SlideShare a Scribd company logo

Projektowanie oprogramowania. Wstęp do programowania i techniki komputerowej

•
•
Wydawnictwo Helion
Wydawnictwo Helion

Umiejętność programowania nie ma już charakteru czysto zawodowego. Księgowi muszą się posługiwać arkuszami kalkulacyjnymi i edytorami tekstu, fotografowie korzystają z edytorów zdjęć, muzycy programują syntezatory, zaś profesjonalni programiści tworzą skomplikowane aplikacje. Programowanie jest więc bardzo pożądaną umiejętnością, potrzebną nie tylko informatykom. Projektowanie oprogramowania wymaga takich samych zdolności analitycznych, jak matematyka. Jednak, w przeciwieństwie do matematyki, praca z programami jest aktywnym sposobem zdobywania wiedzy. Obcowanie z oprogramowaniem daje możliwość stałej interakcji, co pozwala na zgłębianie wiedzy, eksperymentowanie z nią oraz na stałą samoocenę. Autorzy tej klasycznej publikacji stawiają tezę, iż "każdy powinien nauczyć się, jak projektować oprogramowanie" i właśnie nauka podstaw projektowania jest jej tematem głównym. W książce znajdziesz wiele podstawowych algorytmów, wyjaśnienia takich pojęć, jak akumulacja wiedzy czy równość ekstensjonalna i intensjonalna, słowem wszystko to, co stanowi teoretyczną podstawę wiedzy programistycznej. Poznasz między innymi: * Podstawowe struktury, z których składają się programy komputerowe * Proste i złożony typy danych * Metody przetwarzania danych * Programowanie z użyciem rekurencji, algorytmy z nawracaniem * Projektowanie abstrakcyjne * Sposoby gromadzenia wiedzy * Wykorzystanie wektorów Z lektury książki "Projektowanie oprogramowania. Wstęp do programowania i techniki komputerowej" skorzystają zarówno studenci informatyki, jak też i słuchacze innych kierunków oraz wszystkie osoby, które chcą podbudować swoją wiedzę praktyczną solidnymi i przydatnymi podstawami teoretycznymi.

