SWACHAGRAHA Insistence on Complete Cleanliness To achieve comprehensive cleanliness, dumping is replaced by complete disposal. Swachagraha has become a bridge between government machinery and common people. Swachgraha is very essential for creating ‘Swach Bharat’.

2. सासवड शहराबद्दल...
• पौराणिक काळापासून देवाांची व सांताांची पुण्यशील तपोभूमी म्हिून
सासवड शहर प्रससद्ध आहे
• सांत सोपानकाका समाधी मांददर व जवळच असलेल्या ककल्ले पुरांदरला भेट देिाऱ्या
भाववक आणि पययटकाांची वदयळ ननयसमत असते.

3. सासवड शहराबद्दल...
• सांत ज्ञानेश्वर महाराजाांच्या पालखी मार्ायवरील प्रमुख शहर आहे.
• सासवड हे कऱ्हामाई व भोर्ावती या नद्याांच्या पववत्र सांर्माच्या उत्तर तीरावर
वसले आहे.
• पुिे शहराच्या जवळ झपाट्याने वाढिारे व रहदारीचे शहर आहे.
• नवीन होऊ घातलेल्या आांतरराष्ट्रीय व्यापारी मालवाहू ववमानतळासाठी चचेत आहे.

4. लोकसांख्या-
३५०००
कामाननसमत्त येिारे लोक
३०००- ४०००
प्रती ददन अांदाजे
रोज ननमायि होिारा कचरा-
१२-१४ टन प्रती ददन
घरे- 6165 व्यावसाईक दुकाने-1606 हॉटेल्स- 88 शाळा/कॉलेज- 28 हॉस्पिटल/दवाखाना- 9 भाजी ववक्रे ते- 75
सासवड शहराची आकडेवारी

5. कचरा सांकलन यांत्रिा – आकडेवारी
• आरोग्य अधधकारी- १
• घांटार्ाड्या- ५
• ढकलर्ाड्या- ७
• रॅक्टर- २
• कॉम्पॅक्टर- १
• सफाई कामर्ार- ३३

6. • मोठ्या प्रमािावर भाववक व पययटक येत असल्यामुळे शहर स्वच्छ असिे
आवश्यक आहे.
• पूवी शहर लहान असल्याने शहराजवळ असलेल्या जार्ेत कचरा डमम्पांर् करिे
शक्य होते. परांतु आता शहराचा ववस्तार झपाट्याने होत असल्याने ्यादठकािी
कचरा टाकिे बांद के ले.
• अशास्त्रीय डमम्पांर् मुळे अनेक पयायवरिीय आणि सामामजक प्रश्न ननमायि
होतात. यासाठी पयायय म्हिून आम्ही सुननयोमजत कचरा व्यवस्थापनाची कक
प्रिाली मस्वकारली आहे.
शहरासमोरील प्रश्न

7. • ग्रीनी द ग्रेट, पुिे या अनुभवी सांस्थेची बारकाईने खात्री करून नेमिूक के ली.
• सशडी, कोपरर्ाव, राहुरी, राहता इ्यादी नर्रपालीकाां कररता काम करण्याचा
सांस्थेला अनुभव आहे
• सासवड शहरातील उत्तम घनकचरा व्यवस्थापनासाठी
नर्रपररषदेला सल्ला देिे व शहरातील सवय भार्धारक (घर, दुकान, हॉटेल,
हॉमस्पटल, टपरीधारक, रस््यावरील ककरकोळ ववक्रे ते) याांचेमध्ये कचरा
वर्ीकरिाबद्दल जनजार्रि मोहीम राबववण्याचे काम ग्रीनी सांस्थेवर सोपववण्यात
आले आहे.
सल्लार्ार कां पनीची नेमिूक

8. ग्रीनीच्या स्वच्छाग्रहाची काययपद्धती
स्वच्छतेचा आग्रह धरूया.... स्वच्छाग्रह करूया !!!

