենդերը» անհատի հասարակական /
սոցիալական սեռն է:

3. Գենդերային ինքնությունը անհատի
գենդերի սեփական ընկալումն է (դու
ինքդ քեզ որպես ո՞վ ես ընկալում` կին,
տղամարդ, երկուսը միաժամանակ, ոչ
մեկը, այլ տարբերակներ):

4. սեփական գենդերի
արտահայտումն է տվյալ մշակույթում:
Գենդերային դերն արտահայտվում է`
Հագուստի,
 Պահվածքի,
 Լեզվի,
 Այլ հատկանիշների և/կամ
ատրիբուտների միջոցով:

5. o Կրոնը մեկ այլ սոցիալական երևույթ է,
որ հաճախ մեծ ազդեցություն է թողնում
գենդերային դերերի վրա`
պարտադրելով որոշակի նորմեր և
կանոններ:
o Պատմությունն ու աշխարհագրությունը
նույնպես ազդում են գենդերային դերերի
ընկալման և արտահայտման վրա:

6. Գենդերային դեր/
ինքնություն

8. Թուլություն /
ենթակայություն /
ստորադասում
տղամարդուն

9. Հիշեք, որ գենդերային դերերը.
1. Համատիեզերական չեն (ամեն տեղ նույնը
չեն).

10. 2. Գենդերային դերերը փոփոխական են.

11. Ի դեպ, աջից երկրորդը հայազգի Արթուր Գասպարն է
:-)

13. Վալենտինա
Տերեշկովա, Դիանա Աբգար,
ԽՍՀՄ և աշխարհի Հայաստանի առաջին
առաջին կին Հանրապետության և
տիեզերագնացը: արևելքում առաջին կին
դեսպանը: ՀՀ դեսպան
Ճապոնիայում 1920 թ.:

14. Մելինե
Դալուզյան
Նազիկ Ավդալյան

15. Երկբևեռ մոդելի դեպքում ընդունվում է երկու գենդերային դերի
գոյություն` կին և տղամարդ:
Բազմաբևեռ մոդելի դեպքում ընդունվում է երկուսից ավելի
գենդերային դերերի գոյություն:
 Կին
 Տղամարդ
 Հիջրա (Հնդկաստան)
 Բիսու (Պոլինեզիա)
 Մահու (Հավայան կղզիներ)
 Ֆա’աֆաֆին (Սամոա)
 Բեղդաշ (Ամերիկայի բնիկ հնդկացիների մոտ)
 և այլն:

17. Բեղդաշներ կամ «երկու հոգի ունեցողներ»: Որոշ բնիկների
մոտ ցայսօր էլ պահպանվել են նման գենդերային դերեր:

18. Սիսգենդեր – իր գենդերային ինքնությունով և դերով
տվյալ մշակույթի կարծրատիպերին,
ակնկալիքներին համապատասխանող անհատն է:
Տրանսգենդեր - այն անհատն է, ում գենդերային
ինքնությունը տարբերվում է տվյալ հասարակության
մեջ ընդունված «կին» կամ «տղամարդ» գենդերային
դերերինց, և ով ապրում է ու հասարակայնորեն
հանդես է գալիս ծննդյան ժամանակ նրան տրված
գենդերից տարբերվող գենդերով:
Հիշի՜ր` գենդերը մշակութային երևույթ է:

19. Տրանսգենդեր և սիսգենդեր
հասկացությունները արևմտյան
մտածողության արգասիք են, և բնորոշ են
գենդերի երկբևեռ մոդել ունեցող
հասարակություններին:
Գենդերի բազմաբևեռ մոդելի դեպքում
երրորդ գենդերի անհատները չեն
համարվում տրանսգենդեր իրենց
մշակույթներում:

20. Սիսգենդեր
Արական
Տղա Տղամարդ
սեռ
Տրանսգենդեր
Արական
Աղջիկ / այլ Կին / այլ
սեռ
Նույնը և իր գենդերով սոցիալական ակնկալիքներին
չհարմարվող կենսաբանորեն իգական սեռի անձանց համար:

21. Կենսաբանական Գենդերային Գենդերային
սեռ ինքնություն / դեր հատկանիշ
• Արական • Տղամարդ • Առնական
• Իգական • Կին • Կանացի
Ամենայնիվ, կարող է լինել նաև` կանացի տղամարդ և
առնական կին, և դա տրանսգենդերություն չենք կարող
համարել: Ինչպես որ կրոնը, ազգությունը, քաղաքական
պատկանելությունը չենք կարող որոշել միայն արտաքինով,
այնպես էլ` գենդերը (և սեռական կողմորոշումը):

22. Այսպիսով, գենդերային դերերը`
 մշակութային երևույթներ են,
 սոցիալական կառույցներ են,
 համատիեզերական չեն,
 փոփոխական են,
 կապ չունեն սեռական կողմնորոշման հետ.
ամեն սիսգենդեր մարդ հետերոսեքսուալ չէ,
ամեն տրանսգենդեր մարդ հոմոսեքսուալ չէ:

24. Օգտագործված և օգտակար
աղբյուրներ
 http://www.apa.org/pi/lgbt/resources/sexualit
y-definitions.pdf
 http://www.owl.ru/gender/010.htm
 http://www.fao.org/gender/gender-
home/gender-why/ru/

25. Շնորհակալություն 