1 of 33
Download to read offline
IDZ DO PRZYK£ADOWY ROZDZIA£ Projektowanie SPIS TRE CI oprogramowania. Wstêp do programowania KATALOG KSI¥¯EK i techniki komputerowej KATALOG ONLINE Autorzy: Matthias Felleisen, Robert Bruce Findler, Matthew Flatt, Shriram Krishnamurthi T³umaczenie: Bartosz Grabski, Miko³aj Szczepaniak ZAMÓW DRUKOWANY KATALOG ISBN: 83-7197-922-3 Tytu³ orygina³u: How to Design Programs TWÓJ KOSZYK Format: B5, stron: 644 Przyk³ady na ftp: 32 kB DODAJ DO KOSZYKA Umiejêtno æ programowania nie ma ju¿ charakteru czysto zawodowego. Ksiêgowi musz¹ siê pos³ugiwaæ arkuszami kalkulacyjnymi i edytorami tekstu, fotografowie korzystaj¹ z edytorów zdjêæ, muzycy programuj¹ syntezatory, za profesjonalni CENNIK I INFORMACJE programi ci tworz¹ skomplikowane aplikacje. Programowanie jest wiêc bardzo po¿¹dan¹ umiejêtno ci¹, potrzebn¹ nie tylko informatykom. Projektowanie ZAMÓW INFORMACJE oprogramowania wymaga takich samych zdolno ci analitycznych, jak matematyka. O NOWO CIACH Jednak, w przeciwieñstwie do matematyki, praca z programami jest aktywnym sposobem zdobywania wiedzy. Obcowanie z oprogramowaniem daje mo¿liwo æ sta³ej ZAMÓW CENNIK interakcji, co pozwala na zg³êbianie wiedzy, eksperymentowanie z ni¹ oraz na sta³¹ samoocenê. Autorzy tej klasycznej publikacji stawiaj¹ tezê, i¿ „ka¿dy powinien nauczyæ siê, jak CZYTELNIA projektowaæ oprogramowanie” i w³a nie nauka podstaw projektowania jest jej tematem g³ównym. W ksi¹¿ce znajdziesz wiele podstawowych algorytmów, wyja nienia takich FRAGMENTY KSI¥¯EK ONLINE pojêæ, jak akumulacja wiedzy czy równo æ ekstensjonalna i intensjonalna, s³owem wszystko to, co stanowi teoretyczn¹ podstawê wiedzy programistycznej. Poznasz miêdzy innymi: • Podstawowe struktury, z których sk³adaj¹ siê programy komputerowe • Proste i z³o¿ony typy danych • Metody przetwarzania danych • Programowanie z u¿yciem rekurencji, algorytmy z nawracaniem • Projektowanie abstrakcyjne • Sposoby gromadzenia wiedzy • Wykorzystanie wektorów Z lektury ksi¹¿ki „Projektowanie oprogramowania. Wstêp do programowania i techniki Wydawnictwo Helion komputerowej” skorzystaj¹ zarówno studenci informatyki, jak te¿ i s³uchacze innych ul. Chopina 6 kierunków oraz wszystkie osoby, które chc¹ podbudowaæ swoj¹ wiedzê praktyczn¹ 44-100 Gliwice solidnymi i przydatnymi podstawami teoretycznymi. tel. (32)230-98-63 e-mail: helion@helion.pl
Spis treści Przedmowa ............................................................................................................9 Dlaczego każdy powinien uczyć się programować? .................................................................... 11 Metody projektowania ....................................................................................................................... 12 Wybór Scheme i DrScheme ............................................................................................................... 14 Podział książki..................................................................................................................................... 15 Podziękowania .................................................................................................................................... 18 Część I Przetwarzanie prostych typów danych 19 1. Studenci, nauczyciele i komputery..........................................................21 2. Liczby, wyrażenia i proste programy .....................................................23 Liczby i arytmetyka ............................................................................................................................ 23 Zmienne i programy .......................................................................................................................... 26 Problemy ze zrozumieniem treści zadań ........................................................................................ 29 Błędy...................................................................................................................................................... 30 Projektowanie programów................................................................................................................ 33 3. Program składa się z funkcji i definicji zmiennych ..............................39 Składanie funkcji................................................................................................................................. 40 Definicje zmiennych ........................................................................................................................... 43 Proste ćwiczenia w tworzeniu funkcji............................................................................................. 44 4. Instrukcje warunkowe i funkcje...............................................................47 Wartości logiczne i relacje ................................................................................................................. 47 Funkcje testujące warunki ................................................................................................................. 50 Warunki i funkcje warunkowe ......................................................................................................... 54 Projektowanie funkcji warunkowych.............................................................................................. 57 5. Informacje symboliczne.............................................................................63 Proste ćwiczenia z symbolami.......................................................................................................... 65 6. Dane złożone. Część 1.: Struktury ...........................................................69 Struktury .............................................................................................................................................. 69 Ćwiczenie rozszerzone: rysowanie prostych obrazów .................................................................... 72
4 SPIS TREŚCI Definicje struktur ................................................................................................................................ 75 Definicje danych.................................................................................................................................. 79 Projektowanie funkcji przetwarzających dane złożone .................................................................... 82 Rozszerzone ćwiczenie: przemieszczanie okręgów i prostokątów ............................................ 87 Rozszerzone ćwiczenie: gra w szubienicę ...................................................................................... 91 7. Rodzaje danych...........................................................................................95 Mieszanie i rozróżnianie danych ..................................................................................................... 95 Projektowanie funkcji przetwarzających dane mieszane ........................................................... 100 Składanie funkcji — powtórka ....................................................................................................... 104 Rozszerzone ćwiczenie: przesuwanie figur.................................................................................. 107 Błędne dane wejściowe .................................................................................................................... 108 W1. Składnia i semantyka ...............................................................................111 Słownictwo języka Scheme ............................................................................................................. 112 Gramatyka języka Scheme .............................................................................................................. 112 Znaczenie w języku Scheme ........................................................................................................... 114 Błędy ........................................................ ...........................................................................................118 Wyrażenia logiczne .......................................................................................................................... 121 Definicje zmiennych ......................................................................................................................... 122 Definicje struktur .............................................................................................................................. 124 Część II Przetwarzanie danych dowolnej wielkości 127 9. Dane złożone. Część 2.: Listy .................................................................129 Listy .....................................................................................................................................................129 Definicje danych dla list o dowolnej długości ............................................................................. 133 Przetwarzanie list o dowolnej długości ........................................................................................ 135 Projektowanie funkcji dla rekursywnych definicji danych........................................................ 139 Więcej na temat przetwarzania prostych list ............................................................................... 142 10. Więcej na temat przetwarzania list........................................................147 Funkcje zwracające listy................................................................................................................... 147 Listy zawierające struktury ............................................................................................................. 152 Rozszerzone ćwiczenie: przemieszczanie obrazów .................................................................... 158 11. Liczby naturalne .......................................................................................161 Definiowanie liczb naturalnych...................................................................................................... 161 Przetwarzanie liczb naturalnych dowolnej wielkości................................................................. 163 Rozszerzone ćwiczenie: tworzenie list, testowanie funkcji........................................................ 166 Alternatywne definicje danych dla liczb naturalnych .................................................................. 168 Więcej o naturze liczb naturalnych................................................................................................ 173 12. Łączenie funkcji. Powtórka.....................................................................177 Projektowanie skomplikowanych programów ............................................................................ 177 Rekursywne funkcje zewnętrzne ................................................................................................... 178 Uogólnianie problemów i funkcji................................................................................................... 183 Rozszerzone ćwiczenie: przestawianie słów ................................................................................ 187 W2. Skracanie list .............................................................................................191
SPIS TREŚCI 5 Część III Więcej o przetwarzaniu danych dowolnej wielkości 197 14. Więcej rekurencyjnych definicji danych ...............................................199 Struktury w strukturach .................................................................................................................. 199 Rozszerzone ćwiczenie: drzewa poszukiwań binarnych ........................................................... 208 Listy w listach.................................................................................................................................... 212 Rozszerzone ćwiczenie: obliczanie wyrażeń języka Scheme..................................................... 215 15. Wzajemne odwołania w definicjach danych........................................217 Listy struktur. Listy w strukturach................................................................................................ 217 Projektowanie funkcji dla definicji danych zawierających wzajemne odwołania ................. 223 Rozszerzone ćwiczenie: więcej na stronach WWW..................................................................... 225 16. Tworzenie programów metodą iteracyjnego ulepszania...................227 Analiza danych.................................................................................................................................. 228 Definiowanie i ulepszanie klas danych......................................................................................... 229 Ulepszanie funkcji i programów .................................................................................................... 232 17. Przetwarzanie dwóch skomplikowanych elementów danych .........235 Jednoczesne przetwarzanie dwóch list. Przypadek 1. ................................................................. 235 Jednoczesne przetwarzanie dwóch list. Przypadek 2. ................................................................. 237 Jednoczesne przetwarzanie dwóch list. Przypadek 3. ................................................................. 240 Upraszczanie funkcji ........................................................................................................................ 245 Projektowanie funkcji pobierających dwie złożone dane wejściowe ....................................... 247 Ćwiczenia z przetwarzania dwóch złożonych danych wejściowych....................................... 248 Rozszerzone ćwiczenie: obliczanie wyrażeń języka Scheme. Część 2. .................................... 251 Równość i testowanie....................................................................................................................... 253 W3. Lokalne definicje i zasięg leksykalny ....................................................261 Organizowanie programów za pomocą słowa local................................................................... 261 Zasięg leksykalny i struktura blokowa ......................................................................................... 276 Część IV Projektowanie abstrakcyjne 281 19. Podobieństwa w definicjach ...................................................................283 Podobieństwa w funkcjach.............................................................................................................. 283 Podobieństwa w definicjach danych ............................................................................................. 292 20. Funkcje są wartościami............................................................................297 Składnia i semantyka ....................................................................................................................... 297 Kontrakty dla abstrakcyjnych i polimorficznych funkcji ........................................................... 299 21. Projektowanie funkcji abstrakcyjnych na podstawie przykładów...303 Abstrahowanie na podstawie przykładów................................................................................... 303 Ćwiczenia z abstrakcyjnymi funkcjami przetwarzającymi listy ............................................... 309 Abstrakcja i pojedynczy punkt kontroli........................................................................................ 311 Rozszerzone ćwiczenie: przemieszczanie obrazów jeszcze raz ................................................ 312 Uwaga: Projektowanie abstrakcji na podstawie szablonów ...................................................... 314
6 SPIS TREŚCI 22. Projektowanie abstrakcji .........................................................................317 Funkcje zwracające funkcje ............................................................................................................. 317 Projektowanie abstrakcji z funkcjami jako wartościami............................................................. 319 Pierwsze spojrzenie na graficzny interfejs użytkownika ........................................................... 322 23. Przykłady matematyczne........................................................................331 Ciągi i szeregi .................................................................................................................................... 331 Ciągi i szeregi arytmetyczne ........................................................................................................... 333 Ciągi i szeregi geometryczne .......................................................................................................... 334 Pole powierzchni pod wykresem funkcji...................................................................................... 338 Nachylenie funkcji ............................................................................................................................ 340 W4. Bezpośrednie definiowanie funkcji .......................................................345 Część V Rekursja generatywna 351 25. Nowa postać rekursji ...............................................................................353 Modelowanie kuli na stole .............................................................................................................. 354 Szybkie sortowanie........................................................................................................................... 357 26. Projektowanie algorytmów.....................................................................363 Zakończenie ....................................................................................................................................... 365 Rekursja strukturalna a generatywna............................................................................................ 368 Dokonywanie wyborów .................................................................................................................. 369 27. Różne algorytmy rekurencyjne ..............................................................375 Fraktale ............................................................................................................................................... 375 Od plików do linii, od list do list list............................................................................................. 380 Wyszukiwanie binarne .................................................................................................................... 384 Metoda Newtona .............................................................................................................................. 390 Rozszerzone ćwiczenie: eliminacja Gaussa .................................................................................. 392 28. Algorytmy z nawracaniem .....................................................................397 Przechodzenie grafów...................................................................................................................... 397 Rozszerzone ćwiczenie: szachowanie hetmanów........................................................................ 403 W5. Koszt obliczeniowy oraz wektory .........................................................405 Czas konkretny, czas abstrakcyjny ................................................................................................ 405 Definicja wyrażenia „rzędu”........................................................................................................... 410 Pierwsze spojrzenie na wektory..................................................................................................... 412 Część VI Gromadzenie wiedzy 423 30. Utrata wiedzy ...........................................................................................425 Problem przetwarzania strukturalnego ........................................................................................ 425 Problem rekursji generatywnej....................................................................................................... 429 31. Projektowanie funkcji z akumulatorem................................................433 Czy akumulator jest potrzebny? .................................................................................................... 433 Funkcje z akumulatorem ................................................................................................................. 434 Przekształcanie funkcji na funkcje z akumulatorem................................................................... 436
SPIS TREŚCI 7 32. Dalsze użycie akumulacji........................................................................447 Rozszerzone ćwiczenie: akumulatory i drzewa........................................................................... 447 Rozszerzone ćwiczenie: misjonarze i ludożercy .......................................................................... 452 Rozszerzone ćwiczenie: plansza gry Solitaire .............................................................................. 455 W6. Natura liczb niedokładnych ...................................................................457 Arytmetyka liczb o stałym rozmiarze ........................................................................................... 457 Przepełnienie ..................................................................................................................................... 463 Niedomiar .......................................................................................................................................... 464 Liczby w DrScheme.......................................................................................................................... 465 Część VII Zmiana stanu zmiennych 467 34. Pamięć dla funkcji ....................................................................................469 35. Przypisanie do zmiennych......................................................................475 Działanie prostych przypisań ......................................................................................................... 475 Sekwencja wyrażeń obliczeniowych.............................................................................................. 477 Przypisania i funkcje ........................................................................................................................ 479 Pierwszy użyteczny przykład......................................................................................................... 482 36. Projektowanie funkcji z pamięcią ..........................................................485 Zapotrzebowanie na pamięć ........................................................................................................... 485 Pamięć i zmienne stanu ................................................................................................................... 487 Funkcje inicjalizujące pamięć .......................................................................................................... 489 Funkcje zmieniające pamięć ............................................................................................................ 489 37. Przykłady zastosowania pamięci...........................................................497 Inicjalizacja stanu .............................................................................................................................. 497 Zmiana stanu przez interakcję z użytkownikiem ....................................................................... 500 Zmiany stanu przez rekursję .......................................................................................................... 508 Ćwiczenia na zmianach stanu ........................................................................................................ 514 Rozszerzone ćwiczenie: zwiedzanie .............................................................................................. 516 W7. Końcowa składnia i semantyka..............................................................519 Słownik Advanced Scheme ............................................................................................................. 519 Gramatyka Advanced Scheme ....................................................................................................... 519 Znaczenie Advanced Scheme ......................................................................................................... 522 Błędy w Advanced Scheme............................................................................................................. 534 Część VIII Zmiana wartości złożonych 539 39. Hermetyzacja ............................................................................................541 Abstrahowanie ze zmiennymi stanu ............................................................................................. 541 Ćwiczenia z hermetyzacji ................................................................................................................ 551 40. Mutacja struktur .......................................................................................553 Struktury z funkcji ............................................................................................................................ 553 Mutacja struktur funkcjonalnych ................................................................................................... 556
8 SPIS TREŚCI Mutacja struktur................................................................................................................................ 558 Mutacja wektorów ............................................................................................................................ 565 Zmiana zmiennych, zmiana struktur ............................................................................................ 567 41. Projektowanie funkcji zmieniających struktury ..................................571 Po co mutować struktury ................................................................................................................ 571 Zasady projektowania strukturalnego i mutacji, część 1. .......................................................... 572 Zasady projektowania strukturalnego i mutacji, część 2. .......................................................... 583 Ćwiczenie rozszerzone: ruchome obrazy po raz ostatni............................................................ 594 42. Równość.....................................................................................................595 Równość ekstensjonalna .................................................................................................................. 595 Równość intensjonalna..................................................................................................................... 596 43. Zmiana struktur, wektorów i obiektów................................................601 Ćwiczenia praktyczne z wektorami............................................................................................... 601 Zbiory struktur z cyklami................................................................................................................ 616 Nawracanie ze stanem ..................................................................................................................... 626 Zakończenie ..............................................................................................629 Technika obliczeniowa..................................................................................................................... 629 Programowanie ................................................................................................................................. 630 Krok naprzód..................................................................................................................................... 631 Dodatki 633 Skorowidz..................................................................................................635
17 Przetwarzanie dwóch skomplikowanych elementów danych Czasami funkcja pobiera dwa argumenty należące do klas zdefiniowanych za pomocą skomplikowanych definicji danych. W niektórych przypadkach jeden z argumentów powinien być traktowany tak, jakby był argumentem atomowym; precyzyjnie sformu- łowany opis celu zazwyczaj to wyjaśnia. W innych przypadkach oba argumenty muszą być przetwarzane równolegle. Czasem funkcja będzie musiała brać pod uwagę wszystkie możliwe przypadki i odpowiednio przetwarzać dane argumenty. Ten rozdział ilustruje te trzy możliwości za pomocą przykładów i wprowadza rozszerzoną metodę projekto- wania dla ostatniego przypadku. W ostatnim podrozdziale omawiamy równoważność danych złożonych i jej związek z procesem testowania; ma to istotne znaczenie dla au- tomatyzacji testów funkcji. Jednoczesne przetwarzanie dwóch list. Przypadek 1. Przeanalizuj następujący kontrakt, opis celu i nagłówek: ;; zastap-empty-lista : lista-liczb lista-liczb -> lista-liczb ;; tworzy nową listę zastępując empty w liście dana-lista-liczb1 listą dana-lista-liczb2 (define (zastap-empty-lista dana-lista-liczb1 dana-lista-liczb2) …) Kontrakt mówi, że funkcja pobiera dwie listy; z takim zdarzeniem nie spotkaliśmy się wcześniej. Zobaczmy, jak nasza metoda projektowania sprawdzi się w tym przypadku. Po pierwsze, tworzymy przykłady. Przypuśćmy, że pierwszą daną wejściową jest empty. Funkcja zastap-empty-lista powinna w takim przypadku zwrócić drugi argument, niezależnie od tego, co zawiera: (zastap-empty-lista empty L) =L W powyższym równaniu L reprezentuje dowolną listę liczb. Przypuśćmy teraz, że pierwszy argument jest różny od empty. Opis celu mówi, że powinniśmy w takim przy- padku zastąpić empty na końcu listy dana-lista-liczb1 listą dana-lista-liczb2:
236 17. PRZETWARZANIE DWÓCH SKOMPLIKOWANYCH ELEMENTÓW DANYCH (zastap-empty-lista (cons 1 empty) L) ;; oczekiwana wartość: (cons 1 L) (zastap-empty-lista (cons 2 (cons 1 empty)) L) ;; oczekiwana wartość: (cons 2 (cons 1 L)) (zastap-empty-lista (cons 2 (cons 11 (cons 1 empty))) L) ;; oczekiwana wartość: (cons 2 (cons 11 (cons 1 L))) W powyższych przykładach L ponownie reprezentuje dowolną listę liczb. Przykłady sugerują, że tak długo, jak drugi argument jest listą, nie ma znaczenia, co on zawiera; w przeciwnym przypadku nie miałoby sensu zastępowanie empty drugim argumentem. Oznacza to, że mając na uwadze pierwszy argument, powinniśmy wyko- rzystać szablon dla funkcji przetwarzających listy: (define (zastap-empty-lista dana-lista-liczb1 dana-lista-liczb2) (cond ((empty? dana-lista-liczb1) …) (else … (first dana-lista-liczb1) … (zastap-empty-lista (rest dana-lista-liczb1) dana-lista-liczb2) … ))) Drugi argument traktujemy na razie tak, jakby był daną atomową. Wypełnijmy teraz puste miejsca w szablonie zgodnie z zaleceniami metody projekto- wania. Jeśli lista dana-lista-liczb1 jest pusta, funkcja zastap-empty-lista zwraca dana-lista-liczb2 zgodnie z naszymi przykładami. W drugiej klauzuli wyrażenia cond, odpowiadającej danej na wejściu niepustej liście dana-lista-liczb1, musimy przeanalizować dostępne wyrażenia: (1) (first dana-lista-liczb1) wyciąga pierwszy element listy, (2) (zastap-empty-lista (rest dana-lista-liczb1) dana-lista-liczb2) zamienia empty na liście (rest dana-lista-liczb1) listą dana-lista-liczb2. Aby lepiej zrozumieć, co to oznacza, przeanalizuj poniższy przykład: (zastap-empty-lista (cons 2 (cons 11 (cons 1 empty))) L) ;; oczekiwana wartość: (cons 2 (cons 11 (cons 1 L))) Powyżej (first dana-lista-liczb1) wynosi 2, (rest dana-lista-liczb1) ma wartość (cons 11 (cons 1 empty)), zaś (zastap-empty-lista (rest dana-lista-liczb1) dana-lista-liczb2) zwraca wartość (cons 11 (cons 1 dana-lista-liczb2)). Łącząc liczbę 2 z ostatnią wartością za pomocą in- strukcji cons, możemy otrzymać pożądany wynik. Ogólnie: (cons (first dana-lista-liczb1) (zastap-empty-lista (rest dana-lista-liczb1) dana-lista- liczb2)) jest wynikiem drugiej klauzuli wyrażenia cond. Listing 17.1 zawiera kompletną definicję funkcji.
JEDNOCZESNE PRZETWARZANIE DWÓCH LIST. PRZYPADEK 2. 237 Listing 17.1. Kompletna definicja funkcji zastap-empty-lista ;; zastap-empty-lista : lista-liczb lista-liczb -> lista-liczb ;; tworzy nową listę zastępując empty w liście dana-lista-liczb1 listą dana-lista-liczb2 (define (zastap-empty-lista dana-lista-liczb1 dana-lista-liczb2) (cond ((empty? dana-lista-liczb1) dana-lista-liczb2) (else (cons (first dana-lista-liczb1) (zastap-empty-lista (rest dana-lista-liczb1) dana-lista-liczb2))))) Ćwiczenia Ćwiczenie 17.1. W wielu ćwiczeniach używaliśmy operacji append języka Scheme, która pobiera trzy listy i zestawia ich elementy w jedną listę: (append (list 'a) (list 'b 'c) (list 'd 'e 'f)) ;; oczekiwana wartość: (list 'a 'b 'c 'd 'e 'f) Wykorzystaj funkcję zastap-empty-lista do zdefiniowania funkcji nasz-append, która powinna działać identycznie jak append udostępniany w języku Scheme. Ćwiczenie 17.2. Opracuj funkcję krzyzuj, która pobierze listę symboli oraz listę liczb i zwróci wszystkie możliwe pary symboli z liczbami. Przykład: (krzyzuj '(a b c) '(1 2)) ;; oczekiwana wartość: (list (list 'a 1) (list 'a 2) (list 'b 1) (list 'b 2) (list 'c 1) (list 'c 2)) Jednoczesne przetwarzanie dwóch list. Przypadek 2. W rozdziale 10. opracowaliśmy funkcję godziny->wynagrodzenie obliczającą wynagro- dzenie pracowników na podstawie przepracowanych godzin. Funkcja pobierała listę liczb (przepracowanych przez pracowników godzin) i zwracała inną listę liczb (należ- nych wynagrodzeń). Dla uproszczenia założyliśmy, że wszyscy pracownicy mają taką samą stawkę godzinową. Nawet jednak małe firmy zatrudniają pracowników na zróż- nicowanych warunkach. Przeważnie księgowy firmy utrzymuje dwa zbiory informacji: stałą, która między innymi zawiera stawkę godzinową danego pracownika, oraz tym- czasową, w której zawarta jest informacja o liczbie przepracowanych w ostatnich mie- siącach godzin. Nowy, rozszerzony opis problemu oznacza, że funkcja powinna pobierać dwie listy. Aby uprościć sobie ten problem, załóżmy, że listy zawierają jedynie liczby: jedna — stawki godzinowe, druga — liczby przepracowanych godzin. Oto nasz kontrakt, opis celu i nagłówek:
238 17. PRZETWARZANIE DWÓCH SKOMPLIKOWANYCH ELEMENTÓW DANYCH ;; godziny->wynagrodzenia : lista-liczb lista-liczb -> lista-liczb ;; konstruuje nową listę zawierającą iloczyny odpowiednich ;; elementów list dana-lista-liczb1 i dana-lista-liczb2 ;; ZAŁOŻENIE: listy mają równą długość (define (godziny->wynagrodzenia dana-lista-liczb1 dana-lista-liczb2) …) Możemy traktować listę dana-lista-liczb1 jako listę stawek godzinowych, zaś dana-lista- liczb2 jako listę przepracowanych w ostatnim miesiącu godzin. Aby otrzymać listę wy- nagrodzeń, musimy przemnożyć odpowiednie liczby z obu list. Spójrzmy na kilka przykładów: (godziny->wynagrodzenia empty empty) ;; oczekiwana wartość: empty (godziny->wynagrodzenia (cons 5.65 empty) (cons 40 empty)) ;; oczekiwana wartość: (cons 226.0 empty) (godziny->wynagrodzenia (cons 5.65 (cons 8.75 empty)) (cons 40.0 (cons 30.0 empty))) ;; oczekiwana wartość: (cons 226.0 (cons 262.5 empty)) We wszystkich trzech przykładach na wejściu funkcji podano pary list takich samych długości. Jak napisaliśmy w dodatku do opisu celu, funkcja zakłada, że dane spełniają ten warunek — i faktycznie, stosowanie funkcji z naruszeniem tego warunku nie ma sensu. Warunek dotyczący danych wejściowych można wyjaśnić podczas opracowywania szablonu. Konkretnie, warunek mówi, że (empty? dana-lista-liczb1) ma wartość true wtedy i tylko wtedy, gdy (empty? dana-lista-liczb2) ma wartość true. Co więcej, (cons? dana-lista- liczb1) ma wartość true wtedy i tylko wtedy, gdy (cons? dana-lista-liczb2) ma wartość true. Innymi słowy, warunek upraszcza projekt struktury wyrażeń warunkowych cond w sza- blonie, ponieważ oznacza, że szablon jest podobny do szablonu dla funkcji przetwarza- jących listy: (define (godziny->wynagrodzenia dana-lista-liczb1 dana-lista-liczb2) (cond ((empty? dana-lista-liczb1) …) (else … ))) W pierwszej klauzuli cond zarówno dana-lista-liczb1 jak i dana-lista-liczb2 są listami pustymi — empty. Nie potrzebujemy więc żadnego selektora. W drugiej klauzuli za- równo dana-lista-liczb1 jak i dana-lista-liczb2 są skonstruowanymi listami, co oznacza, że potrzebujemy czterech selektorów: (define (godziny->wynagrodzenia dana-lista-liczb1 dana-lista-liczb2) (cond ((empty? dana-lista-liczb1) …)
JEDNOCZESNE PRZETWARZANIE DWÓCH LIST. PRZYPADEK 2. 239 (else … (first dana-lista-liczb1) … (first dana-lista-liczb2) … … (rest dana-lista-liczb1) … (rest dana-lista-liczb2) … ))) Ponieważ ostatnie dwa selektory dotyczą list o identycznych długościach, w oczywisty sposób możemy je wykorzystać w naturalnej rekursji funkcji godziny->wynagrodzenia: (define (godziny->wynagrodzenia dana-lista-liczb1 dana-lista-liczb2) (cond ((empty? dana-lista-liczb1) …) (else … (first dana-lista-liczb1) … (first dana-lista-liczb2) … … (godziny->wynagrodzenia (rest dana-lista-liczb1) (rest dana-lista-liczb2)) … ))) Jedynym niezwykłym elementem tego szablonu jest rekursywne wywołanie funkcji zło- żone z dwóch wyrażeń, z których oba są selektorami dwóch argumentów funkcji. Jak się już przekonaliśmy, idea działania funkcji jest łatwa do wytłumaczenia dzięki założeniu, że dana-lista-liczb1 i dana-lista-liczb2 mają równą długość. Podczas definiowania funkcji będziemy postępować zgodnie z zaleceniami metody projektowania. Pierwszy przykład oznacza, że odpowiedzią pierwszej klauzuli wyraże- nia cond powinna być lista pusta — empty. W drugiej klauzuli mamy do dyspozycji trzy wartości: (1) (first dana-lista-liczb1), która reprezentuje pierwszy element listy stawek godzino- wych; (2) (first dana-lista-liczb2), która reprezentuje pierwszy element listy przepracowanych godzin; oraz (3) (godziny->wynagrodzenia (rest dana-lista-liczb1) (rest dana-lista-liczb2)), która jest listą wynagrodzeń dla reszt list dana-lista-liczb1 i dana-lista-liczb2. Aby otrzymać ostateczny wynik, musimy jedynie odpowiednio połączyć te wartości. A dokładniej, zgodnie z opisem celu musimy obliczyć wynagrodzenie dla pierwszego pra- cownika i skonstruować listę złożoną z tej wartości i wynagrodzeń pozostałych pracow- ników. Oznacza to, że odpowiedź dla drugiej klauzuli wyrażenia cond powinna wyglą- dać następująco: (cons (wynagrodzenie (first dana-lista-liczb1) (first dana-lista-liczb2)) (godziny->wynagrodzenia (rest dana-lista-liczb1) (rest dana-lista-liczb2))) Zewnętrzna funkcja wynagrodzenie pobiera dwa pierwsze elementy i oblicza odpowied- nie wynagrodzenie. Listing 17.2 zawiera kompletne definicje obu funkcji. Listing 17.2. Kompletna definicja funkcji godziny->wynagrodzenia ;; godziny->wynagrodzenia : lista-liczb lista-liczb -> lista-liczb ;; konstruuje nową listę zawierającą iloczyny odpowiednich ;; elementów list dana-lista-liczb1 i dana-lista-liczb2 ;; ZAŁOŻENIE: listy mają równą długość
240 17. PRZETWARZANIE DWÓCH SKOMPLIKOWANYCH ELEMENTÓW DANYCH (define (godziny->wynagrodzenia dana-lista-liczb1 dana-lista-liczb2) (cond ((empty? dana-lista-liczb1) empty) (else (cons (wynagrodzenie (first dana-lista-liczb1) (first dana-lista-liczb2)) (godziny->wynagrodzenia (rest dana-lista-liczb1) (rest dana-lista-liczb2)))))) ;; wynagrodzenie : liczba liczba -> liczba ;; oblicza wynagrodzenie na podstawie danych liczb: stawka-godzinowa oraz przepracowane-godziny (define (wynagrodzenie stawka-godzinowa przepracowane-godziny) (∗ stawka-godzinowa przepracowane-godziny)) Ćwiczenia Ćwiczenie 17.3. W rzeczywistym świecie funkcja godziny->wynagrodzenia pobierałaby li- stę struktur reprezentujących pracowników i listę struktur reprezentujących przebieg prac w ostatnim miesiącu. Struktura pracownika zawiera jego nazwisko, numer PESEL oraz stawkę godzinową. Struktura opisująca przebieg pracy zawiera nazwisko pracow- nika i liczbę przepracowanych w danym miesiącu godzin. Wynikiem jest lista struktur zawierających nazwisko pracownika i należne mu wynagrodzenie. Zmodyfikuj funkcję z listingu 17.2 tak, aby pracowała na powyższych klasach da- nych. Opracuj potrzebne definicje struktur i definicje danych. Zastosuj metodę projek- towania w procesie modyfikacji funkcji. Ćwiczenie 17.4. Opracuj funkcję zepnij, która pobierze listę nazwisk oraz listę numerów telefonicznych i połączy je w listę podobną do książki telefonicznej. Zakładając, że ma- my następującą definicję struktury: (define-struct wpis (nazwisko numer)) pojedynczy wpis w książce telefonicznej konstruujemy za pomocą instrukcji (make-wpis s n), gdzie s jest symbolem, a n jest liczbą. Załóż, że dane na wejściu listy mają identyczne długości. Uprość definicję na tyle, na ile będzie to możliwe. Jednoczesne przetwarzanie dwóch list. Przypadek 3. Oto trzeci opis problemu przedstawiony w formie kontraktu, opisu celu i nagłówka: ;; wybierz-z-listy : lista-symboli N[>= 1] -> symbol ;; określa n-ty symbol na liście dana-lista-symboli, licząc od 1; ;; sygnalizuje błąd, jeśli na danej liście nie ma n-tego symbolu (define (wybierz-z-listy dana-lista-symboli n) …)
JEDNOCZESNE PRZETWARZANIE DWÓCH LIST. PRZYPADEK 3. 241 Powyższy program wymaga opracowania funkcji, która będzie pobierać liczbę naturalną i listę symboli. Obie dane wejściowe należą do klas opisanych skomplikowanymi defini- cjami danych, jednak inaczej niż w dwóch poprzednich problemach, klasy te są całkowi- cie rozłączne. Na listingu 17.3 przypominamy obie definicje. Listing 17.3. Definicje danych dla funkcji wybierz-z-listy Definicje danych: liczba naturalna [>=1] (N[>=1]) jest albo: (1) 1, albo (2) (dodaj1 n), jeśli n należy do N[>=1]. lista-symboli jest albo: (1) listą pustą, empty, albo (2) (cons s ls), gdzie s jest symbolem, a ls jest listą symboli. Ponieważ problem jest nietypowy, powinniśmy upewnić się, że nasze przykłady obejmują wszystkie ważne przypadki. Ten cel osiągamy zazwyczaj wybierając po jed- nym przykładzie dla każdej klauzuli z definicji i wybierając losowo elementy dla pozo- stałych, prostych elementów danych. W tym przykładzie taka procedura prowadzi nas do wybrania co najmniej dwóch elementów dla danej lista-symboli i dwóch dla N[>= 1]. Wybierzmy empty i (cons 'a empty) dla listy, oraz 1 i 3 dla liczb naturalnych. Po dwa przykłady dla obu argumentów oznaczają, że będziemy mieli ich łącznie cztery, nie mamy jednak danego wprost związku pomiędzy tymi dwoma argumentami, ani żadnych ogra- niczeń wspomnianych w kontrakcie: (wybierz-z-listy empty 1) ;; oczekiwane zachowanie: (error 'wybierz-z-listy "…") (wybierz-z-listy (cons 'a empty) 1) ;; oczekiwana wartość: 'a (wybierz-z-listy empty 3) ;; oczekiwane zachowanie: (error 'wybierz-z-listy "…") (wybierz-z-listy (cons 'a empty) 3) ;; oczekiwane zachowanie: (error 'wybierz-z-listy "…") Tylko jeden z czterech wyników jest symbolem; w pozostałych przypadkach otrzymali- śmy błędy związane z brakiem elementów na danych listach.