9. नमुना क्षेत्र ननवडून स्वच्छाग्रहाला सुरुवात
• सासवड शहरातील आव्हाना्मक आणि र्दीच्या व जुन्या जर्तापआळी भार्ाची
नमुना क्षेत्र म्हिून ननवड
नमुना क्षेत्रातील २.५ कक.मी. लाांबीच्या मार्ायचा अभ्यास
• ककू ि स्थावर मालमत्ता ४२७
(घरे- २७६, दुकाने- १३८, हॉटेल- ७,
बँका- ४, दवाखाने-२)
• उघड्यावर कचरा पडिाऱ्या जार्ा – ४

10. नमुना क्षेत्रात जनजार्ृतीला सुरवात
• नमुना क्षेत्रातील प्र्येक घरात, दुकानात, हॉटेल, माके ट या
दठकािी प्र्यक्ष भेटी घेऊन स्टीकरच्या साह्याने जनजार्ृती.

11. २७६ घरातील सदस्याांना ग्रीनी दटमने
कचरा वर्ीकरि का व कसे करायचे हे समजावून साांधर्तले.

12. ककू ि १५१ व्यावसानयकाांना
वर्ीकरि समजावून साांधर्तले

13. नमुना क्षेत्रातील दवाखाने व बँकाांना देखील
वर्ीकरि समजावून साांधर्तले

14. सुमारे १६० सामुदहक प्रा्यक्षक्षकातून ९६०
भार्धारकाांना कचरा वर्ीकरिाचे प्रसशक्षि

15. र्ल्लीत, घराांसमोर व रस््यावर
वर्ीकरिाची प्रा्यक्षक्षके

16. घांटार्ाडीच्या वेळेची खात्री.

17. • सासवड मधील नार्ररक याबद्दल बोलू लार्ले व वृत्तपत्राांने नोंद घेतली
• आम्ही करत असलेल्या कामामध्ये नार्ररकाांचा कृ तीशील सहभार् वाढला.

18. कचरा वर्ीकरिाचे प्रमाि
• मे २०१६ रोजी कचरा वर्ीकरिाचे प्रमाि पुढीलप्रमािे होते.
४२७ भार्धारक – वर्ीकरि करिारे – १४० भार्धारक (३२.७८%)
• जुन २०१६ रोजी कचरा वर्ीकरिाचे प्रमाि पुढीलप्रमािे होते.
४२७ भार्धारक – वर्ीकरि करिारे – ३५७ भार्धारक (८३.६०%)

19. नमुना क्षेत्रामधील यशामुळे नर्रपररषदेचे कमयचारी व
स्थाननक नार्ररकाांचा उ्साह व सहभार् वाढला.

20. • सासवड शहरातील घनकचरा व्यवस्थापनासांदभायत घर, हॉटेल, दुकान,
माके ट व नर्रपररषद इ्यादी दठकािी सद्यमस्थती काय आहे हे जािून
घेण्यासाठी बेस लाईन सवे करण्यात आला.
• सासवड नर्रपररषदेच्या सांपूिय काययक्षेत्रातील २० वाडयचा समावेश सवे
मध्ये करण्यात आला होता.
नमुना सवे (sample survey)

21. • प्रश्नावली भरताना प्र्येक वाडायतील प्र्येक घटकाांचा समावेश होईल याची काळजी
घेण्यात आली होती.

22. • प्रश्नावली भरण्यासाठी Random Sampling पद्धतीचा वापर करण्यात आला.
• बेसलाईन सवेसाठी घर, दुकान, हॉटेल, भाजी ववक्रे ते, मेडडकल, दवाखाने
व शाळा याांचेमधून ककू ि ४३५ भार्धारकाांची ननवड करण्यात आली होती.