242 17. PRZETWARZANIE DWÓCH SKOMPLIKOWANYCH ELEMENTÓW DANYCH Dyskusja o przykładach wykazała, że istnieją faktycznie cztery możliwe, niezależne przypadki, które musimy brać pod uwagę podczas projektowania funkcji. Możemy ana- lizować te przypadki za pomocą tabeli zawierającej niezbędne warunki: (empty? dana-lista-symboli) (cons? dana-lista-symboli) (= n 1) (> n 1) Wiersze tabeli opisują dane wejściowe, dla których funkcja wybierz-z-listy musi określić, co podano jako listę symboli; w kolumnach rozróżniamy dane liczby naturalne. Co wię- cej, w tabeli mamy cztery pola, z których każde reprezentuje przypadek, w którym za- równo warunek odpowiedniej kolumny jak i wiersza ma wartość true. Możemy to wy- razić za pomocą wyrażeń z operatorem and w odpowiednich komórkach tabeli: (empty? dana-lista-symboli) (cons? dana-lista-symboli) (= n 1) (and (= n 1) (empty? dana-lista-symboli)) (and (= n 1) (cons? dana-lista-symboli)) (> n 1) (and (> n 1) (empty? dana-lista-symboli)) (and (> n 1) (cons? dana-lista-symboli)) Łatwo teraz wykazać, że dla dowolnej danej pary argumentów dokładnie jeden z czte- rech warunków zawartych w komórkach tabeli powyżej i ma wartość true. Korzystając z naszej analizy przypadków, możemy teraz zaprojektować pierwszą część szablonu — wyrażenie warunkowe: (define (wybierz-z-listy dana-lista-symboli n) (cond [(and (= n 1) (empty? dana-lista-symboli)) …] [(and (> n 1) (empty? dana-lista-symboli)) …] [(and (= n 1) (cons? dana-lista-symboli)) …] [(and (> n 1) (cons? dana-lista-symboli)) …])) Wyrażenie cond sprawdza wszystkie cztery warunki wyróżniając wszystkie możliwości. Następnie, jeśli to możliwe, musimy dodać selektory do każdej klauzuli tego wyrażenia: (define (wybierz-z-listy dana-lista-symboli n) (cond [(and (= n 1) (empty? dana-lista-symboli)) …] [(and (> n 1) (empty? dana-lista-symboli)) … (odejmij1 n) …] [(and (= n 1) (cons? dana-lista-symboli)) … (first dana-lista-symboli) … (rest dana-lista-symboli)…] [(and (> n 1) (cons? dana-lista-symboli)) … (odejmij1 n) … (first dana-lista-symboli) … (rest dana-lista-symboli) …]))
JEDNOCZESNE PRZETWARZANIE DWÓCH LIST. PRZYPADEK 3. 243 Dla liczby naturalnej n szablon zawiera co najwyżej jeden selektor, który określa po- przednika tej liczby w zbiorze liczb naturalnych. Dla listy dana-lista-symboli możliwe są maksymalnie dwa selektory. Jednak w przypadku, w którym prawdziwy jest warunek (= n 1) lub (empty? dana-lista-symboli), czyli jeden z dwóch argumentów jest atomowy, nie ma potrzeby stosowania odpowiadających tym danym wejściowym selektorów. Ostatni krok w procesie konstruowania szablonu wymaga wypisania szablonu z za- znaczonymi rekursjami dla wyrażeń, w których wyrażenia selektorów zwracają dane na- leżące do tej samej klasy, co dane wejściowe. W szablonie dla funkcji wybierz-z-listy takie działanie ma sens jedynie dla ostatniej klauzuli cond, która zawiera wyrażenia zarówno dla N[>= 1], jak i dla listy–symboli. Wszystkie inne klauzule zawierają co najwyżej jedno odpowiednie wyrażenie. Nie jest jednak do końca jasne, jak sformułować w tym przy- padku naturalną rekursję. Jeśli zbagatelizujemy cel funkcji i w kroku konstruowania sza- blonu wypiszemy wszystkie możliwe rekursje, otrzymamy trzy przypadki: (wybierz-z-listy (rest dana-lista-symboli) (odejmij1 n)) (wybierz-z-listy dana-lista-symboli (odejmij1 n)) (wybierz-z-listy (rest dana-lista-symboli) n) Ponieważ nie wiemy, ani która rekursja ma w tym przykładzie zastosowanie, ani czy możemy wykorzystać wszystkie trzy rekursje, przechodzimy do następnego etapu. Zgodnie z metodą projektowania, przeanalizujmy każdą z klauzul wyrażenia cond naszego szablonu i znajdźmy prawidłową odpowiedź na powyższe pytanie: (1) Jeśli warunek (and (= n 1) (empty? dana-lista-symboli)) jest prawdziwy, funkcja wy- bierz-z-listy powinna wybrać pierwszy element z pustej listy, co jest niemożliwe. Odpowiedzią funkcji będzie więc sygnalizacja o błędzie. (2) Jeśli warunek (and (> n 1) (empty? dana-lista-symboli)) jest prawdziwy, funkcja wy- bierz-z-listy powinna znowu wybrać element z pustej listy. Odpowiedzią jest więc znowu błąd. (3) Jeśli warunek (and (= n 1) (cons? dana-lista-symboli)) jest prawdziwy, funkcja wy- bierz-z-listy powinna zwrócić pierwszy element danej listy. Selektor (first dana- lista-symboli) przypomina nam, jak uzyskać ten element. Właśnie on będzie odpo- wiedzią funkcji. (4) W ostatniej klauzuli, jeśli warunek (and (> n 1) (cons? dana-lista-symboli)) jest praw- dziwy, musimy przeanalizować, co zwracają poszczególne selektory: (a) (first dana-lista-symboli) wybiera pierwszy element z listy symboli; (b) (rest dana-lista-symboli) reprezentuje resztę listy; oraz (c) (odejmij1 n) zwraca liczbę mniejszą od jeden od danego indeksu listy. Rozważmy przykład ilustrujący znaczenie powyższych wyrażeń. Przypuśćmy, że funkcję wybierz-z-listy zastosowano dla listy (cons 'a (cons 'b empty)) i liczby 2: (wybierz-z-listy (cons 'a (cons 'b empty)) 2) Funkcja powinna zwrócić symbol 'b, ponieważ (first dana-lista-symboli) zwróci 'a, natomiast (odejmij1 n) zwróci 1. Poniżej przedstawiamy efekty ewentualnego zasto- sowania trzech naturalnych rekursji dla tych wartości:
244 17. PRZETWARZANIE DWÓCH SKOMPLIKOWANYCH ELEMENTÓW DANYCH (a) (wybierz-z-listy (cons 'b empty) 1) zwraca 'b, czyli pożądaną wartość; (b) (wybierz-z-listy (cons 'a (cons 'b empty)) 1) zwraca wartość 'a, która jest sym- bolem, ale nie jest oczekiwaną wartością dla naszego problemu; (c) (wybierz-z-listy (cons 'b empty) 2) sygnalizuje błąd, ponieważ indeks jest więk- szy niż długość listy. Powyższa analiza sugeruje, że powinniśmy użyć wyrażenia (wybierz-z-listy (cons 'b empty) 1) jako odpowiedzi ostatniej klauzuli cond. Oparte na przykładzie rozwią- zania są jednak często zawodne, powinniśmy więc spróbować zrozumieć, dlaczego to wyrażenie jest odpowiednie dla naszej funkcji. Przypomnij sobie, że zgodnie z opisem celu, (wybierz-z-listy (rest dana-lista-symboli) (odejmij1 n)) wybiera element o indeksie (n-1) z listy (rest dana-lista-liczb). Innymi słowy, zmniejszamy indeks o 1, skracamy listę o jeden element i szukamy w nowej liście elementu o zmniej- szonym indeksie. Wyrażenie zwraca wartość zgodną z oczekiwaniami, podobnie jak odpowiedź klauzuli z warunkiem (= n 1), przy założeniu, że dana-lista-symboli i n są wartościami złożonymi. Nasz wybór odpowiedzi dla ostatniej klauzuli jest więc całko- wicie uzasadniony. Kompletną definicję funkcji wybierz-z-listy przedstawia listing 17.4. Listing 17.4. Kompletna definicja funkcji wybierz-z-listy ;; wybierz-z-listy : lista-symboli N[>= 1] -> symbol ;; określa n-ty symbol na liście dana-lista-symboli, licząc od 1; ;; sygnalizuje błąd, jeśli na danej liście nie ma n-tego symbolu (define (wybierz-z-listy dana-lista-symboli n) (cond [(and (= n 1) (empty? dana-lista-symboli)) (error 'wybierz-z-listy "lista jest za krótka")] [(and (> n 1) (empty? dana-lista-symboli)) (error 'wybierz-z-listy "lista jest za krótka")] [(and (= n 1) (cons? dana-lista-symboli)) (first dana-lista-symboli)] [(and (> n 1) (cons? dana-lista-symboli)) (wybierz-z-listy (rest dana-lista-symboli) (odejmij1 n))])) Ćwiczenia Ćwiczenie 17.5. Opracuj funkcję wybierz-z-listy0, która wybierze elementy z listy podob- nie jak wybierz-z-listy, ale począwszy od indeksu 0. Przykłady: (symbol=? (wybierz-z-listy0 (list 'a 'b 'c 'd) 3) 'd) (wybierz-z-listy0 (list 'a 'b 'c 'd) 4) ;; oczekiwane zachowanie: (error 'wybierz-z-listy0 "lista jest za krótka")
UPRASZCZANIE FUNKCJI 245 Upraszczanie funkcji Funkcja wybierz-z-listy zaprezentowana na listingu 17.4 jest bardziej skomplikowana niż jest to konieczne. Pierwsza i druga klauzula wyrażenia cond zwracają takie same odpo- wiedzi: błąd. Innymi słowy, jeśli wyrażenie: (and (= n 1) (empty? dana-lista-symboli)) lub (and (> n 1) (empty? dana-lista-symboli)) ma wartość true, efektem działania funkcji jest błąd. Możemy więc wykorzystać to po- dobieństwo i stworzyć prostsze wyrażenie cond: (define (wybierz-z-listy dana-lista-symboli n) (cond [(or (and (= n 1) (empty? dana-lista-symboli)) (and (> n 1) (empty? dana-lista-symboli))) (error 'wybierz-z-listy "lista jest za krótka")] [(and (= n 1) (cons? dana-lista-symboli)) (first dana-lista-symboli)] [(and (> n 1) (cons? dana-lista-symboli)) (wybierz-z-listy (rest dana-lista-symboli) (odejmij1 n))])) Nowe wyrażenie jest prostym przełożeniem naszych obserwacji na język Scheme. Aby jeszcze bardziej uprościć naszą funkcję, musimy zapoznać się z regułą algebra- iczną dotyczącą wartości logicznych: (or (and warunek1 dany-warunek) (and warunek2 dany-warunek)) = (and (or warunek1 warunek2) dany-warunek) Powyższe równanie nazywa się prawem de Morgana. Zastosowanie go w naszej funkcji spowoduje następujące uproszczenie: (define (wybierz-z-listy n dana-lista-symboli) (cond [(and (or (= n 1) (> n 1)) (empty? dana-lista-symboli)) (error 'wybierz-z-listy "lista jest za krótka")] [(and (= n 1) (cons? dana-lista-symboli)) (first dana-lista-symboli)] [(and (> n 1) (cons? dana-lista-symboli)) (wybierz-z-listy (rest dana-lista-symboli) (odejmij1 n))])) Rozważ teraz pierwszą część warunku (or (= n 1) (> n 1)). Ponieważ n należy do zbioru N[>= 1], warunek jest zawsze prawdziwy. Gdybyśmy jednak zastąpili go słowem true, otrzymalibyśmy warunek:
246 17. PRZETWARZANIE DWÓCH SKOMPLIKOWANYCH ELEMENTÓW DANYCH (and true (empty? dana-lista-symboli)) który jest równoważny z warunkiem (empty? dana-lista-symboli). Innymi słowy, funkcję możemy zapisać w następujący sposób: (define (wybierz-z-listy dana-lista-symboli n) (cond [(empty? dana-lista-symboli) (error 'wybierz-z-listy "lista jest za krótka")] [(and (= n 1) (cons? dana-lista-symboli)) (first dana-lista-symboli)] [(and (> n 1) (cons? dana-lista-symboli)) (wybierz-z-listy (rest dana-lista-symboli) (odejmij1 n))])) Ta definicja jest znacznie prostsza niż ta, którą zademonstrowaliśmy na listingu 17.4. Możemy uprościć naszą definicję jeszcze bardziej. Pierwszy warunek w ostatniej wersji funkcji wybierz-z-listy odrzuca wszystkie przypadki, w których dana-lista-symboli jest pusta. Wyrażenie (cons? dana-lista-symboli) w następnych dwóch klauzulach będzie więc miało zawsze wartość true. Jeśli zastąpimy warunek tą wartością i uprościmy wyra- żenie and, otrzymamy najprostszą z możliwych wersję funkcji wybierz-z-listy, którą przed- stawiliśmy na listingu 17.5. Mimo że ostatnia funkcja jest dużo prostsza od oryginalnej, ważne jest, byśmy rozumieli, że opracowaliśmy obie wersje w sposób systematyczny i tylko dzięki temu możemy być pewni, że działają one poprawnie. Gdybyśmy próbowali od początku tworzyć wersję uproszczoną, prędzej czy później popełnilibyśmy błąd. Listing 17.5. Uproszczona definicja funkcji wybierz-z-listy ;; wybierz-z-listy : lista-symboli N[>= 1] -> symbol ;; określa n-ty symbol na liście dana-lista-symboli, licząc od 1; ;; sygnalizuje błąd, jeśli na danej liście nie ma n-tego symbolu (define (wybierz-z-listy dana-lista-symboli n) (cond [(empty? dana-lista-symboli) (error 'wybierz-z-listy "lista jest za krótka")] [(= n 1) (first dana-lista-symboli)] [(> n 1) (wybierz-z-listy (rest dana-lista-symboli) (odejmij1 n))])) Ćwiczenia Ćwiczenie 17.6. Opracuj funkcję zastap-empty-lista zgodnie ze strategią z podrozdziału „Jednoczesne przetwarzanie dwóch list. Przypadek 2.”. Następnie systematycznie uprasz- czaj definicję funkcji. Ćwiczenie 17.7. Uprość definicję funkcji wybierz-z-listy0 z ćwiczenia 17.5 lub wyjaśnij, dlaczego nie można jej uprościć.
PROJEKTOWANIE FUNKCJI POBIERAJĄCYCH DWIE ZŁO ONE DANE WEJŚCIOWE 247 Projektowanie funkcji pobierających dwie złożone dane wejściowe Napotkamy czasem problemy, które wymagają funkcji pobierających dwie złożone klasy danych wejściowych. Najbardziej interesujące będą przypadki, w których obie dane będą miały nieznane rozmiary. Jak się przekonaliśmy w pierwszych trzech podrozdziałach, możemy postępować z takimi danymi wejściowymi na trzy różne sposoby. Odpowiednim podejściem do tego typu problemów jest postępowanie zgodne z za- leceniami metody projektowania. Przede wszystkim musimy przeprowadzić analizę da- nych i zdefiniować odpowiednie klasy danych. Następnie możemy stworzyć kontrakt, opis celu funkcji, które kolejno doprowadzają nas do momentu, w którym możemy przejść do następnego kroku. Zanim to jednak zrobimy, powinniśmy się zastanowić, z którą z na- stępujących sytuacji mamy do czynienia: (1) W niektórych przypadkach jeden z parametrów ma rolę dominującą. I odwrotnie, możemy traktować jeden z parametrów jako atomowy fragment danych z punktu widzenia opracowywanej funkcji. (2) W innych przypadkach oba parametry są zsynchronizowane. Muszą obejmować tę samą klasę wartości o takiej samej strukturze. Np. jeśli mamy dwie listy, to obie muszą mieć taką samą długość. Jeśli mamy dwie strony WWW, muszą one mieć taką samą długość i jeśli jedna z nich zawiera osadzoną stronę, druga również musi zawierać taką stronę. Jeśli decydujemy, że dwa parametry mają taki sam status i muszą być przetwarzane w sposób zsynchronizowany, możemy wybrać jeden z nich i zorganizować funkcję wokół niego. (3) Wreszcie, w rzadkich przypadkach, może nie być oczywistego związku pomiędzy dwoma parametrami. Dla takich danych wejściowych musimy analizować wszyst- kie możliwe przypadki, zanim opracujemy przykłady i zaprojektujemy szablon. Dla pierwszych dwóch przypadków stosujemy istniejącą metodę projektowania. Ostatni przypadek wymaga dodatkowych uwag. Po tym, jak zdecydujemy, że funkcja należy do trzeciej kategorii, ale zanim opracu- jemy przykłady i szablon funkcji, musimy opracować dwuwymiarową tabelę. Oto po- nownie tabela dla funkcji wybierz-z-listy: dana-lista-symboli (empty? dana-lista-symboli) (cons? dana-lista-symboli) (= n 1) n (> n 1) W kolumnach wyliczamy warunki rozróżniające podklasy pierwszego parametru, w wier- szach wyliczamy warunki dla drugiego parametru. Tabela pomaga w opracowaniu zarówno zbioru przykładów dla naszej funkcji, jak i jej szablonu. Jeśli chodzi o przykłady, muszą one pokrywać wszystkie możliwe przy- padki. Oznacza to, że musimy opracować przynajmniej po jednym przykładzie dla każ- dej komórki tabeli.
248 17. PRZETWARZANIE DWÓCH SKOMPLIKOWANYCH ELEMENTÓW DANYCH Jeśli chodzi o szablon, musimy w nim zawrzeć po jednej klauzuli wyrażenia cond dla każdej komórki. Każda z tych klauzul musi zawierać wszystkie możliwe selektory dla obu parametrów. Jeśli jeden z nich jest atomowy, nie ma oczywiście potrzeby stoso- wania selektorów. Wreszcie, zamiast pojedynczej naturalnej rekursji może zaistnieć ko- nieczność wprowadzenia wielu rekursji. Dla funkcji wybierz-z-listy znaleźliśmy trzy przypadki. Generalnie wszystkie możliwe kombinacje selektorów są potencjalnymi kan- dydatami do wykorzystania w naturalnej rekursji. Ponieważ nie możemy wiedzieć, które z nich są konieczne, a które nie są, wypisujemy je wszystkie i wybieramy te, które będą odpowiednie dla naszej definicji funkcji. Podsumowując, projektowanie funkcji dla wielu parametrów opiera się na pewnej odmianie starej metody projektowania. Kluczowe znaczenie ma przełożenie definicji da- nych na tabelę demonstrującą wszystkie możliwe i interesujące nas kombinacje. Two- rzenie przykładów dla funkcji i jej szablonu musi opierać się w jak największym stopniu właśnie na tej tabeli. Wypełnienie pustych przestrzeni w szablonie wymaga, jak zresztą wszystkie pozostałe czynności, praktyki. Ćwiczenia z przetwarzania dwóch złożonych danych wejściowych Ćwiczenia Ćwiczenie 17.8. Opracuj funkcję scalaj, która pobierze dwie listy liczb posortowane ro- snąco. Wynikiem funkcji będzie pojedyncza, posortowana lista liczb zawierająca wszyst- kie liczby z obu list (i żadnej innej). Poszczególne liczby powinny występować w liście wyjściowej tyle razy, ile razy pojawiły się w dwóch listach wejściowych. Przykłady: (scalaj (list 1 3 5 7 9) (list 0 2 4 6 8)) ;; oczekiwana wartość: (list 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9) (scalaj (list 1 8 8 11 12) (list 2 3 4 8 13 14)) ;; oczekiwana wartość: (list 1 2 3 4 8 8 8 11 12 13 14) Ćwiczenie 17.9. Celem tego ćwiczenia jest opracowanie nowej wersji gry w szubienicę z rozdziału 6. dla słów o dowolnej długości. Stwórz definicję danych reprezentujących słowa dowolnej długości za pomocą list. Litera powinna być reprezentowana przez symbole od 'a do 'z oraz symbol '_. Opracuj funkcję odslon-liste, która pobierze trzy argumenty: (1) Wybrane słowo, które należy odgadnąć. (2) Słowo statusu, które określa, jak dużą część słowa odgadliśmy do te pory. (3) Literę, która reprezentuje naszą aktualną próbę.
ĆWICZENIA Z PRZETWARZANIA DWÓCH ZŁO ONYCH DANYCH WEJŚCIOWYCH 249 Funkcja zwróci nowe słowo statusu, które składa się z dowolnych liter i znaków '_. Pola w nowym słowie statusu określamy porównując próbę z każdą parą liter ze słowa statusu i wybranego słowa: (1) Jeśli próba jest równa danej literze w wybranym słowie, wstawiamy tę literę w od- powiednie miejsce w słowie statusu. (2) W przeciwnym przypadku nowa litera odpowiada literze ze słowa statusu. Przetestuj funkcję odslon-liste dla następujących przykładów: (odslon-liste (list 't 'e 'a) (list '_ 'e '_) 'u) (odslon-liste (list 'a 'l 'e) (list 'a '_ '_) 'e) (odslon-liste (list 'a 'l 'l) (list '_ '_ '_) 'l) Określ — najpierw ręcznie — jakie powinny być rezultaty powyższych wywołań. Zastosuj pakiet szkoleniowy hangman.ss i funkcje dorysuj-nastepna-czesc (patrz ćwi- czenie 6.27) oraz odslon-liste, aby rozegrać grę w szubienicę. Oblicz także wartość nastę- pującego wyrażenia: (hangman-list odslon-liste dorysuj-nastepna-czesc) Funkcja hangman-list (udostępniona we wspomnianym pakiecie nauczania) wybiera lo- sowe słowo i wyświetla okno z menu wyboru liter. Wybierz litery i gdy będziesz gotowy, kliknij przycisk Check, aby sprawdzić, czy Twój strzał był trafny. Powodzenia! Ćwiczenie 17.10. Robotnicy w fabryce podbijają swoje karty czasowe rano, gdy przy- chodzą do pracy, i po południu — gdy wychodzą. Obecnie stosuje się elektroniczne karty zawierające numer pracownika i liczbę przepracowanych godzin. Ponadto akta pracow- nika zawierają zawsze jego nazwisko, numer i stawkę godzinową. Opracuj funkcję godziny->wynagrodzenia2, która pobierze listę akt pracowniczych oraz listę (elektronicznych) kart. Funkcja będzie obliczać miesięczne wynagrodzenie każdego pracownika odpowiednio dopasowując, na podstawie numeru pracownika, dane z jego akt z danymi zapisanymi na karcie. Jeśli zabraknie danej pary lub numery pracowników nie będą się zgadzać, funkcja zatrzyma się z odpowiednim komunikatem o błędzie. Załóż, że istnieje co najwyżej jedna karta dla jednego pracownika i dla odpowiadającemu mu numeru. Wskazówka: Księgowy posortowałby najpierw obie listy według numerów pracowników. Ćwiczenie 17.11. Kombinacja liniowa jest sumą kilku składników liniowych, co oznacza, że zwraca zmienne i liczby. Te drugie nazywamy w tym kontekście współczynnikami. Oto kilka przykładów: 5∗x 5 ∗ x + 17 ∗ y 5 ∗ x + 17 ∗ y + 3 ∗ z We wszystkich trzech przykładach współczynnikiem przy x jest 5, przy y jest liczba 17, a jedynym przy z jest 3.
250 17. PRZETWARZANIE DWÓCH SKOMPLIKOWANYCH ELEMENTÓW DANYCH Jeśli mamy dane wartości zmiennych, możemy określić wartość wielomianu. Np. je- śli x = 10, wartością iloczynu 5 ∗ x będzie 50; jeśli x = 10 i y = 1, wielomian 5 ∗ x + 17 ∗ y przyjmie wartość 67; jeśli zaś x = 10, y = 1 i z = 2, wyrażenie 5 ∗ x + 17 ∗ y + 3 ∗ z będzie miało wartość 73. W przeszłości opracowalibyśmy funkcje obliczające wartości liniowych kombinacji dla poszczególnych wartości. Alternatywną reprezentacją takich wielomianów jest lista współczynników. Powyższe kombinacje byłyby reprezentowane przez takie listy: (list 5) (list 5 17) (list 5 17 3) Powyższa reprezentacja zakłada, że zgadzamy się zawsze używać zmiennych w okre- ślonej kolejności. Opracuj funkcję wartosc, która pobierze reprezentację wielomianu (lista współczyn- ników) oraz listę liczb (wartości zmiennych). Obie listy mają tę samą długość. Funkcja powinna zwrócić wartość tego wielomianu dla danych wartości zmiennych. Ćwiczenie 17.12. Ewa, Joanna, Dorota i Maria są siostrami, które chciałyby zaoszczędzić pieniądze i ograniczyć wysiłek związany z kupowaniem prezentów gwiazdkowych. Po- stanowiły więc przeprowadzić losowanie, które przypisze każdej z nich jedną osobę, która następnie zostanie obdarowana prezentem. Ponieważ Joanna jest programistą kompute- rowym, siostry poprosiły ją o napisanie programu, który przeprowadzi losowanie w spo- sób bezstronny. Program nie może oczywiście przypisać żadnej siostrze jej samej jako odbiorcy prezentu. Oto definicja funkcji wybierz-prezent, która pobiera listę różnych imion (symboli) i wy- biera losowo jeden z układów listy, w którym żaden z elementów nie pozostał na swoim miejscu: ;; wybierz-prezent: lista-imion -> lista-imion ;; wybiera "losowy", inny niż oryginalny układ imion (define (wybierz-prezent imiona) (wybierz-losowo (nie-takie-same imiona (uklady imiona)))) Przypomnij sobie podobną funkcję z ćwiczenia 12.6, która pobierała listę symboli i zwra- cała listę wszystkich możliwych układów złożonych z elementów tej listy. Opracuj zewnętrzne funkcje: (1) wybierz-losowo : lista-list-imion -> lista-imion, która pobierze listę elementów i loso- wo wybierze jeden z nich; (2) nie-takie-same : lista-imion lista-list-imion -> lista-list-imion, która pobierze listę imion L oraz listę układów i zwróci listę takich układów, w których żadne imię nie wy- stępuje na takiej samej pozycji co w danej liście imion. Dwie permutacje są ze sobą zgodne na pewnej pozycji, jeśli możemy pobrać to samo imię z obu list za pomocą słowa first lub takiej samej liczby słów rest. Np. li- sty (list 'a 'b 'c) oraz (list 'c 'a 'b) nie są ze sobą zgodne; natomiast listy (list 'a 'b 'c) i (list 'c 'b 'a) zgadzają się ze sobą na drugiej pozycji. Możemy to udowodnić sto- sując dla obu list operację rest poprzedzającą first.
ROZSZERZONE ĆWICZENIE: OBLICZANIE WYRA EŃ JĘZYKA SCHEME. CZĘŚĆ 2. 251 Postępuj ostrożnie i zgodnie z odpowiednią metodą projektowania dla każdej klauzuli. Wskazówka: Przypomnij sobie, że funkcja (random n) wybiera losową liczbę od 0 do n (patrz także ćwiczenie 11.5). Ćwiczenie 17.13. Opracuj funkcję prefiksDNA. Funkcja pobierze dwa argumenty będące listami symboli (w DNA występują jedynie 'a, 'c, 'g oraz 't, ale możemy to ograniczenie na razie pominąć). Pierwsza lista nazywana jest wzorcem, druga szukanym łańcuchem. Funkcja zwraca wartość true, jeśli wzorzec jest prefiksem szukanego łańcucha. We wszyst- kich innych przypadkach funkcja powinna zwrócić wartość false. Przykłady: (PrefiksDNA (list 'a 't) (list 'a 't 'c)) (not (PrefiksDNA (list 'a 't) (list 'a))) (PrefiksDNA (list 'a 't) (list 'a 't)) (not (PrefiksDNA (list 'a 'c 'g 't) (list 'a 'g))) (not (PrefiksDNA (list 'a 'a 'c 'c) (list 'a 'c))) Jeśli to możliwe, uprość funkcję PrefiksDNA. Zmodyfikuj funkcję tak, aby zwracała pierwszy element szukanego łańcucha, który nie znalazł się we wzorcu, jeśli oczywiście wzorzec jest prawidłowym prefiksem szuka- nego łańcucha. Jeśli listy do siebie nie pasują lub wzorzec jest dłuższy od szukanego łań- cucha, zmodyfikowana funkcja powinna nadal zwracać false. Jeśli listy są tej samej dłu- gości i pasują do siebie, wynikiem powinno być nadal true. Przykłady: (symbol=? (PrefiksDNA (list 'a 't) (list 'a 't 'c)) 'c) (not (PrefiksDNA (list 'a 't) (list 'a))) (PrefiksDNA (list 'a 't) (list 'a 't)) Czy ten wariant funkcji PrefiksDNA może być uproszczony? Jeśli tak, zrób to. Jeśli nie, wyjaśnij dlaczego. Rozszerzone ćwiczenie: obliczanie wyrażeń języka Scheme. Część 2. Celem tego podrozdziału jest rozszerzenie możliwości programu stworzonego w roz- dziale 14. (podrozdział „Rozszerzone ćwiczenie: obliczanie wyrażeń języka Scheme”) tak, by mógł radzić sobie z wywołaniami i definicjami funkcji. Innymi słowy, nowy program powinien symulować, co stałoby się w środowisku DrScheme, gdybyśmy wpisali dane wyrażenie w oknie Interactions i kliknęli przycisk Execute. Aby uprościć sobie zadanie, zakładamy, że wszystkie funkcje zdefiniowane w oknie Definitions pobierają po jednym argumencie.
252 17. PRZETWARZANIE DWÓCH SKOMPLIKOWANYCH ELEMENTÓW DANYCH Ćwiczenia Ćwiczenie 17.14. Rozszerz definicję danych z ćwiczenia 14.17 tak, aby było możliwe re- prezentowanie wywołań funkcji w wyrażeniach. Wywołanie powinno być reprezento- wane jako struktura z dwoma polami. Pierwsze pole zawiera nazwę funkcji, drugie — jedną reprezentację wyrażenia będącego argumentem funkcji. Kompletny program obliczający wartości wyrażeń powinien obsługiwać także defi- nicje funkcji. Ćwiczenie 17.15. Opracuj definicję struktury i definicję danych dla definicji funkcji. Przypomnij sobie, że definicja funkcji zawiera trzy istotne atrybuty: (1) Nazwę funkcji. (2) Nazwę parametru. (3) Ciało funkcji. Taka charakterystyka funkcji sugeruje wprowadzenie struktury z trzema polami. Pierw- sze dwa zawierają symbole, ostatni reprezentuje ciało funkcji, które jest wyrażeniem. Przełóż następujące definicje na wartości w języku Scheme: (define (f x) (+ 3 x)) (define (g x) (∗ 3 x)) (define (h u) (f (∗ 2 u))) (define (i v) (+ (∗ v v) (∗ v v))) (define (k w) (∗ (h w) (i w))) Opracuj więcej przykładów i podobnie przełóż je na naszą reprezentację. Ćwiczenie 17.16. Opracuj funkcję interpretuj-z-jedna-definicja. Funkcja pobierze repre- zentację wyrażenia Scheme i reprezentację definicji funkcji — P. Pozostałe wyrażenia z ćwiczenia 14.17 powinny być interpretowane jak wcześniej. W przypadku pojawienia się reprezentacji zmiennej w wyrażeniu funkcja interpretuj-z- jedna-definicja powinna zasygnalizować błąd. Dla wywołania funkcji P w wyrażeniu funk- cja interpretuj-z-jedna-definicja powinna: (1) obliczyć wartość argumentu; (2) zastąpić wszystkie wystąpienia parametru funkcji P w jej ciele wartością obliczo- nego w poprzednim kroku argumentu; oraz (3) obliczyć nowe wyrażenie za pomocą rekursji. Oto szkic takiego działania:1 (oblicz-z-jedna-definicja (zastąp … … …) dana-definicja-funkcji) Dla wszystkich innych wywołań funkcja interpretuj-z-jedna-definicja powinna sygnalizo- wać błąd. 1 Omówimy szczegółowo tę formę rekursji w części V.
RÓWNOŚĆ I TESTOWANIE 253 Ćwiczenie 17.17. Opracuj funkcję interpretuj-z-definicjami. Funkcja pobierze reprezentację wyrażenia Scheme i listę reprezentacji definicji funkcji — definicje. Funkcja powinna zwrócić liczbę, jaką środowisko DrScheme wyświetliłoby w oknie Interactions, gdybyśmy wpisali wyrażenie reprezentowane przez pierwszy parametr w tym oknie, zaś okno De- finitions zawierałoby, reprezentowane przez drugi parametr, definicje funkcji. Pozostałe wyrażenia z ćwiczenia 14.17 powinny być interpretowane jak wcześniej. Dla wywołania funkcji P w wyrażeniu funkcja interpretuj-z-definicjami powinna: (1) obliczyć wartość argumentu; (2) znaleźć definicję odpowiedniej funkcji na liście definicje; (3) zastąpić wszystkie wystąpienia parametru funkcji P w jej ciele wartością obliczo- nego w pierwszym kroku argumentu; oraz (4) obliczyć nowe wyrażenie za pomocą rekursji. Podobnie jak DrScheme, funkcja interpretuj-z-definicjami sygnalizuje błąd w przypadku wywołania funkcji, której nazwy nie ma na liście, oraz w przypadku odwołania się do reprezentacji zmiennej w wyrażeniu. Równość i testowanie Wiele opracowanych przez nas funkcji zwraca listy. Kiedy je testujemy, musimy porów- nywać dwie listy: wyniki zwracane przez funkcje z przewidywanymi wartościami. Po- równywanie list ręcznie jest nudne i nie daje pewności, że nie popełniliśmy błędu. Opracujmy funkcję, która pobiera dwie listy liczb i określa, czy są sobie równe: ;; lista=? : lista-liczb lista-liczb -> boolean ;; określa, czy dana-lista i inna-lista ;; zawierają te same liczby w tym samym porządku (define (lista=? dana-lista inna-lista) …) Opis celu ulepsza ogólne przeznaczenie funkcji i przypomina nam, że o ile klienci mogą uważać dwie listy za równe, jeśli zawierają te same elementy, niezależnie od kolejności, to programiści są bardziej dokładni i włączają kolejność elementów jako element porów- nania. Kontrakt i opis celu pokazują także, że lista=? jest funkcją przetwarzającą dwie skomplikowane wartości — i w rzeczywistości to nas najbardziej interesuje. Porównywanie dwóch list oznacza, że musimy przejrzeć wszystkie elementy obu list. Eliminuje to możliwość projektowania funkcji lista=? linia po linii, jak w przypadku funkcji zastap-empty-lista z podrozdziału „Jednoczesne przetwarzanie dwóch list. Przypadek 1.”. Na pierwszy rzut oka nie istnieje żaden związek pomiędzy dwiema listami wejściowymi, co sugeruje, że powinniśmy wykorzystać zmodyfikowaną metodę projektowania. Zacznijmy więc od tabeli: (empty? dana-lista) (cons? dana-lista) (empty? inna-lista) (cons? inna-lista)
254 17. PRZETWARZANIE DWÓCH SKOMPLIKOWANYCH ELEMENTÓW DANYCH Tabela ma cztery komórki do wypełnienia, co oznacza, że potrzebujemy (przynajmniej) czterech testów i czterech klauzul wyrażenia cond w szablonie. Oto pięć testów: (lista=? empty empty) (not (lista=? empty (cons 1 empty))) (not (lista=? (cons 1 empty) empty)) (lista=? (cons 1 (cons 2 (cons 3 empty))) (cons 1 (cons 2 (cons 3 empty)))) (not (lista=? (cons 1 (cons 2 (cons 3 empty))) (cons 1 (cons 3 empty)))) Drugi i trzeci pokazują, że lista=? musi obsługiwać swoje argumenty symetrycznie. Dwa ostatnie testy pokazują natomiast, dla jakich danych wejściowych funkcja lista=? powinna zwracać true lub false. Trzy z czterech klauzul cond zawierają selektory, natomiast jedna z nich zawiera naturalne rekursje: (define (lista=? dana-lista inna-lista) (cond [(and (empty? dana-lista) (empty? inna-lista)) …] [(and (cons? dana-lista) (empty? inna-lista)) … (first dana-lista) … (rest dana-lista) …] [(and (empty? dana-lista) (cons? inna-lista)) … (first inna-lista) … (rest inna-lista) …] [(and (cons? dana-lista) (cons? inna-lista)) … (first dana-lista) … (first inna-lista) … … (lista=? (rest dana-lista) (rest inna-lista)) … … (lista=? dana-lista (rest inna-lista)) … … (lista=? (rest dana-lista) inna-lista) …])) W czwartej klauzuli mamy trzy naturalne rekursje, ponieważ możemy połączyć parami dwa selektory oraz możemy połączyć w pary każdy parametr z jednym selektorem. Od powyższego szablonu do kompletnej definicji dzieli nas jedynie niewielki krok. Dwie listy mogą zawierać te same elementy tylko wtedy, gdy obie są puste lub skon- struowane za pomocą instrukcji cons. Ten warunek natychmiast sugeruje wartość true jako odpowiedź dla pierwszej klauzuli oraz false dla dwóch następnych. W ostatniej klauzuli mamy dwie liczby będące pierwszymi elementami obu list oraz trzy naturalne rekursje. Musimy porównać te dwie liczby. Co więcej, wyrażenie (lista=? (rest dana-lista) (rest inna-lista)) oblicza, czy reszty obu list są identyczne. Dwie listy są sobie równe wte- dy i tylko wtedy, gdy spełnione są oba warunki, co oznacza, że musimy je połączyć za pomocą operatora logicznego and:
RÓWNOŚĆ I TESTOWANIE 255 (define (lista=? dana-lista inna-lista) (cond [(and (empty? dana-lista) (empty? inna-lista)) true] [(and (cons? dana-lista) (empty? inna-lista)) false] [(and (empty? dana-lista) (cons? inna-lista)) false] [(and (cons? dana-lista) (cons? inna-lista)) (and (= (first dana-lista) (first inna-lista)) (lista=? (rest dana-lista) (rest inna-lista)))])) Dwie pozostałe naturalne rekursje nie odgrywają dla naszego rozwiązania żadnej roli. Spójrzmy po raz drugi na związki pomiędzy dwoma parametrami. Pierwszy spo- sób, w jaki rozwiązaliśmy problem porównywania list, sugeruje, że jeśli dwie listy mają być sobie równe, to drugi parametr musi mieć identyczny kształt jak pierwszy. Inaczej mówiąc, moglibyśmy opracować funkcję opartą na strukturze pierwszego parametru i sprawdzającą w razie potrzeby strukturę innego parametru. Pierwszy parametr jest listą liczb, możemy więc ponownie wykorzystać szablon funkcji przetwarzających listy: (define (lista=? dana-lista inna-lista) (cond [(empty? dana-lista) …] [(cons? dana-lista) … (first dana-lista) … (first inna-lista) … … (lista=? (rest dana-lista) (rest inna-lista)) …])) Jedyną różnicą jest to, że druga klauzula przetwarza drugi parametr w taki sam sposób jak pierwszy. Takie rozwiązanie bardzo przypomina funkcję godziny->wynagrodzenia z pod- rozdziału „Jednoczesne przetwarzanie dwóch list. Przypadek 2.”. Wypełnienie wolnych przestrzeni w szablonie jest trudniejsze niż w pierwszej próbie rozwiązania tego problemu. Jeśli dana-lista jest pusta, odpowiedź zależy od drugiej danej wejściowej: inna-lista. Jak pokazują przykłady, odpowiedzią będzie w tym przypadku true wtedy i tylko wtedy, gdy inna-lista również będzie listą pustą. Przekładając to na język Scheme, otrzymamy następującą odpowiedź dla pierwszej klauzuli: (empty? inna-lista). Jeśli dana-lista nie jest pusta, szablon sugeruje, że powinniśmy obliczyć odpowiedź funkcji na podstawie: (1) (first dana-lista), pierwsza liczba na liście dana-lista; (2) (first inna-lista), pierwsza liczba na liście inna-lista; (3) (lista=? (rest dana-lista) (rest inna-lista)), wyrażenie, które określa, czy reszty obu list są sobie równe. Mając dany opis celu funkcji i przykłady jej działania, możemy po prostu porównać elementy (first dana-lista) oraz (first inna-lista) i połączyć wynik z naturalną rekursją za pomocą operacji and: (and (= (first dana-lista) (first inna-lista)) (lista=? (rest dana-lista) (rest inna-lista)))
256 17. PRZETWARZANIE DWÓCH SKOMPLIKOWANYCH ELEMENTÓW DANYCH Mimo że wykonany przez nas krok wygląda na prosty, jego efektem jest niepoprawna definicja. Celem wypisania warunków w wyrażeniu cond jest upewnienie się, że wszyst- kie selektory są poprawne. Żaden element w specyfikacji funkcji lista=? nie sugeruje jednak, że inna-lista jest skonstruowana za pomocą instrukcji cons, jeśli dana-lista jest skonstruowana za pomocą tej samej instrukcji. Możemy poradzić sobie z tym problemem za pomocą dodatkowego warunku: (define (lista=? dana-lista inna-lista) (cond [(empty? dana-lista) (empty? inna-lista)] [(cons? dana-lista) (and (cons? inna-lista) (and (= (first dana-lista) (first inna-lista)) (lista=? (rest dana-lista) (rest inna-lista))))])) Dodatkowym warunkiem jest (cons? inna-lista), co oznacza, że lista=? zwróci false, jeśli warunek (cons? dana-lista) będzie prawdziwy oraz (cons? inna-lista) będzie fałszywy. Jak pokazują przykłady, taki właśnie powinien być pożądany efekt. Podsumowując, funkcja lista=? pokazuje, że czasami możemy zastosować więcej niż jedną metodę projektowania w celu opracowania danej funkcji. Efekty prac są różne, mimo że są ze sobą blisko powiązane; faktycznie, moglibyśmy udowodnić, że obie funk- cje zwracają zawsze takie same wyniki dla tych samych danych wejściowych. Podczas drugiego procesu tworzenia funkcji wykorzystaliśmy także spostrzeżenia z pierwszej próby. Ćwiczenia Ćwiczenia 17.18. Przetestuj obie wersje funkcji lista=?. Ćwiczenie 17.19. Uprość pierwszą wersję funkcji lista=?. Oznacza to, że powinieneś po- łączyć sąsiadujące klauzule wyrażenia cond, które zwracają takie same wyniki, łącząc ich warunki za pomocą operatora or. Jeśli to konieczne, poprzestawiaj klauzule i użyj słowa else w ostatniej klauzuli w ostatecznej wersji funkcji. Ćwiczenie 17.20. Opracuj funkcję sym-lista=?. Funkcja określi, czy dwie listy symboli są sobie równe. Ćwiczenie 17.21. Opracuj funkcję zawiera-te-same-liczby, która określi, czy dwie listy liczb zawierają te same liczby, niezależnie od ich kolejności. Np. wyrażenie: (zawiera-te-same-liczby (list 1 2 3) (list 3 2 1)) zwróci wartość true. Ćwiczenie 17.22. Klasy liczb, symboli i wartości logicznych nazywamy czasami atomami:2 2 Niektórzy włączają do tej klasy także wartość empty i pojedyncze znaki.
RÓWNOŚĆ I TESTOWANIE 257 atom jest albo: (1) liczbą; (2) wartością logiczną (boolean); (3) symbolem. Opracuj funkcję rowne-listy?, która pobierze dwie listy atomów i określi, czy są sobie równe. Porównanie obu wersji funkcji lista=? sugeruje, że druga wersja jest łatwiejsza do zrozumienia od pierwszej. Stwierdzamy w niej, że dwie złożone wartości są sobie równe, jeśli druga jest stworzona za pomocą tego samego konstruktora co pierwsza oraz jeśli ele- menty wykorzystane w tym konstruktorze są takie same. Ten pomysł można wykorzy- stać podczas opracowywania innych funkcji porównujących ze sobą dane wejściowe. Aby potwierdzić nasze przypuszczenie, spójrzmy na funkcję porównującą strony WWW: ;; www=? : strona-www strona-www -> boolean ;; określa, czy dana-strona i inna-strona mają taki sam kształt drzewa ;; i zawierają te same symbole ułożone w tym samym porządku (define (www=? dana-strona inna-strona) …) Przypomnij sobie definicję dla prostych stron WWW: strona-WWW (w skrócie SW) jest albo: (1) empty; (2) (cons s sw), gdzie s jest symbolem, zaś sw jest stroną WWW; (3) (cons esw sw), gdzie esw i sw są stronami WWW. Definicja danych zawiera trzy klauzule, co oznacza, że jeśli chcielibyśmy opracować funk- cję www=? zgodnie ze zmodyfikowaną metodą projektowania, musielibyśmy przestu- diować dziewięć przypadków. Wykorzystując zamiast tego doświadczenie zdobyte pod- czas tworzenia funkcji lista=?, możemy rozpocząć pracę od prostego szablonu dla stron WWW: (define (www=? dana-strona inna-strona) (cond [(empty? dana-strona) …] [(symbol? (first dana-strona)) … (first dana-strona) … (first inna-strona) … … (www=? (rest dana-strona) (rest inna-strona)) …] [else … (www=? (first dana-strona) (first inna-strona)) … … (www=? (rest dana-strona) (rest inna-strona)) …]))
258 17. PRZETWARZANIE DWÓCH SKOMPLIKOWANYCH ELEMENTÓW DANYCH W drugiej klauzuli wyrażenia cond ponownie musimy postępować podobnie jak w przy- padku funkcji godziny->wynagrodzenia i lista=?. Oznacza to, że mówimy, iż inna-strona musi mieć taki sam kształt co dana-strona, jeśli ma być identyczna i mamy przetwarzać obie strony w analogiczny sposób. Rozumowanie dla drugiej klauzuli jest podobne. W miarę ulepszania powyższego szablonu musimy znowu dodać warunki związane z parametrem inna-strona, aby upewnić się, że odpowiednie selektory będą działać po- prawnie: (define (www=? dana-strona inna-strona) (cond [(empty? dana-strona) (empty? inna-strona)] [(symbol? (first dana-strona)) (and (and (cons? inna-strona) (symbol? (first inna-strona))) (and (symbol=? (first dana-strona) (first inna-strona)) (www=? (rest dana-strona) (rest inna-strona))))] [else (and (and (cons? inna-strona) (list? (first inna-strona))) (and (www=? (first dana-strona) (first inna-strona)) (www=? (rest dana-strona) (rest inna-strona))))])) Musimy zwłaszcza upewnić się w drugiej i trzeciej klauzuli, że inna-strona jest skonstru- owaną listą, oraz że jej pierwszy element jest symbolem lub listą. W przeciwnym przy- padku funkcja byłaby analogiczna z funkcją lista=? i działałaby w identyczny sposób. Ćwiczenia Ćwiczenie 17.23. Narysuj tabelę opartą na definicji danych dla prostej strony WWW. Opracuj przynajmniej po jednym przykładzie dla każdego z dziewięciu przypadków. Przetestuj funkcję www=? dla tych przykładów. Ćwiczenie 17.24. Opracuj funkcję posn=?, która pobiera dwie struktury posn i określa, czy są identyczne. Ćwiczenie 17.25. Opracuj funkcję drzewo=?, która pobierze dwa drzewa binarne i określi, czy są identyczne. Ćwiczenie 17.26. Przeanalizuj poniższe dwie wzajemnie rekursywne definicje danych: s-lista jest albo: (1) listą pustą, empty, albo (2) (cons s sl), gdzie s jest s-wyr, zaś sl jest listą s-lista. s-wyr jest albo: (1) liczbą, (2) wartością logiczną, (3) symbolem, (4) listą s-lista.
RÓWNOŚĆ I TESTOWANIE 259 Opracuj funkcję s-lista=?, która pobiera dwie listy s-lista i określa, czy są identyczne. Po- dobnie jak w przypadku list liczb, dwie listy zgodne z definicją klasy s-lista są sobie równe, jeśli zawierają te same elementy na analogicznych pozycjach. Skoro przeanalizowaliśmy już problem równości pewnych wartości, możemy wró- cić do oryginalnego źródła rozważań w tym rozdziale: funkcji testujących. Przypuśćmy, że chcemy przetestować funkcję godziny->wynagrodzenia z podrozdziału „Jednoczesne przetwarzanie dwóch list. Przypadek 2.”: (godziny->wynagrodzenia (cons 5.65 (cons 8.75 empty)) (cons 40 (cons 30 empty))) = (cons 226.0 (cons 262.5 empty)) Jeśli po prostu wpiszemy wywołanie tej funkcji w oknie Interactions lub dodamy je na końcu okna Definitions, musimy ręcznie porównać otrzymany wynik z przewidywaną wartością. Dla krótkich list, podobnych do powyższej, jest to możliwe; dla długich list, głębokich stron WWW lub innych dużych danych złożonych ręczne porównywanie mo- że być źródłem błędów. Korzystając z funkcji porównujących podobnych do lista=?, możemy znacznie zre- dukować konieczność ręcznego porównywania wyników testów. W naszym obecnym przypadku możemy dodać następujące wyrażenie: (lista=? (godziny->wynagrodzenia (cons 5.65 (cons 8.75 empty)) (cons 40 (cons 30 empty))) (cons 226.0 (cons 262.5 empty))) na końcu okna Definitions. Jeśli klikniemy teraz przycisk Execute, musimy tylko odczytać w oknie Interactions, czy wszystkie podobne testy zwróciły wartość true. W rzeczywistości możemy iść jeszcze dalej. Możemy napisać funkcję testującą po- dobną do tej z listingu 17.6. Klasa wynik-testow składa się z wartości i listy czterech ele- mentów: łańcucha "złe wyniki testów:" i trzech list. Korzystając z naszej nowej zewnętrz- nej funkcji, możemy przetestować godziny->wynagrodzenia w sposób następujący: (testuj-godziny->wynagrodzenia (cons 5.65 (cons 8.75 empty)) (cons 40 (cons 30 empty)) (cons 226.0 (cons 262.5 empty))) Listing 17.6. Funkcja testująca ;; testuj-godziny->wynagrodzenia : lista-liczb lista-liczb lista-liczb -> wynik-testow ;; testuje funkcję godziny->wynagrodzenia (define (testuj-godziny->wynagrodzenia dana-lista inna-lista oczekiwany-wynik) (cond [(lista=? (godziny->wynagrodzenia dana-lista inna-lista) oczekiwany-wynik) true] [else (list "złe wyniki testów:" dana-lista inna-lista oczekiwany-wynik)]))
260 17. PRZETWARZANIE DWÓCH SKOMPLIKOWANYCH ELEMENTÓW DANYCH Jeśli coś nie zadziała poprawnie w naszych testach, wspomniana czteroelementowa lista określi dokładnie, w którym przypadku wynik różni się od oczekiwanego. Testowanie za pomocą równości? Twórcy języka Scheme przewidzieli konieczność sto- sowania ogólnej funkcji porównującej dane i udostępnili ją: ;; equal? : dowolna-wartosc dowolna-wartosc -> boolean ;; określa, czy dwie wartości są strukturalnie identyczne ;; i zawierają te same wartości atomowe na analogicznych pozycjach Jeśli stosujemy equal? dla dwóch list, funkcja porównuje je w taki sam sposób, jak robiła to funkcja lista=?; kiedy dajemy na wejściu funkcji equal? parę struktur, to funkcja po- równuje kolejno odpowiednie pola, jeśli obie dane należą do tego samego typu struktur; jeśli natomiast uruchomimy funkcję equal? dla dwóch danych atomowych, dane te zo- staną porównane za pomocą =, symbol=? lub boolean=?, w zależności od ich typu. Wskazówka dotycząca testowania Używaj funkcji equal? w procesie testowania (jeśli konieczne jest porównywanie wartości). Nieposortowane listy: W niektórych przypadkach stosujemy listy, mimo że porządek elementów nie gra roli. Ważne jest wówczas posiadanie takich funkcji, jak zawiera-te- same-liczby (patrz ćwiczenie 17.21), jeśli chcemy określić, czy wyniki wywołania jakiejś funkcji zawierają odpowiednie elementy. Ćwiczenia Ćwiczenie 17.27. Zdefiniuj, za pomocą funkcji equal?, funkcję testującą funkcję zastap- empty-lista z podrozdziału „Jednoczesne przetwarzanie dwóch list. Przypadek 1.”. Sfor- mułuj także przykłady będące przypadkami testowymi w tej funkcji. Ćwiczenie 17.28. Zdefiniuj funkcję testuj-wybierz-z-listy, która będzie zarządzać przy- padkami testowymi dla funkcji wybierz-z-listy z podrozdziału „Jednoczesne przetwarza- nie dwóch list. Przypadek 1.”. Sformułuj przykłady z rozdziału jako przypadki testowe dla funkcji testuj-wybierz-z-listy. Ćwiczenie 17.29. Zdefiniuj funkcję testuj-interpretuj, która będzie przeprowadzać testy funkcji interpretuj-z-definicjami za pomocą funkcji equal?. Sformułuj ponownie przypadki testowe za pomocą nowej funkcji.

Recommended

Programowanie. Koncepcje, techniki i modele
Programowanie. Koncepcje, techniki i modeleProgramowanie. Koncepcje, techniki i modele
Programowanie. Koncepcje, techniki i modele
Wydawnictwo Helion
 
Programowanie zorientowane obiektowo
Programowanie zorientowane obiektowoProgramowanie zorientowane obiektowo
Programowanie zorientowane obiektowo
Wydawnictwo Helion
 
Prolog. Programowanie
Prolog. ProgramowanieProlog. Programowanie
Prolog. Programowanie
Wydawnictwo Helion
 
Visual Basic .NET. Wzorce projektowe
Visual Basic .NET. Wzorce projektoweVisual Basic .NET. Wzorce projektowe
Visual Basic .NET. Wzorce projektowe
Wydawnictwo Helion
 
C#. Wzorce projektowe
C#. Wzorce projektoweC#. Wzorce projektowe
C#. Wzorce projektowe
Wydawnictwo Helion
 
eXtreme programming
eXtreme programmingeXtreme programming
eXtreme programming
Wydawnictwo Helion
 
Informatyka
InformatykaInformatyka
Informatyka
Szymon Konkol - Publikacje Cyfrowe
 
UML. Inżynieria oprogramowania. Wydanie II
UML. Inżynieria oprogramowania. Wydanie IIUML. Inżynieria oprogramowania. Wydanie II
UML. Inżynieria oprogramowania. Wydanie II
Wydawnictwo Helion
 

Recommended

Programowanie. Koncepcje, techniki i modele
Programowanie. Koncepcje, techniki i modeleProgramowanie. Koncepcje, techniki i modele
Programowanie. Koncepcje, techniki i modele
Wydawnictwo Helion
 
Programowanie zorientowane obiektowo
Programowanie zorientowane obiektowoProgramowanie zorientowane obiektowo
Programowanie zorientowane obiektowo
Wydawnictwo Helion
 
Prolog. Programowanie
Prolog. ProgramowanieProlog. Programowanie
Prolog. Programowanie
Wydawnictwo Helion
 
Visual Basic .NET. Wzorce projektowe
Visual Basic .NET. Wzorce projektoweVisual Basic .NET. Wzorce projektowe
Visual Basic .NET. Wzorce projektowe
Wydawnictwo Helion
 
C#. Wzorce projektowe
C#. Wzorce projektoweC#. Wzorce projektowe
C#. Wzorce projektowe
Wydawnictwo Helion
 
eXtreme programming
eXtreme programmingeXtreme programming
eXtreme programming
Wydawnictwo Helion
 
Informatyka
InformatykaInformatyka
Informatyka
Szymon Konkol - Publikacje Cyfrowe
 
UML. Inżynieria oprogramowania. Wydanie II
UML. Inżynieria oprogramowania. Wydanie IIUML. Inżynieria oprogramowania. Wydanie II
UML. Inżynieria oprogramowania. Wydanie II
Wydawnictwo Helion
 
ABC ochrony komputera przed atakami hakera
ABC ochrony komputera przed atakami hakeraABC ochrony komputera przed atakami hakera
ABC ochrony komputera przed atakami hakera
Wydawnictwo Helion
 
Projektowanie struktur Active Directory
Projektowanie struktur Active DirectoryProjektowanie struktur Active Directory
Projektowanie struktur Active Directory
Wydawnictwo Helion
 
BeStCAD dla AutoCAD-a 2002 LT
BeStCAD dla AutoCAD-a 2002 LTBeStCAD dla AutoCAD-a 2002 LT
BeStCAD dla AutoCAD-a 2002 LT
Wydawnictwo Helion
 
Visual Basic .NET. Księga eksperta
Visual Basic .NET. Księga ekspertaVisual Basic .NET. Księga eksperta
Visual Basic .NET. Księga eksperta
Wydawnictwo Helion
 
mod_perl. Podręcznik programisty
mod_perl. Podręcznik programistymod_perl. Podręcznik programisty
mod_perl. Podręcznik programisty
Wydawnictwo Helion
 
ActionScript. Przewodnik encyklopedyczny
ActionScript. Przewodnik encyklopedycznyActionScript. Przewodnik encyklopedyczny
ActionScript. Przewodnik encyklopedyczny
Wydawnictwo Helion
 
XSLT dla każdego
XSLT dla każdegoXSLT dla każdego
XSLT dla każdego
Wydawnictwo Helion
 
TCP/IP dla każdego
TCP/IP dla każdegoTCP/IP dla każdego
TCP/IP dla każdego
Wydawnictwo Helion
 
ABC sieci komputerowych
ABC sieci komputerowychABC sieci komputerowych
ABC sieci komputerowych
Wydawnictwo Helion
 
Język C. Programowanie
Język C. ProgramowanieJęzyk C. Programowanie
Język C. Programowanie
Wydawnictwo Helion
 
Programowanie. Od podstaw
Programowanie. Od podstawProgramowanie. Od podstaw
Programowanie. Od podstaw
Wydawnictwo Helion
 
J2EE. Podstawy programowania aplikacji korporacyjnych
J2EE. Podstawy programowania aplikacji korporacyjnychJ2EE. Podstawy programowania aplikacji korporacyjnych
J2EE. Podstawy programowania aplikacji korporacyjnych
Wydawnictwo Helion
 
C++. Inżynieria programowania
C++. Inżynieria programowaniaC++. Inżynieria programowania
C++. Inżynieria programowania
Wydawnictwo Helion
 
Więcej niż architektura oprogramowania
Więcej niż architektura oprogramowaniaWięcej niż architektura oprogramowania
Więcej niż architektura oprogramowania
Wydawnictwo Helion
 
Algorytmy, struktury danych i techniki programowania. Wydanie III
Algorytmy, struktury danych i techniki programowania. Wydanie IIIAlgorytmy, struktury danych i techniki programowania. Wydanie III
Algorytmy, struktury danych i techniki programowania. Wydanie III
Wydawnictwo Helion
 
Struktury danych i techniki obiektowe na przykładzie Javy 5.0
Struktury danych i techniki obiektowe na przykładzie Javy 5.0Struktury danych i techniki obiektowe na przykładzie Javy 5.0
Struktury danych i techniki obiektowe na przykładzie Javy 5.0
Wydawnictwo Helion
 
Sprzedaj swój program. Droga do udanych projektów programistycznych
Sprzedaj swój program. Droga do udanych projektów programistycznychSprzedaj swój program. Droga do udanych projektów programistycznych
Sprzedaj swój program. Droga do udanych projektów programistycznych
Wydawnictwo Helion
 
Modelowanie danych
Modelowanie danychModelowanie danych
Modelowanie danych
Wydawnictwo Helion
 
C++. Potęga języka. Od przykładu do przykładu
C++. Potęga języka. Od przykładu do przykładuC++. Potęga języka. Od przykładu do przykładu
C++. Potęga języka. Od przykładu do przykładu
Wydawnictwo Helion
 
Agile. Programowanie zwinne: zasady, wzorce i praktyki zwinnego wytwarzania o...
Agile. Programowanie zwinne: zasady, wzorce i praktyki zwinnego wytwarzania o...Agile. Programowanie zwinne: zasady, wzorce i praktyki zwinnego wytwarzania o...
Agile. Programowanie zwinne: zasady, wzorce i praktyki zwinnego wytwarzania o...
Wydawnictwo Helion
 
Komputer PC w nowoczesnej firmie
Komputer PC w nowoczesnej firmieKomputer PC w nowoczesnej firmie
Komputer PC w nowoczesnej firmie
Wydawnictwo Helion
 
MS Project 2002. Zarządzanie projektami
MS Project 2002. Zarządzanie projektamiMS Project 2002. Zarządzanie projektami
MS Project 2002. Zarządzanie projektami
Wydawnictwo Helion
 

More Related Content

Viewers also liked

ABC ochrony komputera przed atakami hakera
ABC ochrony komputera przed atakami hakeraABC ochrony komputera przed atakami hakera
ABC ochrony komputera przed atakami hakera
Wydawnictwo Helion
 
Projektowanie struktur Active Directory
Projektowanie struktur Active DirectoryProjektowanie struktur Active Directory
Projektowanie struktur Active Directory
Wydawnictwo Helion
 
BeStCAD dla AutoCAD-a 2002 LT
BeStCAD dla AutoCAD-a 2002 LTBeStCAD dla AutoCAD-a 2002 LT
BeStCAD dla AutoCAD-a 2002 LT
Wydawnictwo Helion
 
Visual Basic .NET. Księga eksperta
Visual Basic .NET. Księga ekspertaVisual Basic .NET. Księga eksperta
Visual Basic .NET. Księga eksperta
Wydawnictwo Helion
 
mod_perl. Podręcznik programisty
mod_perl. Podręcznik programistymod_perl. Podręcznik programisty
mod_perl. Podręcznik programisty
Wydawnictwo Helion
 
ActionScript. Przewodnik encyklopedyczny
ActionScript. Przewodnik encyklopedycznyActionScript. Przewodnik encyklopedyczny
ActionScript. Przewodnik encyklopedyczny
Wydawnictwo Helion
 
XSLT dla każdego
XSLT dla każdegoXSLT dla każdego
XSLT dla każdego
Wydawnictwo Helion
 
TCP/IP dla każdego
TCP/IP dla każdegoTCP/IP dla każdego
TCP/IP dla każdego
Wydawnictwo Helion
 
ABC sieci komputerowych
ABC sieci komputerowychABC sieci komputerowych
ABC sieci komputerowych
Wydawnictwo Helion
 
Język C. Programowanie
Język C. ProgramowanieJęzyk C. Programowanie
Język C. Programowanie
Wydawnictwo Helion
 

Viewers also liked (10)

ABC ochrony komputera przed atakami hakera
ABC ochrony komputera przed atakami hakeraABC ochrony komputera przed atakami hakera
ABC ochrony komputera przed atakami hakera
 
Projektowanie struktur Active Directory
Projektowanie struktur Active DirectoryProjektowanie struktur Active Directory
Projektowanie struktur Active Directory
 
BeStCAD dla AutoCAD-a 2002 LT
BeStCAD dla AutoCAD-a 2002 LTBeStCAD dla AutoCAD-a 2002 LT
BeStCAD dla AutoCAD-a 2002 LT
 
Visual Basic .NET. Księga eksperta
Visual Basic .NET. Księga ekspertaVisual Basic .NET. Księga eksperta
Visual Basic .NET. Księga eksperta
 
mod_perl. Podręcznik programisty
mod_perl. Podręcznik programistymod_perl. Podręcznik programisty
mod_perl. Podręcznik programisty
 
ActionScript. Przewodnik encyklopedyczny
ActionScript. Przewodnik encyklopedycznyActionScript. Przewodnik encyklopedyczny
ActionScript. Przewodnik encyklopedyczny
 
XSLT dla każdego
XSLT dla każdegoXSLT dla każdego
XSLT dla każdego
 
TCP/IP dla każdego
TCP/IP dla każdegoTCP/IP dla każdego
TCP/IP dla każdego
 
ABC sieci komputerowych
ABC sieci komputerowychABC sieci komputerowych
ABC sieci komputerowych
 
Język C. Programowanie
Język C. ProgramowanieJęzyk C. Programowanie
Język C. Programowanie
 

Similar to Projektowanie oprogramowania. Wstęp do programowania i techniki komputerowej

Programowanie. Od podstaw
Programowanie. Od podstawProgramowanie. Od podstaw
Programowanie. Od podstaw
Wydawnictwo Helion
 
J2EE. Podstawy programowania aplikacji korporacyjnych
J2EE. Podstawy programowania aplikacji korporacyjnychJ2EE. Podstawy programowania aplikacji korporacyjnych
J2EE. Podstawy programowania aplikacji korporacyjnych
Wydawnictwo Helion
 
C++. Inżynieria programowania
C++. Inżynieria programowaniaC++. Inżynieria programowania
C++. Inżynieria programowania
Wydawnictwo Helion
 
Więcej niż architektura oprogramowania
Więcej niż architektura oprogramowaniaWięcej niż architektura oprogramowania
Więcej niż architektura oprogramowania
Wydawnictwo Helion
 
Algorytmy, struktury danych i techniki programowania. Wydanie III
Algorytmy, struktury danych i techniki programowania. Wydanie IIIAlgorytmy, struktury danych i techniki programowania. Wydanie III
Algorytmy, struktury danych i techniki programowania. Wydanie III
Wydawnictwo Helion
 
Struktury danych i techniki obiektowe na przykładzie Javy 5.0
Struktury danych i techniki obiektowe na przykładzie Javy 5.0Struktury danych i techniki obiektowe na przykładzie Javy 5.0
Struktury danych i techniki obiektowe na przykładzie Javy 5.0
Wydawnictwo Helion
 
Sprzedaj swój program. Droga do udanych projektów programistycznych
Sprzedaj swój program. Droga do udanych projektów programistycznychSprzedaj swój program. Droga do udanych projektów programistycznych
Sprzedaj swój program. Droga do udanych projektów programistycznych
Wydawnictwo Helion
 
Modelowanie danych
Modelowanie danychModelowanie danych
Modelowanie danych
Wydawnictwo Helion
 
C++. Potęga języka. Od przykładu do przykładu
C++. Potęga języka. Od przykładu do przykładuC++. Potęga języka. Od przykładu do przykładu
C++. Potęga języka. Od przykładu do przykładu
Wydawnictwo Helion
 
Agile. Programowanie zwinne: zasady, wzorce i praktyki zwinnego wytwarzania o...
Agile. Programowanie zwinne: zasady, wzorce i praktyki zwinnego wytwarzania o...Agile. Programowanie zwinne: zasady, wzorce i praktyki zwinnego wytwarzania o...
Agile. Programowanie zwinne: zasady, wzorce i praktyki zwinnego wytwarzania o...
Wydawnictwo Helion
 