23. ओला व सुक्या कचऱ्याचे प्रमाि.
• सासवड शहरात दररोज ननमायि होिाऱ्या कचऱ्याचे प्रमाि शोधण्यासाठी कक सवे
करण्यात आला. या नमुना सवेत २४० घराांमधून ओला कचरा व सुका कचरा
घेवून नतथेच वजन करण्यात आले.
• तसेच ७० पैकी २० हॉटेलचा व ५० दुकानाांचा नमुना घेण्यात आला.

24. ओला व सुक्या कचऱ्याचे वजन नोंदवून घेताना ग्रीनी दटम सदस्य

25. ओला व सुक्या कचऱ्याचे वजन नोंदवून घेताना ग्रीनी दटम सदस्य

26. भार्धारकानुसार सरासरी कचऱ्याचे प्रमाि
• सरासरी प्र्येक घरामार्े-
ओला कचरा -०.८५३ ग्रॅम + सुका कचरा – ०.४१७ ग्रॅम = १.२७० कक.ग्रॅ
घरे – ६१६५ X१.२७० कक. ग्रॅम = ७.८३० टन
• सरासरी प्र्येक हॉटेलमार्े-
ओला कचरा -४.४५५ + सुका कचरा – १.४७८ ग्रॅम = ५.९३३ कक.ग्रॅ
हॉटेल – ८८ X ५.९३३ कक.ग्रॅम = ५२२.१०४ कक. ग्रॅम
• सरासरी प्र्येक दुकानामार्े –
सुका कचरा – ०.९९८ ग्रॅम = ०.९९८ ग्रॅम
दुकाने – १६०६ X०.९९८ ग्रॅम = १.६०३ टन

27. प्र्येक घराचे व व्यावसानयक मालमत्तेचे सवेक्षि
जापतीत जापत वर्गीकरणासाठी
मोहीम सुरु

28. शाळा व कॉलेज मध्ये प्रसशक्षि काययक्रम

29. ८०५२ भार्धारकाांचे स्टीकरद्वारे
वर्ीकरिाबाबत जनजार्ृती

30. कचरा सांकलनाच्या सोबतच ५९० कचरा वर्ीकरिाची प्रा्यक्षक्षके

31. नार्ररकाांच्या ३६ मोहल्ला समदटांर् घेण्यात आल्या
्यात ७६९ मदहलाांनी सहभार् घेतला

32. बचत र्टातील मदहलाांना राांर्ोळीतून कचरा वर्ीकरनाबाबत मादहती

33. घांटार्ाडीच्या वेळेची खात्री.जनजार्ृतीसाठी काढण्यात आलेल्या रॅलीसाठी खास धचत्ररथ
बनववण्यात आला.

34. जनजार्ृतीसाठी काढण्यात आलेल्या रॅलीला
४ शाळाांमधील ४५० ववद्यार्थयाांनी सहभार् घेतला होता.

35. मदहला ददनाननसमत्त घेण्यात आलेल्या
काययक्रमात मदहलाांचा उ्फू तय प्रनतसाद होता

36. जास्तीत जास्त सांकलनसाठी...
• सफाई कामर्ाराांचे व वाहन चालक याांचे प्र्येकी २
प्रसशक्षि काययक्रम घेण्यात आले.

37. • ववभार्वार नकाशे तयार करून घांटार्ाड्याचे
अभ्यासपूवयक नवीन मार्य ठरवले.

38. • रॅककां र्च्या वेळेत बचत व्हावी म्हिून नार्ररकाांच्या
डस्ट बीनला क्रमाांक ददले

39. • स्वच्छ कचरा वर्ीकरि करिाऱ्या नार्ररकाांना “आम्ही स्वच्छाग्रही”
मस्टकर देण्यात आले
• दारावर मस्टकर लावताना मदहलाांच्या चेहऱ्यावर असभमान ददसत होता
.