Komputer PC w nowoczesnej firmie
Komputer PC w nowoczesnej firmieKomputer PC w nowoczesnej firmie
Komputer PC w nowoczesnej firmie
Wydawnictwo Helion
 
MS Project 2002. Zarządzanie projektami
MS Project 2002. Zarządzanie projektamiMS Project 2002. Zarządzanie projektami
MS Project 2002. Zarządzanie projektami
Wydawnictwo Helion
 
C++. Algorytmy i struktury danych
C++. Algorytmy i struktury danychC++. Algorytmy i struktury danych
C++. Algorytmy i struktury danych
Wydawnictwo Helion
 
Praktyczny kurs Java
Praktyczny kurs JavaPraktyczny kurs Java
Praktyczny kurs Java
Wydawnictwo Helion
 
MS Project 2003. Zarządzanie projektami. Edycja limitowana
MS Project 2003. Zarządzanie projektami. Edycja limitowanaMS Project 2003. Zarządzanie projektami. Edycja limitowana
MS Project 2003. Zarządzanie projektami. Edycja limitowana
Wydawnictwo Helion
 
Programowanie w języku C. FAQ
Programowanie w języku C. FAQProgramowanie w języku C. FAQ
Programowanie w języku C. FAQ
Wydawnictwo Helion
 
Access 2003 PL. Kurs
Access 2003 PL. KursAccess 2003 PL. Kurs
Access 2003 PL. Kurs
Wydawnictwo Helion
 
Praktyczny kurs SQL
Praktyczny kurs SQLPraktyczny kurs SQL
Praktyczny kurs SQL
Wydawnictwo Helion
 
SolidWorks 2006 w praktyce
SolidWorks 2006 w praktyceSolidWorks 2006 w praktyce
SolidWorks 2006 w praktyce
Wydawnictwo Helion
 
Programowanie w języku C. Szybki start
Programowanie w języku C. Szybki startProgramowanie w języku C. Szybki start
Programowanie w języku C. Szybki start
Wydawnictwo Helion
 

Similar to Projektowanie oprogramowania. Wstęp do programowania i techniki komputerowej (20)

Programowanie. Od podstaw
Programowanie. Od podstawProgramowanie. Od podstaw
Programowanie. Od podstaw
 
J2EE. Podstawy programowania aplikacji korporacyjnych
J2EE. Podstawy programowania aplikacji korporacyjnychJ2EE. Podstawy programowania aplikacji korporacyjnych
J2EE. Podstawy programowania aplikacji korporacyjnych
 
C++. Inżynieria programowania
C++. Inżynieria programowaniaC++. Inżynieria programowania
C++. Inżynieria programowania
 
Więcej niż architektura oprogramowania
Więcej niż architektura oprogramowaniaWięcej niż architektura oprogramowania
Więcej niż architektura oprogramowania
 
Algorytmy, struktury danych i techniki programowania. Wydanie III
Algorytmy, struktury danych i techniki programowania. Wydanie IIIAlgorytmy, struktury danych i techniki programowania. Wydanie III
Algorytmy, struktury danych i techniki programowania. Wydanie III
 
Struktury danych i techniki obiektowe na przykładzie Javy 5.0
Struktury danych i techniki obiektowe na przykładzie Javy 5.0Struktury danych i techniki obiektowe na przykładzie Javy 5.0
Struktury danych i techniki obiektowe na przykładzie Javy 5.0
 
Sprzedaj swój program. Droga do udanych projektów programistycznych
Sprzedaj swój program. Droga do udanych projektów programistycznychSprzedaj swój program. Droga do udanych projektów programistycznych
Sprzedaj swój program. Droga do udanych projektów programistycznych
 
Modelowanie danych
Modelowanie danychModelowanie danych
Modelowanie danych
 
C++. Potęga języka. Od przykładu do przykładu
C++. Potęga języka. Od przykładu do przykładuC++. Potęga języka. Od przykładu do przykładu
C++. Potęga języka. Od przykładu do przykładu
 
Agile. Programowanie zwinne: zasady, wzorce i praktyki zwinnego wytwarzania o...
Agile. Programowanie zwinne: zasady, wzorce i praktyki zwinnego wytwarzania o...Agile. Programowanie zwinne: zasady, wzorce i praktyki zwinnego wytwarzania o...
Agile. Programowanie zwinne: zasady, wzorce i praktyki zwinnego wytwarzania o...
 
Komputer PC w nowoczesnej firmie
Komputer PC w nowoczesnej firmieKomputer PC w nowoczesnej firmie
Komputer PC w nowoczesnej firmie
 
MS Project 2002. Zarządzanie projektami
MS Project 2002. Zarządzanie projektamiMS Project 2002. Zarządzanie projektami
MS Project 2002. Zarządzanie projektami
 
C++. Algorytmy i struktury danych
C++. Algorytmy i struktury danychC++. Algorytmy i struktury danych
C++. Algorytmy i struktury danych
 
Praktyczny kurs Java
Praktyczny kurs JavaPraktyczny kurs Java
Praktyczny kurs Java
 
MS Project 2003. Zarządzanie projektami. Edycja limitowana
MS Project 2003. Zarządzanie projektami. Edycja limitowanaMS Project 2003. Zarządzanie projektami. Edycja limitowana
MS Project 2003. Zarządzanie projektami. Edycja limitowana
 
Programowanie w języku C. FAQ
Programowanie w języku C. FAQProgramowanie w języku C. FAQ
Programowanie w języku C. FAQ
 
Access 2003 PL. Kurs
Access 2003 PL. KursAccess 2003 PL. Kurs
Access 2003 PL. Kurs
 
Praktyczny kurs SQL
Praktyczny kurs SQLPraktyczny kurs SQL
Praktyczny kurs SQL
 
SolidWorks 2006 w praktyce
SolidWorks 2006 w praktyceSolidWorks 2006 w praktyce
SolidWorks 2006 w praktyce
 
Programowanie w języku C. Szybki start
Programowanie w języku C. Szybki startProgramowanie w języku C. Szybki start
Programowanie w języku C. Szybki start
 

More from Wydawnictwo Helion

Tworzenie filmów w Windows XP. Projekty
Tworzenie filmów w Windows XP. ProjektyTworzenie filmów w Windows XP. Projekty
Tworzenie filmów w Windows XP. Projekty
Wydawnictwo Helion
 
Blog, więcej niż internetowy pamiętnik
Blog, więcej niż internetowy pamiętnikBlog, więcej niż internetowy pamiętnik
Blog, więcej niż internetowy pamiętnik
Wydawnictwo Helion
 
Access w biurze i nie tylko
Access w biurze i nie tylkoAccess w biurze i nie tylko
Access w biurze i nie tylko
Wydawnictwo Helion
 
Pozycjonowanie i optymalizacja stron WWW. Ćwiczenia praktyczne
Pozycjonowanie i optymalizacja stron WWW. Ćwiczenia praktycznePozycjonowanie i optymalizacja stron WWW. Ćwiczenia praktyczne
Pozycjonowanie i optymalizacja stron WWW. Ćwiczenia praktyczne
Wydawnictwo Helion
 
E-wizerunek. Internet jako narzędzie kreowania image'u w biznesie
E-wizerunek. Internet jako narzędzie kreowania image'u w biznesieE-wizerunek. Internet jako narzędzie kreowania image'u w biznesie
E-wizerunek. Internet jako narzędzie kreowania image'u w biznesie
Wydawnictwo Helion
 
Microsoft Visual C++ 2008. Tworzenie aplikacji dla Windows
Microsoft Visual C++ 2008. Tworzenie aplikacji dla WindowsMicrosoft Visual C++ 2008. Tworzenie aplikacji dla Windows
Microsoft Visual C++ 2008. Tworzenie aplikacji dla Windows
Wydawnictwo Helion
 
Co potrafi Twój iPhone? Podręcznik użytkownika. Wydanie II
Co potrafi Twój iPhone? Podręcznik użytkownika. Wydanie IICo potrafi Twój iPhone? Podręcznik użytkownika. Wydanie II
Co potrafi Twój iPhone? Podręcznik użytkownika. Wydanie II
Wydawnictwo Helion
 
Makrofotografia. Magia szczegółu
Makrofotografia. Magia szczegółuMakrofotografia. Magia szczegółu
Makrofotografia. Magia szczegółu
Wydawnictwo Helion
 
Windows PowerShell. Podstawy
Windows PowerShell. PodstawyWindows PowerShell. Podstawy
Windows PowerShell. Podstawy
Wydawnictwo Helion
 
Java. Efektywne programowanie. Wydanie II
Java. Efektywne programowanie. Wydanie IIJava. Efektywne programowanie. Wydanie II
Java. Efektywne programowanie. Wydanie II
Wydawnictwo Helion
 
JavaScript. Pierwsze starcie
JavaScript. Pierwsze starcieJavaScript. Pierwsze starcie
JavaScript. Pierwsze starcie
Wydawnictwo Helion
 
Ajax, JavaScript i PHP. Intensywny trening
Ajax, JavaScript i PHP. Intensywny treningAjax, JavaScript i PHP. Intensywny trening
Ajax, JavaScript i PHP. Intensywny trening
Wydawnictwo Helion
 
PowerPoint 2007 PL. Seria praktyk
PowerPoint 2007 PL. Seria praktykPowerPoint 2007 PL. Seria praktyk
PowerPoint 2007 PL. Seria praktyk
Wydawnictwo Helion
 
Excel 2007 PL. Seria praktyk
Excel 2007 PL. Seria praktykExcel 2007 PL. Seria praktyk
Excel 2007 PL. Seria praktyk
Wydawnictwo Helion
 
Access 2007 PL. Seria praktyk
Access 2007 PL. Seria praktykAccess 2007 PL. Seria praktyk
Access 2007 PL. Seria praktyk
Wydawnictwo Helion
 
Word 2007 PL. Seria praktyk
Word 2007 PL. Seria praktykWord 2007 PL. Seria praktyk
Word 2007 PL. Seria praktyk
Wydawnictwo Helion
 
Serwisy społecznościowe. Budowa, administracja i moderacja
Serwisy społecznościowe. Budowa, administracja i moderacjaSerwisy społecznościowe. Budowa, administracja i moderacja
Serwisy społecznościowe. Budowa, administracja i moderacja
Wydawnictwo Helion
 
AutoCAD 2008 i 2008 PL
AutoCAD 2008 i 2008 PLAutoCAD 2008 i 2008 PL
AutoCAD 2008 i 2008 PL
Wydawnictwo Helion
 
Bazy danych. Pierwsze starcie
Bazy danych. Pierwsze starcieBazy danych. Pierwsze starcie
Bazy danych. Pierwsze starcie
Wydawnictwo Helion
 
Inventor. Pierwsze kroki
Inventor. Pierwsze krokiInventor. Pierwsze kroki
Inventor. Pierwsze kroki
Wydawnictwo Helion
 

More from Wydawnictwo Helion (20)

Tworzenie filmów w Windows XP. Projekty
Tworzenie filmów w Windows XP. ProjektyTworzenie filmów w Windows XP. Projekty
Tworzenie filmów w Windows XP. Projekty
 
Blog, więcej niż internetowy pamiętnik
Blog, więcej niż internetowy pamiętnikBlog, więcej niż internetowy pamiętnik
Blog, więcej niż internetowy pamiętnik
 
Access w biurze i nie tylko
Access w biurze i nie tylkoAccess w biurze i nie tylko
Access w biurze i nie tylko
 
Pozycjonowanie i optymalizacja stron WWW. Ćwiczenia praktyczne
Pozycjonowanie i optymalizacja stron WWW. Ćwiczenia praktycznePozycjonowanie i optymalizacja stron WWW. Ćwiczenia praktyczne
Pozycjonowanie i optymalizacja stron WWW. Ćwiczenia praktyczne
 
E-wizerunek. Internet jako narzędzie kreowania image'u w biznesie
E-wizerunek. Internet jako narzędzie kreowania image'u w biznesieE-wizerunek. Internet jako narzędzie kreowania image'u w biznesie
E-wizerunek. Internet jako narzędzie kreowania image'u w biznesie
 
Microsoft Visual C++ 2008. Tworzenie aplikacji dla Windows
Microsoft Visual C++ 2008. Tworzenie aplikacji dla WindowsMicrosoft Visual C++ 2008. Tworzenie aplikacji dla Windows
Microsoft Visual C++ 2008. Tworzenie aplikacji dla Windows
 
Co potrafi Twój iPhone? Podręcznik użytkownika. Wydanie II
Co potrafi Twój iPhone? Podręcznik użytkownika. Wydanie IICo potrafi Twój iPhone? Podręcznik użytkownika. Wydanie II
Co potrafi Twój iPhone? Podręcznik użytkownika. Wydanie II
 
Makrofotografia. Magia szczegółu
Makrofotografia. Magia szczegółuMakrofotografia. Magia szczegółu
Makrofotografia. Magia szczegółu
 
Windows PowerShell. Podstawy
Windows PowerShell. PodstawyWindows PowerShell. Podstawy
Windows PowerShell. Podstawy
 
Java. Efektywne programowanie. Wydanie II
Java. Efektywne programowanie. Wydanie IIJava. Efektywne programowanie. Wydanie II
Java. Efektywne programowanie. Wydanie II
 
JavaScript. Pierwsze starcie
JavaScript. Pierwsze starcieJavaScript. Pierwsze starcie
JavaScript. Pierwsze starcie
 
Ajax, JavaScript i PHP. Intensywny trening
Ajax, JavaScript i PHP. Intensywny treningAjax, JavaScript i PHP. Intensywny trening
Ajax, JavaScript i PHP. Intensywny trening
 
PowerPoint 2007 PL. Seria praktyk
PowerPoint 2007 PL. Seria praktykPowerPoint 2007 PL. Seria praktyk
PowerPoint 2007 PL. Seria praktyk
 
Excel 2007 PL. Seria praktyk
Excel 2007 PL. Seria praktykExcel 2007 PL. Seria praktyk
Excel 2007 PL. Seria praktyk
 
Access 2007 PL. Seria praktyk
Access 2007 PL. Seria praktykAccess 2007 PL. Seria praktyk
Access 2007 PL. Seria praktyk
 
Word 2007 PL. Seria praktyk
Word 2007 PL. Seria praktykWord 2007 PL. Seria praktyk
Word 2007 PL. Seria praktyk
 
Serwisy społecznościowe. Budowa, administracja i moderacja
Serwisy społecznościowe. Budowa, administracja i moderacjaSerwisy społecznościowe. Budowa, administracja i moderacja
Serwisy społecznościowe. Budowa, administracja i moderacja
 
AutoCAD 2008 i 2008 PL
AutoCAD 2008 i 2008 PLAutoCAD 2008 i 2008 PL
AutoCAD 2008 i 2008 PL
 
Bazy danych. Pierwsze starcie
Bazy danych. Pierwsze starcieBazy danych. Pierwsze starcie
Bazy danych. Pierwsze starcie
 
Inventor. Pierwsze kroki
Inventor. Pierwsze krokiInventor. Pierwsze kroki
Inventor. Pierwsze kroki
 

Projektowanie oprogramowania. Wstęp do programowania i techniki komputerowej

  • 1. IDZ DO PRZYK£ADOWY ROZDZIA£ Projektowanie SPIS TRE CI oprogramowania. Wstêp do programowania KATALOG KSI¥¯EK i techniki komputerowej KATALOG ONLINE Autorzy: Matthias Felleisen, Robert Bruce Findler, Matthew Flatt, Shriram Krishnamurthi T³umaczenie: Bartosz Grabski, Miko³aj Szczepaniak ZAMÓW DRUKOWANY KATALOG ISBN: 83-7197-922-3 Tytu³ orygina³u: How to Design Programs TWÓJ KOSZYK Format: B5, stron: 644 Przyk³ady na ftp: 32 kB DODAJ DO KOSZYKA Umiejêtno æ programowania nie ma ju¿ charakteru czysto zawodowego. Ksiêgowi musz¹ siê pos³ugiwaæ arkuszami kalkulacyjnymi i edytorami tekstu, fotografowie korzystaj¹ z edytorów zdjêæ, muzycy programuj¹ syntezatory, za profesjonalni CENNIK I INFORMACJE programi ci tworz¹ skomplikowane aplikacje. Programowanie jest wiêc bardzo po¿¹dan¹ umiejêtno ci¹, potrzebn¹ nie tylko informatykom. Projektowanie ZAMÓW INFORMACJE oprogramowania wymaga takich samych zdolno ci analitycznych, jak matematyka. O NOWO CIACH Jednak, w przeciwieñstwie do matematyki, praca z programami jest aktywnym sposobem zdobywania wiedzy. Obcowanie z oprogramowaniem daje mo¿liwo æ sta³ej ZAMÓW CENNIK interakcji, co pozwala na zg³êbianie wiedzy, eksperymentowanie z ni¹ oraz na sta³¹ samoocenê. Autorzy tej klasycznej publikacji stawiaj¹ tezê, i¿ „ka¿dy powinien nauczyæ siê, jak CZYTELNIA projektowaæ oprogramowanie” i w³a nie nauka podstaw projektowania jest jej tematem g³ównym. W ksi¹¿ce znajdziesz wiele podstawowych algorytmów, wyja nienia takich FRAGMENTY KSI¥¯EK ONLINE pojêæ, jak akumulacja wiedzy czy równo æ ekstensjonalna i intensjonalna, s³owem wszystko to, co stanowi teoretyczn¹ podstawê wiedzy programistycznej. Poznasz miêdzy innymi: • Podstawowe struktury, z których sk³adaj¹ siê programy komputerowe • Proste i z³o¿ony typy danych • Metody przetwarzania danych • Programowanie z u¿yciem rekurencji, algorytmy z nawracaniem • Projektowanie abstrakcyjne • Sposoby gromadzenia wiedzy • Wykorzystanie wektorów Z lektury ksi¹¿ki „Projektowanie oprogramowania. Wstêp do programowania i techniki Wydawnictwo Helion komputerowej” skorzystaj¹ zarówno studenci informatyki, jak te¿ i s³uchacze innych ul. Chopina 6 kierunków oraz wszystkie osoby, które chc¹ podbudowaæ swoj¹ wiedzê praktyczn¹ 44-100 Gliwice solidnymi i przydatnymi podstawami teoretycznymi. tel. (32)230-98-63 e-mail: helion@helion.pl
  • 2. Spis treści Przedmowa ............................................................................................................9 Dlaczego każdy powinien uczyć się programować? .................................................................... 11 Metody projektowania ....................................................................................................................... 12 Wybór Scheme i DrScheme ............................................................................................................... 14 Podział książki..................................................................................................................................... 15 Podziękowania .................................................................................................................................... 18 Część I Przetwarzanie prostych typów danych 19 1. Studenci, nauczyciele i komputery..........................................................21 2. Liczby, wyrażenia i proste programy .....................................................23 Liczby i arytmetyka ............................................................................................................................ 23 Zmienne i programy .......................................................................................................................... 26 Problemy ze zrozumieniem treści zadań ........................................................................................ 29 Błędy...................................................................................................................................................... 30 Projektowanie programów................................................................................................................ 33 3. Program składa się z funkcji i definicji zmiennych ..............................39 Składanie funkcji................................................................................................................................. 40 Definicje zmiennych ........................................................................................................................... 43 Proste ćwiczenia w tworzeniu funkcji............................................................................................. 44 4. Instrukcje warunkowe i funkcje...............................................................47 Wartości logiczne i relacje ................................................................................................................. 47 Funkcje testujące warunki ................................................................................................................. 50 Warunki i funkcje warunkowe ......................................................................................................... 54 Projektowanie funkcji warunkowych.............................................................................................. 57 5. Informacje symboliczne.............................................................................63 Proste ćwiczenia z symbolami.......................................................................................................... 65 6. Dane złożone. Część 1.: Struktury ...........................................................69 Struktury .............................................................................................................................................. 69 Ćwiczenie rozszerzone: rysowanie prostych obrazów .................................................................... 72
  • 3. 4 SPIS TREŚCI Definicje struktur ................................................................................................................................ 75 Definicje danych.................................................................................................................................. 79 Projektowanie funkcji przetwarzających dane złożone .................................................................... 82 Rozszerzone ćwiczenie: przemieszczanie okręgów i prostokątów ............................................ 87 Rozszerzone ćwiczenie: gra w szubienicę ...................................................................................... 91 7. Rodzaje danych...........................................................................................95 Mieszanie i rozróżnianie danych ..................................................................................................... 95 Projektowanie funkcji przetwarzających dane mieszane ........................................................... 100 Składanie funkcji — powtórka ....................................................................................................... 104 Rozszerzone ćwiczenie: przesuwanie figur.................................................................................. 107 Błędne dane wejściowe .................................................................................................................... 108 W1. Składnia i semantyka ...............................................................................111 Słownictwo języka Scheme ............................................................................................................. 112 Gramatyka języka Scheme .............................................................................................................. 112 Znaczenie w języku Scheme ........................................................................................................... 114 Błędy ........................................................ ...........................................................................................118 Wyrażenia logiczne .......................................................................................................................... 121 Definicje zmiennych ......................................................................................................................... 122 Definicje struktur .............................................................................................................................. 124 Część II Przetwarzanie danych dowolnej wielkości 127 9. Dane złożone. Część 2.: Listy .................................................................129 Listy .....................................................................................................................................................129 Definicje danych dla list o dowolnej długości ............................................................................. 133 Przetwarzanie list o dowolnej długości ........................................................................................ 135 Projektowanie funkcji dla rekursywnych definicji danych........................................................ 139 Więcej na temat przetwarzania prostych list ............................................................................... 142 10. Więcej na temat przetwarzania list........................................................147 Funkcje zwracające listy................................................................................................................... 147 Listy zawierające struktury ............................................................................................................. 152 Rozszerzone ćwiczenie: przemieszczanie obrazów .................................................................... 158 11. Liczby naturalne .......................................................................................161 Definiowanie liczb naturalnych...................................................................................................... 161 Przetwarzanie liczb naturalnych dowolnej wielkości................................................................. 163 Rozszerzone ćwiczenie: tworzenie list, testowanie funkcji........................................................ 166 Alternatywne definicje danych dla liczb naturalnych .................................................................. 168 Więcej o naturze liczb naturalnych................................................................................................ 173 12. Łączenie funkcji. Powtórka.....................................................................177 Projektowanie skomplikowanych programów ............................................................................ 177 Rekursywne funkcje zewnętrzne ................................................................................................... 178 Uogólnianie problemów i funkcji................................................................................................... 183 Rozszerzone ćwiczenie: przestawianie słów ................................................................................ 187 W2. Skracanie list .............................................................................................191
  • 4. SPIS TREŚCI 5 Część III Więcej o przetwarzaniu danych dowolnej wielkości 197 14. Więcej rekurencyjnych definicji danych ...............................................199 Struktury w strukturach .................................................................................................................. 199 Rozszerzone ćwiczenie: drzewa poszukiwań binarnych ........................................................... 208 Listy w listach.................................................................................................................................... 212 Rozszerzone ćwiczenie: obliczanie wyrażeń języka Scheme..................................................... 215 15. Wzajemne odwołania w definicjach danych........................................217 Listy struktur. Listy w strukturach................................................................................................ 217 Projektowanie funkcji dla definicji danych zawierających wzajemne odwołania ................. 223 Rozszerzone ćwiczenie: więcej na stronach WWW..................................................................... 225 16. Tworzenie programów metodą iteracyjnego ulepszania...................227 Analiza danych.................................................................................................................................. 228 Definiowanie i ulepszanie klas danych......................................................................................... 229 Ulepszanie funkcji i programów .................................................................................................... 232 17. Przetwarzanie dwóch skomplikowanych elementów danych .........235 Jednoczesne przetwarzanie dwóch list. Przypadek 1. ................................................................. 235 Jednoczesne przetwarzanie dwóch list. Przypadek 2. ................................................................. 237 Jednoczesne przetwarzanie dwóch list. Przypadek 3. ................................................................. 240 Upraszczanie funkcji ........................................................................................................................ 245 Projektowanie funkcji pobierających dwie złożone dane wejściowe ....................................... 247 Ćwiczenia z przetwarzania dwóch złożonych danych wejściowych....................................... 248 Rozszerzone ćwiczenie: obliczanie wyrażeń języka Scheme. Część 2. .................................... 251 Równość i testowanie....................................................................................................................... 253 W3. Lokalne definicje i zasięg leksykalny ....................................................261 Organizowanie programów za pomocą słowa local................................................................... 261 Zasięg leksykalny i struktura blokowa ......................................................................................... 276 Część IV Projektowanie abstrakcyjne 281 19. Podobieństwa w definicjach ...................................................................283 Podobieństwa w funkcjach.............................................................................................................. 283 Podobieństwa w definicjach danych ............................................................................................. 292 20. Funkcje są wartościami............................................................................297 Składnia i semantyka ....................................................................................................................... 297 Kontrakty dla abstrakcyjnych i polimorficznych funkcji ........................................................... 299 21. Projektowanie funkcji abstrakcyjnych na podstawie przykładów...303 Abstrahowanie na podstawie przykładów................................................................................... 303 Ćwiczenia z abstrakcyjnymi funkcjami przetwarzającymi listy ............................................... 309 Abstrakcja i pojedynczy punkt kontroli........................................................................................ 311 Rozszerzone ćwiczenie: przemieszczanie obrazów jeszcze raz ................................................ 312 Uwaga: Projektowanie abstrakcji na podstawie szablonów ...................................................... 314
  • 5. 6 SPIS TREŚCI 22. Projektowanie abstrakcji .........................................................................317 Funkcje zwracające funkcje ............................................................................................................. 317 Projektowanie abstrakcji z funkcjami jako wartościami............................................................. 319 Pierwsze spojrzenie na graficzny interfejs użytkownika ........................................................... 322 23. Przykłady matematyczne........................................................................331 Ciągi i szeregi .................................................................................................................................... 331 Ciągi i szeregi arytmetyczne ........................................................................................................... 333 Ciągi i szeregi geometryczne .......................................................................................................... 334 Pole powierzchni pod wykresem funkcji...................................................................................... 338 Nachylenie funkcji ............................................................................................................................ 340 W4. Bezpośrednie definiowanie funkcji .......................................................345 Część V Rekursja generatywna 351 25. Nowa postać rekursji ...............................................................................353 Modelowanie kuli na stole .............................................................................................................. 354 Szybkie sortowanie........................................................................................................................... 357 26. Projektowanie algorytmów.....................................................................363 Zakończenie ....................................................................................................................................... 365 Rekursja strukturalna a generatywna............................................................................................ 368 Dokonywanie wyborów .................................................................................................................. 369 27. Różne algorytmy rekurencyjne ..............................................................375 Fraktale ............................................................................................................................................... 375 Od plików do linii, od list do list list............................................................................................. 380 Wyszukiwanie binarne .................................................................................................................... 384 Metoda Newtona .............................................................................................................................. 390 Rozszerzone ćwiczenie: eliminacja Gaussa .................................................................................. 392 28. Algorytmy z nawracaniem .....................................................................397 Przechodzenie grafów...................................................................................................................... 397 Rozszerzone ćwiczenie: szachowanie hetmanów........................................................................ 403 W5. Koszt obliczeniowy oraz wektory .........................................................405 Czas konkretny, czas abstrakcyjny ................................................................................................ 405 Definicja wyrażenia „rzędu”........................................................................................................... 410 Pierwsze spojrzenie na wektory..................................................................................................... 412 Część VI Gromadzenie wiedzy 423 30. Utrata wiedzy ...........................................................................................425 Problem przetwarzania strukturalnego ........................................................................................ 425 Problem rekursji generatywnej....................................................................................................... 429 31. Projektowanie funkcji z akumulatorem................................................433 Czy akumulator jest potrzebny? .................................................................................................... 433 Funkcje z akumulatorem ................................................................................................................. 434 Przekształcanie funkcji na funkcje z akumulatorem................................................................... 436
  • 6. SPIS TREŚCI 7 32. Dalsze użycie akumulacji........................................................................447 Rozszerzone ćwiczenie: akumulatory i drzewa........................................................................... 447 Rozszerzone ćwiczenie: misjonarze i ludożercy .......................................................................... 452 Rozszerzone ćwiczenie: plansza gry Solitaire .............................................................................. 455 W6. Natura liczb niedokładnych ...................................................................457 Arytmetyka liczb o stałym rozmiarze ........................................................................................... 457 Przepełnienie ..................................................................................................................................... 463 Niedomiar .......................................................................................................................................... 464 Liczby w DrScheme.......................................................................................................................... 465 Część VII Zmiana stanu zmiennych 467 34. Pamięć dla funkcji ....................................................................................469 35. Przypisanie do zmiennych......................................................................475 Działanie prostych przypisań ......................................................................................................... 475 Sekwencja wyrażeń obliczeniowych.............................................................................................. 477 Przypisania i funkcje ........................................................................................................................ 479 Pierwszy użyteczny przykład......................................................................................................... 482 36. Projektowanie funkcji z pamięcią ..........................................................485 Zapotrzebowanie na pamięć ........................................................................................................... 485 Pamięć i zmienne stanu ................................................................................................................... 487 Funkcje inicjalizujące pamięć .......................................................................................................... 489 Funkcje zmieniające pamięć ............................................................................................................ 489 37. Przykłady zastosowania pamięci...........................................................497 Inicjalizacja stanu .............................................................................................................................. 497 Zmiana stanu przez interakcję z użytkownikiem ....................................................................... 500 Zmiany stanu przez rekursję .......................................................................................................... 508 Ćwiczenia na zmianach stanu ........................................................................................................ 514 Rozszerzone ćwiczenie: zwiedzanie .............................................................................................. 516 W7. Końcowa składnia i semantyka..............................................................519 Słownik Advanced Scheme ............................................................................................................. 519 Gramatyka Advanced Scheme ....................................................................................................... 519 Znaczenie Advanced Scheme ......................................................................................................... 522 Błędy w Advanced Scheme............................................................................................................. 534 Część VIII Zmiana wartości złożonych 539 39. Hermetyzacja ............................................................................................541 Abstrahowanie ze zmiennymi stanu ............................................................................................. 541 Ćwiczenia z hermetyzacji ................................................................................................................ 551 40. Mutacja struktur .......................................................................................553 Struktury z funkcji ............................................................................................................................ 553 Mutacja struktur funkcjonalnych ................................................................................................... 556
  • 7. 8 SPIS TREŚCI Mutacja struktur................................................................................................................................ 558 Mutacja wektorów ............................................................................................................................ 565 Zmiana zmiennych, zmiana struktur ............................................................................................ 567 41. Projektowanie funkcji zmieniających struktury ..................................571 Po co mutować struktury ................................................................................................................ 571 Zasady projektowania strukturalnego i mutacji, część 1. .......................................................... 572 Zasady projektowania strukturalnego i mutacji, część 2. .......................................................... 583 Ćwiczenie rozszerzone: ruchome obrazy po raz ostatni............................................................ 594 42. Równość.....................................................................................................595 Równość ekstensjonalna .................................................................................................................. 595 Równość intensjonalna..................................................................................................................... 596 43. Zmiana struktur, wektorów i obiektów................................................601 Ćwiczenia praktyczne z wektorami............................................................................................... 601 Zbiory struktur z cyklami................................................................................................................ 616 Nawracanie ze stanem ..................................................................................................................... 626 Zakończenie ..............................................................................................629 Technika obliczeniowa..................................................................................................................... 629 Programowanie ................................................................................................................................. 630 Krok naprzód..................................................................................................................................... 631 Dodatki 633 Skorowidz..................................................................................................635