40. • कचरा वर्ीकरिाचे घांटार्ाडीच्या मार्ायप्रमािे रॅककां र् के ले जाते.
• रॅककां र्मुळे नार्ररकाांचे वर्ीकरिाबद्दलचे र्ाांभीयय वाढले आहे.
• घांटार्ाडीत ओला व सुका कचरा वेर्ळा घेण्याची सोय करण्यात आली.

41. • जनसहभार् वाढण्यासाठी ‘सासवड स्वच्छाग्रह’ या नावाने
Whats app ग्रुपची ननसमयती करण्यात आली.
• या ग्रुपवर चालू असलेल्या कामाबाबतची मादहती वेळोवेळी शेअर के ली जाते.
• तसेच कचरा व्यवस्थापनाशी सांबांधधत धचत्रकफती, ग्राकफक्स, बातम्या
शेअर के ल्या जातात.

42. जास्तीत जास्त पुनवायपरासाठी
• सुक्या कचऱ्याचे अांनतम वर्ीकरिासाठी ता्पुर्या स्वरुपात डडच
हाउस येथे सुरुवात
• अांनतम वर्ीकरि झालेला सुका कचरा र्ठ्ठे बाांधून ठेवण्यात येत
आहे
• ईकोमॅन मसशनमध्ये ओला कचरा कम्पोस्ट के ला जात आहे
• कम्पोस्ट वपट्स मध्ये ओला कचरा भरण्यास सुरुवात के ली आहे

44. • सासवड शहरातील जनजार्ृती आिखी बळकट करिे
• कचरा सांकलनासाठी इलेमक्रक र्ाडीचा वापर करिे
• कचरा दाबण्यासाठी mechanical instruments तयार करिे
• छोटे व कामर्ाराांना सहज हाताळता येण्याजोर्े सुक्या कचऱ्याचे
बेसलांर् मसशन बनवविे
• वेळ, इांधन व मानवी श्रमात बचत करण्यासाठी सांकलन घांटार्ाड्याांचे
अजून सुधाररत डडझाईन करिे
• घांटार्ाड्याांना GPS ससस्टीम बसवविे
पुढील वषायसाठी धेय्य

45. कचरा पुनवायपर ननयोजन
12टनककू ि कचरा

46. कचरा पुनवायपराची सद्यमस्थती
• ककू ि ४०२४ भार्धारकाांचा कचरा सांकलन
• ककू ि कचरा – ५११० ककलो
• ओला कचरा – ३५७७ ककलो
• इकोमॅन मसशन मध्ये १.५ टन प्रतीददन वापरला जातोय
• कम्पोस्ट वपट्स मध्ये २.०७७ टन कचरा कम्पोस्ट करण्याचे ननयोजन आहे
• सुका कचरा – १५३३ ककलो पैकी १०२२ ककलो कचरा अांनतम वर्ीकरि करून
ररसायकसलांर्साठी पाठववण्याचे ननयोजन आहे
• सध्या सांकलन होिाऱ्या कचऱ्याच्या ९०% कचऱ्याचा पुनवायपर पुढील वषी होिे
शक्य आहे.

47. जयदीप मांर्ल कायायलयाजवळील पररसर
स्वच्छाग्रहाचा १ वषायतील पररिाम

48. कोडीत नाका पररसर
स्वच्छाग्रहाचा १ वषायतील पररिाम

49. व्यांकटेश सोसायटी पररसर
स्वच्छाग्रहाचा १ वषायतील पररिाम

50. • प्रमुख आव्हान-
वर्ीकरि करिाऱ्या भार्धारकाांचे प्रमाि वाढवत वाढवत पुढील कका वषायमध्ये १००% पयांत नेिे.
सासवड शहरात ननमायि होिाऱ्या कचऱ्याचा पुनवायपर होण्यासाठी पररपूिय यांत्रिा व व्यवस्था उभारिे .

51. लवकरच स्वच्छाग्रह दह फक्त
सासवड मध्ये वापरलेली प्रिाली न राहता कक व्यापक चळवळ बनेल.
धन्यवाद !!!