  • 8. 17 Przetwarzanie dwóch skomplikowanych elementów danych Czasami funkcja pobiera dwa argumenty należące do klas zdefiniowanych za pomocą skomplikowanych definicji danych. W niektórych przypadkach jeden z argumentów powinien być traktowany tak, jakby był argumentem atomowym; precyzyjnie sformu- łowany opis celu zazwyczaj to wyjaśnia. W innych przypadkach oba argumenty muszą być przetwarzane równolegle. Czasem funkcja będzie musiała brać pod uwagę wszystkie możliwe przypadki i odpowiednio przetwarzać dane argumenty. Ten rozdział ilustruje te trzy możliwości za pomocą przykładów i wprowadza rozszerzoną metodę projekto- wania dla ostatniego przypadku. W ostatnim podrozdziale omawiamy równoważność danych złożonych i jej związek z procesem testowania; ma to istotne znaczenie dla au- tomatyzacji testów funkcji. Jednoczesne przetwarzanie dwóch list. Przypadek 1. Przeanalizuj następujący kontrakt, opis celu i nagłówek: ;; zastap-empty-lista : lista-liczb lista-liczb -> lista-liczb ;; tworzy nową listę zastępując empty w liście dana-lista-liczb1 listą dana-lista-liczb2 (define (zastap-empty-lista dana-lista-liczb1 dana-lista-liczb2) …) Kontrakt mówi, że funkcja pobiera dwie listy; z takim zdarzeniem nie spotkaliśmy się wcześniej. Zobaczmy, jak nasza metoda projektowania sprawdzi się w tym przypadku. Po pierwsze, tworzymy przykłady. Przypuśćmy, że pierwszą daną wejściową jest empty. Funkcja zastap-empty-lista powinna w takim przypadku zwrócić drugi argument, niezależnie od tego, co zawiera: (zastap-empty-lista empty L) =L W powyższym równaniu L reprezentuje dowolną listę liczb. Przypuśćmy teraz, że pierwszy argument jest różny od empty. Opis celu mówi, że powinniśmy w takim przy- padku zastąpić empty na końcu listy dana-lista-liczb1 listą dana-lista-liczb2:
  • 9. 236 17. PRZETWARZANIE DWÓCH SKOMPLIKOWANYCH ELEMENTÓW DANYCH (zastap-empty-lista (cons 1 empty) L) ;; oczekiwana wartość: (cons 1 L) (zastap-empty-lista (cons 2 (cons 1 empty)) L) ;; oczekiwana wartość: (cons 2 (cons 1 L)) (zastap-empty-lista (cons 2 (cons 11 (cons 1 empty))) L) ;; oczekiwana wartość: (cons 2 (cons 11 (cons 1 L))) W powyższych przykładach L ponownie reprezentuje dowolną listę liczb. Przykłady sugerują, że tak długo, jak drugi argument jest listą, nie ma znaczenia, co on zawiera; w przeciwnym przypadku nie miałoby sensu zastępowanie empty drugim argumentem. Oznacza to, że mając na uwadze pierwszy argument, powinniśmy wyko- rzystać szablon dla funkcji przetwarzających listy: (define (zastap-empty-lista dana-lista-liczb1 dana-lista-liczb2) (cond ((empty? dana-lista-liczb1) …) (else … (first dana-lista-liczb1) … (zastap-empty-lista (rest dana-lista-liczb1) dana-lista-liczb2) … ))) Drugi argument traktujemy na razie tak, jakby był daną atomową. Wypełnijmy teraz puste miejsca w szablonie zgodnie z zaleceniami metody projekto- wania. Jeśli lista dana-lista-liczb1 jest pusta, funkcja zastap-empty-lista zwraca dana-lista-liczb2 zgodnie z naszymi przykładami. W drugiej klauzuli wyrażenia cond, odpowiadającej danej na wejściu niepustej liście dana-lista-liczb1, musimy przeanalizować dostępne wyrażenia: (1) (first dana-lista-liczb1) wyciąga pierwszy element listy, (2) (zastap-empty-lista (rest dana-lista-liczb1) dana-lista-liczb2) zamienia empty na liście (rest dana-lista-liczb1) listą dana-lista-liczb2. Aby lepiej zrozumieć, co to oznacza, przeanalizuj poniższy przykład: (zastap-empty-lista (cons 2 (cons 11 (cons 1 empty))) L) ;; oczekiwana wartość: (cons 2 (cons 11 (cons 1 L))) Powyżej (first dana-lista-liczb1) wynosi 2, (rest dana-lista-liczb1) ma wartość (cons 11 (cons 1 empty)), zaś (zastap-empty-lista (rest dana-lista-liczb1) dana-lista-liczb2) zwraca wartość (cons 11 (cons 1 dana-lista-liczb2)). Łącząc liczbę 2 z ostatnią wartością za pomocą in- strukcji cons, możemy otrzymać pożądany wynik. Ogólnie: (cons (first dana-lista-liczb1) (zastap-empty-lista (rest dana-lista-liczb1) dana-lista- liczb2)) jest wynikiem drugiej klauzuli wyrażenia cond. Listing 17.1 zawiera kompletną definicję funkcji.
  • 10. JEDNOCZESNE PRZETWARZANIE DWÓCH LIST. PRZYPADEK 2. 237 Listing 17.1. Kompletna definicja funkcji zastap-empty-lista ;; zastap-empty-lista : lista-liczb lista-liczb -> lista-liczb ;; tworzy nową listę zastępując empty w liście dana-lista-liczb1 listą dana-lista-liczb2 (define (zastap-empty-lista dana-lista-liczb1 dana-lista-liczb2) (cond ((empty? dana-lista-liczb1) dana-lista-liczb2) (else (cons (first dana-lista-liczb1) (zastap-empty-lista (rest dana-lista-liczb1) dana-lista-liczb2))))) Ćwiczenia Ćwiczenie 17.1. W wielu ćwiczeniach używaliśmy operacji append języka Scheme, która pobiera trzy listy i zestawia ich elementy w jedną listę: (append (list 'a) (list 'b 'c) (list 'd 'e 'f)) ;; oczekiwana wartość: (list 'a 'b 'c 'd 'e 'f) Wykorzystaj funkcję zastap-empty-lista do zdefiniowania funkcji nasz-append, która powinna działać identycznie jak append udostępniany w języku Scheme. Ćwiczenie 17.2. Opracuj funkcję krzyzuj, która pobierze listę symboli oraz listę liczb i zwróci wszystkie możliwe pary symboli z liczbami. Przykład: (krzyzuj '(a b c) '(1 2)) ;; oczekiwana wartość: (list (list 'a 1) (list 'a 2) (list 'b 1) (list 'b 2) (list 'c 1) (list 'c 2)) Jednoczesne przetwarzanie dwóch list. Przypadek 2. W rozdziale 10. opracowaliśmy funkcję godziny->wynagrodzenie obliczającą wynagro- dzenie pracowników na podstawie przepracowanych godzin. Funkcja pobierała listę liczb (przepracowanych przez pracowników godzin) i zwracała inną listę liczb (należ- nych wynagrodzeń). Dla uproszczenia założyliśmy, że wszyscy pracownicy mają taką samą stawkę godzinową. Nawet jednak małe firmy zatrudniają pracowników na zróż- nicowanych warunkach. Przeważnie księgowy firmy utrzymuje dwa zbiory informacji: stałą, która między innymi zawiera stawkę godzinową danego pracownika, oraz tym- czasową, w której zawarta jest informacja o liczbie przepracowanych w ostatnich mie- siącach godzin. Nowy, rozszerzony opis problemu oznacza, że funkcja powinna pobierać dwie listy. Aby uprościć sobie ten problem, załóżmy, że listy zawierają jedynie liczby: jedna — stawki godzinowe, druga — liczby przepracowanych godzin. Oto nasz kontrakt, opis celu i nagłówek:
  • 11. 238 17. PRZETWARZANIE DWÓCH SKOMPLIKOWANYCH ELEMENTÓW DANYCH ;; godziny->wynagrodzenia : lista-liczb lista-liczb -> lista-liczb ;; konstruuje nową listę zawierającą iloczyny odpowiednich ;; elementów list dana-lista-liczb1 i dana-lista-liczb2 ;; ZAŁOŻENIE: listy mają równą długość (define (godziny->wynagrodzenia dana-lista-liczb1 dana-lista-liczb2) …) Możemy traktować listę dana-lista-liczb1 jako listę stawek godzinowych, zaś dana-lista- liczb2 jako listę przepracowanych w ostatnim miesiącu godzin. Aby otrzymać listę wy- nagrodzeń, musimy przemnożyć odpowiednie liczby z obu list. Spójrzmy na kilka przykładów: (godziny->wynagrodzenia empty empty) ;; oczekiwana wartość: empty (godziny->wynagrodzenia (cons 5.65 empty) (cons 40 empty)) ;; oczekiwana wartość: (cons 226.0 empty) (godziny->wynagrodzenia (cons 5.65 (cons 8.75 empty)) (cons 40.0 (cons 30.0 empty))) ;; oczekiwana wartość: (cons 226.0 (cons 262.5 empty)) We wszystkich trzech przykładach na wejściu funkcji podano pary list takich samych długości. Jak napisaliśmy w dodatku do opisu celu, funkcja zakłada, że dane spełniają ten warunek — i faktycznie, stosowanie funkcji z naruszeniem tego warunku nie ma sensu. Warunek dotyczący danych wejściowych można wyjaśnić podczas opracowywania szablonu. Konkretnie, warunek mówi, że (empty? dana-lista-liczb1) ma wartość true wtedy i tylko wtedy, gdy (empty? dana-lista-liczb2) ma wartość true. Co więcej, (cons? dana-lista- liczb1) ma wartość true wtedy i tylko wtedy, gdy (cons? dana-lista-liczb2) ma wartość true. Innymi słowy, warunek upraszcza projekt struktury wyrażeń warunkowych cond w sza- blonie, ponieważ oznacza, że szablon jest podobny do szablonu dla funkcji przetwarza- jących listy: (define (godziny->wynagrodzenia dana-lista-liczb1 dana-lista-liczb2) (cond ((empty? dana-lista-liczb1) …) (else … ))) W pierwszej klauzuli cond zarówno dana-lista-liczb1 jak i dana-lista-liczb2 są listami pustymi — empty. Nie potrzebujemy więc żadnego selektora. W drugiej klauzuli za- równo dana-lista-liczb1 jak i dana-lista-liczb2 są skonstruowanymi listami, co oznacza, że potrzebujemy czterech selektorów: (define (godziny->wynagrodzenia dana-lista-liczb1 dana-lista-liczb2) (cond ((empty? dana-lista-liczb1) …)
  • 12. JEDNOCZESNE PRZETWARZANIE DWÓCH LIST. PRZYPADEK 2. 239 (else … (first dana-lista-liczb1) … (first dana-lista-liczb2) … … (rest dana-lista-liczb1) … (rest dana-lista-liczb2) … ))) Ponieważ ostatnie dwa selektory dotyczą list o identycznych długościach, w oczywisty sposób możemy je wykorzystać w naturalnej rekursji funkcji godziny->wynagrodzenia: (define (godziny->wynagrodzenia dana-lista-liczb1 dana-lista-liczb2) (cond ((empty? dana-lista-liczb1) …) (else … (first dana-lista-liczb1) … (first dana-lista-liczb2) … … (godziny->wynagrodzenia (rest dana-lista-liczb1) (rest dana-lista-liczb2)) … ))) Jedynym niezwykłym elementem tego szablonu jest rekursywne wywołanie funkcji zło- żone z dwóch wyrażeń, z których oba są selektorami dwóch argumentów funkcji. Jak się już przekonaliśmy, idea działania funkcji jest łatwa do wytłumaczenia dzięki założeniu, że dana-lista-liczb1 i dana-lista-liczb2 mają równą długość. Podczas definiowania funkcji będziemy postępować zgodnie z zaleceniami metody projektowania. Pierwszy przykład oznacza, że odpowiedzią pierwszej klauzuli wyraże- nia cond powinna być lista pusta — empty. W drugiej klauzuli mamy do dyspozycji trzy wartości: (1) (first dana-lista-liczb1), która reprezentuje pierwszy element listy stawek godzino- wych; (2) (first dana-lista-liczb2), która reprezentuje pierwszy element listy przepracowanych godzin; oraz (3) (godziny->wynagrodzenia (rest dana-lista-liczb1) (rest dana-lista-liczb2)), która jest listą wynagrodzeń dla reszt list dana-lista-liczb1 i dana-lista-liczb2. Aby otrzymać ostateczny wynik, musimy jedynie odpowiednio połączyć te wartości. A dokładniej, zgodnie z opisem celu musimy obliczyć wynagrodzenie dla pierwszego pra- cownika i skonstruować listę złożoną z tej wartości i wynagrodzeń pozostałych pracow- ników. Oznacza to, że odpowiedź dla drugiej klauzuli wyrażenia cond powinna wyglą- dać następująco: (cons (wynagrodzenie (first dana-lista-liczb1) (first dana-lista-liczb2)) (godziny->wynagrodzenia (rest dana-lista-liczb1) (rest dana-lista-liczb2))) Zewnętrzna funkcja wynagrodzenie pobiera dwa pierwsze elementy i oblicza odpowied- nie wynagrodzenie. Listing 17.2 zawiera kompletne definicje obu funkcji. Listing 17.2. Kompletna definicja funkcji godziny->wynagrodzenia ;; godziny->wynagrodzenia : lista-liczb lista-liczb -> lista-liczb ;; konstruuje nową listę zawierającą iloczyny odpowiednich ;; elementów list dana-lista-liczb1 i dana-lista-liczb2 ;; ZAŁOŻENIE: listy mają równą długość
  • 13. 240 17. PRZETWARZANIE DWÓCH SKOMPLIKOWANYCH ELEMENTÓW DANYCH (define (godziny->wynagrodzenia dana-lista-liczb1 dana-lista-liczb2) (cond ((empty? dana-lista-liczb1) empty) (else (cons (wynagrodzenie (first dana-lista-liczb1) (first dana-lista-liczb2)) (godziny->wynagrodzenia (rest dana-lista-liczb1) (rest dana-lista-liczb2)))))) ;; wynagrodzenie : liczba liczba -> liczba ;; oblicza wynagrodzenie na podstawie danych liczb: stawka-godzinowa oraz przepracowane-godziny (define (wynagrodzenie stawka-godzinowa przepracowane-godziny) (∗ stawka-godzinowa przepracowane-godziny)) Ćwiczenia Ćwiczenie 17.3. W rzeczywistym świecie funkcja godziny->wynagrodzenia pobierałaby li- stę struktur reprezentujących pracowników i listę struktur reprezentujących przebieg prac w ostatnim miesiącu. Struktura pracownika zawiera jego nazwisko, numer PESEL oraz stawkę godzinową. Struktura opisująca przebieg pracy zawiera nazwisko pracow- nika i liczbę przepracowanych w danym miesiącu godzin. Wynikiem jest lista struktur zawierających nazwisko pracownika i należne mu wynagrodzenie. Zmodyfikuj funkcję z listingu 17.2 tak, aby pracowała na powyższych klasach da- nych. Opracuj potrzebne definicje struktur i definicje danych. Zastosuj metodę projek- towania w procesie modyfikacji funkcji. Ćwiczenie 17.4. Opracuj funkcję zepnij, która pobierze listę nazwisk oraz listę numerów telefonicznych i połączy je w listę podobną do książki telefonicznej. Zakładając, że ma- my następującą definicję struktury: (define-struct wpis (nazwisko numer)) pojedynczy wpis w książce telefonicznej konstruujemy za pomocą instrukcji (make-wpis s n), gdzie s jest symbolem, a n jest liczbą. Załóż, że dane na wejściu listy mają identyczne długości. Uprość definicję na tyle, na ile będzie to możliwe. Jednoczesne przetwarzanie dwóch list. Przypadek 3. Oto trzeci opis problemu przedstawiony w formie kontraktu, opisu celu i nagłówka: ;; wybierz-z-listy : lista-symboli N[>= 1] -> symbol ;; określa n-ty symbol na liście dana-lista-symboli, licząc od 1; ;; sygnalizuje błąd, jeśli na danej liście nie ma n-tego symbolu (define (wybierz-z-listy dana-lista-symboli n) …)
  • 14. JEDNOCZESNE PRZETWARZANIE DWÓCH LIST. PRZYPADEK 3. 241 Powyższy program wymaga opracowania funkcji, która będzie pobierać liczbę naturalną i listę symboli. Obie dane wejściowe należą do klas opisanych skomplikowanymi defini- cjami danych, jednak inaczej niż w dwóch poprzednich problemach, klasy te są całkowi- cie rozłączne. Na listingu 17.3 przypominamy obie definicje. Listing 17.3. Definicje danych dla funkcji wybierz-z-listy Definicje danych: liczba naturalna [>=1] (N[>=1]) jest albo: (1) 1, albo (2) (dodaj1 n), jeśli n należy do N[>=1]. lista-symboli jest albo: (1) listą pustą, empty, albo (2) (cons s ls), gdzie s jest symbolem, a ls jest listą symboli. Ponieważ problem jest nietypowy, powinniśmy upewnić się, że nasze przykłady obejmują wszystkie ważne przypadki. Ten cel osiągamy zazwyczaj wybierając po jed- nym przykładzie dla każdej klauzuli z definicji i wybierając losowo elementy dla pozo- stałych, prostych elementów danych. W tym przykładzie taka procedura prowadzi nas do wybrania co najmniej dwóch elementów dla danej lista-symboli i dwóch dla N[>= 1]. Wybierzmy empty i (cons 'a empty) dla listy, oraz 1 i 3 dla liczb naturalnych. Po dwa przykłady dla obu argumentów oznaczają, że będziemy mieli ich łącznie cztery, nie mamy jednak danego wprost związku pomiędzy tymi dwoma argumentami, ani żadnych ogra- niczeń wspomnianych w kontrakcie: (wybierz-z-listy empty 1) ;; oczekiwane zachowanie: (error 'wybierz-z-listy "…") (wybierz-z-listy (cons 'a empty) 1) ;; oczekiwana wartość: 'a (wybierz-z-listy empty 3) ;; oczekiwane zachowanie: (error 'wybierz-z-listy "…") (wybierz-z-listy (cons 'a empty) 3) ;; oczekiwane zachowanie: (error 'wybierz-z-listy "…") Tylko jeden z czterech wyników jest symbolem; w pozostałych przypadkach otrzymali- śmy błędy związane z brakiem elementów na danych listach.
  • 15. 242 17. PRZETWARZANIE DWÓCH SKOMPLIKOWANYCH ELEMENTÓW DANYCH Dyskusja o przykładach wykazała, że istnieją faktycznie cztery możliwe, niezależne przypadki, które musimy brać pod uwagę podczas projektowania funkcji. Możemy ana- lizować te przypadki za pomocą tabeli zawierającej niezbędne warunki: (empty? dana-lista-symboli) (cons? dana-lista-symboli) (= n 1) (> n 1) Wiersze tabeli opisują dane wejściowe, dla których funkcja wybierz-z-listy musi określić, co podano jako listę symboli; w kolumnach rozróżniamy dane liczby naturalne. Co wię- cej, w tabeli mamy cztery pola, z których każde reprezentuje przypadek, w którym za- równo warunek odpowiedniej kolumny jak i wiersza ma wartość true. Możemy to wy- razić za pomocą wyrażeń z operatorem and w odpowiednich komórkach tabeli: (empty? dana-lista-symboli) (cons? dana-lista-symboli) (= n 1) (and (= n 1) (empty? dana-lista-symboli)) (and (= n 1) (cons? dana-lista-symboli)) (> n 1) (and (> n 1) (empty? dana-lista-symboli)) (and (> n 1) (cons? dana-lista-symboli)) Łatwo teraz wykazać, że dla dowolnej danej pary argumentów dokładnie jeden z czte- rech warunków zawartych w komórkach tabeli powyżej i ma wartość true. Korzystając z naszej analizy przypadków, możemy teraz zaprojektować pierwszą część szablonu — wyrażenie warunkowe: (define (wybierz-z-listy dana-lista-symboli n) (cond [(and (= n 1) (empty? dana-lista-symboli)) …] [(and (> n 1) (empty? dana-lista-symboli)) …] [(and (= n 1) (cons? dana-lista-symboli)) …] [(and (> n 1) (cons? dana-lista-symboli)) …])) Wyrażenie cond sprawdza wszystkie cztery warunki wyróżniając wszystkie możliwości. Następnie, jeśli to możliwe, musimy dodać selektory do każdej klauzuli tego wyrażenia: (define (wybierz-z-listy dana-lista-symboli n) (cond [(and (= n 1) (empty? dana-lista-symboli)) …] [(and (> n 1) (empty? dana-lista-symboli)) … (odejmij1 n) …] [(and (= n 1) (cons? dana-lista-symboli)) … (first dana-lista-symboli) … (rest dana-lista-symboli)…] [(and (> n 1) (cons? dana-lista-symboli)) … (odejmij1 n) … (first dana-lista-symboli) … (rest dana-lista-symboli) …]))
  • 16. JEDNOCZESNE PRZETWARZANIE DWÓCH LIST. PRZYPADEK 3. 243 Dla liczby naturalnej n szablon zawiera co najwyżej jeden selektor, który określa po- przednika tej liczby w zbiorze liczb naturalnych. Dla listy dana-lista-symboli możliwe są maksymalnie dwa selektory. Jednak w przypadku, w którym prawdziwy jest warunek (= n 1) lub (empty? dana-lista-symboli), czyli jeden z dwóch argumentów jest atomowy, nie ma potrzeby stosowania odpowiadających tym danym wejściowym selektorów. Ostatni krok w procesie konstruowania szablonu wymaga wypisania szablonu z za- znaczonymi rekursjami dla wyrażeń, w których wyrażenia selektorów zwracają dane na- leżące do tej samej klasy, co dane wejściowe. W szablonie dla funkcji wybierz-z-listy takie działanie ma sens jedynie dla ostatniej klauzuli cond, która zawiera wyrażenia zarówno dla N[>= 1], jak i dla listy–symboli. Wszystkie inne klauzule zawierają co najwyżej jedno odpowiednie wyrażenie. Nie jest jednak do końca jasne, jak sformułować w tym przy- padku naturalną rekursję. Jeśli zbagatelizujemy cel funkcji i w kroku konstruowania sza- blonu wypiszemy wszystkie możliwe rekursje, otrzymamy trzy przypadki: (wybierz-z-listy (rest dana-lista-symboli) (odejmij1 n)) (wybierz-z-listy dana-lista-symboli (odejmij1 n)) (wybierz-z-listy (rest dana-lista-symboli) n) Ponieważ nie wiemy, ani która rekursja ma w tym przykładzie zastosowanie, ani czy możemy wykorzystać wszystkie trzy rekursje, przechodzimy do następnego etapu. Zgodnie z metodą projektowania, przeanalizujmy każdą z klauzul wyrażenia cond naszego szablonu i znajdźmy prawidłową odpowiedź na powyższe pytanie: (1) Jeśli warunek (and (= n 1) (empty? dana-lista-symboli)) jest prawdziwy, funkcja wy- bierz-z-listy powinna wybrać pierwszy element z pustej listy, co jest niemożliwe. Odpowiedzią funkcji będzie więc sygnalizacja o błędzie. (2) Jeśli warunek (and (> n 1) (empty? dana-lista-symboli)) jest prawdziwy, funkcja wy- bierz-z-listy powinna znowu wybrać element z pustej listy. Odpowiedzią jest więc znowu błąd. (3) Jeśli warunek (and (= n 1) (cons? dana-lista-symboli)) jest prawdziwy, funkcja wy- bierz-z-listy powinna zwrócić pierwszy element danej listy. Selektor (first dana- lista-symboli) przypomina nam, jak uzyskać ten element. Właśnie on będzie odpo- wiedzią funkcji. (4) W ostatniej klauzuli, jeśli warunek (and (> n 1) (cons? dana-lista-symboli)) jest praw- dziwy, musimy przeanalizować, co zwracają poszczególne selektory: (a) (first dana-lista-symboli) wybiera pierwszy element z listy symboli; (b) (rest dana-lista-symboli) reprezentuje resztę listy; oraz (c) (odejmij1 n) zwraca liczbę mniejszą od jeden od danego indeksu listy. Rozważmy przykład ilustrujący znaczenie powyższych wyrażeń. Przypuśćmy, że funkcję wybierz-z-listy zastosowano dla listy (cons 'a (cons 'b empty)) i liczby 2: (wybierz-z-listy (cons 'a (cons 'b empty)) 2) Funkcja powinna zwrócić symbol 'b, ponieważ (first dana-lista-symboli) zwróci 'a, natomiast (odejmij1 n) zwróci 1. Poniżej przedstawiamy efekty ewentualnego zasto- sowania trzech naturalnych rekursji dla tych wartości:
  • 17. 244 17. PRZETWARZANIE DWÓCH SKOMPLIKOWANYCH ELEMENTÓW DANYCH (a) (wybierz-z-listy (cons 'b empty) 1) zwraca 'b, czyli pożądaną wartość; (b) (wybierz-z-listy (cons 'a (cons 'b empty)) 1) zwraca wartość 'a, która jest sym- bolem, ale nie jest oczekiwaną wartością dla naszego problemu; (c) (wybierz-z-listy (cons 'b empty) 2) sygnalizuje błąd, ponieważ indeks jest więk- szy niż długość listy. Powyższa analiza sugeruje, że powinniśmy użyć wyrażenia (wybierz-z-listy (cons 'b empty) 1) jako odpowiedzi ostatniej klauzuli cond. Oparte na przykładzie rozwią- zania są jednak często zawodne, powinniśmy więc spróbować zrozumieć, dlaczego to wyrażenie jest odpowiednie dla naszej funkcji. Przypomnij sobie, że zgodnie z opisem celu, (wybierz-z-listy (rest dana-lista-symboli) (odejmij1 n)) wybiera element o indeksie (n-1) z listy (rest dana-lista-liczb). Innymi słowy, zmniejszamy indeks o 1, skracamy listę o jeden element i szukamy w nowej liście elementu o zmniej- szonym indeksie. Wyrażenie zwraca wartość zgodną z oczekiwaniami, podobnie jak odpowiedź klauzuli z warunkiem (= n 1), przy założeniu, że dana-lista-symboli i n są wartościami złożonymi. Nasz wybór odpowiedzi dla ostatniej klauzuli jest więc całko- wicie uzasadniony. Kompletną definicję funkcji wybierz-z-listy przedstawia listing 17.4. Listing 17.4. Kompletna definicja funkcji wybierz-z-listy ;; wybierz-z-listy : lista-symboli N[>= 1] -> symbol ;; określa n-ty symbol na liście dana-lista-symboli, licząc od 1; ;; sygnalizuje błąd, jeśli na danej liście nie ma n-tego symbolu (define (wybierz-z-listy dana-lista-symboli n) (cond [(and (= n 1) (empty? dana-lista-symboli)) (error 'wybierz-z-listy "lista jest za krótka")] [(and (> n 1) (empty? dana-lista-symboli)) (error 'wybierz-z-listy "lista jest za krótka")] [(and (= n 1) (cons? dana-lista-symboli)) (first dana-lista-symboli)] [(and (> n 1) (cons? dana-lista-symboli)) (wybierz-z-listy (rest dana-lista-symboli) (odejmij1 n))])) Ćwiczenia Ćwiczenie 17.5. Opracuj funkcję wybierz-z-listy0, która wybierze elementy z listy podob- nie jak wybierz-z-listy, ale począwszy od indeksu 0. Przykłady: (symbol=? (wybierz-z-listy0 (list 'a 'b 'c 'd) 3) 'd) (wybierz-z-listy0 (list 'a 'b 'c 'd) 4) ;; oczekiwane zachowanie: (error 'wybierz-z-listy0 "lista jest za krótka")
  • 18. UPRASZCZANIE FUNKCJI 245 Upraszczanie funkcji Funkcja wybierz-z-listy zaprezentowana na listingu 17.4 jest bardziej skomplikowana niż jest to konieczne. Pierwsza i druga klauzula wyrażenia cond zwracają takie same odpo- wiedzi: błąd. Innymi słowy, jeśli wyrażenie: (and (= n 1) (empty? dana-lista-symboli)) lub (and (> n 1) (empty? dana-lista-symboli)) ma wartość true, efektem działania funkcji jest błąd. Możemy więc wykorzystać to po- dobieństwo i stworzyć prostsze wyrażenie cond: (define (wybierz-z-listy dana-lista-symboli n) (cond [(or (and (= n 1) (empty? dana-lista-symboli)) (and (> n 1) (empty? dana-lista-symboli))) (error 'wybierz-z-listy "lista jest za krótka")] [(and (= n 1) (cons? dana-lista-symboli)) (first dana-lista-symboli)] [(and (> n 1) (cons? dana-lista-symboli)) (wybierz-z-listy (rest dana-lista-symboli) (odejmij1 n))])) Nowe wyrażenie jest prostym przełożeniem naszych obserwacji na język Scheme. Aby jeszcze bardziej uprościć naszą funkcję, musimy zapoznać się z regułą algebra- iczną dotyczącą wartości logicznych: (or (and warunek1 dany-warunek) (and warunek2 dany-warunek)) = (and (or warunek1 warunek2) dany-warunek) Powyższe równanie nazywa się prawem de Morgana. Zastosowanie go w naszej funkcji spowoduje następujące uproszczenie: (define (wybierz-z-listy n dana-lista-symboli) (cond [(and (or (= n 1) (> n 1)) (empty? dana-lista-symboli)) (error 'wybierz-z-listy "lista jest za krótka")] [(and (= n 1) (cons? dana-lista-symboli)) (first dana-lista-symboli)] [(and (> n 1) (cons? dana-lista-symboli)) (wybierz-z-listy (rest dana-lista-symboli) (odejmij1 n))])) Rozważ teraz pierwszą część warunku (or (= n 1) (> n 1)). Ponieważ n należy do zbioru N[>= 1], warunek jest zawsze prawdziwy. Gdybyśmy jednak zastąpili go słowem true, otrzymalibyśmy warunek:
  • 19. 246 17. PRZETWARZANIE DWÓCH SKOMPLIKOWANYCH ELEMENTÓW DANYCH (and true (empty? dana-lista-symboli)) który jest równoważny z warunkiem (empty? dana-lista-symboli). Innymi słowy, funkcję możemy zapisać w następujący sposób: (define (wybierz-z-listy dana-lista-symboli n) (cond [(empty? dana-lista-symboli) (error 'wybierz-z-listy "lista jest za krótka")] [(and (= n 1) (cons? dana-lista-symboli)) (first dana-lista-symboli)] [(and (> n 1) (cons? dana-lista-symboli)) (wybierz-z-listy (rest dana-lista-symboli) (odejmij1 n))])) Ta definicja jest znacznie prostsza niż ta, którą zademonstrowaliśmy na listingu 17.4. Możemy uprościć naszą definicję jeszcze bardziej. Pierwszy warunek w ostatniej wersji funkcji wybierz-z-listy odrzuca wszystkie przypadki, w których dana-lista-symboli jest pusta. Wyrażenie (cons? dana-lista-symboli) w następnych dwóch klauzulach będzie więc miało zawsze wartość true. Jeśli zastąpimy warunek tą wartością i uprościmy wyra- żenie and, otrzymamy najprostszą z możliwych wersję funkcji wybierz-z-listy, którą przed- stawiliśmy na listingu 17.5. Mimo że ostatnia funkcja jest dużo prostsza od oryginalnej, ważne jest, byśmy rozumieli, że opracowaliśmy obie wersje w sposób systematyczny i tylko dzięki temu możemy być pewni, że działają one poprawnie. Gdybyśmy próbowali od początku tworzyć wersję uproszczoną, prędzej czy później popełnilibyśmy błąd. Listing 17.5. Uproszczona definicja funkcji wybierz-z-listy ;; wybierz-z-listy : lista-symboli N[>= 1] -> symbol ;; określa n-ty symbol na liście dana-lista-symboli, licząc od 1; ;; sygnalizuje błąd, jeśli na danej liście nie ma n-tego symbolu (define (wybierz-z-listy dana-lista-symboli n) (cond [(empty? dana-lista-symboli) (error 'wybierz-z-listy "lista jest za krótka")] [(= n 1) (first dana-lista-symboli)] [(> n 1) (wybierz-z-listy (rest dana-lista-symboli) (odejmij1 n))])) Ćwiczenia Ćwiczenie 17.6. Opracuj funkcję zastap-empty-lista zgodnie ze strategią z podrozdziału „Jednoczesne przetwarzanie dwóch list. Przypadek 2.”. Następnie systematycznie uprasz- czaj definicję funkcji. Ćwiczenie 17.7. Uprość definicję funkcji wybierz-z-listy0 z ćwiczenia 17.5 lub wyjaśnij, dlaczego nie można jej uprościć.
  • 20. PROJEKTOWANIE FUNKCJI POBIERAJĄCYCH DWIE ZŁO ONE DANE WEJŚCIOWE 247 Projektowanie funkcji pobierających dwie złożone dane wejściowe Napotkamy czasem problemy, które wymagają funkcji pobierających dwie złożone klasy danych wejściowych. Najbardziej interesujące będą przypadki, w których obie dane będą miały nieznane rozmiary. Jak się przekonaliśmy w pierwszych trzech podrozdziałach, możemy postępować z takimi danymi wejściowymi na trzy różne sposoby. Odpowiednim podejściem do tego typu problemów jest postępowanie zgodne z za- leceniami metody projektowania. Przede wszystkim musimy przeprowadzić analizę da- nych i zdefiniować odpowiednie klasy danych. Następnie możemy stworzyć kontrakt, opis celu funkcji, które kolejno doprowadzają nas do momentu, w którym możemy przejść do następnego kroku. Zanim to jednak zrobimy, powinniśmy się zastanowić, z którą z na- stępujących sytuacji mamy do czynienia: (1) W niektórych przypadkach jeden z parametrów ma rolę dominującą. I odwrotnie, możemy traktować jeden z parametrów jako atomowy fragment danych z punktu widzenia opracowywanej funkcji. (2) W innych przypadkach oba parametry są zsynchronizowane. Muszą obejmować tę samą klasę wartości o takiej samej strukturze. Np. jeśli mamy dwie listy, to obie muszą mieć taką samą długość. Jeśli mamy dwie strony WWW, muszą one mieć taką samą długość i jeśli jedna z nich zawiera osadzoną stronę, druga również musi zawierać taką stronę. Jeśli decydujemy, że dwa parametry mają taki sam status i muszą być przetwarzane w sposób zsynchronizowany, możemy wybrać jeden z nich i zorganizować funkcję wokół niego. (3) Wreszcie, w rzadkich przypadkach, może nie być oczywistego związku pomiędzy dwoma parametrami. Dla takich danych wejściowych musimy analizować wszyst- kie możliwe przypadki, zanim opracujemy przykłady i zaprojektujemy szablon. Dla pierwszych dwóch przypadków stosujemy istniejącą metodę projektowania. Ostatni przypadek wymaga dodatkowych uwag. Po tym, jak zdecydujemy, że funkcja należy do trzeciej kategorii, ale zanim opracu- jemy przykłady i szablon funkcji, musimy opracować dwuwymiarową tabelę. Oto po- nownie tabela dla funkcji wybierz-z-listy: dana-lista-symboli (empty? dana-lista-symboli) (cons? dana-lista-symboli) (= n 1) n (> n 1) W kolumnach wyliczamy warunki rozróżniające podklasy pierwszego parametru, w wier- szach wyliczamy warunki dla drugiego parametru. Tabela pomaga w opracowaniu zarówno zbioru przykładów dla naszej funkcji, jak i jej szablonu. Jeśli chodzi o przykłady, muszą one pokrywać wszystkie możliwe przy- padki. Oznacza to, że musimy opracować przynajmniej po jednym przykładzie dla każ- dej komórki tabeli.
  • 21. 248 17. PRZETWARZANIE DWÓCH SKOMPLIKOWANYCH ELEMENTÓW DANYCH Jeśli chodzi o szablon, musimy w nim zawrzeć po jednej klauzuli wyrażenia cond dla każdej komórki. Każda z tych klauzul musi zawierać wszystkie możliwe selektory dla obu parametrów. Jeśli jeden z nich jest atomowy, nie ma oczywiście potrzeby stoso- wania selektorów. Wreszcie, zamiast pojedynczej naturalnej rekursji może zaistnieć ko- nieczność wprowadzenia wielu rekursji. Dla funkcji wybierz-z-listy znaleźliśmy trzy przypadki. Generalnie wszystkie możliwe kombinacje selektorów są potencjalnymi kan- dydatami do wykorzystania w naturalnej rekursji. Ponieważ nie możemy wiedzieć, które z nich są konieczne, a które nie są, wypisujemy je wszystkie i wybieramy te, które będą odpowiednie dla naszej definicji funkcji. Podsumowując, projektowanie funkcji dla wielu parametrów opiera się na pewnej odmianie starej metody projektowania. Kluczowe znaczenie ma przełożenie definicji da- nych na tabelę demonstrującą wszystkie możliwe i interesujące nas kombinacje. Two- rzenie przykładów dla funkcji i jej szablonu musi opierać się w jak największym stopniu właśnie na tej tabeli. Wypełnienie pustych przestrzeni w szablonie wymaga, jak zresztą wszystkie pozostałe czynności, praktyki. Ćwiczenia z przetwarzania dwóch złożonych danych wejściowych Ćwiczenia Ćwiczenie 17.8. Opracuj funkcję scalaj, która pobierze dwie listy liczb posortowane ro- snąco. Wynikiem funkcji będzie pojedyncza, posortowana lista liczb zawierająca wszyst- kie liczby z obu list (i żadnej innej). Poszczególne liczby powinny występować w liście wyjściowej tyle razy, ile razy pojawiły się w dwóch listach wejściowych. Przykłady: (scalaj (list 1 3 5 7 9) (list 0 2 4 6 8)) ;; oczekiwana wartość: (list 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9) (scalaj (list 1 8 8 11 12) (list 2 3 4 8 13 14)) ;; oczekiwana wartość: (list 1 2 3 4 8 8 8 11 12 13 14) Ćwiczenie 17.9. Celem tego ćwiczenia jest opracowanie nowej wersji gry w szubienicę z rozdziału 6. dla słów o dowolnej długości. Stwórz definicję danych reprezentujących słowa dowolnej długości za pomocą list. Litera powinna być reprezentowana przez symbole od 'a do 'z oraz symbol '_. Opracuj funkcję odslon-liste, która pobierze trzy argumenty: (1) Wybrane słowo, które należy odgadnąć. (2) Słowo statusu, które określa, jak dużą część słowa odgadliśmy do te pory. (3) Literę, która reprezentuje naszą aktualną próbę.
  • 22. ĆWICZENIA Z PRZETWARZANIA DWÓCH ZŁO ONYCH DANYCH WEJŚCIOWYCH 249 Funkcja zwróci nowe słowo statusu, które składa się z dowolnych liter i znaków '_. Pola w nowym słowie statusu określamy porównując próbę z każdą parą liter ze słowa statusu i wybranego słowa: (1) Jeśli próba jest równa danej literze w wybranym słowie, wstawiamy tę literę w od- powiednie miejsce w słowie statusu. (2) W przeciwnym przypadku nowa litera odpowiada literze ze słowa statusu. Przetestuj funkcję odslon-liste dla następujących przykładów: (odslon-liste (list 't 'e 'a) (list '_ 'e '_) 'u) (odslon-liste (list 'a 'l 'e) (list 'a '_ '_) 'e) (odslon-liste (list 'a 'l 'l) (list '_ '_ '_) 'l) Określ — najpierw ręcznie — jakie powinny być rezultaty powyższych wywołań. Zastosuj pakiet szkoleniowy hangman.ss i funkcje dorysuj-nastepna-czesc (patrz ćwi- czenie 6.27) oraz odslon-liste, aby rozegrać grę w szubienicę. Oblicz także wartość nastę- pującego wyrażenia: (hangman-list odslon-liste dorysuj-nastepna-czesc) Funkcja hangman-list (udostępniona we wspomnianym pakiecie nauczania) wybiera lo- sowe słowo i wyświetla okno z menu wyboru liter. Wybierz litery i gdy będziesz gotowy, kliknij przycisk Check, aby sprawdzić, czy Twój strzał był trafny. Powodzenia! Ćwiczenie 17.10. Robotnicy w fabryce podbijają swoje karty czasowe rano, gdy przy- chodzą do pracy, i po południu — gdy wychodzą. Obecnie stosuje się elektroniczne karty zawierające numer pracownika i liczbę przepracowanych godzin. Ponadto akta pracow- nika zawierają zawsze jego nazwisko, numer i stawkę godzinową. Opracuj funkcję godziny->wynagrodzenia2, która pobierze listę akt pracowniczych oraz listę (elektronicznych) kart. Funkcja będzie obliczać miesięczne wynagrodzenie każdego pracownika odpowiednio dopasowując, na podstawie numeru pracownika, dane z jego akt z danymi zapisanymi na karcie. Jeśli zabraknie danej pary lub numery pracowników nie będą się zgadzać, funkcja zatrzyma się z odpowiednim komunikatem o błędzie. Załóż, że istnieje co najwyżej jedna karta dla jednego pracownika i dla odpowiadającemu mu numeru. Wskazówka: Księgowy posortowałby najpierw obie listy według numerów pracowników. Ćwiczenie 17.11. Kombinacja liniowa jest sumą kilku składników liniowych, co oznacza, że zwraca zmienne i liczby. Te drugie nazywamy w tym kontekście współczynnikami. Oto kilka przykładów: 5∗x 5 ∗ x + 17 ∗ y 5 ∗ x + 17 ∗ y + 3 ∗ z We wszystkich trzech przykładach współczynnikiem przy x jest 5, przy y jest liczba 17, a jedynym przy z jest 3.
  • 23. 250 17. PRZETWARZANIE DWÓCH SKOMPLIKOWANYCH ELEMENTÓW DANYCH Jeśli mamy dane wartości zmiennych, możemy określić wartość wielomianu. Np. je- śli x = 10, wartością iloczynu 5 ∗ x będzie 50; jeśli x = 10 i y = 1, wielomian 5 ∗ x + 17 ∗ y przyjmie wartość 67; jeśli zaś x = 10, y = 1 i z = 2, wyrażenie 5 ∗ x + 17 ∗ y + 3 ∗ z będzie miało wartość 73. W przeszłości opracowalibyśmy funkcje obliczające wartości liniowych kombinacji dla poszczególnych wartości. Alternatywną reprezentacją takich wielomianów jest lista współczynników. Powyższe kombinacje byłyby reprezentowane przez takie listy: (list 5) (list 5 17) (list 5 17 3) Powyższa reprezentacja zakłada, że zgadzamy się zawsze używać zmiennych w okre- ślonej kolejności. Opracuj funkcję wartosc, która pobierze reprezentację wielomianu (lista współczyn- ników) oraz listę liczb (wartości zmiennych). Obie listy mają tę samą długość. Funkcja powinna zwrócić wartość tego wielomianu dla danych wartości zmiennych. Ćwiczenie 17.12. Ewa, Joanna, Dorota i Maria są siostrami, które chciałyby zaoszczędzić pieniądze i ograniczyć wysiłek związany z kupowaniem prezentów gwiazdkowych. Po- stanowiły więc przeprowadzić losowanie, które przypisze każdej z nich jedną osobę, która następnie zostanie obdarowana prezentem. Ponieważ Joanna jest programistą kompute- rowym, siostry poprosiły ją o napisanie programu, który przeprowadzi losowanie w spo- sób bezstronny. Program nie może oczywiście przypisać żadnej siostrze jej samej jako odbiorcy prezentu. Oto definicja funkcji wybierz-prezent, która pobiera listę różnych imion (symboli) i wy- biera losowo jeden z układów listy, w którym żaden z elementów nie pozostał na swoim miejscu: ;; wybierz-prezent: lista-imion -> lista-imion ;; wybiera "losowy", inny niż oryginalny układ imion (define (wybierz-prezent imiona) (wybierz-losowo (nie-takie-same imiona (uklady imiona)))) Przypomnij sobie podobną funkcję z ćwiczenia 12.6, która pobierała listę symboli i zwra- cała listę wszystkich możliwych układów złożonych z elementów tej listy. Opracuj zewnętrzne funkcje: (1) wybierz-losowo : lista-list-imion -> lista-imion, która pobierze listę elementów i loso- wo wybierze jeden z nich; (2) nie-takie-same : lista-imion lista-list-imion -> lista-list-imion, która pobierze listę imion L oraz listę układów i zwróci listę takich układów, w których żadne imię nie wy- stępuje na takiej samej pozycji co w danej liście imion. Dwie permutacje są ze sobą zgodne na pewnej pozycji, jeśli możemy pobrać to samo imię z obu list za pomocą słowa first lub takiej samej liczby słów rest. Np. li- sty (list 'a 'b 'c) oraz (list 'c 'a 'b) nie są ze sobą zgodne; natomiast listy (list 'a 'b 'c) i (list 'c 'b 'a) zgadzają się ze sobą na drugiej pozycji. Możemy to udowodnić sto- sując dla obu list operację rest poprzedzającą first.
  • 24. ROZSZERZONE ĆWICZENIE: OBLICZANIE WYRA EŃ JĘZYKA SCHEME. CZĘŚĆ 2. 251 Postępuj ostrożnie i zgodnie z odpowiednią metodą projektowania dla każdej klauzuli. Wskazówka: Przypomnij sobie, że funkcja (random n) wybiera losową liczbę od 0 do n (patrz także ćwiczenie 11.5). Ćwiczenie 17.13. Opracuj funkcję prefiksDNA. Funkcja pobierze dwa argumenty będące listami symboli (w DNA występują jedynie 'a, 'c, 'g oraz 't, ale możemy to ograniczenie na razie pominąć). Pierwsza lista nazywana jest wzorcem, druga szukanym łańcuchem. Funkcja zwraca wartość true, jeśli wzorzec jest prefiksem szukanego łańcucha. We wszyst- kich innych przypadkach funkcja powinna zwrócić wartość false. Przykłady: (PrefiksDNA (list 'a 't) (list 'a 't 'c)) (not (PrefiksDNA (list 'a 't) (list 'a))) (PrefiksDNA (list 'a 't) (list 'a 't)) (not (PrefiksDNA (list 'a 'c 'g 't) (list 'a 'g))) (not (PrefiksDNA (list 'a 'a 'c 'c) (list 'a 'c))) Jeśli to możliwe, uprość funkcję PrefiksDNA. Zmodyfikuj funkcję tak, aby zwracała pierwszy element szukanego łańcucha, który nie znalazł się we wzorcu, jeśli oczywiście wzorzec jest prawidłowym prefiksem szuka- nego łańcucha. Jeśli listy do siebie nie pasują lub wzorzec jest dłuższy od szukanego łań- cucha, zmodyfikowana funkcja powinna nadal zwracać false. Jeśli listy są tej samej dłu- gości i pasują do siebie, wynikiem powinno być nadal true. Przykłady: (symbol=? (PrefiksDNA (list 'a 't) (list 'a 't 'c)) 'c) (not (PrefiksDNA (list 'a 't) (list 'a))) (PrefiksDNA (list 'a 't) (list 'a 't)) Czy ten wariant funkcji PrefiksDNA może być uproszczony? Jeśli tak, zrób to. Jeśli nie, wyjaśnij dlaczego. Rozszerzone ćwiczenie: obliczanie wyrażeń języka Scheme. Część 2. Celem tego podrozdziału jest rozszerzenie możliwości programu stworzonego w roz- dziale 14. (podrozdział „Rozszerzone ćwiczenie: obliczanie wyrażeń języka Scheme”) tak, by mógł radzić sobie z wywołaniami i definicjami funkcji. Innymi słowy, nowy program powinien symulować, co stałoby się w środowisku DrScheme, gdybyśmy wpisali dane wyrażenie w oknie Interactions i kliknęli przycisk Execute. Aby uprościć sobie zadanie, zakładamy, że wszystkie funkcje zdefiniowane w oknie Definitions pobierają po jednym argumencie.
  • 25. 252 17. PRZETWARZANIE DWÓCH SKOMPLIKOWANYCH ELEMENTÓW DANYCH Ćwiczenia Ćwiczenie 17.14. Rozszerz definicję danych z ćwiczenia 14.17 tak, aby było możliwe re- prezentowanie wywołań funkcji w wyrażeniach. Wywołanie powinno być reprezento- wane jako struktura z dwoma polami. Pierwsze pole zawiera nazwę funkcji, drugie — jedną reprezentację wyrażenia będącego argumentem funkcji. Kompletny program obliczający wartości wyrażeń powinien obsługiwać także defi- nicje funkcji. Ćwiczenie 17.15. Opracuj definicję struktury i definicję danych dla definicji funkcji. Przypomnij sobie, że definicja funkcji zawiera trzy istotne atrybuty: (1) Nazwę funkcji. (2) Nazwę parametru. (3) Ciało funkcji. Taka charakterystyka funkcji sugeruje wprowadzenie struktury z trzema polami. Pierw- sze dwa zawierają symbole, ostatni reprezentuje ciało funkcji, które jest wyrażeniem. Przełóż następujące definicje na wartości w języku Scheme: (define (f x) (+ 3 x)) (define (g x) (∗ 3 x)) (define (h u) (f (∗ 2 u))) (define (i v) (+ (∗ v v) (∗ v v))) (define (k w) (∗ (h w) (i w))) Opracuj więcej przykładów i podobnie przełóż je na naszą reprezentację. Ćwiczenie 17.16. Opracuj funkcję interpretuj-z-jedna-definicja. Funkcja pobierze repre- zentację wyrażenia Scheme i reprezentację definicji funkcji — P. Pozostałe wyrażenia z ćwiczenia 14.17 powinny być interpretowane jak wcześniej. W przypadku pojawienia się reprezentacji zmiennej w wyrażeniu funkcja interpretuj-z- jedna-definicja powinna zasygnalizować błąd. Dla wywołania funkcji P w wyrażeniu funk- cja interpretuj-z-jedna-definicja powinna: (1) obliczyć wartość argumentu; (2) zastąpić wszystkie wystąpienia parametru funkcji P w jej ciele wartością obliczo- nego w poprzednim kroku argumentu; oraz (3) obliczyć nowe wyrażenie za pomocą rekursji. Oto szkic takiego działania:1 (oblicz-z-jedna-definicja (zastąp … … …) dana-definicja-funkcji) Dla wszystkich innych wywołań funkcja interpretuj-z-jedna-definicja powinna sygnalizo- wać błąd. 1 Omówimy szczegółowo tę formę rekursji w części V.
  • 26. RÓWNOŚĆ I TESTOWANIE 253 Ćwiczenie 17.17. Opracuj funkcję interpretuj-z-definicjami. Funkcja pobierze reprezentację wyrażenia Scheme i listę reprezentacji definicji funkcji — definicje. Funkcja powinna zwrócić liczbę, jaką środowisko DrScheme wyświetliłoby w oknie Interactions, gdybyśmy wpisali wyrażenie reprezentowane przez pierwszy parametr w tym oknie, zaś okno De- finitions zawierałoby, reprezentowane przez drugi parametr, definicje funkcji. Pozostałe wyrażenia z ćwiczenia 14.17 powinny być interpretowane jak wcześniej. Dla wywołania funkcji P w wyrażeniu funkcja interpretuj-z-definicjami powinna: (1) obliczyć wartość argumentu; (2) znaleźć definicję odpowiedniej funkcji na liście definicje; (3) zastąpić wszystkie wystąpienia parametru funkcji P w jej ciele wartością obliczo- nego w pierwszym kroku argumentu; oraz (4) obliczyć nowe wyrażenie za pomocą rekursji. Podobnie jak DrScheme, funkcja interpretuj-z-definicjami sygnalizuje błąd w przypadku wywołania funkcji, której nazwy nie ma na liście, oraz w przypadku odwołania się do reprezentacji zmiennej w wyrażeniu. Równość i testowanie Wiele opracowanych przez nas funkcji zwraca listy. Kiedy je testujemy, musimy porów- nywać dwie listy: wyniki zwracane przez funkcje z przewidywanymi wartościami. Po- równywanie list ręcznie jest nudne i nie daje pewności, że nie popełniliśmy błędu. Opracujmy funkcję, która pobiera dwie listy liczb i określa, czy są sobie równe: ;; lista=? : lista-liczb lista-liczb -> boolean ;; określa, czy dana-lista i inna-lista ;; zawierają te same liczby w tym samym porządku (define (lista=? dana-lista inna-lista) …) Opis celu ulepsza ogólne przeznaczenie funkcji i przypomina nam, że o ile klienci mogą uważać dwie listy za równe, jeśli zawierają te same elementy, niezależnie od kolejności, to programiści są bardziej dokładni i włączają kolejność elementów jako element porów- nania. Kontrakt i opis celu pokazują także, że lista=? jest funkcją przetwarzającą dwie skomplikowane wartości — i w rzeczywistości to nas najbardziej interesuje. Porównywanie dwóch list oznacza, że musimy przejrzeć wszystkie elementy obu list. Eliminuje to możliwość projektowania funkcji lista=? linia po linii, jak w przypadku funkcji zastap-empty-lista z podrozdziału „Jednoczesne przetwarzanie dwóch list. Przypadek 1.”. Na pierwszy rzut oka nie istnieje żaden związek pomiędzy dwiema listami wejściowymi, co sugeruje, że powinniśmy wykorzystać zmodyfikowaną metodę projektowania. Zacznijmy więc od tabeli: (empty? dana-lista) (cons? dana-lista) (empty? inna-lista) (cons? inna-lista)
  • 27. 254 17. PRZETWARZANIE DWÓCH SKOMPLIKOWANYCH ELEMENTÓW DANYCH Tabela ma cztery komórki do wypełnienia, co oznacza, że potrzebujemy (przynajmniej) czterech testów i czterech klauzul wyrażenia cond w szablonie. Oto pięć testów: (lista=? empty empty) (not (lista=? empty (cons 1 empty))) (not (lista=? (cons 1 empty) empty)) (lista=? (cons 1 (cons 2 (cons 3 empty))) (cons 1 (cons 2 (cons 3 empty)))) (not (lista=? (cons 1 (cons 2 (cons 3 empty))) (cons 1 (cons 3 empty)))) Drugi i trzeci pokazują, że lista=? musi obsługiwać swoje argumenty symetrycznie. Dwa ostatnie testy pokazują natomiast, dla jakich danych wejściowych funkcja lista=? powinna zwracać true lub false. Trzy z czterech klauzul cond zawierają selektory, natomiast jedna z nich zawiera naturalne rekursje: (define (lista=? dana-lista inna-lista) (cond [(and (empty? dana-lista) (empty? inna-lista)) …] [(and (cons? dana-lista) (empty? inna-lista)) … (first dana-lista) … (rest dana-lista) …] [(and (empty? dana-lista) (cons? inna-lista)) … (first inna-lista) … (rest inna-lista) …] [(and (cons? dana-lista) (cons? inna-lista)) … (first dana-lista) … (first inna-lista) … … (lista=? (rest dana-lista) (rest inna-lista)) … … (lista=? dana-lista (rest inna-lista)) … … (lista=? (rest dana-lista) inna-lista) …])) W czwartej klauzuli mamy trzy naturalne rekursje, ponieważ możemy połączyć parami dwa selektory oraz możemy połączyć w pary każdy parametr z jednym selektorem. Od powyższego szablonu do kompletnej definicji dzieli nas jedynie niewielki krok. Dwie listy mogą zawierać te same elementy tylko wtedy, gdy obie są puste lub skon- struowane za pomocą instrukcji cons. Ten warunek natychmiast sugeruje wartość true jako odpowiedź dla pierwszej klauzuli oraz false dla dwóch następnych. W ostatniej klauzuli mamy dwie liczby będące pierwszymi elementami obu list oraz trzy naturalne rekursje. Musimy porównać te dwie liczby. Co więcej, wyrażenie (lista=? (rest dana-lista) (rest inna-lista)) oblicza, czy reszty obu list są identyczne. Dwie listy są sobie równe wte- dy i tylko wtedy, gdy spełnione są oba warunki, co oznacza, że musimy je połączyć za pomocą operatora logicznego and:
  • 28. RÓWNOŚĆ I TESTOWANIE 255 (define (lista=? dana-lista inna-lista) (cond [(and (empty? dana-lista) (empty? inna-lista)) true] [(and (cons? dana-lista) (empty? inna-lista)) false] [(and (empty? dana-lista) (cons? inna-lista)) false] [(and (cons? dana-lista) (cons? inna-lista)) (and (= (first dana-lista) (first inna-lista)) (lista=? (rest dana-lista) (rest inna-lista)))])) Dwie pozostałe naturalne rekursje nie odgrywają dla naszego rozwiązania żadnej roli. Spójrzmy po raz drugi na związki pomiędzy dwoma parametrami. Pierwszy spo- sób, w jaki rozwiązaliśmy problem porównywania list, sugeruje, że jeśli dwie listy mają być sobie równe, to drugi parametr musi mieć identyczny kształt jak pierwszy. Inaczej mówiąc, moglibyśmy opracować funkcję opartą na strukturze pierwszego parametru i sprawdzającą w razie potrzeby strukturę innego parametru. Pierwszy parametr jest listą liczb, możemy więc ponownie wykorzystać szablon funkcji przetwarzających listy: (define (lista=? dana-lista inna-lista) (cond [(empty? dana-lista) …] [(cons? dana-lista) … (first dana-lista) … (first inna-lista) … … (lista=? (rest dana-lista) (rest inna-lista)) …])) Jedyną różnicą jest to, że druga klauzula przetwarza drugi parametr w taki sam sposób jak pierwszy. Takie rozwiązanie bardzo przypomina funkcję godziny->wynagrodzenia z pod- rozdziału „Jednoczesne przetwarzanie dwóch list. Przypadek 2.”. Wypełnienie wolnych przestrzeni w szablonie jest trudniejsze niż w pierwszej próbie rozwiązania tego problemu. Jeśli dana-lista jest pusta, odpowiedź zależy od drugiej danej wejściowej: inna-lista. Jak pokazują przykłady, odpowiedzią będzie w tym przypadku true wtedy i tylko wtedy, gdy inna-lista również będzie listą pustą. Przekładając to na język Scheme, otrzymamy następującą odpowiedź dla pierwszej klauzuli: (empty? inna-lista). Jeśli dana-lista nie jest pusta, szablon sugeruje, że powinniśmy obliczyć odpowiedź funkcji na podstawie: (1) (first dana-lista), pierwsza liczba na liście dana-lista; (2) (first inna-lista), pierwsza liczba na liście inna-lista; (3) (lista=? (rest dana-lista) (rest inna-lista)), wyrażenie, które określa, czy reszty obu list są sobie równe. Mając dany opis celu funkcji i przykłady jej działania, możemy po prostu porównać elementy (first dana-lista) oraz (first inna-lista) i połączyć wynik z naturalną rekursją za pomocą operacji and: (and (= (first dana-lista) (first inna-lista)) (lista=? (rest dana-lista) (rest inna-lista)))
  • 29. 256 17. PRZETWARZANIE DWÓCH SKOMPLIKOWANYCH ELEMENTÓW DANYCH Mimo że wykonany przez nas krok wygląda na prosty, jego efektem jest niepoprawna definicja. Celem wypisania warunków w wyrażeniu cond jest upewnienie się, że wszyst- kie selektory są poprawne. Żaden element w specyfikacji funkcji lista=? nie sugeruje jednak, że inna-lista jest skonstruowana za pomocą instrukcji cons, jeśli dana-lista jest skonstruowana za pomocą tej samej instrukcji. Możemy poradzić sobie z tym problemem za pomocą dodatkowego warunku: (define (lista=? dana-lista inna-lista) (cond [(empty? dana-lista) (empty? inna-lista)] [(cons? dana-lista) (and (cons? inna-lista) (and (= (first dana-lista) (first inna-lista)) (lista=? (rest dana-lista) (rest inna-lista))))])) Dodatkowym warunkiem jest (cons? inna-lista), co oznacza, że lista=? zwróci false, jeśli warunek (cons? dana-lista) będzie prawdziwy oraz (cons? inna-lista) będzie fałszywy. Jak pokazują przykłady, taki właśnie powinien być pożądany efekt. Podsumowując, funkcja lista=? pokazuje, że czasami możemy zastosować więcej niż jedną metodę projektowania w celu opracowania danej funkcji. Efekty prac są różne, mimo że są ze sobą blisko powiązane; faktycznie, moglibyśmy udowodnić, że obie funk- cje zwracają zawsze takie same wyniki dla tych samych danych wejściowych. Podczas drugiego procesu tworzenia funkcji wykorzystaliśmy także spostrzeżenia z pierwszej próby. Ćwiczenia Ćwiczenia 17.18. Przetestuj obie wersje funkcji lista=?. Ćwiczenie 17.19. Uprość pierwszą wersję funkcji lista=?. Oznacza to, że powinieneś po- łączyć sąsiadujące klauzule wyrażenia cond, które zwracają takie same wyniki, łącząc ich warunki za pomocą operatora or. Jeśli to konieczne, poprzestawiaj klauzule i użyj słowa else w ostatniej klauzuli w ostatecznej wersji funkcji. Ćwiczenie 17.20. Opracuj funkcję sym-lista=?. Funkcja określi, czy dwie listy symboli są sobie równe. Ćwiczenie 17.21. Opracuj funkcję zawiera-te-same-liczby, która określi, czy dwie listy liczb zawierają te same liczby, niezależnie od ich kolejności. Np. wyrażenie: (zawiera-te-same-liczby (list 1 2 3) (list 3 2 1)) zwróci wartość true. Ćwiczenie 17.22. Klasy liczb, symboli i wartości logicznych nazywamy czasami atomami:2 2 Niektórzy włączają do tej klasy także wartość empty i pojedyncze znaki.
  • 30. RÓWNOŚĆ I TESTOWANIE 257 atom jest albo: (1) liczbą; (2) wartością logiczną (boolean); (3) symbolem. Opracuj funkcję rowne-listy?, która pobierze dwie listy atomów i określi, czy są sobie równe. Porównanie obu wersji funkcji lista=? sugeruje, że druga wersja jest łatwiejsza do zrozumienia od pierwszej. Stwierdzamy w niej, że dwie złożone wartości są sobie równe, jeśli druga jest stworzona za pomocą tego samego konstruktora co pierwsza oraz jeśli ele- menty wykorzystane w tym konstruktorze są takie same. Ten pomysł można wykorzy- stać podczas opracowywania innych funkcji porównujących ze sobą dane wejściowe. Aby potwierdzić nasze przypuszczenie, spójrzmy na funkcję porównującą strony WWW: ;; www=? : strona-www strona-www -> boolean ;; określa, czy dana-strona i inna-strona mają taki sam kształt drzewa ;; i zawierają te same symbole ułożone w tym samym porządku (define (www=? dana-strona inna-strona) …) Przypomnij sobie definicję dla prostych stron WWW: strona-WWW (w skrócie SW) jest albo: (1) empty; (2) (cons s sw), gdzie s jest symbolem, zaś sw jest stroną WWW; (3) (cons esw sw), gdzie esw i sw są stronami WWW. Definicja danych zawiera trzy klauzule, co oznacza, że jeśli chcielibyśmy opracować funk- cję www=? zgodnie ze zmodyfikowaną metodą projektowania, musielibyśmy przestu- diować dziewięć przypadków. Wykorzystując zamiast tego doświadczenie zdobyte pod- czas tworzenia funkcji lista=?, możemy rozpocząć pracę od prostego szablonu dla stron WWW: (define (www=? dana-strona inna-strona) (cond [(empty? dana-strona) …] [(symbol? (first dana-strona)) … (first dana-strona) … (first inna-strona) … … (www=? (rest dana-strona) (rest inna-strona)) …] [else … (www=? (first dana-strona) (first inna-strona)) … … (www=? (rest dana-strona) (rest inna-strona)) …]))
  • 31. 258 17. PRZETWARZANIE DWÓCH SKOMPLIKOWANYCH ELEMENTÓW DANYCH W drugiej klauzuli wyrażenia cond ponownie musimy postępować podobnie jak w przy- padku funkcji godziny->wynagrodzenia i lista=?. Oznacza to, że mówimy, iż inna-strona musi mieć taki sam kształt co dana-strona, jeśli ma być identyczna i mamy przetwarzać obie strony w analogiczny sposób. Rozumowanie dla drugiej klauzuli jest podobne. W miarę ulepszania powyższego szablonu musimy znowu dodać warunki związane z parametrem inna-strona, aby upewnić się, że odpowiednie selektory będą działać po- prawnie: (define (www=? dana-strona inna-strona) (cond [(empty? dana-strona) (empty? inna-strona)] [(symbol? (first dana-strona)) (and (and (cons? inna-strona) (symbol? (first inna-strona))) (and (symbol=? (first dana-strona) (first inna-strona)) (www=? (rest dana-strona) (rest inna-strona))))] [else (and (and (cons? inna-strona) (list? (first inna-strona))) (and (www=? (first dana-strona) (first inna-strona)) (www=? (rest dana-strona) (rest inna-strona))))])) Musimy zwłaszcza upewnić się w drugiej i trzeciej klauzuli, że inna-strona jest skonstru- owaną listą, oraz że jej pierwszy element jest symbolem lub listą. W przeciwnym przy- padku funkcja byłaby analogiczna z funkcją lista=? i działałaby w identyczny sposób. Ćwiczenia Ćwiczenie 17.23. Narysuj tabelę opartą na definicji danych dla prostej strony WWW. Opracuj przynajmniej po jednym przykładzie dla każdego z dziewięciu przypadków. Przetestuj funkcję www=? dla tych przykładów. Ćwiczenie 17.24. Opracuj funkcję posn=?, która pobiera dwie struktury posn i określa, czy są identyczne. Ćwiczenie 17.25. Opracuj funkcję drzewo=?, która pobierze dwa drzewa binarne i określi, czy są identyczne. Ćwiczenie 17.26. Przeanalizuj poniższe dwie wzajemnie rekursywne definicje danych: s-lista jest albo: (1) listą pustą, empty, albo (2) (cons s sl), gdzie s jest s-wyr, zaś sl jest listą s-lista. s-wyr jest albo: (1) liczbą, (2) wartością logiczną, (3) symbolem, (4) listą s-lista.
  • 32. RÓWNOŚĆ I TESTOWANIE 259 Opracuj funkcję s-lista=?, która pobiera dwie listy s-lista i określa, czy są identyczne. Po- dobnie jak w przypadku list liczb, dwie listy zgodne z definicją klasy s-lista są sobie równe, jeśli zawierają te same elementy na analogicznych pozycjach. Skoro przeanalizowaliśmy już problem równości pewnych wartości, możemy wró- cić do oryginalnego źródła rozważań w tym rozdziale: funkcji testujących. Przypuśćmy, że chcemy przetestować funkcję godziny->wynagrodzenia z podrozdziału „Jednoczesne przetwarzanie dwóch list. Przypadek 2.”: (godziny->wynagrodzenia (cons 5.65 (cons 8.75 empty)) (cons 40 (cons 30 empty))) = (cons 226.0 (cons 262.5 empty)) Jeśli po prostu wpiszemy wywołanie tej funkcji w oknie Interactions lub dodamy je na końcu okna Definitions, musimy ręcznie porównać otrzymany wynik z przewidywaną wartością. Dla krótkich list, podobnych do powyższej, jest to możliwe; dla długich list, głębokich stron WWW lub innych dużych danych złożonych ręczne porównywanie mo- że być źródłem błędów. Korzystając z funkcji porównujących podobnych do lista=?, możemy znacznie zre- dukować konieczność ręcznego porównywania wyników testów. W naszym obecnym przypadku możemy dodać następujące wyrażenie: (lista=? (godziny->wynagrodzenia (cons 5.65 (cons 8.75 empty)) (cons 40 (cons 30 empty))) (cons 226.0 (cons 262.5 empty))) na końcu okna Definitions. Jeśli klikniemy teraz przycisk Execute, musimy tylko odczytać w oknie Interactions, czy wszystkie podobne testy zwróciły wartość true. W rzeczywistości możemy iść jeszcze dalej. Możemy napisać funkcję testującą po- dobną do tej z listingu 17.6. Klasa wynik-testow składa się z wartości i listy czterech ele- mentów: łańcucha "złe wyniki testów:" i trzech list. Korzystając z naszej nowej zewnętrz- nej funkcji, możemy przetestować godziny->wynagrodzenia w sposób następujący: (testuj-godziny->wynagrodzenia (cons 5.65 (cons 8.75 empty)) (cons 40 (cons 30 empty)) (cons 226.0 (cons 262.5 empty))) Listing 17.6. Funkcja testująca ;; testuj-godziny->wynagrodzenia : lista-liczb lista-liczb lista-liczb -> wynik-testow ;; testuje funkcję godziny->wynagrodzenia (define (testuj-godziny->wynagrodzenia dana-lista inna-lista oczekiwany-wynik) (cond [(lista=? (godziny->wynagrodzenia dana-lista inna-lista) oczekiwany-wynik) true] [else (list "złe wyniki testów:" dana-lista inna-lista oczekiwany-wynik)]))
  • 33. 260 17. PRZETWARZANIE DWÓCH SKOMPLIKOWANYCH ELEMENTÓW DANYCH Jeśli coś nie zadziała poprawnie w naszych testach, wspomniana czteroelementowa lista określi dokładnie, w którym przypadku wynik różni się od oczekiwanego. Testowanie za pomocą równości? Twórcy języka Scheme przewidzieli konieczność sto- sowania ogólnej funkcji porównującej dane i udostępnili ją: ;; equal? : dowolna-wartosc dowolna-wartosc -> boolean ;; określa, czy dwie wartości są strukturalnie identyczne ;; i zawierają te same wartości atomowe na analogicznych pozycjach Jeśli stosujemy equal? dla dwóch list, funkcja porównuje je w taki sam sposób, jak robiła to funkcja lista=?; kiedy dajemy na wejściu funkcji equal? parę struktur, to funkcja po- równuje kolejno odpowiednie pola, jeśli obie dane należą do tego samego typu struktur; jeśli natomiast uruchomimy funkcję equal? dla dwóch danych atomowych, dane te zo- staną porównane za pomocą =, symbol=? lub boolean=?, w zależności od ich typu. Wskazówka dotycząca testowania Używaj funkcji equal? w procesie testowania (jeśli konieczne jest porównywanie wartości). Nieposortowane listy: W niektórych przypadkach stosujemy listy, mimo że porządek elementów nie gra roli. Ważne jest wówczas posiadanie takich funkcji, jak zawiera-te- same-liczby (patrz ćwiczenie 17.21), jeśli chcemy określić, czy wyniki wywołania jakiejś funkcji zawierają odpowiednie elementy. Ćwiczenia Ćwiczenie 17.27. Zdefiniuj, za pomocą funkcji equal?, funkcję testującą funkcję zastap- empty-lista z podrozdziału „Jednoczesne przetwarzanie dwóch list. Przypadek 1.”. Sfor- mułuj także przykłady będące przypadkami testowymi w tej funkcji. Ćwiczenie 17.28. Zdefiniuj funkcję testuj-wybierz-z-listy, która będzie zarządzać przy- padkami testowymi dla funkcji wybierz-z-listy z podrozdziału „Jednoczesne przetwarza- nie dwóch list. Przypadek 1.”. Sformułuj przykłady z rozdziału jako przypadki testowe dla funkcji testuj-wybierz-z-listy. Ćwiczenie 17.29. Zdefiniuj funkcję testuj-interpretuj, która będzie przeprowadzać testy funkcji interpretuj-z-definicjami za pomocą funkcji equal?. Sformułuj ponownie przypadki testowe za pomocą nowej funkcji.